Quran əxlaqından uzaq olan cəmiyyətlərdə sədəqə vermək anlayışı genişyayılmışdır. Həmin anlayışa görə, vicdanını rahat etmək üçüninsan öz mal-dövlətindən az miqdarını sədəqəolaraq verir. Beləliklə də dinivəzifəni yerinə yetirməyin rahatlığı ilə malının yerdə qalan böyük hissəsini əlində saxlayır. Halbuki, Quranda bunun yanlış davranış olmasına açıq şəkildə diqqət yetirilir. Ayələrdə belə buyrulur:
“İndi gördünmü dönəni, bir az verib qalanına xəsislik göstərəni?” (Nəcm surəsi, 33-34)
Allahın Quranda bildirdiyi infak, yəni Allah yolunda mal-dövlətsərf etmək ibadəti isə tamamilə fərqlidir. Qurana görə, infakdakı ölçü “Ehtiyacınızdan artıq qalan” kimi göstərilir (Bəqərə surəsi, 219). Bu, Allahın hər kəsə əmr etdiyi hökmdür. Ayə belədir:
“...Allah yolunda nəyi paylamalı (infak etməli) olduqlarını soruşanlara isə de: “Ehtiyacınızdan artıq qalanını paylayın!” Allah sizə Öz ayələrini bu cür bildirir ki, bəlkə fikirləşəsiniz” (Bəqərə surəsi, 219)
Həmin hökmə riayət etməyən insanın itirdiyi yalnız az əcr qazanmaq deyil, eyni zamanda Allahın sevmədiyi davranışı etməkləaxirət baxımından da böyük əhəmiyyət daşıyır. Çünki ehtiyacdanartıq qalanı əlində saxlayan insan Allahın qəti olan hökmünü inadla yerinə yetirmir. Xəsislik edərək və əslində tamamilə Allaha aidolan, Allahın insana sınaq olaraq verdiyi və sədəqə verməsini bildirdiyi malı haqsız olaraq gizlədir. Allah, inkarçılara xas bu cür davranan insanları Quranda belə tərif edir:
“O kəslər ki, özləri xəsislik etməklə bərabər, başqalarını da xəsisliyə təhrik edir və Allahın Öz lütfündən bəxş etdiyi nemətləri gizlədirlər. Biz kafirlər üçün alçaldıcı əzab hazırlamışıq!” (Nisa surəsi, 37)
Quran ayələrində, sanki kimsə ondan istəyəcək qorxusu ilə Allahın verdiyi malı və nemətləri gizləyən insanların axirətdəki ağır aqibətləri belə bildirilmişdir:
“Ey iman gətirənlər! (Yəhudi) alimlərindən və (xaçpərəst) rahiblərindən çoxu insanların mallarını haqsızlıqla yeyir və onları Allah yolundan döndərirlər. Qızıl-gümüş yığıb onu Allah yolunda xərcləməyənləri şiddətli bir əzabla müjdələ! O gün yığdıqları qızıl-gümüş cəhənnəm atəşində qızdırılıb alınlarına, böyürlərinə və kürəklərinə dağ basılacaq: “Bu sizin özünüz üçün yığıb saxladığınız mallardır. Yığdığınız mal-dövlətin (əzabını, acısını) dadın!” - deyiləcəkdir!” (Tövbə surəsi, 34-35)
“O kimsə ki, mal yığıb onu dönə-dönə sayar. Və elə zənn edər ki, mal-dövləti onu əbədi yaşadacaqdır. Xeyr! O mütləq Hütəməyə atılacaqdır! Sən nə bilirsən ki, Hütəmə nədir?! O, Allahın yanar odudur” (Huməzə surəsi, 2-6)
Əlbəttə ki, mömin bu ayələrdə göstərilən ölçüdə xəsislik edə və ya mal yığa bilməz. Burada diqqət edilməli məqam xəsislik və ya mal-mülk yığmağa insanların meyl etməsidir. Ola bilər ki, insan malının böyük bir hissəsini Allah yolunda sərf etsin. Lakin ehtiyacından artıq olan çox az hissəsini özünə ayırmağa və ya gələcəyi üçün saxlamağa təbii baxırsa, yuxarıdakı ayələrdə bildirilən düşüncəyə meyl etmiş olur. Çünki xəsisliyin və mal yığmağın əsasını təşkil edən səbəblər gələcək üçün narahatlıq, kasıblıq qorxusu, bu dünyanı axirətdən üstün tutmaq kimi təlaşlardır. Bu təlaşların səbəbi isə Allahaolan etibarın zəif olması və təvəkkülün az olmasıdır. Təvəkkül etməmək də iman zəifliyindən irəli gələn mühüm problemdir. Göründüyü kimi, çox kiçik, əhəmiyyətsiz hesab edilən çatışmazlıqların kökündə çox mühüm qüsurlar dayana bilər. Əsl mömin kiçik mənfəətlərə tamah salaraq dünyada və axirətdə böyük itki verməkdən qorxub-çəkinməli və Allahın bu hökmünü diqqətlə yerinə yetirməlidir.
