Ördəkburun zəhəri diabetin müalicəsi ola bilərmi?

Bir-birlərindən fərqlilik göstərən milyonlarla canlı növü əslində bənzər sistemlərlə yaradılmışdır. Bədənimizdəki həzm sisteminin və ya qanımızdakı insulin mexanizminin digər canlılarda da eyni şəkildə olduğu çox düşünülməz. Halbuki suda yaşayan bir balığın qanında da limfa sistemi ya da makrofaqlar olar və bir çox canlı bizim orqanizmimiz qədər kompleks strukturlara malikdir. Hətta bəzi növlər bizim sahib olmadığımız üstün xüsusiyyətlərlə yaradılmışlar. Məsələn timsahlar, çox mikroblu sularda yaralansalar belə, qanlarında olan antibiotik təsirli maddələr səbəbiylə infeksiyaya yoluxmazlar. Elmi araşdırmalarla canlıların bu və bənzəri xüsusiyyətlərinin insanlığın faydasına təqdim edilməsi məqsəd qoyulmaqdadır. Avstraliyalı elm adamları da bu istiqamətdə yeni araşdırma apardılar. Bu yeni işdə Avstraliyaya xas məməli cinsi olan ördəkburun və yexidnaların insulin tənzimlənməsində (insulinin təşkil edilməsi) fövqəladə sistemə sahib olduqlarını ortaya çıxartdılar. Bu yeni kəşfin insanlardakı II tip diabet üçün də yeni müalicələrin yolunu aça biləcəyi düşünülməkdədir.

Ördəkburunun zəhərli tapançası

Ördəkburun, bəzi çöl siçanı növləri və kiçik böcək yeyənlə birlikdə yer üzündəki nadir zəhərli məməli heyvanlardandır. Hər ördəkburun arxa ayağının üzərində, 1,5 santimetr uzunluğunda zəhər iynəsi ilə doğular. İlk ilin sonunda dişinin zəhər pəncəsi düşər, erkəyin isə cütləşmə dövründə zəhərli hala gələr. Zəhər, omba üzərindəki bezdən çıxarılar və çox təsirlidir. Bu zəhər, məsələn itə verildiyində ürək ritmi pozular və tənəffüsü iflicə uğrayaraq canlı sürətli şəkildə həyatını itirər.

Scientific Reports jurnalında nəşr olunan tapıntılara görə araşdırmacılar, ördəkburun bağırsağında qan qlükozasını təşkil etmək üçün lazımlı olan hormonun, təəccüblü şəkildə heyvanın cütləşmə dövründə rəqiblərinə qarşı istifadə etdiyi zəhərində də çıxardığını ortaya qoydu.

GLP-1 (Qlukaqon-bənzəri peptit-1) adlı bu hormon, həm insanların, həm də heyvanların bağırsaqlarında ifraz olunar və qan qlükozasını salan insulinin ifrazını xəbərdar edər. Lakin GLP-1 ümumiyyətlə dəqiqələr içərisində parçalanar. II tip diabeti olan insanlarda GLP-1 tərəfindən aktivləşən bu qısa xəbərdarlıq, uyğun qan şəkər tarazlığını təmin etmək üçün yetərli deyil. Bax bu hormonun ördəkburunlardaki törəməsi, insulin ifrazını normaldan daha uzun müddət yayaraq, diabetin istənməyən fəsadlarını azalda biləcək.

Bilindiyi kimi pankreas tərəfindən ifraz olunan insulin, qandakı qlükozanın hüceyrəyə girə bilməsi üçün lazımlı olan həyati hormondur. Bu səbəblə hormonun daha uzun davamlı olan formasını ehtiva edən dərman müalicəsi, insulinin daha geniş ifrazını təmin etməyə köməkçi olmaq üçün böyük əhəmiyyət daşıyar.

Haqqında danışılan araşdırmanı icra edən prof. Frank Qrutzner, “Araşdırmacı qrupumuz, birdəliklilər (ördəkburun və yexidnalar) GLP-1 hormonunun, normalda insanlarda görülən qısa həmişə parçalanmağa qarşı müqavimət qazandıran strukturlarda olduğunu müşahidə etdi. Yəni GLP-1 hormonunun birdəliklilər dəstəsində (ördəkburun və yexidnalar) bizdən tamamilə fərqli mexanizmlə parçalandığını tapdıq” dedi.

Prof. Qrutzner bu kəşfin əhəmiyyətini isə bu sözlərlə deyir:

“Bu görüşlər, ən böyük mübarizələrimizdən biri olan diabet müalicəsi haqqında bizi məlumatlandırma potensialına sahibdir. Bu səbəbdən də gələcəkdəki araşdırmalarımızın mövzusu; bu məlumatları yeni diabet müalicə üsuluna necə çevirəcəyimiz olmalıdır.”

Görüldüyü kimi diabet kimi ciddi xəstəliyin, Avstraliyada yaşayan canlının üstəlik zəhərində çıxardığı hormon ilə müalicə edilə bilməsi böyük yaradılış möcüzəsidir. Bu elmi həqiqət, Rəbbimizin Quran ayəsində ifadə etdiyi kimi heyvanlarda bizlər üçün faydalar ola biləcəyinin ən gözəl nümunələrindən biridir:

“Şübhəsiz ki, mal-qarada da sizin üçün bir ibrət vardır.” (Nəhl surəsi , 66)

QAYNAQ:

https://www.sciencedaily.com/releases/2016/11/161129114432.htm