Bilindiyi kimi materialistlər ruhun varlığını inkar edir və insan şüurunun da yalnız maddədən (beyindən) ibarət olduğunu söyləyirlər. Amma materialistlərin bu iddiası "elmin tələbi" deyil. Əksinə, müasir dövrdə elmin əldə etdiyi nailiyyətlər insan şüurunun maddə ilə məhdudlaşmadığını, yəni şüurun beyinin funksiyaları ilə açıqlana bilməyəcəyini göstərir.
Bu mövzudakı ədəbiyyatlara baxıldığında, materializmin təhrikləri nəticəsində elm adamlarının irəli sürdükləri "şüurun beyinlə məhdudlaşdığı" səyinin heç bir nəticə vermədiyi və çoxsaylı elm adamının bu iddiadan imtina etdiyi görülür. Müasir dövrdə bir çox tədqiqatçı, insan şüurunun beyindəki neyronlardan, onları meydana gətirən molekul və atomlardan tamamilə fərqli, açıqlana bilməyən qaynaqdan gəldiyinə qənaət gətirmişlər.
Bunlardan biri olan Wilder Penfield uzun illər davam edən çalışmaları nəticəsində ruhun varlığının inkar edilməz gerçək olduğunu söyləmişdir:
Ağılı yalnız beyinin funksiyası olaraq illərcə açıqlamağa çalışdıqdan sonravarlığımızın iki əhəmiyyətli ünsürdən meydana gəldiyini müdafiə edən fərziyyəni mənimsəməyin daha məntiqli olduğu nəticəsinə gəlmişəm... Ağılı, beyindəki sinir sisteminin əsasında açıqlamağın qeyri-mümkün olduğu qəti şəkildə göründüyü... üçün, varlığımızı iki əhəmiyyətli ünsür (maddə və ruh) baxımından açıqlayan tezisini seçmək məcburiyyətində qalıram. (Wilder Penfield, The Mystery of the Mind: A Critical Study of Consciousness and the Human Brain, Princeton, New Jersey, Princeton University Press, 1975, s. 123)
Elm adamlarının bu nəticəyə gəlməsinin əsas səbəbi şüurun heç zaman maddi faktorlarla açıqlana bilməməsidir. İnsan beyni 5 növ duyğumuzun toplandığı və müxtəlif proseslərin həyata keçirildiyi möhtəşəm kompüter kimidir. Amma bu kompüterin "mənlik" duyğusuna sahib olması, özünə çatan duyğuları qavraması, hiss etməsi, bunlar üzərində düşünməsi mümkün deyil. Məşhur İngilis fizikaçı Roger Penrose, The Emperor's New Mind (İmperatorun Yeni Şüuru) adlı kitabında bu barədə aşağıdakıları söyləyir:
Müəyyən bir insana insan şəxsiyyətini verən nədir? Müəyyən mərhələyə qədər bədənini meydana gətirən atomlarmı? İnsan şəxsiyyəti atomları meydana gətirən elektron, proton və digər zərrəciklərin xüsusi seçiminəmi bağlıdır? Bunun belə olmadığını göstərən ən azından iki səbəb var. Birincisi, yaşayan hər insanın bədənini meydana gətirən materialda fasiləsiz dəyişiklik baş verir. Doğumdan sonra yeni beyin hüceyrələrinin meydana gəlmədiyinə baxmayaraq, bu bir insanın xüsusilə beyin hüceyrələrinə də şamil edilə bilər. Doğumdan bəri hər bir hüceyrənin və bədənimizi meydana gətirən maddənin demək olar ki, hamısı dəfələrlə dəyişdirilmişdir. İkinci səbəb kvant fizikasına əsaslanır... Əgər bir insanın beynindəki bir elektron kərpicdəki digər bir elektronla dəyişdirilsəydi, sistemin vəziyyəti əvvəlki vəziyyəti ilə tamamilə eyni olardı, hətta heç fərqlənməzdi. Eyni şey protonlar və digər bütün zərrəciklərə də aiddir. Əgər bir insanın bədənindəki bütün maddə bir evin kərpiclərindəki müvafiq zərrəciklər ilə dəyişdirilsəydi, tamamilə heç bir şey fərq etməzdi." (Roger Penrose, The Emperor's New Mind, Penguin Books, 1989, s. 24-25)
Penrose bir insanın bütün atomlarının zərrəciklərini kərpicin atomlarının zərrəcikləri ilə dəyişdirdiyimiz təqdirdə insanı şüurlu edən xüsusiyyətlərin tamamilə eyni qalacağını açıq şəkildə ifadə edir. Ya da tam tərsinə düşünsək, əgər beyinin atomlarının parçacıqlarını kərpicinkilərlə dəyişdirsək, bu da əlbəttə kərpici şüurlu etməz.
Qısası insanı insan edən xüsusiyyətlərin maddənin xüsusiyyəti olmadığı, ondan fərqli bir varlıq olduğu çox açıqdır. Penrose kitabının nəticə qisimində belə şərh bir edir:
Məncə, şüur elə əhəmiyyətli anlayışdır ki, kompleks hesablamalar nəticəsinə 'təsadüfən' ortaya çıxdığına inana bilmərəm. Şüur, kainatın yaranması gerçəyini, onun sayəsində qavradığımız anlayışdır. (Roger Penrose, The Emperor's New Mind, Penguin Books, 1989, s. 580)
Bəs onda bu vəziyyət qarşısında materializm nəyi müdafiə edir? Materialistlər, insanın yalnız maddədən ibarət olduğunu, cansız, şüursuz atomların təsadüflər nəticəsində yan-yana gəlib ağılı, duyğuları, düşüncələri, xatirələri, duyğuları olan insan kimi bir varlığı meydana gətirdiyini necə iddia edə bilirlər? Bunu, necə mümkün hesab edirlər?
Maddənin İlahlaşdırılması
Materialist fəlsəfənin nə olduğunu yaxşı anlamaq lazımdır: Bu fəlsəfəni müdafiə edənlər, kainatdakı böyük nizam və tarazlığın, dünyadakı milyonlarla fərqli canlı növünün və insanların sadəcə maddəni meydana gətirən atomların qarşılıqlı təsirləri ilə yarandıqlarına inanırlar. Başqa sözlə desək, cansız və şüursuz atomların "yaradıcı" olduğunu hesab edirlər. (Allahı tənzih edərik.)
Bu fikir hər nə qədər müasir kimi göstərilsə də, əslində tarixin qədim dövrlərindən bu yana var olan azğın bir inancın təkrarıdır: bütpərəstlik. Bütlərə tapınanlar, tapındıqları heykəllərin, totemlərin ruhu və qüdrəti olduğuna inanmış, yəni cansız, şüursuz maddəyə şüur və böyük qüdrət isnad etmişdilər. Bu şübhəsiz son dərəcə cəfəng bir inancdır. Allah bütpərəstlərin bu cəfəng inancına Quranda diqqət çəkmişdir. Peyğəmbərlərlə bağlı ayələrdə bütpərəst qövmlərin inancının cəfəngliyi xüsusilə vurğulanır. Məsələn, ayədə Hz. İbrahimin atasına "Atacan! Nə üçün eşitməyən, görməyən və sənə heç bir fayda və zərər verə bilməyən bütlərə ibadət edirsən? " (Məryəm Surəsi, 42) deyə müraciət etdiyi bildirilir.Eşitməyən, görməyən, yəni heç bir gücə sahib olmayan cansız maddəyə ilahlıq isnad etməyin çox ağılsız düşüncə olduğu açıqdır.
Materialistlər isə dövrümüzün bütpərəstləridir. Onlar daşdan, taxtadan yonulmuş heykəllərə, totemlərə deyil, bunları və digər bütün cisimləri meydana gətirən "maddə" məfhumuna inanır, bu maddənin sonsuz güc, ağıl və məlumat sahibi ola biləcəyini düşünürlər.
Halbuki gerçək belədir: Cansız maddənin (yəni atomların) ruhu, şüuru, ağılı yoxdur. Bu, bütün müşahidə və təcrübələrimizin bizə göstərdiyi həqiqətdir. Şüur ancaq canlılarda var. Bu da Allahın canlılara vermiş olduğu "can" məfhumunun nəticəsidir. İnsan isə canlılardakı ən üstün şüura malikdir, çünki Allahın verdiyi ruhu daşıyır.
Başqa cür desək, şüur materialistlərin inandığı kimi cansız maddədə deyil, ancaq ruh sahibi varlıqlarda var. Materialistlər isə Allahın varlığını qəbul etməmək üçün atomlara "ruh" isnad edəcək qədər cəfəng inanca sahibdirlər.
Bu materialist inanc əslində "animizm" kimi bilinən və təbiətdəki hər maddənin (daşların, dağların, küləyin, suyun və s.) ruhu və şüuru olduğunu fərz edən pagan inancın yenidən ifadəsidir. Bu inanc yunan mütəfəkkir Aristotel tərəfindən materializmlə (maddənin yaradılmadığı və tək mütləq varlıq olduğu inancıyla) birləşdirilmiş və bu gün də materializmin əsasını təşkil edən "təbiətdəki cansız varlıqlara şüur isnad etmə" formasını alaraq "müasir paganizmin (bütpərəstlik)" meydana gəlməsi ilə nəticələnmişdir.
Materialistlərin sözügedən batil inancının gündəlik həyatda tez-tez qarşılaşdığımız ifadəsi "Ana Təbiət" anlayışıdır. Təkamül nəzəriyyəsini müdafiə edən sənədli filmlərdə, kitablarda, jurnallarda, hətta reklamlarda belə qarşımıza çıxan "Ana Təbiət" ifadəsi təbiəti meydana gətirən cansız maddələrin (azot, oksigen, hidrogen, karbon kimi elementlərin, bunları ehtiva edən torpağın, suyun, atmosferin və s.) şüurlu gücə sahib olduğunu və insanlar da daxil olmaqla bütün canlıları "yaratdığı"nı ifadə etmək üçün istifadə edilir. Heç bir müşahidə və təcrübi sübuta, həmçinin hər hansı ağıllı analizə söykənməyən bu xurafat, yalnız təlqin etmə yoluyla insanlara məcburi şəkildə qəbul etdirilmək istənilir. Buradakı məqsəd, insanların gerçək Yaradıcıları olan Allahı unutmaları, bunun yerinə "təbiət"in yaradıcı hesab edildiyi pagan mədəniyyətdə yaşamalarıdır.
