«Allahı unutduqları üçün Allahın da onları özlərinə unutdurduğu kimsələrə bənzəməyin! Onlar fasiqlərdir!» («Həşr» surəsi, 19)
Bir insanın Allahı xatırlamaqdazəiflik göstərməsi Ona olan yaxınlığını azaldır. Din əxlaqına uyğun yaşamayan insanlar Allahı heç vaxt xatırlamadıqları, hətta günlərlə ağıllarına gətirmədikləri üçün halal-haramı gözləmədən hər cür günah iş tutmağı və Allahın əmrlərinə əməl etməməyi həyat tərzinə çeviriblər.
Möminlər isə istər sözləri ilə, istərsə də ağıllarından keçirdikləri düşüncələri ilə bütün həyatları boyunca Allahı xatırlayıb zikr etməlidirlər. İnsanın bəzən unudaraq Allahı ağlından çıxarması hətta iman gətirən bir insanın dabilərək, yaxud bilməyərək müxtəlif xəta və günahlar işləməsinə səbəb ola bilər. Çünki Allahı xatırlamadan ötən müddət ərzində insanın hadisələri doğru şəkildə qavrayıbqiymətləndirməsində, yaxşını pisdən ayırmasında, hərəkət, davranış və danışıqlarında, Quranın hökmlərinə riayət edən düşüncəni rəhbər tutmasında ciddi qüsurlar meydana gələ bilər.
Qurandan kənar hər bir davranış pozuntularının səbəbi Allahı xatırlamaq məsələsində göstərilən zəiflikdir. Allahın hökmləri qarşısında həssaslığını itirən insan bəzən elə səhvlər edir ki, sonradan vəziyyət düzələndə həmin səhvləri necə etdiyini heç özü də anlamır. Belə qeyri-adi səhvlər Allahı unutmamağın əhəmiyyətini göstərən xəbərdarlıq və işarələrdir. Unutqanlığın müddəti və dərəcəsi artdıqca, yol verilən səhvlərin sayı və ölçüsü də artır. Allahı xatırlamaqda göstərilən qəflət və zəifliyin böyüklüyü və daimiliyi insanın imanı üçün böyük bir təhlükədir.
Halbuki Allahı hər an xatırlamaq, Onun ayələrini düşünərək dərk etmək insanın ağlının və şüurunun daim açıq olmasını təmin edir. Bu halda insan Quranın əmr və qadağalarına dəqiqliklə əməl edib onlara tabe olur. Allahı daim xatırlayan bir insan öz acizliyini daha yaxşı dərk edir, heç bir mövzuda özünə aid bir qüvvə və iradəyə malik olmadığını daha yaxşı anlayır. Bunun da nəticəsi olaraq, daim Allaha dua edir və istədiyini yalnız Ondan diləyir. İstədiklərini yalnız Allahdan istəyir, hər bir işdə Allahı əsas sayır, özünü tamamilə Allaha təslim edir. Heç vaxt özünü müstəqil və sərbəst sayıb lovğalanmır. Beləliklə də, inanan insanların bütün hərəkətləri, davranışları, danışıqları Allahın himayəsi və nəzarəti altında olur. Nəticədə, Allah ona hər an necə davranmalı olduğunu, ən doğru hərəkəti, ən gözəl sözü ilham edir. Ona «insanlar arasında getməyi üçün nur bəxş edir» («Hədid» surəsi, 28). Gözəl əxlaqa qovuşmasını təmin edir.
Bunun əksinə olaraq, insan Allahı xatırlamaqdan uzaqlaşdıqca, tək-tənha və köməksiz qalır, doğru düşünmək, doğru qərar qəbul etmək qabiliyyətini itirir. Gördüyü işlər uğursuz olur və tərs gətirir. Çünki heç bir kəs Allahın yardımı və dəstəyi olmadan hər hansı bir məsələnin öhdəsindən gələ bilməz. Hər hansı bir problemi Allahdan asılı olmadan, öz qüvvəsi və iradəsi ilə həll edə, Quranda mədh edilən təqva sahibi bir mömin ola bilməz. Çünki o, elə lap əvvəldə Allahı unutmaqla ən böyük səhvi etmiş və qafillərdən olmuşdur.
Allahı xatırlamaq bir mömin üçün çox əhəmiyyətli ibadətdir. İman gətirən hər bir insan gündəlik həyatının qarışıqlığı içində Allahı bir anlığa da olsa, yadından çıxarmaz, Allahla olan mənəvi əlaqəsini bir an belə itirməz. Bunu vicdanı qəbul etməz. Əks halda, yuxarıda qeyd etdiyimiz çətinliklərlə qarşılaşacağını bilər.
Allah’ın bu mövzuda Hz. Musaya xatırlatması Quranda belə bildirilir:
«Sən və qardaşın möcüzələrimlə gedin və Məni zikr etməkdə zəiflik göstərməyin» («Taha» surəsi, 42)
Allah Fironu haqq dinə dəvət etmək üçün yanına gedən Hz.Musa və qardaşı Hz.Haruna Onu zikr etməkdə zəiflik göstərməmələrini xatırlatmışdır. Çünki yuxarıda da bildirildiyi kimi, Fironun qarşısında onları müvəffəq edəcək əsl qüvvə Allahdır.
Bununla yanaşı, Allahı az xatırlamaq münafiqlərin bir xüsusiyyətidir. Bu hal Quranda belə göstərilir:
«Münafiqlər Allahı aldatmağa çalışırlar. Halbuki əslində Allah onları aldadır. Onlar namaza durduqları zaman tənbəlliklə qalxar, özlərini xalqa göstərər və Allahı olduqca az yad edərlər» («Nisa» surəsi, 142)
Allahı daim xatırlamağın üstünlüyü və iman edənlərin mühüm bir ibadəti olduğu bəzi ayələrdə belə bildirilir:
«... Allahı zikr etmək, şübhəsiz ki, ən böyük ibadətdir. Allah nə etdiklərinizi bilir!» («Ənkəbut» surəsi, 45)
«Belə olduqda siz Məni xatırlayın ki, Mən də sizi yada salım! Mənə şükür edin, Məni danmayın!» («Bəqərə» surəsi, 152)
