Türkiyə şəhərsalma və arxitektura komitəsinin Nevşehirdə abadlaşdırma işləri çərçivəsində sökdüyü qanunsuz tikililərin altından uzunluğu 7 km olan tarixi şəhər tapılıb. Tapılan bu yeraltı şəhər ərazisi 3-cü dərəcə arxeolojik xəzinə ərazi elan edilib.Yeraltı antik şəhərdə uzunluğu7 kilometr olan yol, kilsələr, su kanalları, su küpləri, qalereyalar və çeşmələr var. Bu qədimi və antik şəhərin yaşının 5 min il olduğu təxmin edilir.
"2014-ci ilin ən böyük arxeoloji kəşfi" kimi tarixə düşən bu yeraltı şəhərin 460 min kvadrat metrlik sahəsində təmizlik işlərinə başlanıb. Nevşehir Bələdiyyə başçısı Hasan Ünver mətbuata açıqlamasında antik şəhər haqqında məlumat verib: "Apardığımız qazıntı işləri zamanı, nəhayət ,ilkin obyektlərə çatmağa müvəffəq olduq. Təmizlik işləri yekunlaşdıqca bu qədim yeri bütün orijinallığı ilə yeni bir məkan kimi bütün dünyaya hədiyyə edəcəyik"
Yeraltı şəhərin təkcə Nevşehirin yox ,dünyanın ən böyük yeraltı şəhəri olduğu ehtimal olunur. Arxeoloqların apardıqları araşdırmalar nəticəsində məlum olmuşdur ki, şəhərdə yerin altına doğru 11 mərtəbəsi, 600 ədəd giriş və digər yeraltı şəhərlərə əlaqə yaradan çox sayda tunel mövcuddur.
Təxminən 2 min əhalisi olduğu güman edilən şəhər eyni zamanda çox əhəmiyyətli bir həqiqəti də gözlər önünə sərir. Dövrümüzə gəlib çatan tarixi qalıqlar təkamülçülərin iddialarının əksinə, insanların hər dövrdə mədəniyyətə sahib olduqlarını və mədəni sosial həyat yaşadıqlarını sübut edir. Bu nümunədən də aydın olduğu kimi, arxeoloji qazıntılar zamanı əldə edilən alətlər, tikiş iynələri, fleyta qalıqları, bəzək əşyaları, qədim insanların dövrümüzdəki kimi mədəni həyat yaşadıqlarına dəlillərdir.
Allah Quran-ı Kərimdə keçmişdə yaşamış cəmiyyətlərdən nümunə göstərərkən onların bəzilərinin inkişaf etmiş mədəniyyətə sahib olduqlarını xəbər verir:
“Məgər onlar yer üzündə gəzib-dolaşıb özlərindən əvvəlkilərin aqibətinin necə olduğunu görmürlərmi? Onlar ki bunlardan daha qüvvətli idilər. Göylərdə və yerdə Allahdan qaçıb xilas ola biləcək heç bir şey yoxdur. Həqiqətən, O, Biləndir və (hər şeyə) Qadirdir.” (Fatir surəsi, 44)
"The Matrix" filmi reallaşır?
Təxminən 15 il əvvəl, 2000-ci ildə nümayiş olunan və qısa müddət ərzində dünyada ən çox baxılan filmlər siyahısında lider olan və fantastika janrına yeni bir nəfəs gətirən “Matrix” filmi öz sərhədlərini aşır. Amerikalı alimlər öz fəaliyyətləri ilə filmi reallığa çevirməyə hazırlaşırlar.
Vaçovski qardaşlarının 2000-ci ildə lentə aldığı və bu sektorda yeni bir cığır açan “Matrix” filmi müasir texnologiya sayəsində gerçəkləşir. Bir qrup insanın beyinlərinə nüfuz edilərək virtual bir dünyaya keçmələrindən və orada əldə etdikləri təcrübələrdən müxtəlif məqsədlər üçün istifadə etmələrindən bəhs edən “Matrix” filminə bənzər bir sistem yaradılıb.
ABŞ-ın ən nüfuzlu universitetlərindən olan Massaçusets Texnologiya İnstitutu (MTİ)15 il əvvəl bütün dünyanı təsiri altına alan filmi reallaşdıraraq beyin və kompüteri bir-birinə bağlayan bir interfaza yaradıb. Polimerdən hazırlanan kabellər bədən istiliyinin köməyi ilə elastikləşərək sinir toxumaları haqqında məlumatlar toplayır.
Saç telindən də nazik olan kabellər vasitəsi ilə müxtəlif maddələrin də beynə ötürülməsini təmin edən sistem sayəsində beyində yaranan dəyişiklikləri müşahidə etmək mümkün olub. İnsan beyni haqqında elmin çox az məlumata sahib olduğunu vurğulayan MTİ professorlarından Polini Anikeyeva öz çıxışında: "Biz ən təbii sinir interfazasını təkmilləşdirdik. Bu səbəbdən interfazalardan yeni sirləri araşdırmaq üçün istifadə edəcəyik " - deyə bildirib.
Elmdə mühüm bir irəliləyiş: işığın sürəti yavaşladıldı
Şotlandiyalı tədqiqatçılar sabit qəbul edilən kəmiyyətlərdən biri olan işıq sürətini yavaşlatmağı bacardılar. Bunun üçün işıq hissəcikləri olan fotonlar xüsusi bir filtrdən keçirildi. Bu filtr fotonların ölçüsünü və sürətini dəyişdirərək işıq sürətini yavaşıtdı.
Fotonlar sərbəst boşluğa qaytarıldıqdan sonra belə işıq sürətindən yavaş sürətlə hərəkət etdikləri müşahidə edildi.
Qlasqou və Heriot-Vatt Universitetlərinin tədqiqatçılarının bu kəşfi elmin işıq sürətinə yanaşmasını böyük ehtimalla dəyişdirəcək. Şotlandiyalı alimlərin bu araşdırmalarının nəticəsi “Science Express” jurnalında dərc olundu.
Foton yarışı
Buna görə Qlasgou Universitetindən dr. Jaklin Romero, dr. Daniel Covannini və digər qrup üzvləri fotonlar üçün təxminən bir metr uzunluğunda yarış zolağına bənzər bir qurğu yaratdılar. Fotonlar daha sonra cüt formada nizama salındı və biri filtrdən keçirilərək, digəri adi sürətdə yarışdırıldı. Filtrdən keçən fotonun deformasiyaya uğradığı və yavaşladığı müşahidə edildi. İşığın sürəti vakuumda saniyədə 186 min 282 mildir.
İşıq sürəti su və ya şüşədən keçərkən zəifləyir, ancaq vakuuma keçən kimi yenidən öz əvvəlki sürətinə qayıdır. Ay ilə dünya arasındakı məsafə kimi bəzi dəqiq hesablamaların aparılmasında işıq sürətindən istifadə olunur.
Meduzalar okeanlardakı axıntıları hiss edirlər
Meduzaların okeanlardakı axıntını hiss edərək şüurlu şəkildə həmin axıntıya qarşı üzə bildikləri müəyyən olunub.
Tədqiqatlar alimlərin meduzaların bir yerə toplanaraq necə birgə hərəkət etdiklərini anlamalarına kömək edə bilər.
Sürülər yüzlərlə, hətta milyonlarla meduzadan ibarət olub bəzən aylarla birgə yaşaya bilirlər.
“Current Biology” jurnalında dərc edilən məqalədə meduzaların sudakı dəyişkənliyi necə hiss etdiklərinin hələ də naməlum olduğu deyilir.
Suonsi Universiteti və Avstraliya Dikin Universitetinin alimləri Fransa sahillərində 18 nəhəng meduzanı işarələdilər.
Tədqiqat qrupu meduzalara yerləşdirdikləri cihazlarla meduzaların sürətini və hərəkət istiqamətlərini təyin etdilər
Sensorlarla izlənildi
Sensorlar meduzaların özlərini sürüklənirmiş kimi hiss etdikləri zaman axıntıya qarşı üzdüklərini müəyyən etdi. Tədqiqatın ikinci hissəsində isə alimlər əllərindəki məlumatlara əsaslanaraq okeanda yaşayan meduza sürüsünün hərəkətlərini real olaraq canlandırdı.
Prof. Heys:"Meduzaların üzərkən istiqamətləndirilməsi onları dağılmaqdan və ya cərəyanlara qapılaraq sahilə sürüklənməkdən qoruyar. Meduzaların hərəkətlərini izləyərək sürülərin dinamikasını anlaya bilərik" - dedi.
Meduzaların hansı istiqamətdə üzəcəklərini necə təyin etmələri isə alimlərə qaranlıq qalıb.
Elm adamları heyvanların dənizdəki cərəyanları bütün bədən səthləri ilə hiss etdiklərini güman edirlər. Bu canlıların okeanda hərəkət edərkən dünyanın maqnit sahəsindən yararlandıqları ehtimalı da istisna olunmur. Dəniz tısbağaları kimi kollektiv şəkildə köç edən digər bəzi dəniz canlıları da buna bənzər xüsusiyyətlərə sahibdirlər.
Bu tədqiqatın nəticəsində meduza sürülərinin çox güclü cərəyanlar olan bölgələrdə belə dağılmayaraq toplu şəkildə hərəkət etdikləri məlum oldu.