1982-yilda qabul qilingan qonun bilan, endi Myanmar (Maynamar – Rasmiy nomi Myanmar Ittifoqi Respublikasi, Birma sifatida ham tanilgan Janubi-Sharqiy Osiyodagi suveren davlatdir) fuqorosi deb qabul qilinmagan Rohingya (Rohingya yoki rohingyalar – Myanmarning Rakhine shtatidagi Musulmon Hind Aryan xalqlaridir) Musulmonlarining fojiasi, o’sha yillarda anchagina ko’zlardan uzoqda edi (anchagina e’tibor berilmagan edi). Barcha fuqorolik huquqlaridan mahrum qilingan va shu sababdan o’z mamlakatlarida qochoq (muhojir) hisoblangan, ishlayolmagan, maktabga boraolmagan, sog’liq va ijtimoiy xavfsizlik xizmatlarining hech biridan foydalana olmagan Rohingya Musulmonlari, buning ustiga keng qirg'in qilindilar (genotsid qilindilar). Bu dahshatli fojia edi; Rohingyalar uylaridan surgun qilnayotgan, yashayotgan qochqinlar lagerlari yoqilayotgan (o’t qoyilayotgan), jinoyatlarning va zulumning hech oxiri ko’rinmadi.
Bu yashirin fojia, oxirida uylarini tark etishga majbur qilingan Rohngyalarni urgan dengiz falokati bilan satr boshiga keldi. Musulmonlar eski siniq buzulgan qayiqlarda ochlik yoki kasallik tufayli shahid bo’layotgan, bazılari yetib borgan mamlakatlarda odam savdosi savdogarlari qo’liga tushayotgan; ba’zi qayiqlar biron joyga yetib bormasdan cho’kayotgan edi. E’tiborlar bu zulumga qaratilganda esa juda ko’plab Musulmonlar allaqachon shahid bo’lgan edilar.
Bugun, Rohingya Musulmonlari yuzlashgan etnik va diniy genotsidni butun dunyo biladi. Inson huquqlari tashkilotlari mavzuga oid son-sanoqsiz hisobotlar tayyorladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti, Rohingya Musulmonlarini “dunyoning eng ko’p zulum ko’rgan xalqi” deya begiladi (aniqladi). Faqat bularning barchasi, Myanmarda davom etayotgan zulmga chek qo'ymayabdi. Etnik genotsid, yashrin emas balki hanuzgacha butun dunyo ko’zlari o’ngida, eng vahshiy holda davom etayabdi.
9-Sentyabr 2016-yilda Musulmon fuqorolaraga qarshi o’sish ko’rsatgan zo'ravonlik faoliyatlari, bu faoliyatlar tufayli Bangladeshga qochgan 220ta guvoh (shohid)lar guvohliklariga asosan xabar qilindi (bildirildi, hisobot berildi). Guvohlarning xabarlariga ko'ra Musulmonlar hali ham, qirg'in, g'oyib bo'lish, zo'rlash va talonchiliklar bilan yuzlashmoqdalar. O'qituvchilar, diniy olimlar, jamiyat liderleri kabi foydali va hurmat qilingan shaxslarning maxsus tanlanganligi, va zo'rlash va jinsiy zo'ravonlikdan azob chekayotganlarning orasida bolalarning ham borligi, bu bolalarning ba’zilarining hayotdan ko'z yumganligi xabar (hisobot)da bayon qilingan.
9-Sentyabrdan beri, o’z mamlakatini tark etishga majbur bo’lgan Rohingya sonining 92 ming ekanligi xabar qilingan.
Mamlakatini tark etishga majbur bo’lgan Rohingyalarning boshpana topa oladigan eng yaqin mamlakat Bangladeshdir. Lekin, oxirgi paytda Bangladesh Tashqi Ishlarining, mamlakatlariga boshpana izlovchilar sifatida kelgan Rohingya Musulmonlarini Bengal ko'rfazida joylashgan va faqat qayiqlar bilan kirish mumkin bo’lgan Thengar Char oroliga jo’natishga doir qarori bahslashish masalasidir. Shuningdek, hudud, sel toshqinlari sababidan, yilning katta (ko’p) qismida suv tagida qoladi; suv toshqinlari qaytib ketganida esa botqoqlikga aylanadi. Orolda hech qanaqa yashash joyi bo’lmaganidek uy, maktab, kasalxona kabi binolar ham yo’qdir.
Bangladesh Vazirlar Mahkamasi tomonidan, rasmiylarga , “Myanmar fuqorolarining mamlakatga noqonuniy kirishlarini to’xtatish” uchun ko’rsatma berildi. Ko’rsatmada shuningdek “bor bo’lgan, barcha qochqinlarni mamlakatda belgilangan joylarga joylashtirilishi va qochqinlarning mahalliy aholiga aralashib ketishining oldini olish uchun barcha zarur choralar ko’rilishi” ko'rsatmasi berildi. Ko’rsatmada, rejaning asosiy sababi o’laroq oxirgi paytlarda tobora o’sib borgan Rohingya aholisining mahalliy aholi nuqtai nazaridn “jismoniy xavflar” tug'dirganligi va hududda ijtimoiy va iqtisodiy muammolarga yo’l ochganligi ilgari suruldi.
Bu vahim (vahimali) ko’rsatmada, Rohingya Musulmonlarining qochib borgan joylarda muammo chiqargan, xavf keltiruvchi insonlar sifatida ko’rilganliklari oshkor qilinmoqdadir. Yana ham vahimalisi bu insonlar, yilning katta qismida suv ostida qolar qolgan vaqtlarda esa botqoqga aylangan o’lim oroliga joylashtirilishga harakat qilinilmoqdadir. Ular deyarli insoniy muomila ko’rishmayabdi, panoh topgan mamlakatda ham etnik qirg'innig bir parchasi holiga keltirilmoqdadir. Zulumdan qochgan bu insonlarning, qochgan joylarida ham himoya qilinmasliklari, tahdid sifatida ko’rilishlari, hattoki o’limga tark etilishlari, dunyoda shafqatsizlikning so'nggi darajada ekanligini ko’rsatmoqdadir.
Islom ahloqi, og’ir vaziyatda ekanligi uchun o’zidan boshpana so’ragan insonni, o'z jonini xavf ostiga qo’yib bo’lsa ham himoya qilishini taqozo etadi. Har holatda, himoya qilinuvchi kishi dinsiz bo’lsa ham, uni himoya qilish Musulmonning vazifasidir. Bundan tashqari bu yerda so’roq bo’lgan Musulmonning Musulmonga ega chiqishidir. Bu, ham vijdoniy ham insoniy majburiyat; amalga oshirilishi shart bo'lgan vazifadir.
Faqat dunyo materialistik poydevor ustiga qurilgandan beri, buzuq mafkurlar orqali boshqarilyabdi, “kuchlining omon qolishi”, zulmkor amaliyotlar davlat asosi tomonidan amalga oshirilishi boshlangan. Himoya qilinish kerak bo’lgan qochqinlar ortiqcha ko’rilmoqda, nochor ahvolda ekanliklari uchun yashash huquqlari (haqlari) e’tiborsiz qoldirilmoqda. Bu, materialistik hayot tarzining, dunyo bo’ylab keng tarqalganligining fojiali yakunidir. Ushbu masala uchun e'tirozlar hattoki endi hisobga olinmayabdi va arzimas bo'lib hisoblanmoqda. Sevgidan uzoqlashgan sari bu vahimali portret yana ham vahim holga kelmoqda, yechim tobora uzoq bo’lmoqda.
Bu muammoga yechim, ikki usulga amal qilish orqali mumkindir, biri vaqtincha va boshqa biri doimiy. Birinchisi, Birlashgan Millatlar Tashkilotining mamalakatlar ustidan ruxsat kuchuning yana ham kuchlantirilishi va mazlumlar (jabr chekkanlar)ga butun dunyoda huquqli tarzda ega chiqadigan strategiyaning aniqlanishidir. BMT, ayniqsa Bangladesh kabi kambag'al mamlakatlarda tashabbuskorlikni qo’lga olabilish va u yerdagi vaziyatga bevosita aralasha olishi kerak. Buning uchun qochoq (qochqin) ta'rifi bugungi shartlarga ko’ra yangidan belgilanishi; qochoqlar bo’lsa ham, boshpana izlovchilar bo’lsa ham, kelgan insonlarning insoniy sharoitlarda himoya ostiga olinishi, fuqorolik va ishlash huquqlari tartibga solinishi kerak. Albatta buning uchun BMTning pulga ehitoji bor. Bu ehtiyoj esa BMTga a'zo boshqa mamlakatlar tomonidan qabul qilishi kerak, bu borada bir fond tashkil qilinishi kerak va har bir mamlakat o'z byudjeti doirasi (imkoniyati)da hissa qo’shishi kerak. A’zo mamlakatlarning ba’zilari hali xam a’zolik to’lovlarini to’la to’kis to’lamaganliklari hisobga olinsa, ushbu tashabbus asossiz (ishonarsiz) ko’rinishi mumkin. Biroq, a’zo davlatlarning yillik to’lov miqdori va yordam fondiga yordam beradigan pul istiqbolli qoidalarga asoslangan holda o'rnatilishi shart. BMT uchun o’zini va a'zoliklarini yangilash tomon harakatga qadam tashlashi muhimdir.
Doimiy yechim esa, dunyoni, sevgi va vijdon ustiga qurilgan go’zallik yurtiga aylantira olishlikdir. Buning uchun materialistik ta'limni yo’q qilib (bekor qilib, tugatib) materialistik mentalitet (zehniyat)ga zarba berishdir. Materialistik mentalitet (zehniyat), qanday ham achinarliki bugun Musulmon mamlakatlarni ham qo’lga olgan va vijdonsizlikni imkon qadar (ulkan darajada) oziqlantirmoqda. Buning oldini olish, zulum ko’rgan (jabr chekkan, mazlum)larni himoya qilish uchun eng muhim qadam bo’ladi.
Tehran Times & The Kashmir Monitor & Caravan Daily & Burma Times:
http://www.kashmirmonitor.in/Details/118657/no-end-in-sight-for-sufferings-of-rohingyas
http://caravandaily.com/portal/no-end-in-sight-for-the-rohingya-suffering-harun-yahya/
http://burmatimes.net/no-end-in-sight-for-sufferings-of-rohingyas/
