Palestina e në veçanti Jerusalemi, në zemrën e saj, që nga fillimi i historisë së Islamit, ka qenë e shenjtë për Myslimanët. Shikimi i Palestinës nga ana e Myslimanëve si vend hyjnor ua ka bërë atyre të mundur që rajonit t'i sjellin paqe dhe harmoni. Në këtë artikull, ne do të njihemi me disa shembuj historik.
Ekzistojnë dy arsye themelore pse Jerusalemi është vend i shenjtë për Myslimanet: Ai ishte drejtimi i parë nga i cili Myslimanët ktheheshin për tu falur. Veç kësaj, e çka mund të shihet edhe si një ndër mrekullitë më të mëdha të Profetit Muhamed, ngjitja e tij në qiell, ishte nga Meshxhid al-Haram deri tek Mesxhid al-Aksa, me fjalë të tjera nga Meka në Jerusalem. Ky fakt është shpallur në Kuran në këtë mënyrë:
Pa të meta është Lartmadhëria e Atij që robin e Vet e kaloi në një pjesë të natës prej Mesxhidi Haramit (prej Qabes) gjerë në Mesxhidi Aksa (Bejti Mukaddes), rrethinën e të cilës Ne e kemi bekuar, (ia bëmë këtë udhëtim) për t'ia treguar atij disa nga argumentet Tona. vërtet, Ai është dëgjuesi ( i fjalëve të Muhamedit), pamësi (i punëve të Muhamedit). (Sure al-Isra: 1)
Në tregimet Kuranore rreth Profetit, në ajetet të cilat flasin lidhur me tokën e Palestinës iu referohen si 'toka të bekuara' dhe 'toka të shenjta.'
Në ajetin e lartshënuar rreth ngritjes në qiell, Mesxhidi al-Aska është përshkruar si një tokë 'rrethinën e të cilës Ne e kemi bekuar.' Në suren Al-Enbija, ku është rrëfyer për migrimin e profetëve Ibrahim dhe Lut, ku territori i njëjtë është përshkruar si 'një tokë që Ne e kemi bekuar.' I tërë toka e Palestinës, ku shumë Profet nga fisi Izraelit kanë jetuar dhe luftuar në rrugën e Zotit dhe ku kanë rënë dëshmorë apo vdekur dhe varrosur, është i shenjët për Myslimanët.
Si pasojë, Myslimanët kanë sjellë "lumturi", si psh. paqe dhe siguri në Jerusalem dhe Palestinë për më shumë 1,400 vjet.
Paqja dhe drejtësia që i solli Palestinës kalifi Omer
Jeruzalemi ishte kryeqyteti i çifutëve deri në vitin 71 p.e.s. Në atë vit Ushtria Romake u lëshua në një sulm të gjerë mbi çifutët dhe i përzuri ata nga zona pas një egërsie të paparë. Pasi nisi koha e diasporës çifute, Jerusalemi dhe zona për rreth e tij po shndërroheshin në një vend të braktisur.
Sidoqoftë, Jeruzalemi u bë përsëri qendër interesash me pranimin e Krishterimit në kohën e perandorit romak Kostandinit. Të krishterët romakë ngritën kisha në Jerusalem. Ndalimet ndaj çifutëve për tu vendosur në atë zonë u hoqën. Palestina mbeti territor romak (bizantin) deri në shekullin e 7-të. Persët e pushtuan rajonin për një kohë të shkurtër, por më pas bizantinët e rimorën atë.
Një pikë e rëndësishme kthese në historinë e Palestinës ndodhi në vitin 637, kur ajo u mor nën kontroll nga ushtritë e Islamit. Kjo nënkuptonte lindjen e një periudhe paqeje dhe harmonie në Palestinën, e që kishte qenë për shekuj skena e luftërave, shpërnguljeve, grabitjes dhe masakrave dhe që kishte njohur vrazhdësinë gjithnjë me ndryshimet e shpeshta të qeverisjeve. Ardhja e Islamit përbënte nisjen e një epoke të re, kur njerëzit e besimeve të ndryshme në Palestinë, do të mund të jetonin në paqe e harmoni.
Palestina u mor nga Omeri, kalifi i dytë pas vetë Profetit. Hyrja e Omerit në Jerusalem, tolerance e jashtëzakonshme, pjekuria dhe urtësia që ai tregoi ndaj njerëzve të besimeve të ndryshme, paraqisnin fillimin e epokës së bukur që po niste. Historiania Britanike dhe specialistja e çështjeve të Lindjes së Mesme, Karen Armstrong, në librin e saj "Lufta e Shenjtë" marrjen e Jerusalemit nga Omeri, e përshkruan kështu:
Kalifi Omer hyri në Jerusalem hipur mbi një deve të bardhë, i shoqëruar nga një magjistrat (zyrtar) i qytetit, patriarku grek Sofroni. Kalifi kërkoi të dërgohej menjëherë në Malin e Tempullit dhe u përul në lutje në vendin ku shoku i tij, Profeti Muhamed kishte kryer Udhëtimin e tij të Natës.
Patriarku pa i tmerruar: kjo, mendoi ai, duhej të ishte përbaltja e shkretisë që profeti Daniel kishte parathënë se do të hynte në tempull; ky duhet të jetë Antikrishti që do të lajmërojë afrimin e Ditëve të Fundit. Pastaj Omeri kërkoi të shihte faltoret e krishtera dhe ndërsa ishte në Kishën e Varrit të Shenjtë, koha për lutjet myslimane ishte afruar. Patriarku e ftoi atë me mirësjellje që të falej aty ku ishte, por Omeri kundërshtoi me të njëjtën mirësjellje. Nëse ai do të përulej për t'u falur në kishë, shpjegoi ai, myslimanët do të dëshironin të nderonin kujtimin e kësaj ngjarjeje duke ngritur aty një xhami dhe kjo do të thoshte se ata do të duhej ta prishnin Varrin e Shenjtë. Në vend të kësaj, Omeri shkoi të lutej pak më larg se kisha dhe në drejtim të kundërt me Varrin e Shenjtë ku edhe sot gjendet një xhami e vogël, kushtuar kalifit Omer.
Xhamia tjetër e madhe e Omerit u ngrit në Malin e Tempullit për të shënuar çlirimin mysliman, bashkë me xhaminë Aksa, e cila përkujton Udhëtimin e Natës të Muhamedit. Për vite të tëra, të krishterët kishin përdorur anën e tempullit të shkatërruar çifut për të mbledhur mbeturinat e qytetit. Kalifi ndihmoi me duart e veta myslimanët që të pastronin plehrat dhe myslimanët aty ngritën dy faltore për të vendosur Islamin në qytetin e tretë më të shenjtë në botën islame. (1)
Me pakë fjalë, myslimanët i sollën 'qytetërimin' Jerusalemit dhe të gjithë Palestinës. Në vend të besimeve të egra që nuk tregonin respekt për vlerat e shenjta të njerëzve të tjerë dhe që i vrisnin ata vetëm për shkak të ndryshimeve në bindjet fetare, aty mbretëroi drejtësia, toleranca dhe kultura e moderuar e Islamit. Pas marrjes së Palestinës nga Omeri, myslimanët, të krishterët dhe çifutët jetuan së bashku në paqe e harmoni në atë vend. Myslimanët kurrë nuk përdoren dhunën për ti detyruar njerëzit të ndërrojnë fenë, ndonëse disa jomyslimanë e pranuan këtë fe me vullnetin e tyre të lirë.
Paqja dhe harmonia në Palestinë vazhdoi po aq kohë sa edhe Myslimanët qeverisën me rajonin. Sidoqoftë, në fund të shekullit të XI, një pushtues nga jashtë hyri në rajon dhe toka e qytetëruar e Jerusalemit barbarisht dhe pamëshirshëm u plaçkit, në mënyrë të paparë kurrë më parë. Këta barbarë ishin Kryqtarët.
Një dëshmi historike e tolerancës Myslimane ndaj të Krishterëve: Kubja Myslimane e Gurit pranë Kishës së Krishterët.
Egërsia e kryqtarëve
Kryqtarët plaçkitën Jerusalemin dhe i mbytën të gjithë banorët e tij jo-Krishterë.
Ndërsa anëtarët e të tre besimeve po jetonin në paqe dhe harmoni në Palestinë, të krishterët e Evropës vendosën të organizonin 'kryqëzatat'.
Duke iu përgjigjur thirrjes së papës Urban II, më 25 Nëntor 1095 në Këshillin e Klermontit, më shumë se 100,000 njerëz nga e gjithë Evropa u nisën për në Palestinë, që të 'Çlironin vendin e shenjtë nga Myslimanët' dhe të gjenin pasuritë përrallore të Lindjes. Pas një udhëtimi të gjatë dhe të lodhshëm dhe pas grabitjesh e masakrash të mëdha ndaj Myslimanëve, ata arritën në Jerusalem në vitin 1099. Qyteti ra pas një rrethimi prej afër pesë javësh, dhe kryqtarët hynë në të. Ata ushtruan një egërsi çfarë rrallëherë bota e ka parë. Të gjithë myslimanët dhe çifutët në qytet u shkuan në shpatë. Sipas fjalëve të një historiani, 'Ata i mbytën të gjithë Saraçenët dhe Turqit që i gjetën...ishin ata meshkuj ose femra.' [2]
Një nga Kryqtarët, Rajmond Aguiles, mburrej me dhunën që ka ushtruar ai:
Kishte pamje të mrekullueshme. Disa nga burrat tanë (e kjo ishte më mëshiruesja) u prinin kokat armiqve të tyre; të tjerët i gjuanin ata me shigjeta, kështu ata rrëzoheshin nga kështjellat; të tjerët i torturoni ata më gjatë duke i hedhur në zjarre. Grumbuj kokësh, duarsh, dhe këmbesh shiheshin nëpër rrugët e qytetit. Nevojitej që të zgjidhje rrugën mbi trupa burrash dhe kuajsh. Por këto ishin vetëm disa çështje të vogla kur të krahasohet me atë se çfarë kishte ndodhur në Tempullin e Solomonit, vendi ku zakonisht bëhen shërbimet fetare...në tempull dhe oborrin e Solomonit, burrat u lanë në gjak deri në gjunjët e tyre dhe kapistra frenash. (3)
Brenda dy ditësh, kryqtarët vranë rreth 40,000 Myslimanë në mënyrë barbare siç u përshkrua pakë më parë. (4) Paqja dhe harmonia që kishin mbretëruar në Palestinë qysh nga koha e Omerit, përfunduan me një masakër të tmerrshme. Kryqtarët dhunuan të gjitha ligjet etike të
Krishterimit, një fe e dashurisë dhe mëshirës, dhe përhapën terrorin kinse në emër të Krishterimit.
Drejtësia e Salahudinit
Ushtritë barbare të kryqtarëve e bënë Jerusalemin kryeqytet të tyre dhe ngritën Mbretërinë Latine, kufijtë e së cilës shtriheshin nga Palestina në Antioki. Sidoqoftë, kryqtarët që sollën egërsinë në Palestinë nuk mundën të qëndrojnë gjatë. Salahudini i mblodhi të gjitha mbretëritë myslimane nën flamurin e tij në një lufte të shenjtë dhe i mundi kryqtarët në betejën e Hatinit në vitin 1187. Pas betejës, dy udhëheqësit e ushtrisë kryqtare, Rejnaldi i Shatijonit dhe mbreti Gij, u sollën para Salahudinit. Salahudini ekzekutoi Rejnaldin e Shatijonit, që njihej për barbaritë e tmerrshme që kishte kryer kundër Myslimanëve, ndërsa mbretin Gij e la të lirë, pasi ai nuk kishte kryer krime të njëjtat. Palestina edhe një herë u njoh me drejtësinë e vërtetë.
Menjëherë pas betejës së Hatinit dhe në të njëjtën ditë që Profeti Muhamed ishte marrë nga Meka për në Jerusalem brenda natës, ditën e ngritjës, Salahudini hyri në Jerusalem dhe e çliroi atë nga 88 vitet e pushtimit kryqtar. Kur kryqtarët e kishin marrë qytetin 88 vjet më parë, ata kishin vrarë të gjithë myslimanët në qytet dhe për këtë arsye, ata kishin frikë se mos Salahudini do të bënte me ta të njëjtën gjë. Ndërsa ai nuk preku asnjë të krishterë në qytet. Përveç kësaj, ai thjesht i urdhëroi të krishterët latinë (katolikë) që të largoheshin nga aty. Të krishterët ortodoksë, të cilët nuk ishin kryqtarë, u lejuan të jetojnë në qytet dhe të kryejnë falet si të dëshironin. Historiania Britanike Karen Amstrong e përshkruan marrjen e dytë Islamike të Jerusalemit me këto fjalë:
Më 2 Tetor 1187 Salahudini dhe ushtria e tij hynë në Jerusalem si mundës dhe për 800 vjetët që do të pasonin, Jerusalemi do të mbetej një qytet mysliman. Salahudini e mbajti fjalën dhe e mori qytetin sipas idealeve më të larta islame. Ai nuk u hakmor për masakrën e vitit 1099, sikurse këshillon edhe Kurani (16:126) dhe tani që armiqësitë kishin pushuar ai u dha fund vrasjeve (2:193-194). As edhe një i krishterë i vetëm nuk u var dhe nuk u plaçkit. Shpërblesat për lirim ishin tejet të ulëta...
Salahudini u prek e nga kursimet që familjet premtonin të jepnin si dëmshpërblim për lirimin e robërve të luftës dhe i liroi shumë prej tyre falas, sikurse nxiste Kurani, megjithëse të ardhurat në thesar ishin pakësuar deri në një masë dëshpëruese. Vëllai i tij El-Adili, ishte aq i pikëlluar nga gjendja e vështirë e robërve, saqë i kërkoi Salahudinit të blinte njëmijë prej tyre si skllevër për vete dhe sapo i mori, i liroi ata në çast që të gjithë...
Kur Imad ad-Din e pa Patriarkun Herakliun duke e lëshuar qytetin me koçin e mbushur me thesar, ai e nxiti Salahudinin që t'ia konfiskonte atë. Mirëpo Salahudini e refuzoi. Kurani thotë se betimet dhe marrëveshjet duhet mbajtur saktësisht dhe ishte qenësore që Myslimanet ti zbatojnë ligjshmëritë... Herakliu pagoi dhjetë dinar shpërblesë si edhe gjithë të tjerët dhe atij iu ofrua shoqërim i posaçëm për ta ruajtur thesarin e tij gjatë udhëtimit për në Tir. (5)
Shkurt, Salahudini dhe myslimanët, nën udhëheqjen e tij, i trajtuan të krishterët me mirësi e drejtësi të madhe dhe treguan ndaj tyre edhe më shumë dhembshuri nga ç'treguan vetë udhëheqësit e tyre.
Rikardi Zemërluani, nuk ishte aspak "bujar".
Pas Jerusalemit, kryqtarët vazhduan barbarit e tyre dhe Myslimanet drejtësinë e tyre në qytetet tjera të Palestinës. Në vitin 1194, Rikard Zemërluani që portretizohet si hero i madh në historinë britanike, ekzekutoi poshtërsisht në kështjellën Akr 3,000 myslimanë, nga të cilët shumë gra e fëmijë. Megjithëse myslimanët qenë dëshmitarë të kësaj egërsie, ata kurrë nuk përdorën të njëjtat metoda. Ata iu përmbajtën urdhëresës së Zotit, "Mos lejoni që urrejtja ndaj një populli që ju ndaloi një herë nga Xhamia e Shenjtë t'ju shtyjë në teprim..." (Kurani 5:2) dhe nuk ushtruan kurrë dhunë ndaj civilëve të pafajshëm. Ata nuk përdorën kurrë dhunë të panevojshme, qoftë edhe ndaj ushtrive kryqtar që arritën ti mundin.
Egërsia e kryqtarëve dhe drejtësia e myslimanëve treguan edhe një herë një të vërtetë historike: Vetëm një qeverisje e ndërtuar me parimet e Islamit, u lejoi njerëzve të besimeve të ndryshme të jetojnë së bashku në Palestinë. Ky fakt vazhdoi të tregohet edhe për 700 vjet pas Salahudinit, veçanërisht gjatë periudhës osmane.
Qeverisja e drejtë dhe tolerante e Perandorisë Osmane
Në vitin 1514, sulltan Selimi mori Jerusalemin dhe zonën përreth tij dhe kështu nisën 400 vitet e qeverisjes osmane në Palestinë. Sikurse edhe në shtetet e tjera osmane, kjo periudhë do t'i krijonte mundësinë Palestinës që të gëzonte paqe, stabilitet dhe të njihte bashkëjetesën harmonike të besimeve të ndryshme.
Toleranca Islame vazhdoi në Perandorinë Osmane. Kisha, sinagoga dhe xhamia bashkëjetuan në paqe.
Perandoria Osmane administrohej nën atë që njihej si "sistemi i kombit (miletit)", ku tipari themelor i saj ishte që popujt e besimeve të ndryshme lejoheshin të jetonin sipas besimeve të tyre madje edhe sipas sistemeve të veta ligjore. Të krishterët dhe çifutët, të përshkruar si 'Ithtarë të Librit' në Kuran, gjetën tolerancë, siguri e liri në vendet osmane.
Arsyeja më e rëndësishme për këtë ishte se megjithëse Perandoria Osmane ishte një shtet Islamik e qeverisur nga myslimanët, ajo nuk dëshironte t'i detyronte qytetarët e saj me forcë që të pranonin Islamin. Përkundrazi, shteti osman synonte të ofronte paqe e siguri për jomyslimanët dhe t'i qeveriste ata në një mënyrë të tillë që ata të ndjeheshin të kënaqur me qeverisjen dhe drejtësinë Islamike.
Shtete të tjera të mëdha të asaj kohe, kishin mënyra qeverisjeje shumë të ashpra, shtypëse e jo-tolerante. Mbretëria e Spanjës nuk mund të toleronte ekzistencën e myslimanëve dhe të çifutëve në gadishullin Spanjoll dhe ushtroi një dhunë të jashtëzakonshme ndaj këtyre dy bashkësive. Në shumë vende të tjera evropiane, çifutët ishin të shtypur vetëm për shkak se ishin çifutë (për shembull, ata u burgosën nëpër geto) dhe u bënë shpesh viktima të masakrave masive (pogromeve). Të krishterët nuk arrinin të shkonin mirë as me njëri-tjetrin vetë: Luftërat mes protestantëve dhe katolikëve në shekujt XVI dhe XVII e shndërruan Evropën në një liqe gjaku. Lufta 30 vjeçare mes viteve 1618 dhe 1648 ishte pasojë e mosmarrëveshjeve katolike-protestante. Si rezultat i kësaj lufte, Evropa Qendrore u shndërrua në fushë beteje dhe vetëm në Gjermani, u vra një e treta e popullsisë 15 milionëshe.
Në kushte të tilla, është e vërtet e rëndësishme e pamohueshme se qeverisja osmane ishte tejet njerëzore.
Shumë historianë dhe shkencëtarë politikë kanë tërhequr vëmendjen te ky fakt. Një nga ata është eksperti i njohur i çështjeve të Lindjes së Mesme në Universitetin Kolumbian, Eduard Said. Ai e ka prejardhjen nga një familje e krishterë prej Jerusalemi dhe merret me punë kërkimore në universitetet amerikane. Në një intervistë për gazetën izraelite "Ha'aretz" ai rekomandoi "sistemin kombëtar osman" nëse do të ndërtohet një paqe e qëndrueshme në Lindjen e Mesme. Ajo çfarë ai tha është:
Një pakicë çifute mund të mbijetojë në të njëjtën mënyrë që kanë mbijetuar në botën arabe të gjitha pakicat e tjera... nën Perandorinë Osmane, me sistemin e miletit, kjo funksionoi fare mirë. Ajo që kishin ata atëherë duket shumë më njerëzore nga kjo që kemi tani. (6)
Morali i Kuranit: Burimi i Tolerancës Islamike
Arsyeja themelore për vendosjen e qeverisjes tejet tolerante, të drejtë dhe humane e perandorisë osmane dhe të shteteve tjera myslimane është se qeveria e tillë udhëhiqej sipas Kuranit. Arsyeja për tregimin e drejtësisë dhe të qytetërimit nga ana e Omerit, Salahudinit, sulltanëve osman si dhe të shumë sundimtarëve Mysliman (e që sot kjo pranohet edhe nga bota perëndimore), ishte besimi i plotë i tyre në urdhrat e Zotit të shpallur në Kuran. Këto janë disa prej urdhrave të cilat e ndërtuan bazën e pikëpamjes Islamike të qeverisjes:
Allahu ju urdhëron që t'u jepni amanetin të zotëve të tyre dhe kur të gjykoni, ju urdhëron të gjykoni me të drejtë mes njerëzve. Sa e mirë është kjo punë që ju këshillon. Allahu dëgjon dhe sheh si veproni. (Surja Nisa : 58)
O ju që besuat, vazhdimisht të jeni dëshmues të drejtë për hir të Allahut edhe nëse është kundër (interesit) vetvetes suaj, kundër prindërve ose kundër të afërmeve, le të jetë ai (për të cilin dëshmohet) pasanik ose varfanjak, pse Allahu di më mirë për ta. Mos ndiqni pra emocionin e t'i shmangeni drejtësisë. Nëse shtrembëroni ose tërhiqeni, Allahu plotësisht di çka punoni. (Surja Nisa: 135)
Allahu nuk ju ndalon të bëni mirë dhe të mbani drejtësi me ata që nuk ju luftuan për shkak të fesë, e as nuk ju dëbuan prej shtëpive tuaja; Allahu i do ata që mbajnë drejtësinë. (Surja Mumtehinet: 8)
Është një frazë në politik që thotë 'pushteti korruptohet, ndërsa pushteti i përkryer korruptohet plotësisht.' Kjo nënkupton se secili që vije nga pushteti politikë vije disi i korruptuar moralisht nga mundësit që ky pushtet i sjell me të. Kjo vërtet zbatohet nga shumica e njerëzve, sepse ata e formojnë moralin e tyre në vijë me presionin shoqëror. Thënë me fjalë të tjera, ata i largohen amoralitetit sepse ata i frikësohen mosmiratimit ose ndëshkimit shoqëror. Sidoqoftë, pushteti atyre u jep fuqi, dhe e ngrit presionin shoqëror. Si rezultat, ata korruptohen, apo shumë lehtë bëjnë lëshime sa i përket moralit. Nëse ata kanë në duart e tyre pushtet të vërtet, me fjalë të tjera nëse ata qeverisin me kombin, ata mund ti provojnë të gjitha mjetet për t'i kënaqur dëshirat e tyre.
Modeli i vetëm i njerëzimit ku 'ligji i korrupsionit' nuk zen vend është tek ata të cilët me sinqeritet i besuan Zotit, të cilët e përqafuan fenë pa frikë dhe me dashuri për Atë, dhe jetuan në përputhshmëri me atë fe. Për arsye se moralet e tyre nuk u definuan nga shoqëria, e bile as pushteti më i përkryer mund të ndikoj në ata. Në Kuran, Zoti Profetin David e solli si një shembull të këtij sundimtari ideal, me mënyrën se si ai qeverisi edhe me ata të cilët e vunë në sprovë autoritetin e tij, dhe në anën tjetër mënyrën se si ai kërkoi falje nga Zoti me përulje të plotë. (Sure Sad: 24)
Fakti se historia e Islamit është përplot drejtësi, mëshirë, thjeshtësi (përulje) dhe qeverisës të pjekur buron nga ky moral të cilin Zoti ia mëson Myslimanëve në Kuran. Meqenëse një udhëheqës mysliman ia ka frikën Zotit, mundësia që ai të korruptohet, të jetë kryelartë apo mizor, nuk mund të jepet. (Natyrisht, udhëheqës që korruptohen dhe largohen nga morali Islamik, paraqiten në historinë e islamit, mirëpo numri dhe ndikimi i tyre është shumë i vogël).
Përfundim
Historia tregon se Islami është i vetmi sistem besimi që mund të sigurojë një qeverisje të drejtë, tolerante dhe të mëshirshme në Lindjen e Mesme. Pax Ottomana që përfundoi me tërheqjen e Perandorisë Osmane nga rajoni, nuk është zëvendësuar ende. Pas osmanlinjve, Lindja e Mesme, së pari kaloi në duart e kolonialisteve Evropian dhe më pas u bë cak i politikave pushtuese dhe agresionit të Izraelit.
Ekziston vetëm një arsye themelore për konfliktin e tanishëm në Lindjen e Mesme: fakti se palët nuk duan të bëjnë paqe. Ajo çfarë Izraeli duhet të bëjë është që të veproj në përputhje me rezolutën OKB-së 242 dhe të tërhiqet në kufijtë e para 1967, dhe të njohë dhe garantoj të drejtat e popullit të Palestinës. Ajo që Palestina (dhe Arabët tjerë) duhej të bënin është që ti braktisin synimin e tillë siç është "zbrazja e Izraelit në det" dhe ta pranojnë bashkëjetesën me çifutët. Gjëja më e rëndësishme për të gjithë është që qëllimet e tyre mos ti ndotin me veprime barbare të terrorizimit të civileve.
Shkurt, në mënyrë që të sigurohet paqja në Lindje e Mesme, të dyja palët duhet të pajtohen të jenë të matura dhe tolerante dhe të bëjnë përpjekje të çiltra për të çlirohen nga racizmi çifutë (Zoinizmi) apo nga shovinizmi Arab. Vizioni që nevojitet për këtë çështje është i fshehur në virtytet të cilat morali Islam i ka bekuar në Lindjen e Mesme shekuj më parë.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Shënime:
1- Karen Amstrong, Holy War, MacMillan, London, 1988, faqe.30-31
2- Geste Francorum, or the Deeds of the Franks and the Other Pilgrims to Jerusalem, trans. Rosalind Hill, London, 1962, faqe 91
3- August C. Krey, The First Crusade: The Accounts of Eye-Witnesses and Participants, Pinceton & London, 1921, faqe 261
4- August C. Krey, The First Crusade: The Accounts of Eye-Witnesses and Participants, Pinceton & London, 1921, faqe 262
5- Karen Amstrong, Holy War, faqe 185
6- 18.8.2000, Ha'aratez Newspaper; MiddleEast.Org, August 2000
