Allah’ın Çeşitlilik Sanatına Bir Örnek: Kuş Gagaları

• Kuş türleri niçin farklı gaga tiplerine sahiptir?
• Farklı kuş türlerine ait gagaların özellikleri nelerdir?

Allah tüm kainatta büyük bir çeşitlilik yaratmıştır. Bitkiler ve hayvanlar da bu çeşitlilik örneklerindendir. Bitkilerin yapraklarında gövdelerinde ve çiçeklerindeki çeşitlilik, hayvanların türleri, bu türler içindeki farklılık gibi burada hepsini sayamayacağımız kadar çok çeşitlilik ve detay vardır. Kuş türlerinin sahip olduğu farklı gagalar da bu çeşitliliğe bir örnektir. Allah’ın kuş gagalarında yarattığı çeşitlilik ve detayların bazıları  şöyledir:

Kuş Gagaları ve Keratin Molekülü

Keratin bedenimizde de günlük hayatımızda kullandığımız eşyalarda da çok çeşitli şekillerde bulunur. Örneğin deri neredeyse saf keratin molekülünden oluşmuştur. Yün, ipek, balık pulu, tüyler ve tüy sapları da keratinden meydana gelir. Pençeler ve tırnaklar gibi gaga da keratinden oluşur. Fakat bunlar daha fazla sülfür köprüsü ile çaprazlama bağlıdırlar. Bu çaprazlama bağ, keratinin daha fazla işlenmiş olduğunu gösterir. Bu durumda meydana gelen molekül daha kuvvetlenir ve sertleşir. Kuş gagalarının sert ve kemiksi yapısının nedeni budur. 

Kuş Gagalarındaki İhtiyaca Yönelik Detaylar

Kuşların gagası üst ve alt gaga olmak üzere iki kısımdan oluşur. Boynuzu andıran sertlikteki üst gaga, üst çene ve burun kemikleri ile yine ucu boynuzumsu maddeden yapılı alt gaga alt çene kemiklerinin birleşmesinden meydana gelir. Gaga kafatası ve altçene ile bağlantılı olduğundan eklemli ve oynaktır.

Allah burundan itibaren devam eden bir sırt kısmı olan üst gagayı kuşun beslenme şekline göre az veya çok eğik olan bir uç ve keskin kenarlara sahip olarak yaratmıştır. Kuşların dişleri yoktur fakat Allah üst gagada testere gibi girintili çıkıntılı bir özellik yaratmıştır. Bu girinti ve çıkıntılar kuşun besinleri kesme ve parçalama işlemi sırasında büyük kolaylık sağlar. Birçok kuşun  üst gaga dibinde yumuşak ve genellikle sarı renkte bir deri bulunur. Bu deri bazı bataklık ve su kuşlarında ise bütün gagayı örter ve zengin sinir uçları ile dokunma organı görevini üstlenir.

Alt gaga ise üst gagadan daha farklıdır ve Allah’ın üstün aklının kusursuz detaylarına sahiptir. Çünkü Yüce Rabbimiz alt gagada iki alt çene kemiği ucunun birleştiği gaga ucu ile çene kemikleri arasını örten, bazı türlerde yumuşak bir deriden oluşan gaga altı yaratmıştır. 

Kuşların Bazı Duyu Organları Gaga ile de Bağlantılıdır

Koku alma organı burun, kuşlarda üst gaganın dip kısmındadır. Allah çoğunlukla tam olmayan bir ara perde ile ayrılmış burun boşluğunda koku alma görevini taşıyan midye şeklinde bir çift oluşum yaratmıştır. Kuzgun gibi bazı kuşlarda burun delikleri sert kıllarla örtülmüştür. Fırtına kuşları gibi bazı kuşlarda ise boru şeklinde uzamış ve birbirleriyle birleşmiştir.

Tat alma organı da dil ve gaganın iç kısmıdır. Yumuşak olan dil dibi ile damakta yer alan tomurcuklar  kuşun tat almasını sağlar.

Gaga ve dil, aynı zamanda dokunma organı görevi görür. Çulluklar, ördekler ve genellikle diğer su kuşlarında yumuşak gaga derisi üzerinde yer alan cisimcikler gaganın dokunma görevini gerçekleştirir.

Allah Kuşların Beslenme  Şekline Bağlı Olarak Çok Farklı  Görünüme Sahip Gagalar Yaratmıştır

Su kenarlarında balık veya kurbağa gibi canlıları avlayan kuşların gagaları uzun ve incedir. Suda yaşayan canlılarla beslenen kuşların gagaları yassı ve geniştir. Tohum yiyen kuşlarda gagalar kalın ve koniktir. Yırtıcı kuşların gagaları kanca gibi kıvrık, keskin ve güçlüdür. Deri, et ve hatta kemikleri parçalayabilirler.

Allah’ın Kuş Gagalarında  Yarattığı Çeşitliliğe Örnekler

Yırtıcı Kuşların Gagaları

Kartal, doğan, baykuş, şahin ve akbaba gibi tüm yırtıcı kuşların gagaları eti kesmekte oldukça başarılı, çengel biçimli ve uç tarafı oldukça sivri olarak yaratılmıştır. Üst gaga alt gagadan daha uzun ve aşağı dönük kanca biçimindedir. Bu genel bir biçim olmakla birlikte Yüce Rabbimiz’in üstün aklı ve çeşitlilik sanatının bir örneği olarak türler arasında farklılık görülür. Örneğin akbaba ve kartal gibi hayatlarının belirli dönemlerinde leşle beslenen yırtıcıların gagaları, bunları parçalayabilecek şekilde iridir.

Salyangoz çaylağının gagası salyangozları kabuğundan çıkarabilecek şekilde diğer türlere göre daha ince ve kıvrıktır. Doğanların gagalarının kenarlarında ise testere gibi çıkıntılar vardır.

Pelikan Gagası

Pelikanların gagaları uzundur, Allah bu kuşların gagalarının altında, alt çeneye kadar uzanan ve genişleyebilen bir kese yaratmıştır. Bu gaga balık avlamaya uygun yapıdadır. Gaganın görevi depolama veya balığı tutmak değil, adeta bir kepçe gibi balıkları yakalamaktır. Allah bu keseyi ağ gibi delikli yaratmamıştır, fakat esnek ve genişleyebilir nitelikte yaratmıştır.

Pelikan, gagasını suya daldırdığı zaman esnek alt çene kendiliğinden genişleyip oval bir biçim alır. Pelikan başını kaldırdığında balıklar bu genişleyebilen keseye dolarlar. Alt çene büzülür, üst çene bir kapak gibi kesenin üstünü örter. Böylece yakalanan balıklar kaçamaz ve balıklar aynı anda yutulur.

Tukan Gagası

Tukanların en dikkat çekici özellikleri, ilk bakışta dikkat çeken parlak renkli ve vücutlarına oranla hayli büyük olan gagalarıdır. Yağmur ormanlarında yaşayan tukanların gagaları, yenmesi oldukça zor olan meyveleri dahi kolaylıkla yiyebilecekleri kadar güçlü bir yapıya sahiptir. Bu denli büyük ve güçlü bir gaganın ağır olabileceği düşünülse de durum böyle değildir. Bu gagaların en önemli özelliği çok güçlü olmasına rağmen şaşırtıcı derecede hafif olmasıdır. Tukanların gagalarının uzunluğu 20 cm’yi bulmasına rağmen içerdiği keratinin esnekliği sayesinde, hareket kabiliyetleri oldukça fazla ve gagaları çok hafiftir. Bilim adamlarının yaptıkları bir araştırma tukanların bu büyük gagalarını kendilerini serinletmek için kullandığını da ortaya koymuştur. Nitekim bu kuşların yaşadığı sıcak tropikal ormanlarda kuş gagasına giden kan akışını artırdığında daha fazla ısıdan kurtulmakta ve serinlemektedir. Bu şekilde kuşun ısı kaybının normalde % 30 ila 60 oranında düşürebilir ve serinler. Yapılan araştırmalar yetişkin kuşların, gagalarını, kullanarak ısı kaybını havanın durumuna göre %100 ya da %5 gibi çok farklı oranlarda düşürebileceklerini de ortaya koymuştur.

Yazı boyunca verilen örneklerde de görüldüğü gibi Allah kuşların gagalarını, türlerine göre farklı ve çok önemli görevleri yerine getirebilecek şekilde yaratmıştır. Kuşların gagaları, yaşadıkları ortama ve beslenmelerine en uygun olacak biçimdedir. Rabbimiz yeryüzünde yaşayan tüm canlılara ihtiyaç duydukları özellikleri eksiksiz ve kusursuz olarak vermiştir. Ayette bu gerçek şöyle bildirilir:

O Allah ki yaratandır, (en güzel biçimde) kusursuzca var edendir, şekil ve suret verendir… (Haşr Suresi, 24)

Diğer Kuş Gagalarına Örnekler

¨      Kılıç gagalı sinekkuşunda çiçek nektarı emebilmesi için bedeninin dört katı uzunluğunda ince bir gaga bulunur.

¨      Makav kuşunun gagası ise, en çetin cevizleri bile kırabilecek çengelli bir yapıya sahiptir.

¨      Muhabbet kuşunun gagası tohumları kolay açabileceği bir yapıya sahiptir.

¨      Flamingonun gagasında ise, minik eklembacaklıların kabuklarını süzmek için kalbura benzer özel bir bölüm vardır.

¨      Yakalı kolibri (Coeligena torguatua), çiçek tozlarıyla beslenen bir kuş türüdür, ama diğer kuşlardan farklı bir özelliğe sahiptir. Çoğu kuş gibi gagasını çiçeğin içine sokarak yiyecek toplamaz. Çiçek tozu toplarken özel bir yapısı olan dilini kullanır. Dilinin ortası, iç içe girmiş iki V harfi biçiminde baştan sona oyukludur. Uzun dilini çiçeğin içine soktuğunda, çiçek tozları toplanır ve dil, ağız içine çekilirken hiçbir yere sürtünmediği için, toplanan besinde kayıp olmaz.

¨      Uzun gagalı su çulluğu bir kıyı kuşudur. Yerden havalanırken çok süratli hareket eder ve zikzaklar çizer. Sığ bataklıklarda bulduğu larva ve kurtçuklarla beslenir. Su çulluğunun gagası yiyecek aramak için son derece uygun bir yapıdadır. Bu işlemi yaparken uzun gagasını toprağa daldırıp bir dikiş makinası hızıyla bir aşağı bir yukarı hareket ettirerek larva ve kurtçukları süratli bir şekilde toplar.

¨      Martı türü kuşlarda gaganın biçimi beslenme özelliklerine bağlı olarak türden türe değişiklik gösterir. Örneğin martıların ve özellikle yırtıcı martıların kanca uçlu gagaları, yakalayıp koparmaya elverişlidir.

¨      Atlas Okyanusu kıyılarında yaşayan deniz papağanı ile aksumru denen kuşların gagası ise birkaç balık taşırken, dalıp yeniden balık avlayabilecekleri bir yapıya sahiptir.