Allah'ın yaratma sanatının tecellileri: Örümcek

Çünkü bu yazı bir biyoloji yazısı değildir. Belki konusu küçücük bir böcektir ama yönelttiği gerçek ve verdiği mesaj çok daha büyüktür. Bir anahtar gibi... Anahtar tek başına önemsiz bir metal parçasıdır. Oysa bazen bir anahtar, açtığı kilidin arkasındaki şeye göre dünyanın en değerli şeylerinden biri olabilir. Bu yazı tek başına örümceği konu almak için değil, onu bir anahtar olarak kullanma amacıyla yazılmıştır. Bu küçük hayvan bir anahtar kabul edilebilir ve Allah'ın yaratışındaki muhteşemliği görmek için gereken kilidi açabilir...

İnsanın Taklit Edemediği Bir Üretim: Örümcek İpi

Örümceklerin en çok bilinen özellikleri ağ örmeleridir. Ancak gerek bu ağda, gerekse bu ağ örerken kullandıkları ipte çok önemli mucizeler gizlidir. Örümcekler ağ kurarken kullandıkları iplikleri kendi vücutlarında üretirler.

Çapı bin milimetrenin binde birinden daha az büyüklükteki bu iplik aynı kalınlıktaki çelik telden beş kat daha sağlamdır. Çelikten 5 kat daha sağlam olan bu ip kauçuktan yüzde otuz daha esnektir ve kendi uzunluğunun tam 4 katı esneyebilir.

Bu ipin bir diğer özelliği son derece hafif olmasıdır. Dünyanın çevresi boyunca uzatılacak bu ipin ağırlığı sadece 320 gramdır. Yukarıda verilen teknik bilgilerin üzerinde biraz durmak gerekir. Küçücük bir örümceğin vücudunda ürettiği ipliğin çelikten beş kat daha sağlam olması son derece önemli bir ayrıntı. Çelik sanayi tesislerinde özel olarak üretilen, insanoğlunun imal edebildiği en sağlam malzemelerden biri. Ancak bir böcek kendi vücudunda bu malzemeden çok daha sağlam bir ip üretebiliyor. İnsanoğlu çeliği üretirken yüzyılların bilgi birikimi ve teknolojisini kullanırken, örümcek ipini üretirken hangi bilgiyi ve teknolojiyi kullanıyor?

Bir başka önemli ayrıntı daha var. Çelik halatlar sağlam olmalarına karşın fazla esnek olmadıklarından kolay deforme olurlar. Ancak örümcek ipi çelikten daha sağlam olduğu halde son derece esnektir, deforme olmaz. Hatta bu ip bilinen en esnek sanayi malzemelerinden olan kauçuktan bile yüzde otuz daha esnektir. Kısaca ifade etmek gerekirse insanoğlunun sahip olduğu bütün teknoloji ve teknik imkanlar bir örümceğin oldukça gerisindedir.

Kullanım Amacına En Uygun İplikler

Örümcekler farklı amaçlar için farklı iplikler üretirler. Örneğin bir bahçe örümceği ağını kurarken, dört-beş farklı özellikte iplik kullanır:

Tutunma iplikleri; örümcek bu ip yardımıyla bir asansör gibi yukarı aşağı inip çıkabilir.

Temel ağ iplikleri; örümcek ağının iskeletini oluşturan son derece sağlam ipliklerdir.

Yapışkan iplikler; avın yakalanmasını ve hareketsiz hale getirilmesini sağlayan iplikler.

Birleştirme İplikleri; ağdaki iplikleri birbirine bağlayan özel iplikler.

Sarma Şeritleri; yakalanan avı örümceğin sarıp paketlediği sarma iplikleri ve daha birçok özel görev için farklı iplikler.

Görünen odur ki örümcek, birçok ihtiyacı ayrı ayrı gözetilerek ve bu ihtiyaçları karşılayacak en ideal yapıya sahip kılınarak yaratılmıştır. Eğer bu ihtiyaçların biri veya birkaçı karşılanmazsa bu bütün türün sonu olur. Bu da evrim masalının varsayımlarını tamamen geçersiz kılan bir gerçektir. Bu gerçeğe göre, örümceğin özelliklerini evrim teorisinin iddia ettiği gibi zaman içinde kazanmış olması söz konusu olamaz.

Dünyanın En Amansız Tuzağı

Örümcek ağına takılan bir hayvan için yapacak fazla bir şey yoktur. Kurulan tuzak o kadar ustalıkla hazırlanmıştır ki, kurban çırpındıkça esnekliğini kaybederek, avı daha sıkı sarar. Kurban zamanla tamamen güçsüz düştükçe, ağ da ilk haline göre defalarca daha sağlam ve sert bir hale gelir. Böylece bir köşede avının çırpınışını izleyen örümcek, sonunda tamamen bitkin düşmüş, kapana kısılmış, çaresizlik içindeki avını rahatça öldürebilir. Normalde olması beklenen, böcek çırpındıkça ağın deforme olması ve kısa sürede hayvanın tuzaktan kurtulmasıdır.

Fakat bunun tam tersi gerçekleşir ve ağ katılaşarak böceği hareketsiz bırakır. Peki nasıl olur da bir ağ, yakalanan kurban çırpındıkça daha sağlam bir hale gelebilir? Örümceğin yakalama ipeği havadaki nemin de etkisiyle yeni bir yapıya dönüşmektedir. Bu şöyle gerçekleşir. Çekirdek liflerinin elastikliği ısıya bağlıdır. Avın kinetik enerjisi ısıya çevrildiğinden entropi artar, iplik ısınır. Bu da çekirdek liflerinin daha kuvvetli olmasını sağlar. Böylece avın enerjisi yakalama kapasitesi daha da artar.

Kısaca ağa yakalanan avın hayatta kalabilmek için yaptığı son çırpınışları kendi sonunu hazırlar. Kurbanın son enerjisi, ağın sağlamlığının artırılması için kullanılır. Ağ, hayvanı tamamen hareketsiz bırakana kadar sertleşir. Bu özellikleri yüzünden örümcek ağı doğada bulunan en acımasız tuzaktır.

Örümcek İpliği ve Savunma Sanayi

Bir malzemenin sağlamlığı ve esnekliği endüstriyel alanda büyük önem teşkil eder. Sağlamlık kullanım alanın genişliğini, esneklik kullanım kolaylığını artırır. Sağlamlık ve esnekliği beraber içerme açısından yeryüzündeki en ideal malzeme örümcek ipliğidir. Bu yüzden araştırmacılar 20. yüzyılın son çeyreğinde çalışmalarını örümcek ipliği üzerinde yoğunlaştırmışlardır.

Dünya çapında kimyasal araştırmalarıyla tanınan bir şirket, yıllar süren çalışmalar sonucunda örümcek ipinin bir benzerini üretmeyi başardı. Firma örümcek ipinin kimyasal yapısından yola çıkarak, ipeği oluşturan moleküllerin diziliş sıralarını belirliyerek, yapay yollardan çeşitli lifler üretmiştir. Kevlar adlı bu madde, örümcek ipinin kötü bir benzeri olmuş olsa da, insanın üretebildiği en sağlam madde olmuştur.

Kevlar, oto emniyet kemerleri, çeşitli koruyucu giysiler, uçak ve gemi sanayinin dış yapı malzemeleri, lif optik ve elektro-mekanik kabloların üretiminde, ip ve halat sanayinde önemli derecede kullanılan bir malzemedir. Kevların en önemli kullanım alanı, savunma sanayi olmuştur. Daha önceleri çelikten üretilen kurşun geçirmez yeleklerden çok daha sağlamları, görünüşte normal kumaştan farklı olmayan kevlarla üretilmektedir.

Kevlar darbeleri emme özelliği ile kurşunun vuruş gücünü azaltır. Yine de örümcek ipliğinin ancak üçte biri kadar darbeleri emme özelliğine sahiptir. Bahçenizde yaşayan küçük bir örümceğin ürettiği ipliğin ancak kötü bir benzerinin, günümüzün en gelişmiş tesislerinde, uzun çalışmalar sonucunda üretilebilmiş olması Allah'ın yaratmasındaki sanatın önemli bir delilidir. Örümceğin insanlığa hizmet ettiği bir başka alan da tıptır. ABD'daki Wyoming Üniversitesi farmakologları, "nephile" türü örümceğin ağ ipliklerini, çok hassas bazı cerrahi operasyonlarda, özellikle tendon ve eklem müdahalelerinde ameliyat ipliği olarak kullanmaktadırlar.

Bir Tasarım Harikası; Örümcek Ağı

Örümcek ağı, gerek şekil, gerek kullanım amacına uygunluk, gerekse mimari tasarım olarak benzersiz bir eserdir. Ağın iskeletini bütün yükü taşıyan ve son derece sağlam olan 'iskelet iplikleri' oluşturur. Bu iskeletin üzerine spiral şekilde döşenen yapışkan iplikler avı tamamen sararak etkisiz hale getirirler.

Ağın Darbeleri Emme Özelliği

Ağın etkili bir tuzak olabilmesi için uçan böcekleri durdurabilecek özellikte dizayn edilmiş olması gerekir. Ağın büyüklüğü göz önünde bulundurulursa böcek bir füzeye benzetilebilir. Böceğin hareketinin durdurulması tek başına yeterli olmayacaktır. Ağ, örümceğin avı gelip inceleyebilmesi ve ısırabilmesi için hareketsiz tutmalıdır. Bir füzeyi yakalayıp hareketsiz tutmak ise elbette zor bir iştir. Ağı oluşturan iplikçikler çok sağlam oldukları gibi aynı zamanda esnektirler. Fakat esneklik payı, farklı bölgelerde, farklı oranlardadır. Bu esneme oranının önemi şu nedenlere bağlıdır.

-Eğer iplikçiklerin esneme payları gerektiğinden daha az olsaydı, ağa çarpan böcek sert bir yaya çarpmışçasına geldiği yöne fırlardı.

-Eğer iplikçiklerin esneme payları gerektiğinde fazla olsa, böcek ağı çok fazla esnetir, yapışkan iplikler birbirlerine yapışır ve ağ deforme olurdu.

-İplikçiğin esneme payı hesaplanırken rüzgar etkisi de göz önüne alınmıştır. Böylece esen rüzgarın gerdiği ağ tekrar eski haline dönebilir.

-Esneklik payı ağın tutturulduğu yer için de önemlidir. Örneğin ağ bir ota tutturulmuşsa, ağın esnekliği bu otun hareketlerinden kaynaklanan gerilimleri ortadan kaldıracak nitelikte olmalıdır.

Açıkça görüldüğü gibi gerek örümceğin ipinin varlığında, gerekse bu ip kullanılarak yapılan ağların mimarisinde 'akıl' görülmektedir. Peki bu aklın kaynağı nedir? Düşünmek için bir beyni olmayan örümcek mi, örümceği oluşturan şuursuz proteinler, amino asitler, moleküller ve atomlar mı?

Düşünme yeteneği olmayan bir hayvan nasıl hesap, tasarım ve planlama yapabilir. Kaldı ki yalnızca örümceğin yaptığı ipte ve ağda değil, örümceğin vücudundaki özelliklerde de yine bir 'akıl' ürünü olan özel bir 'tasarım' vardır. Bu akıl yarattığı her varlıkta Kendi varlığını, sanatını ve gücünü hissettiren, göklerin, yerin ve bütün alemlerin Rabbi olan Allah'a aittir.