... Bir qisim zahiri üləmalar (hədislərin xarici mənalarına baxaraq hökm verən alimlər), o rəvayət və hədislərin zahirinə (xarici mənalarına) baxıb şübhəyə düşmüşlər. Və ya səhhətini (doğruluğunu) inkar edib və ya xurafat kimi (xurafat kimi, nağıllarda izah edilən həqiqət xarici bir şey kimi) bir məna verib elə bil mümkünsüz bir surəti (sanki qeyri-mümkün, ağılın vicdanı qənaətlə qərar vermə xüsusiyyətini ortadan qaldıracaq xüsusiyyətlərdə bir şəxsi) gözləyən bir tərzdə (izah etdikləri üçün), avamı-müsliminə (belə metafizik şərhlərə inanmadan çətinlik çəkəcəkləri və ya bu səbəblə heç gətirməzlər üçün, xalqdan məlumatı olmayan müsəlmanlara imani istiqamətdən) zərər verərlər. (Kastamonu Lahikası səh. 80)
Bədiüzzaman, hz. İsa, hz. Mehdi və dəccal kimi, Axırzaman şəxsləri haqqındakı mütəşabeh, yəni “bənzətmələrlə izah edilən rəvayət və hədislərin”, mütləq şərh edilərək, bənzətmələrinin həll edilərək açıqlanması lazım olduğunu söyləmişdir. Əks təqdirdə, bir qisim saxta alimlərin bu hədisləri, mütəşabeh mənalarının diqqət etmədən, zahirinə baxıb şərh etməkdə şübhəyə düşdüklərini və ya hədisdən tamamilə imtina etdiklərini ifadə etmişdir. Bu kimi saxta alimlərin hz. İsa və hz. Mehdi mövzusundakı səhv şərhlər, bu mövzuda tam bir məlumata sahib olmayan müsəlmanların da çaşdırmalarına səbəb olur.
Halbuki, Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-in, hz. Mehdinin həyatına bağlı hər mövzudakı hədisləri, ağlın, məntiqin tam olaraq qavraya biləcəyi dəqiqlikdədir. Bu mövzudakı mütəşabeh yəni bənzətmələrlə izah edilən rəvayətlər də, Quran məlumatıyla və digər rəvayətlərin işığıyla baxdıqda, hədislərdə hz. İsanın gəlişinin və hz. Mehdinin çıxışının heç bir şübhəyə yer verilməyəcək şəkildə açıqlandığı görünəcək.
Quran ayələrində müsəlmanların bu kimi hədisləri necə qiymətləndirmələri lazım olduğu mövzusunda yol göstərilmişdir. Ayələrdə, insanların Peyğəmbərimiz (s.ə.v) üçün, “Nə üçün ona mələk endirilməyib?” deyə soruşduqları bildirilmişdir (Ənam surəsi, 8). Ancaq heç bir zaman Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-in sarığının üzərində bir mələk görünməmiş, bu mələk də insanlara “bu adam peyğəmbərdir” deyə bir söz söyləməmişdir.
Eyni vəziyyət hz. Mehdi üçün də etibarlıdır. Hz. Mehdi haqqındakı bu mütəşabeh hədislərdən biri də, hz. Mehdinin də başının üzərindəki bir buluddan bir mələyin səslənərək, "hz. Mehdi budur, ona tabe olun" deyərək hz. Mehdini tanıdacağı şəklindədir:
"Hz. Mehdinin başı cərgəsində bir bulud olacaq. Buluddan bir mələk, "Bu hz. Mehdidir, sözünü dinləyin " deyəcək. "(Ebu Nuaym)
Hz. Mehdi (ə.s)-ın başında bir bulud gəzəcək. O buluddan bir mələk belə səslənəcək: "Ey insanlar, Allah sizə ümməti-Məhəmmədin ən xeyirlisini imam seçdi, xəlifə (mənəvi lider) göndərdi. Tez ona qovuşun o Məkkədədir, o hz. Mehdidir".
Hədisdə bəhs edilən bulud, insanların görə biləcəyi bir bulud deyil. Mənəvi aləmdə mələklərin və cin aləminin görəcəyi bir buluddur. Belə bir görünüş meydana gəlməsi, mələklərin və ya cinlərin idrakının kənarında bir vəziyyət deyil. Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-in hədislərində xəbər verildiyi kimi, hz. Mehdi insanların olduğu kimi, cinlərin və mələklərin də hz. Mehdisidir. Allah hz. Mehdini, 3 ayrı aləmə də rəhmət olaraq göndərmişdir. Bu səbəbdən bu izah da cinlərə və xüsusilə də mələk aləminə istiqamətlidir; və belə bir vəziyyət onlar üçün qanuni bir hadisədir. Hədisdə göstərilən hadisə reallaşıb bir mələk hz. Mehdini müjdələyib tanıtdığında, bir başqa hədisdə xəbər verildiyi kimi digər mələklər də bu çağırışa uyaraq hz. Mehdiyə kömək edəcəklər. Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-in bu mövzudakı hədisləri belədir:
... Hz. Allah 3000 mələyi ona (hz. Mehdiyə) köməyə göndərir.(Naim b. Hammad)
Allah onu (hz. Mehdini) üç min mələklə dəstəkləyəcək. (El Kavlu-l Muhtasar Fi Alamatil Mehdiyy-il Muntazar, Ahmed İbn-i Hacer-i Mekki, səh. 41)
Bu səbəbdən bu hədislərin xaricdən görünən mənasıyla yozulmaması son dərəcə əhəmiyyətlidir. Çünki burada nəzərdə tutulanın, "bir bulud içərisində bir mələyin gəlib insanlarla danışması və onlara hz. Mehdini tanıtması olmadığı" çox açıqdır. Belə bir hadisə nə Peyğəmbərimiz hz. Məhəmməd (s.ə.v.)-də, nə də digər peyğəmbərlərin heç birində olmamışdır. Peyğəmbərlərə də mələklər heç bir zaman üçün mələk olduqlarından yüz faiz əmin olmayacaqları kimi, həmişə gözəl bir insan görünüşündə gəlmişlər. Belə bir möcüzə reallaşsa, insanların hamısı qeyd-şərtsiz iman edər, hz. Mehdini qəbul edər və heç bir şübhəyə düşməz. Ancaq belə bir vəziyyət, Allahın Quranda bildirdiyi Adətullahına tamamilə ziddir. Çünki hz. Mehdi ilə əlaqədar belə bir möcüzə olsa, dünya həyatında insanlar üçün yaradılan “imtahan” ortadan qalxmış olardı ki, bu da Qurana görə mümkün deyil. Mələklər insanlara görünməyəcəklər. Mələklər, hz. Mehdi (ə.s)-a görünmədən kömək edəcəklər, insanların ürəyinə Allahın diləməsiylə, "Bu adam hz. Mehdi (ə.s)-dır" deyə ilham edəcəklər. Bəzi kəslərin dediyi kimi göydən mələklər insanlara görünər şəkildə "Bu hz. Mehdi (ə.s)-dır. Ona tabe olun" desə, həmçinin, buluddan bir əl çıxsa və hz. Mehdi (ə.s)-ı göstərərək ona beyət edilməsini işarə etsə və milyonlarla insan bu vəziyyətə şahid olsa, bütün bu açıq və qəti dəlillərə baxmayaraq hz. Mehdi (ə.s) yenə də Mehdiliyini qəbul etməzsə, mələklərin heç birinin sözünə inanmır mənası çıxar. Bu da mümkün bir şey deyil. Mələklərin açıq və ictimai danışıqları öz aralarında olacaq.
Hz. Mehdi Məkkəyə gedəcək və burada, özü istəmədiyi halda, insanların “Əgər qəbul etməzsənsə, sənin boynunu vurarıq” şəklindəki məcburiyyətlərindən sonra rüku və mövqe arasında beyətini qəbul edəcək. (El-kavlu’l muhatasar fi alamet-il mehdiyy-il muntazar, səh.32)
Hz. Mehdi (ə.s)-ın yanında görünər bir mələk olub, hər kəsi ona beyət etməyə çağıracaq olarsa hz. Mehdi (ə.s) də özünün hz. Mehdi (ə.s) olduğundan əmin olacaq. Belə bir vəziyyətdə insanların ona zorla hz. Mehdi (ə.s) olduğunu qəbul etdirməsinə ehtiyac qalmazdı. Çünki onsuz da yanında görünən halda bir mələk olsa, söylədikləri doğru olacağı və qəti dəlil xüsusiyyətində olacağı üçün hz. Mehdi (ə.s)-ın etirazı olmazdı. Bu vəziyyətdə hz. Mehdi (ə.s)-ın insanların özünə beyət etməsini qəbul etməsi şərt olardı.
Müxtəlif ölkələrdən bir çox alim, bir-birlərindən xəbərsiz şəkildə Mehdini axtarmaq üzrə yollara çıxacaq və alimlərdən hər birinə 310 qədər insan müşayiət edəcək... bir-birlərinə “Bura nə üçün gəldiklərini” soruşduqlarında, hamısı da “bu fitnələrin qarşısını alacaq və Konstantinopolu mənəvi fəth edəcək olan Mehdini axtarırıq, çünki biz onun, atasının, anasının və ordusunun adlarını öyrəndik” şəklində cavab verərlər. (El-kavlu’l muhatasar fi alamet-il mehdiyy-il muntazar, səh. 40)
İslam alimlərinin hz. Mehdi (ə.s)-ı axtarışa çıxmaları Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-in hədislərində bir çox yerdə bildirilir. Hz. Mehdi (ə.s)-ın başının üzərində, onun hz. Mehdi (ə.s.) olduğunu xəbər verən görünən şəkildə bir mələk olsa, hər kəs kim olduğunu və yerini dərhal bilərdi. İslam alimləri də hz. Mehdi (ə.s)-ı axtarışa çıxmağa ehtiyac duymazdılar.
Bu səbəblə, eyni Peyğəmbərimiz (s.ə.v) də olduğu kimi, hz. Mehdinin də, insan ağlının idrakının kənarındakı xüsusiyyətlərlə ortaya çıxması gözlənilməməlidir. Hz. Mehdi də bütün insanlar kimi, Allahın Adətullahına bağlı, imtahana tabe olan bir quldur. Allah, bütün hidayət elçiləri kimi, hz. Mehdini də həm fiziki, həm elmi baxımdan gücləndirmiş, imanı, əxlaqıyla, ağlıyla və sahib olduğu hikmətlə onu insanların bir çoxundan üstün etmişdir. Ancaq hz. Mehdi, bir qisim saxta alimlərin səhv şərh etdikləri şəkildə möcüzələr göstərərək ortaya çıxmayacaq. Müsəlmanlar hz. Mehdini, hədislərdə bildirilən fiziki xüsusiyyətlərindən, üstün xüsusiyyətlərindən, dünya səviyyəsində İslam əxlaqının hakimiyyətinə vəsilə olmasından, ateizmi, materializmi və darvinizmi (maddiyun və tabiyyun taununu) yer üzündən silməsindən, hz. İsa ilə birlikdə namaz qılıb bütün dünyaya mütləq sevgini, sülhü, dinclik və xoşbəxtliyi hakim etməyindən, yəni Allahın onu bu müqəddəs vəzifədə vəsilə etməyindən tanıyacaqlar.
Mələklər, hz. Mehdi (ə.s)-a görünmədən kömək edəcəklər, insanların ürəyinə Allahın diləməsiylə, “Bu adam hz. Mehdi (ə.s)-dır” deyə ilham edəcəklər.
