Kuran ahlakına uygun bir yaşam sürmeyen, Allah`a yakın olmak için çaba harcamayan ve O`nun rızasını kazanma konusunda istekli olmayan insanların, davranış ve düşüncelerinde bir yüzeysellik meydana gelir. Bu yüzeysellik zamanla söz konusu kişilerin tüm hayatına yansır. Özellikle yaptıkları espriler ve eğlence anlayışları bu insanların basit ahlakının en açık delillerindendir.
Dini Konularda Uygun Olmayan Üslup Kullanmaktan Rahatsızlık Duymazlar…
Basitlik kültürü içinde yaşayan insanlar, Allah`a karşı saygıya uygun olmayan konuşmaların yapıldığı, dini ve mukaddes değerleri espri konusu haline getiren sohbetlerden rahatsızlık duymazlar. Allah, Peygamberimiz (sav) döneminde yaşayan basit karakterli insanların söz konusu çirkin üslubu ne şekilde kullandıklarını bize şöyle haber vermiştir:
"Meryem oğlu (İsa) bir örnek olarak verilince, senin kavmin hemen ondan (keyifle söz edip) kahkahalarla gülüyorlar. Dediler ki: "Bizim ilahlarımız mı daha hayırlı, yoksa o mu? " Onu yalnızca bir tartışma-konusu olsun diye (örnek) verdiler. Hayır, onlar ‘tartışmacı ve düşman` bir kavimdir. O, yalnızca bir kuldur; kendisine nimet verdik ve onu İsrailoğulları`na bir örnek kıldık." (Zuhruf Suresi, 57-59)
Böyle çirkin konuşmalar yapan insanlar her dönemde var olmuştur. Din ahlakına muhalif espriler, basit kişiliğe sahip bu kişilerin kalplerinde bir rahatsızlık meydana getirmez. Bazılarında getirse bile, bu rahatsızlık onları o ortamdan ayıracak kadar etkili olmaz. Müminlerin kalpleri ise ancak Allah`ın anılmasından, fıtratları da İslam ahlakının yaşanmasından zevk alacakları şekilde yaratılmıştır. Bu nedenle onlar din ahlakından uzak bir espri üslubunun hakim olduğu ortamdan hemen ayrılırlar. Allah iman edenlerin böyle bir ortamla karşılaştıklarında, oradan ayrılmalarını bir ayetinde şöyle emretmiştir:
"O, size Kitapta: "Allah`ın ayetlerinin inkar edildiğini ve onlarla alay edildiğini işittiğinizde, onlar bir başka söze dalıp geçinceye kadar, onlarla oturmayın, yoksa siz de onlar gibi olursunuz`` diye indirdi. Doğrusu Allah, münafıkların ve kafirlerin tümünü cehennemde toplayacak olandır." (Nisa Suresi,140)
İnsaniyetten Uzak Bir Eğlence Anlayışına Sahiptirler…
Basit insan çoğu zaman eğlenirken şuuru kapalı bir görüntü sergiler. Örneğin televizyonda sevdiği bir programı izlerken yanındaki bir kişinin acil yardıma ihtiyacı olsa, bir sağlık problemi ile karşılaşsa bununla ilgilenmez. Hatta böyle bir çağrı ya da yardım talebi bu kişiyi kızdırabilir. Çünkü bunun, eğlencesini bozduğunu düşünür. Basit ve insaniyetten uzak olduğu için, seyrettiği bir programın eğlencesini zor durumda olan bir kişiye yardım etmeye tercih eder. Bu nedenle de hiçbir vicdani rahatsızlık duymadan televizyonun başında oturarak eğlenmeyi bekler. Oysa bu şekilde davrandığı için umduğu gibi eğlenip zevk de alamaz.
Basit eğlence anlayışı bu insanların seçtikleri ve güldükleri konulara da yansır. Hep aynı esprilerin defalarca tekrar edildiği, bir yenilik getirmeyen, bir insanın zevk alabileceği hiçbir unsur bulunmayan programları, saatlerce izleyerek eğlenmeye çalışırlar.
Kuşkusuz ki burada kastedilen basitlik, bu insanların televizyon seyretmeleri veya bundan eğlenmeleri değildir. Kastedilen, bu kişilerin yaşadıkları basitlik kültürü içinde gafil ve insaniyetten uzak bir eğlence anlayışı geliştirmiş olmalarıdır. Allah`tan korkan, din ahlakını yaşayan bir Müslümanın şuuru her zaman açıktır. İmanın ve vicdanın kendisine kazandırmış olduğu akıl ile hareket ettiğinden karşısına çıkan farklı durumlara göre çok hızlı geçişler yapabilir. Eğlence de dahil olmak üzere hiçbir şeye kendisini bilinçsizce kilitlemez. Ne yaparsa yapsın kalbinde ve zihninde Allah vardır, vicdanı ve dikkati son derece açıktır.
Samimiyet ile Basitlik Karıştırılmamalıdır
Kalbi Allah`ın zikri ile dolu akıllı bir insanın, neşeli olup eğlenmesi etrafındaki insanların da hoşuna gider. Ancak basit insanların güldükleri konular kadar, gülme ve eğlenme yöntemleri de basittir. Bu insanların kahkahaları ve gülme şekilleri çoğu zaman kulağa hiç hoş gelmeyen, rahatsız edici ve hatta insanın duymak istemeyeceği türdendir.
Gerek espri ve eğlence anlayışında gerekse diğer konularda basitliğin ne olduğunu iyi anlamak son derece önemlidir. Aynı eğlence ortamını paylaşan iki kişiden biri basit bir kültürü yaşarken, diğeri aynı şeyleri yapmasına rağmen böyle olmayabilir. Örneğin doğal neşenin kendine göre bir güzelliği vardır. Basitlikten sakınmak bunları kısıtlamak değildir. Basitlik farklıdır, doğallık gibi samimiyetten değil, şuur kapalılığından, yapılan esprilerin, gülüşlerin itici etkisini fark edememekten, bunlarda itidal gösteremeyip aşırıya kaçmaktan kaynaklanır. Kimi insanlar basitlikten sakınmanın yolunun sahte bir ciddiyet olduğunu sanırlar. Bunun gereğinin de soğuk ve yapmacık gülüşler, sözde kibarlaşmalar olduğunu düşünürler. Oysa hangi kültürde yaşanırsa yaşansın, her durumda basitliğin tek çözümü insanın derin bir Allah korkusu ve sevgisi yaşaması, Kuran ahlakına göre hareket etmesi ve her an her yerde vicdanlı davranmasıdır. Yüce Allah bir ayetinde şöyle buyurmuştur:
"... Oysa izzet (güç, onur ve üstünlük) Allah`ın, O`nun Resulu`nün ve müminlerindir... " (Münafikun Suresi, 8)
