Sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın Dikkatine
ucgen

Sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın Dikkatine

56819
Sayın Başbakanım,
 
9 yıldır Türkiye’de herkesin gözü önünde hem kendi hukukumuzun hem de AİHS’nin çiğnendiği bir dava süreci yaşanmaktadır. Bu öylesine bir davadır ki, savunmanın ka­nıt ve ta­nık­la­rı ta­ma­men red­de­dil­miş, sa­nık­la­ra sa­vun­ma hak­kı ta­nın­ma­mış, sa­nık­lar­dan han­gi mad­de kap­sa­mın­da yar­gı­lan­dık­la­rı giz­len­miş, hü­küm hu­ku­ka ay­kı­rı de­lil­ler­le bi­na edil­miş ve da­ha ni­ce hu­kuk dı­şı uy­gu­la­ma­la­ra sah­ne ol­muş­tur. Sa­vun­ma­nın bu hak­sız uy­gu­la­ma­lar kar­şı­sın­da yap­mak­ta ol­du­ğu tüm gi­ri­şim­ler ise yi­ne hu­kuk dı­şı yol­lar­la so­nuç­suz bı­ra­kıl­mak­ta­dır.
 
Doğ­ru olan bu usul­süz­lük­le­rin iç hu­kuk­ta dü­zel­til­me­si­dir. Ama ken­di­le­ri­ni de­net­le­yen hiç­bir me­ka­niz­ma bu­lun­ma­ma­sın­dan ce­sa­ret alan ki­mi gö­rev­li­le­rin umur­sa­maz tu­tu­mu ne­de­niy­le bu hak­sız uy­gu­la­ma­lar AİHM’ne ta­şın­mış bu­lun­mak­ta­dır.
 
Sa­yın Baş­ba­ka­nım,
 
Bu da­vay­la il­gi­li ola­rak hem zat-ı ali­ni­ze hem de Sa­yın Ada­let Ba­ka­nı­mı­za de­tay­lı bil­gi gön­der­miş bu­lun­mak­ta­yız. Bu da­va­ sürecinde ya­şa­nan Cum­hu­ri­yet ta­ri­hin­de gö­rül­me­miş hu­kuk­suz­luk­la­rı bil­gi­ni­ze arz edi­yo­ruz. Siz­den bu lis­te­yi in­ce­le­me­ni­zi ve hu­ku­kun ale­nen çiğ­nen­di­ği söz ko­nu­su da­va­yı ya­kın­dan ta­kip et­me­ni­zi is­tir­ham edi­yo­ruz.
 
1-   Bir da­va dos­ya­sın­da­ki 1996 ve 1997 yıl­la­rı­na ait te­le­fon din­le­me­le­ri­nin hiç­bir hu­ku­ki da­ya­na­ğı yok­tur. Tür­ki­ye’de ile­ti­şi­me mü­da­ha­le­ye izin ve­ren ilk ya­sa 1999 yı­lın­da çık­mış­tır. 1999 yı­lın­dan ön­ce ise Tür­ki­ye’de ile­ti­şi­me mü­da­ha­le­ye izin ve­ren her­han­gi bir ya­sa yok­tur. Bu ne­den­le hu­zur­da­ki da­va dos­ya­sın­da bu­lu­nan ve üze­rin­de 1996, 1997 ta­rih­le­ri bu­lu­nan din­le­me tu­ta­nak­la­rı, AİHM iç­ti­hat­la­rı­na gö­re ÖZEL HA­YA­TIN İH­LA­Lİ (AİHS m. 8/1) ni­te­li­ğin­de­dir.
2-  Da­va sü­re­cin­den ön­ce ya­pı­lan ope­ras­yon es­na­sın­da ve son­ra­sın­daki ta­rih­ler­de ya­pı­lan ara­ma iş­lem­le­ri sı­ra­sın­da­ki zap­tet­me iş­lem­le­ri­nin ta­ma­mı usul­süz­dür. Hiç­bir ka­nıt de­ğe­ri bu­lun­ma­yan ve hu­zur­da­ki da­va­da sa­nık ol­ma­yan ki­şi­le­re ait il­gi­siz eş­ya­lar zap­te­dil­miş­tir. Bu eş­ya­lar 2004 se­ne­si­ne ka­dar sa­hip­le­ri­ne ia­de edil­me­miş­tir. Bu hak­sız uy­gu­la­ma MÜL­Kİ­YET HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AIHS 1. Ek Pro­to­kol, md 1)
3-  Ope­ras­yon sı­ra­sın­da ya­pı­lan ara­ma iş­lem­le­rin­den ba­zı­la­rı mah­ke­me ka­ra­rı­na da­yan­ma­mak­ta­dır. Bu ara­ma­lar­da KO­NUT DO­KU­NUL­MAZ­LI­ĞI HAK­KI ih­lal edil­miş­tir. (AİHS m. 8/1)
4-  Ara­ma­lar sı­ra­sın­da em­ni­yet güç­le­ri bas­kın yap­tı­ğı ev­ler­den bi­ri­ne ga­ze­te­ci­ler­le bir­lik­te gir­miş­tir. Bu dav­ra­nış, SUÇ­SUZ­LUK KA­Rİ­NE­Sİ­NİN İH­LA­Lİ’dir. (AİHS m. 6/2)
5-  AİHS’ne gö­re ya­ka­la­ma, an­cak ki­şi­nin suç iş­le­di­ği­ne iliş­kin cid­di ema­re­le­rin bu­lun­ma­sı ha­lin­de müm­kün­dür. An­cak po­lis ope­ras­yo­nu sı­ra­sın­da ara­ma ya­pı­lan ev­ler­de bu­lu­nan is­tis­na­sız her­kes hiç­bir ayı­rım ya­pıl­mak­sı­zın gö­zal­tı­na alın­mış­tır. Bu du­rum Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ’nin ih­la­li­dir. (AİHS m. 5/3-c)
6-  Ope­ras­yon sı­ra­sın­da ve son­ra­sın­da ya­ka­la­nan ki­şi­le­re ya­ka­lan­ma ne­den­le­ri bil­di­ril­me­miş­tir. Bu du­rum Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ’nin ih­la­li­dir. (AİHS m. 5/2)
7-  Da­va­nın tüm sa­nık­la­rı 6 gün gö­zal­tın­da tu­tul­muş­tur. Bu 6 gün­lük gö­zal­tı sü­re­si AİHM iç­ti­hat­la­rın­da ka­bul edi­len 4 gün­lük sı­nır sü­re­si­nin üs­tün­de­dir. Bu şe­kil­de Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ (AİHS m. 5/3) ih­lal edil­miş­tir.
8-  AİHM, ya­ka­la­nan ki­şi­le­rin 48 sa­at için­de ha­kim kar­şı­sı­na çı­ka­rıl­ma­sı­nı ön­gör­mek­te­dir. Oy­sa­ki, hu­zur­da­ki da­va­nın sa­nık­la­rı 6 gün­lük sü­re­nin so­nun­da ha­kim kar­şı­sı­na çı­ka­rıl­mış­lar­dır. Bu 48 sa­at­lik sü­re­nin aşı­mı, Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın (AIHS m. 5/3) ih­la­li­ni oluş­tur­mak­ta­dır.
9-   AİHM, gö­zal­tın­da­ki ki­şi­le­rin 48 sa­at­ten da­ha uzun bir sü­re avu­kat­la­rıy­la gö­rüş­tü­rül­me­me­le­ri­ni tec­rit ola­rak isim­len­dir­mek­te ve bu­nu hem ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın ih­la­li (AIHS m. 6/3-c) hem de Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li (AIHS m. 5/3) ola­rak ka­bul et­mek­te­dir. Hu­zur­da­ki da­va­nın em­ni­yet so­ruş­tur­ma­sın­da ise gö­zal­tın­da­ki ki­şi­ler an­cak 4. gün­de avu­kat­la­rıy­la gö­rüş­tü­rül­müş­ler­dir.
10- Da­vay­la bir­le­şen ek bir da­va­da ha­zır­lık so­ruş­tur­ma­sı 4 yıl sür­müş­tür. Üs­te­lik bu za­man zar­fın­da, 4 ki­şi­nin ifa­de­si­nin alın­ma­sı dı­şın­da hiç­bir iş­lem ya­pıl­ma­mış­tır. MA­KUL SÜ­RE­DE YAR­GI­LAN­MA HAK­KI bu sa­nık­lar açı­sın­dan da ih­lal edil­miş­tir. (AİHS m. 6/1)
11- Gö­zal­tın­da ha­kim gü­ven­ce­si­ni dü­zen­le­yen, (o dö­nem­de­ki) 1412 sa­yı­lı CMUK’un 128. mad­de­si 2002 yı­lı­na ka­dar DGM’ler­de uy­gu­lan­ma­mak­tay­dı. Hu­zur­da­ki da­va­nın sa­nık­la­rı da bu gü­ven­ce­den ya­rar­la­na­ma­mış­lar­dır. Bu du­rum hem ADİL YAR­GI HAK­KI’nın (AİHS m. 6) hem de ET­Kİ­Lİ BAŞ­VU­RU HAK­KI’nın (AİHS m. 13) ih­la­li­ne se­be­bi­yet ver­miş­tir.
12- Gö­zal­tın­da­ki ki­şi­le­rin avu­kat­la­rıy­la gö­rüş­me­le­ri es­na­sın­da yan­la­rın­da po­lis me­mur­la­rı bu­lun­muş­tur. Oy­sa­ki AİHM iç­ti­hat­la­rı­na gö­re bu gö­rüş­me­ler es­na­sın­da sa­nık­lar ile avu­kat­la­rı­nın yal­nız gö­rüş­me­le­ri ge­rek­mek­te­dir. Hu­zur­da­ki da­va­da bu­nun ak­si­nin uy­gu­lan­mış ol­ma­sı, ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AİHS m. 6/3-c)
13- Ül­ke­miz­de sa­nık­la­rın ha­zır­lık ev­ra­kı­nı in­ce­le­me­le­ri­ne izin ve­ren (o dö­nem­de­ki) 1412 sa­yı­lı CMUK’un 143. mad­de­si­nin DGM’ler­de uy­gu­lan­ma­ma­sı ne­de­niy­le, hu­zur­da­ki da­va­nın sa­nık­la­rı­nın ve avu­kat­la­rı­nın ha­zır­lık ev­ra­kı­nı in­ce­le­me­le­ri­ne izin ve­ril­me­miş­tir. Bu du­rum, AİHM iç­ti­hat­la­rı­na gö­re, ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AİHS m. 6)
14- Gö­zal­tı­na alı­nan ki­şi­ler, gö­zal­tı aşa­ma­sın­da, ba­sı­na el­le­ri ke­lep­çe­li ola­rak teş­hir edil­miş­ler­dir. Bu uy­gu­la­ma, SUÇ­SUZ­LUK KA­Rİ­NE­Sİ’nin ih­la­li­dir. (AHİS m. 6/2).
15- So­ruş­tur­ma­yı ya­pan em­ni­yet bi­ri­mi, gö­zal­tı­na alı­nan­la­rın isim­le­ri­ni ve sah­te em­ni­yet ifa­de­le­ri­ni ba­sı­na sız­dır­mış­tır. Bun­lar ba­sın­da bü­yük baş­lık­lar ve suç­la­yı­cı içe­rik­le gün­ler­ce ya­yın­lan­mış­tır. Bu uy­gu­la­ma SUÇ­SUZ­LUK KA­Rİ­NE­Sİ’nin ih­la­li­dir. (AHİS m. 6/2)
16- AİHM, top­lu gö­zal­tı­na al­ma­lar­da sus­ma hak­kı­nı kul­la­nan hiç kim­se­nin ol­ma­ma­sı­nı, on­la­rın hiç­bi­ri­ne sus­ma hak­kı ta­nın­ma­dı­ğı­nın is­pa­tı ola­rak ka­bul et­mek­te­dir. Hu­zur­da­ki da­va­nın da­yan­dı­ğı po­lis ope­ras­yo­nun­da gö­zal­tı­na alı­nan yak­la­şık 100 ki­şi­nin hiç­bi­rin­de “sus­ma hak­kı­mı kul­lan­mak is­ti­yo­rum” se­çe­ne­ği işa­ret­len­me­miş­tir. Bu du­rum, hu­zur­da­ki da­va­nın sa­nık­la­rı­na sus­ma hak­kı­nın ta­nın­ma­dı­ğı­nı gös­ter­mek­te­dir ve sa­nık­la­rın ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın ih­lal edil­di­ği­ni is­pat­la­mak­ta­dır. (AİHS m. 6/1)
17- AİHM iç­ti­hat­la­rı­na gö­re gö­zal­tı sü­re­si­nin uza­tı­la­bil­me­si için ha­kim­le­rin sa­nık­la­rın sa­vun­ma­la­rı­nı din­le­me­si ve kim­lik tes­pi­ti yap­ma­sı ge­re­kir. AİHM, gö­zal­tı sü­re­le­ri­nin ev­rak üs­tün­den (sa­nık­la­rı gör­me­den ve din­le­me­den) uza­tıl­ma­sı­nı “ih­lal” ola­rak ka­bul et­mek­te­dir. Hu­zur­da­ki da­va­da gö­zal­tı sü­re­si uza­tı­mı iş­lem­le­ri ta­ma­men ev­rak üs­tün­den ya­pıl­mış­tır. DGM bu sü­re­yi uza­tır­ken hiç­bir sa­vun­ma al­ma­mış, hiç­bir sa­nı­ğı din­le­me­miş­tir. Gö­zal­tı sü­re­si uza­tım ka­ra­rı sa­de­ce po­lis fez­le­ke­sin­de­ki bil­gi­le­re da­ya­lı ola­rak ve­ril­miş­tir. Bu du­rum ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AİHS m. 6/1)
18- İs­tan­bul Or­ga­ni­ze Suç­lar Şu­be­si’nin 1998-2002 dö­ne­mi iş­ken­ce uy­gu­la­ma­la­rıy­la ma­ruf­tur. Şu­be mü­dü­rü ve di­ğer ba­zı gö­rev­li­ler iş­ken­ce su­çu ne­de­niy­le po­lis­lik gö­re­vin­den ih­raç edil­miş­ler­dir. Bu bi­rim, hu­zur­da­ki da­va­nın sa­nık­la­rı­na da sis­te­ma­tik iş­ken­ce uy­gu­la­mış­tır. Bu iş­ken­ce­le­ri uy­gu­la­yan gö­rev­li­ler hak­kın­da açı­lan da­va­lar de­vam et­mek­te­dir. Em­ni­yet bi­ri­mi iş­ken­ce­le­ri­ni giz­le­mek için de şu­be­ye mü­da­fi­le­rin gir­me­si­ni en­gel­le­miş­tir. Ni­te­kim AİHM, em­ni­yet ifa­de­le­ri­nin avu­kat hu­zu­run­da alın­ma­ma­sı­nı iş­ken­ce ka­nı­tı ola­rak ka­bul et­mek­te­dir. Bu ne­den­le, sağ­lık ra­por­la­rı, ta­nık an­la­tım­la­rı ve ha­li­ha­zır­da sü­ren iş­ken­ce da­va­la­rıy­la da sa­bit ol­du­ğu üze­re, hu­zur­da­ki da­va­da İŞ­KEN­CE YA­SA­ĞI ih­lal edil­miş­tir. (AİHS m. 3)
19- Hu­zur­da­ki da­va­nın so­ruş­tur­ma aşa­ma­sın­da, hiç­bir ger­çek­li­ği bu­lun­ma­yan em­ni­yet ifa­de­le­ri dü­zen­li ola­rak ba­sı­na sız­dı­rıl­mış­tır. Bu hak­sız ve hu­ku­ka ay­kı­rı uy­gu­la­ma, SUÇ­SUZ­LUK KA­Rİ­NE­Sİ’nin ih­la­li­dir. (AİHS m. 6/2)
20- AİHM, ida­re­ci­le­rin, bir so­ruş­tur­ma ve­ya ko­vuş­tur­ma sı­ra­sın­da sa­nık­la­rı suç­la­yı­cı be­yan­lar­da bu­lun­ma­la­rı­nı suç­suz­luk ka­ri­ne­si­nin ih­la­li ola­rak ni­te­le­mek­te­dir. Hu­zur­da­ki da­va­nın em­ni­yet so­ruş­tur­ma­sı aşa­ma­sın­da, dö­ne­min Baş­ba­ka­nı, İçiş­le­ri Ba­ka­nı, İs­tan­bul Em­ni­yet Mü­dü­rü ve di­ğer ba­zı ida­re­ci­ler, hu­zur­da­ki da­va­nın sa­nık­la­rı hak­kın­da hak­sız suç­la­ma­lar­da bu­lun­muş­lar­dır. Da­ha he­nüz sa­nık sı­fa­tı bi­le al­ma­mış ki­şi­le­re yö­ne­lik bu yar­gı­sız in­faz­lar sa­nık­la­rın SUÇ­SUZ­LUK KA­Rİ­NE­Sİ’ni ih­lal et­miş­tir. (AİHS m. 6/2)
21-  İda­re­ci­ler ve gö­rev­li­ler, sa­nık­la­rın şe­ref, şöh­ret, ah­lak an­la­yı­şı ya­şam tar­zı ve ki­şi­lik­le­ri­ni ka­mu­oyu­na yan­lış ak­tar­mış­lar­dır. Bu su­ret­le ÖZEL YA­ŞAM HAK­KI hak­sız ola­rak ih­lal edil­miş­tir. (AİHS m. 8/1)
22- Tu­tuk­lu sa­nık­lar 4.5 ay yar­gı­lan­ma­dan ce­za­evin­de bek­le­til­miş­ler­dir. Bu du­rum iç hu­kuk­ta CMUK m. 222 ve DGM Usul Ya­sa­sı m. 20/3’ün ih­la­li ol­du­ğu gi­bi AİHS’ne gö­re Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AİHS m. 5/3)
23- Tu­tuk­la­ma­ya iliş­kin ka­rar­lar ye­ter­li ge­rek­çe­den mah­rum­dur. Ka­rar­lar­da, hep ay­nı mat­bu ve ka­lıp­laş­mış ifa­de­ler kul­la­nıl­mış­tır. AİHM iç­ti­hat­la­rı­na gö­re bun­lar “ge­rek­çe­siz ka­rar”dır. Ge­rek­çe­si böy­le ge­nel ve mat­bu ifa­de­ler­le ya­zıl­mış tu­tuk­la­ma ka­rar­la­rı Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AHİS m. 5/2 ve m. 3)
24- AİHM tu­tuk­la­ma uy­gu­la­ma­sı­nı sa­de­ce 3 du­rum­da ka­bul et­mek­te­dir. Bun­la­rın hiç­bi­ri söz ko­nu­su da­va­da mev­cut de­ğil­dir. Ge­çer­li ol­ma­yan ne­den­le­re da­ya­na­rak ya­pı­lan tu­tuk­la­ma Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AHİS m. 5/2 ve m. 3)
25- Tu­tuk­la­ma ka­ra­rı­na kar­şı mü­da­fi­ler­ce ya­pı­lan iti­raz il­gi­li ye­rel mah­ke­me ta­ra­fın­dan “in­fi­al” ge­rek­çe gös­te­ri­le­rek red­de­dil­miş­tir. AİHM’in tu­tuk­la­ma kri­ter­le­ri ara­sın­da “in­fi­al” yok­tur. AİHM “in­fi­al” ge­rek­çe­siy­le ya­pı­lan tu­tuk­la­ma­la­rı Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li ola­rak ka­bul et­mek­te­dir. (AHİS m. 5/2 ve m. 3)
26- Tu­tuk­lu sa­nık­la­rın tu­tuk­lu­luk sü­re­si bo­yun­ca mü­da­fi­ler her ay iti­raz di­lek­çe­si ver­miş­ler­dir. Bu iti­raz di­lek­çe­le­ri­nin ta­ma­mı DGM’ce evrak üs­tün­den in­ce­le­ne­rek ka­ra­ra bağ­lan­mış­tır. Tu­tuk­lu­luk de­ne­ti­mi­nin ek­sik ya­pıl­dı­ğı­nı bel­ge­le­yen bu du­rum Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AHİS m. 5/2 ve m. 3)
27- Tu­tuk­lu­luk sü­re­le­ri­nin uza­tı­mın­da, bu­na ka­rar ve­ren mah­ke­me­nin her de­fa­sın­da her­ke­sin du­ru­mu­nu ay­rı ay­rı ele al­ma­sı, her tu­tuk­lu sa­nı­ğın ki­şi­sel du­ru­mu­nu, ai­le­vi şart­la­rı­nı, sos­yal et­ki­le­ri­ni ve de­lil du­ru­mu­nu de­ğer­len­di­re­rek ka­rar ver­me­si ge­re­kir. Oy­sa­ki söz ko­nu­su da­va­da tu­tuk­lu­luk uza­tım­la­rı bu in­ce­le­me­le­rin hiç­bi­ri ya­pıl­ma­dan oto­ma­tik ger­çek­leş­ti­ril­miş­tir. AİHM bu­nu Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li ola­rak ka­bul et­mek­te­dir. (AHİS m. 5/2 ve m. 3)
28- Tu­tuk­lu­lu­ğun uza­tı­mı­na ka­rar ve­ren mah­ke­me­nin do­yu­ru­cu ne­den­ler öne sür­me­si ge­re­kir. Oy­sa­ki bah­si­ni et­ti­ği­miz da­va­da tu­tuk­lu­luk uza­tı­mı bas­ma­ka­lıp, son de­re­ce ge­nel ve so­yut ifa­de­ler­le ger­çek­leş­ti­ril­miş­tir. AİHM bu­nu Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li ola­rak ka­bul et­mek­te­dir. (AHİS m. 5/2 ve m. 3)
29- Sa­nık­lar­dan iki­si 9 ay, di­ğer iki ki­şi ise 7 ay tu­tuk­lu kal­mış­lar­dır. Bu sü­re­ler, AİHM kri­ter­le­ri­ne gö­re ma­kul sü­re­le­rin üs­tün­de­dir ve bu ne­den­le de Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li (AHİS m. 5/3) teş­kil et­mek­te­dir.
30- Em­ni­yet­te ba­zı sa­nık­la­ra zor ve iş­ken­cey­le yap­tı­rı­lan ba­zı mi­zan­sen ko­nuş­ma­lar hu­ku­ka ay­kı­rı ola­rak kay­de­di­lip ba­zı ba­sın gu­rup­la­rı­na “sa­nık­la­rın iti­raf­la­rı” adı al­tın­da ser­vis edil­miş­tir. Bu ba­sın grup­la­rı da sa­nık­la­rın gü­ya ken­di­le­ri­ni suç­la­dık­la­rı bu düz­me­ce gö­rün­tü­le­ri “sor­gu gö­rün­tü­le­ri” adı al­tın­da ya­yın­la­mış­tır. Böy­le­ce sa­nık­la­rın SUÇ­SUZ­LUK KA­Rİ­NE­Sİ çok ağır şe­kil­de ih­lal edil­miş­tir. (AİHS m. 6)
31- DGM Sav­cı­lı­ğı bu ya­sa­dı­şı ya­yın­la­rın dur­du­rul­ma­sı­nı ve gö­rün­tü­le­ri ya­yın­la­yan­lar hak­kın­da suç du­yu­ru­sun­da bu­lu­nul­ma­sı­nı is­te­miş­tir. Ama ilgili DGM bu hak­lı ta­le­bi red­det­miş ve mil­yon­lar­ca ki­şi­nin göz­le­ri önün­de ger­çek­le­şen bu ağır ih­la­le kar­şı ses­siz kal­mış­tır. Bu du­rum sa­nık­la­rın SUÇ­SUZ­LUK KA­Rİ­NE­Sİ’ni bir ke­re da­ha ih­lal et­miş­tir. (AİHS m. 6)
32- İç hu­kuk sis­te­mi­miz­de sa­nık­la­rın suç­suz­luk ka­ri­ne­le­ri­ni ko­ru­ya­cak ye­ter­li ön­lem­ler yok­tur. Bu ko­nu­da cay­dı­rı­cı bir ya­sa ve yap­tı­rım da yok­tur. Po­zi­tif so­rum­lu­luk il­ke­si ge­re­ği, bu­nu en­gel­le­ye­cek ted­bir­le­rin ve yol­la­rın bu­lun­ma­sı ku­rum­la­rın gö­re­vi­dir. Bun­la­rın ol­ma­yı­şı ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AİHS m. 6)
33-  Sa­nık­la­rın tah­li­ye­le­ri yö­nün­de mü­ta­la­a ve­ren iki ay­rı Cum­hu­ri­yet Sav­cı­la­rı hak­kın­da mes­net­siz ba­ha­ne­ler­le ida­ri so­ruş­tur­ma­lar açıl­mış ve bu so­ruş­tur­ma­la­rı mü­te­aki­ben bu sav­cı­lar gö­rev­le­rin­den alın­mış­lar­dır. Söz ko­nu­su da­va­ya ba­kan yar­gı men­sup­la­rı üze­rin­de­ki bas­kı­nın ne de­re­ce şid­det­li ol­du­ğu­nu gös­te­ren bu du­rum ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AİHS m. 6)
34- Sa­nık­lar­dan iki ki­şi sav­cı­lık ta­ra­fın­dan ser­best bı­ra­kıl­dık­tan son­ra, bir TV prog­ra­mın­da em­ni­yet so­ruş­tur­ma­sı­nı eleş­tir­dik­le­ri için po­lis ta­ra­fın­dan tek­rar gö­zal­tı­na alın­mış­lar­dır. Bu hak­sız gö­zal­tı ADİL YAR­GI HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AİHS m. 6)
35- Söz ko­nu­su gö­zal­tıy­la il­gi­li so­ruş­tur­ma­yı yü­rü­ten sav­cı, bu iki ki­şi­nin sa­vun­ma­la­rı­nı al­ma­dan, hat­ta yüz­le­ri­ni bi­le gör­me­den tu­tuk­la­ma ka­ra­rı is­te­miş­tir. Bu tu­tum, Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AHİS 5/3)
36- AİHM kri­ter­le­ri­ne gö­re bir id­di­ana­me­nin sa­nık­la­ra is­nat edi­len fii­li açık­ça gös­ter­me­si ge­re­kir. Han­gi ey­le­min kim ta­ra­fın­dan, ki­me kar­şı, ne­re­de, ne za­man, han­gi de­lil­le­re da­ya­lı ola­rak ika edil­di­ği açık­ça yer al­ma­lı­dır. An­cak hu­zur­da­ki da­va­nın da­ya­na­ğı olan id­di­ana­me­de, hiç­bir suç tef­ri­ki ya­pıl­ma­mış­tır. Ki­min ney­le suç­lan­dı­ğı bel­li de­ğil­dir. Öy­le ki bir­çok sa­nı­ğın is­mi sa­de­ce baş­ta­ki lis­te­de yer al­mak­ta, id­di­ana­me­nin baş­ka hiç­bir ye­rin­de geç­me­mek­te­dir. AİHM böy­le bir du­ru­mu Sİ­LAH­LA­RIN EŞİT­Lİ­Ğİ İL­KE­Sİ’nin ih­la­li ola­rak ka­bul et­mek­te­dir. (AIHS 6/1 ve 3)
37- Mah­ke­me, ki­şi­de, ta­raf­sız ol­du­ğu­na iliş­kin iz­le­nim bı­rak­ma­lı­dır. Hu­zur­da­ki da­va­nın sa­nık­la­rı­nın il­gi­li DGM’de ya­pı­lan iki fark­lı ta­rih­li sor­gu­la­rın­da mah­ke­me baş­ka­nı tüm sa­nık­la­ra “Ör­gü­te üye mi­si­niz?” so­ru­su­nu sor­muş­tur. Or­ta­da bir ör­gü­tün var­lı­ğı­nı pe­şi­nen ön­yar­gı­lı bi­çim­de ka­bul eden mah­ke­me­nin bu dav­ra­nı­şı gü­ven duy­gu­su­nu ze­de­le­miş­tir. Yi­ne ay­nı mah­ke­me­nin ha­kim­le­ri­nin du­ruş­ma­lar sı­ra­sın­da mü­da­fi­le­re hi­ta­ben sarf et­tik­le­ri “ko­nuş­maz­sa­nız ha­tı­rım ka­lır…” ve “ben si­zin mü­vek­kil­le­ri­ni­ze bun­lar ne bi­çim adam di­yor mu­yum?...” gi­bi hu­ku­ka ay­kı­rı söz­ler, bu gü­ven duy­gu­su­nu ta­ma­men yok et­miş­tir. İl­gi­li DGM he­ye­tinin bu tu­tu­mu sa­nık­la­rın hem SUÇ­SUZ­LUK KA­Rİ­NE­Sİ’ni hem de ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nı ih­lal et­miş­tir. (AİHS m. 6/2)
38- CMUK md. 222, tu­tuk­lu iş­ler­de za­ru­ret ol­sa bi­le du­ruş­ma­ya 1 ay­dan faz­la ara ve­ri­le­me­ye­ce­ği­ni be­lirt­mek­te­dir. Oy­sa­ki DGM ilk ten­sip zap­tın­da 2.5 ay son­ra­sı­na du­ruş­ma ver­miş­tir. İkin­ci du­ruş­ma ise 2 ay son­ra­ya ta­lik edil­miş­tir. Sa­nık­la­rın yar­gı­lan­ma­dan ay­lar­ca ge­rek­siz ye­re tu­tuk­lu kal­ma­la­rı­na ne­den olan bu du­rum hem YA­SAL­LIK İL­KE­Sİ’nin (AİHS m. 6/1) hem de Kİ­Şİ ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ VE GÜ­VEN­Lİ­Ğİ HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AHİS m. 5/3)
39- Hu­zur­da­ki da­va­nın DGM’de­ki du­ruş­ma­la­rın­da ha­kim­le­rin mü­za­ke­re­le­ri­ne sav­cı­lar da iş­ti­rak et­miş­ler­dir. CMUK 382. (CMK 227) mad­de­nin açık ih­la­li olan bu hak­sız uy­gu­la­ma hem YA­SAL­LIK İL­KE­Sİ’nin (AİHS m. 6/1) hem de Sİ­LAH­LA­RIN EŞİT­Lİ­Ğİ İL­KE­Sİ’nin ih­la­li­ni teş­kil et­mek­te­dir. (AİHS m. 6/1)
40- CMUK 212. mad­de sa­vun­ma­ya, ta­nık­la­rı­nı ilk du­ruş­ma­da bu­lun­dur­ma hak­kı­nı ver­mek­te­dir. An­cak il­gi­li DGM bu mad­de­ye da­ya­na­rak ta­nık­la­rı­nı du­ruş­ma­ya da­vet et­tir­mek is­te­yen sa­vun­ma­ya bu hak­kı kul­lan­dır­ma­mış­tır. Açık bir mad­de ih­la­li olan bu du­rum AİHM Hu­ku­ku’na gö­re YA­SAL­LIK İL­KE­Sİ’nin ih­la­li­dir. (AİHS m. 6/1)
41- Hu­zur­da­ki da­va­nın 3 sene dokuz aylık bö­lü­mü İs­tan­bul DGM’nde ger­çek­leş­miş­tir. Dört se­ne­ye yak­la­şan bu sü­re zar­fın­da, DGM, 61 sa­vun­ma ta­nı­ğın­dan hiç bi­ri­ni din­le­me­miş­tir. DGM, id­dia­nın tüm ta­nık­la­rı­nı din­ler­ken sa­vun­ma­nın hiç­bir ta­nı­ğı­nı din­le­me­miş­tir. Bu du­rum ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın (AİHS 6/3-d) ve Sİ­LAH­LA­RIN EŞİT­Lİ­Ğİ İL­KE­Sİ’nin (AİHS m. 6/1) ih­la­li­ni oluş­tur­mak­ta­dır.
42- İd­di­a Ma­ka­mı’nın ta­lep ve be­yan­la­rı biz­zat sav­cı ta­ra­fın­dan ke­li­me­si ke­li­me­si­ne du­ruş­ma zap­tı­na ge­çi­ri­lir­ken, sa­vun­ma­nın ta­lep ve be­yan­la­rı Baş­kan ta­ra­fın­dan özet­le­ne­rek zap­ta ge­çi­ril­miş­tir. Bu, Sİ­LAH­LA­RIN EŞİT­Lİ­Ğİ İL­KE­Sİ’nin (AİHS m. 6/1) ih­la­li­dir.
43- Du­ruş­ma sa­lo­nun­da­ki otur­ma dü­ze­ni de ay­nı ih­la­li içer­mek­te­dir. Sav­cı­nın mü­da­fi­ler­den da­ha yük­sek­te ve ha­kim­ler­le ay­nı se­vi­ye­de (hat­ta ba­zen yan ya­na) otur­ma­sı Sİ­LAH­LA­RIN EŞİT­Lİ­Ğİ İL­KE­Sİ’nin (AİHS m. 6/1) ih­la­li­dir.
44- Sa­nık­la­rın di­ni inanç­la­rı­nın ve di­ni ya­şan­tı­la­rı­nın sa­nık­la­ra is­nat edi­len suç­la hiç­bir il­gi­si bu­lun­ma­dı­ğı hal­de, DGM Baş­sav­cı­lı­ğı, id­di­ana­me­sin­de, sa­nık­la­rın di­ni ya­şam­la­rı­nı ve di­ni inanç­la­rı­nı he­def alan mes­net­siz an­la­tım­la­ra say­fa­lar­ca yer ver­miş­tir. Bu du­rum, DİN VE VİC­DAN ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ’nün ih­la­li­dir. (AİHS m. 9)
45- DGM’de­ki du­ruş­ma­lar­da ve il­gi­li ye­rel mah­ke­me­nin son 6 du­ruş­ma­sın­da, ara-ka­rar­la­rın ya­zı­mı aşa­ma­sı­na ge­lin­di­ğin­de mah­ke­me­ler sa­lo­nu ta­ma­men bo­şalt­tır­mış­lar­dır. Du­ruş­ma­la­rın bu bö­lüm­le­ri sa­nık­lar ve mü­da­fi­le­ri bu­lun­mak­sı­zın ger­çek­leş­ti­ril­miş­tir. Du­ruş­ma­nın bu kıs­mı­na sa­nık­la­rın ve mü­da­fi­le­rin so­kul­ma­ma­sı ALE­Nİ­YET İL­KE­Sİ’nin (AIHS m. 6/1) ve DU­RUŞ­MA­YA KA­TIL­MA HAK­KI’nın (AIHS 6/1) ih­la­li­dir.
46- Da­va­ya ba­kan ikin­ci ye­rel mah­ke­me sa­vun­ma di­lek­çe­le­ri­ni al­mak­ta son de­re­ce is­tek­siz dav­ran­mış­tır. Mah­ke­me baş­ka­nı, di­lek­çe ge­ti­ren mü­da­fi­le­re, di­lek­çe­le­ri oku­ma­dı­ğı­nı iti­raf et­miş ve di­lek­çe ge­tir­me­me­le­ri­ni söy­le­miş­tir. Bun­la­rın her bi­ri ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın çok ağır ih­lal­le­ri­dir. (AİHS m. 6)
47- Bu mah­ke­me baş­ka­nı dos­ya­da­ki ba­zı ev­rak­lar­dan su­ret is­te­yen mü­da­fi­le­rin bu ta­lep­le­ri­ni sü­rek­li ola­rak red­det­miş­tir. Ba­ro tem­sil­ci­si­nin ra­po­ruy­la da tev­sik olan bu du­rum ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın çok ağır ih­la­li­dir. (AİHS m. 6)
48- Sa­vun­ma hak­la­rı­nın kı­sıt­lı ol­du­ğu bir yar­gı mer­ci olan DGM’le­rin gö­rev ala­nı­nı be­lir­le­yen suç kri­ter­le­ri AİHM ta­ra­fın­dan ka­bul edil­me­mek­te­dir. DGM’nin gö­rev ala­nı­nın, hu­kuk ha­ri­cin­de­ki kri­ter­le­re gö­re be­lir­len­me­si, dev­le­tin gü­ven­li­ği­ni teh­dit et­me­si ih­ti­ma­li bu­lun­ma­yan suç­la­rın DGM kap­sa­mın­da ol­ma­sı ne­de­niy­le, AİHM, DGM’le­ri yo­ğun in­san hak­la­rı ih­la­li­nin ya­şan­dı­ğı mah­ke­me­ler ola­rak ni­te­le­mek­te­dir. Hu­zur­da­ki da­va­nın 3 se­ne 9 ay­lık bö­lü­mü DGM’de gö­rül­müş­tür. Bu ger­çek hu­zur­da­ki da­va­da sırf bu yön­den bi­le ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın (AİHS m. 6) ih­lal edil­di­ği­ni gös­ter­mek­te­dir. Üs­te­lik iç hu­kuk açı­sın­dan bi­le or­ta­da sa­nık­la­rın DGM’de yar­gı­lan­ma­sı­nı ge­rek­ti­re­cek bir yön bu­lun­ma­dı­ğı göz önün­de bu­lun­du­rul­du­ğun­da ise ih­la­lin bo­yut­la­rı­nın çok da­ha bü­yük ol­du­ğu or­ta­ya çık­mak­ta­dır.
49- İd­di­a­na­me­nin sevk mad­de­si olan 4422 sa­yı­lı ya­sa­nın, su­çun ta­nı­mı­nı içe­ren 1. mad­de­si an­la­ma­yı im­kan­sız kı­la­cak de­re­ce­de ka­rı­şık­tır. 106 ke­li­me­den olu­şan tek bir cüm­le­lik bu uzun ta­nım­da tam 11 ke­re “ve­ya”, 7 ke­re “ve” bağ­laç­la­rı kul­la­nıl­mış­tır. Han­gi bağ­la­cın han­gi ke­li­me gu­rup­la­rı­nı bağ­la­dı­ğı­nı an­la­mak im­kan­sız­dır ve bir va­tan­da­şın bu ya­sa­da ne­yin ya­sak­lan­dı­ğı­nı, ne­yin ya­sak­lan­ma­dı­ğı­nı an­la­ma­sı müm­kün de­ğil­dir. Bu be­lir­siz­lik, ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın (AİHS m. 6) ih­la­li­dir.
50- İd­di­a­na­me­nin sevk mad­de­si olan 4422 sa­yı­lı ya­sa­da­ki kav­ram­lar, (4723 sa­yı­lı ya­sa­nın ge­rek­çe­sin­de de açık­ça ifa­de edil­di­ği üze­re) ola­ğa­nüs­tü muğ­lak­tır. Bir da­va­da sa­nık­la­rın yar­gı­lan­dık­la­rı ce­za mad­de­si­nin kav­ram­la­rı­nın muğ­lak ol­ma­sı AİHM iç­ti­hat­la­rı­na gö­re ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nı ih­lal eden bir du­rum­dur. (AİHS m. 6)
51- AİHM kri­ter­le­ri­ne gö­re ce­za ka­nun­la­rı yü­rür­lü­ğe gir­dik­le­ri an­da uy­gu­la­nır­lar. Ne var ki (ka­mu­oyun­da Af Ya­sa­sı ola­rak bi­li­nen) 4616 sa­yı­lı ya­sa 22.12.2000 ta­ri­hin­de yü­rür­lü­ğe gir­di­ği hal­de sa­nık­la­ra 2005 yı­lın­da uy­gu­lan­mış­tır. Bu du­rum AY­RIM­CI­LIK YA­SA­ĞI’nın (AIHS m. 14) ih­la­li­dir.
52- 4616 sa­yı­lı ya­sa­nın uy­gu­lan­ma­ma­sı, mah­ke­me­le­rin, hak­kın­da mah­ku­mi­yet ya da be­ra­at ka­ra­rı ve­re­me­ye­cek­le­ri ge­rek­siz id­di­alar­la se­ne­ler­ce za­man kay­bet­me­si­ne ne­den ol­muş­tur. Bu da MA­KUL SÜ­RE­DE YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nı ih­lal et­miş­tir. (AİHS m. 6)
53- AİHM iç­ti­hat­la­rı­na gö­re red­di ha­kim ta­le­bi ta­li bir ce­za da­va­sı­dır. Bir ha­kim, bir da­va­nın hem ob­je­si hem de su­je­si ola­ma­ya­ca­ğı için red­di ha­kim ta­lep­le­ri­ni baş­ka ha­kim­le­rin ka­ra­ra bağ­la­ma­sı ge­re­kir. Red­di ha­kim ta­le­bi­ni biz­zat red­de­di­len ha­ki­min ken­di­si­nin ka­ra­ra bağ­la­ma­sı cid­di bir AİHS ih­la­li­dir. Oy­sa­ki hu­zur­da­ki da­va­nın bir cel­se­sin­de da­va­ya ba­kan DGM ha­kim­le­ri aley­hi­ne va­ki olan red­di ha­kim ta­lep­le­ri­ni di­ğer cel­se­de yi­ne ay­nı ha­kim­ler ka­ra­ra bağ­la­mış­tır (red ta­le­bi­ni red­det­miş­ler­dir). Bu du­rum, ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AİHS m. 6)
54- Ay­nı ih­lal, da­va­ya ba­kan son yet­ki­li ye­rel mah­ke­me bö­lü­mün­de de ya­şan­mış­tır. Bu mah­ke­me­nin 2 üye­si hak­kın­da va­ki olan red­di ha­kim ta­lep­le­ri söz ko­nu­su 2 ha­ki­min de ka­tıl­dı­ğı he­yet­çe 2 fark­lı du­ruş­ma­da red­de­dil­miş­tir. Bu du­rum, ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AİHS m. 6)
55- Ope­ras­yon sı­ra­sın­da (da­va dı­şı, 3. ki­şi) bir ki­şi­ye ait ev­de ara­ma ka­ra­rı ol­mak­sı­zın ara­ma ya­pıl­mış ve ha­kim ka­ra­rı ol­mak­sı­zın zap­tet­me iş­le­mi ya­pıl­mış­tır. Üs­te­lik bu iş­lem hiç­bir ha­ki­me de tas­dik et­ti­ril­me­miş­tir. Bu du­rum MÜL­Kİ­YET HAK­KI’nın ih­la­li­dir. (AIHS 1. Ek Pro­to­kol, md 1)
56- Bir sa­nık hak­kın­da ta­kip­siz­lik ka­ra­rı ve­ril­di­ği hal­de ona ve ai­le­si­ne ait ziy­net eş­ya­la­rı ken­di­le­ri­ne ia­de edil­me­miş­tir. Üs­te­lik eş­ya­la­rı zap­te­di­len bu ki­şi­le­rin da­va­ya mü­da­ha­le hak­la­rı da yaklaşık 3.5 yıl en­gel­len­miş­tir. Söz ko­nu­su ki­şi, sa­nı­ğı ol­ma­dı­ğı bir da­va­da el ko­nan eş­ya­la­rı­nı an­cak 4 yıl sonra ge­ri ala­bil­miş­tir. Dört yıl sü­ren bu hak­sız mağ­du­ri­yet hem MÜL­Kİ­YET HAK­KI’nın (AIHS 1. Ek Pro­to­kol, md 1) hem de ADİL YAR­GI­LAN­MA HAK­KI’nın ağır ih­la­li­dir. (AİHS m. 6/1)
57- Da­va­nın baş­la­dı­ğı DGM he­ye­ti da­va de­vam eder­ken de­ğiş­miş­tir. Da­va­nın son ola­rak gö­rül­dü­ğü ye­rel mah­ke­me he­ye­ti de iki du­ruş­ma yap­tık­tan son­ra de­ğiş­miş ve son­ra­ki du­ruş­ma­la­ra baş­ka ha­kim­ler çık­mış­tır. Ni­ha­i ka­ra­ra im­za atan ha­kim­le­rin hiç bi­ri da­va­nın ne ba­şın­da, ne de or­ta­sın­da bu­lun­muş­lar­dır. Da­va­nın sa­fa­ha­tın­da de­lil­ler­le doğ­ru­dan te­mas et­me­miş olan yar­gıç­la­rın ka­rar ver­miş ol­ma­la­rı açık bir ADİL YAR­GI HAK­KI ih­la­li­dir. (AİHS m. 6)
58- Da­va sü­re­cin­de yet­ki­li kı­lı­nan bir di­ğer ye­rel mah­ke­me he­ye­ti, du­ruş­ma sa­lo­nu­nun kü­çük ol­ma­sı­nı ge­rek­çe gös­te­re­rek, sa­lo­na iz­le­yi­ci al­ma­mış­tır. Bu uy­gu­la­ma DU­RUŞ­MA­NIN ALE­Nİ­YE­Tİ İL­KE­Sİ’ni (AİHS m. 6/1) ih­lal et­miş­tir.
59- Ana­ya­sa­mız’ın 144. mad­de­si, ha­kim­le­ri de­net­le­me yet­ki­si­ni Ada­let Ba­kan­lı­ğı’na ver­mek­te­dir. Ada­let Ba­kan­lı­ğı’nın doğ­ru­dan em­riy­le ha­kim­ler hak­kın­da so­ruş­tur­ma baş­la­tı­la­bil­di­ği he­pi­mi­zin ma­lu­mu­dur. Ha­kim­le­rin, yü­rüt­me or­ga­nı­nın so­ruş­tur­ma bas­kı­sı al­tın­da kal­ma­sı ma­na­sı­na ge­len bu du­rum ha­kim ba­ğım­sız­lı­ğı­nı ih­lal et­mek­te­dir. Sa­nık­la­rın, ha­kim­le­re kar­şı gü­ven­le­ri­ni ze­de­le­yen bu kuş­ku ne­de­niy­le hu­zur­da­ki da­va­da­ki sa­nık­la­rın da ADİL YAR­GI HAK­KI’nın ih­lal edil­di­ği tar­tış­ma­sız­dır. (AİHS m. 6)
60- Da­va­da hü­küm, bu da­va­nın açıl­ma­sın­dan son­ra yü­rür­lü­ğe gi­ren 5237 sa­yı­lı ya­sa­nın 220. mad­de­si­ne gö­re ku­rul­muş­tur. Sa­nık­la­ra is­nat edi­len ey­lem­le­rin ta­ri­hin­de yü­rür­lük­te bu­lun­ma­yan bir ka­nun mad­de­sin­den mah­kum edil­me­le­ri AİHS’nin YA­SAL­LIK İL­KE­Sİ’ne (le­gacy prin­cip­le) ay­kı­rı­dır.
61- Da­va­nın bir du­ruş­ma­sın­da bir sa­nık hak­kın­da, hiç­bir ka­nı­ta da­yan­ma­dan ve sü­re­si be­lir­siz şe­kil­de yurt­dı­şı ya­sa­ğı kon­muş­tur. Bu ya­sak ha­la sür­mek­te­dir. Bu uy­gu­la­ma AİHS’nin Ki­şi Öz­gür­lü­ğü’nü dü­zen­le­yen 5. mad­de­si­ne ay­kı­rı­dır.
62- Da­va­nın sa­nık­la­rı, il­gi­li Yar­gı­tay Ce­za Da­ire­si­nin ba­zı üye­le­ri­nin ta­raf­lı dav­ra­nış­la­rı ne­de­niy­le bu üye­ler hak­kın­da red­di ha­kim ta­le­bin­de bu­lun­muş­lar­dır. Bu ta­lep ay­nı üye­le­rin ka­tı­lı­mıy­la ay­nı ku­rul ta­ra­fın­dan red­de­dil­miş, üs­te­lik bu ka­ra­ra kar­şı ya­pı­lan iti­raz da “Yar­gı­tay ha­kim­le­ri hak­kın­da ya­pı­lan red is­tem­le­ri­ne iliş­kin ka­rar­la­rın ke­sin ol­du­ğu ve bun­la­ra iti­raz edi­le­me­ye­ce­ği” ge­rek­çe­siy­le ka­ra­ra bağ­lan­mak­sı­zın ge­ri çev­ril­miş­tir. İç hu­ku­kun, Yar­gı­tay üye­le­ri­nin red­di­ne iliş­kin ka­rar­la­ra iti­raz hak­kı ta­nı­ma­ma­sı hem Hu­ku­ki­lik İl­ke­si’nin hem de ET­Kİ­Lİ BAŞ­VU­RU HAK­KI’nın (AİHS m. 13) ih­la­li­dir.
63- Bu da­va­nın sa­nık­la­rı­na hiç­bir sa­vun­ma im­ka­nı ve hak­kı ve­ril­me­miş­tir. 8 se­ne­lik da­va­nın hiç­bir aşa­ma­sın­da sa­nık­lar­dan sa­vun­ma yap­ma­la­rı is­ten­me­di­ği gi­bi son du­ruş­ma­da sa­vun­ma yap­mak is­te­yen sa­nık­la­ra sü­re ve izin de ve­ril­me­miş­tir. Bu uy­gu­la­ma AİHS’nin “…Her sa­nık en azın­dan aşa­ğı­da­ki hak­la­ra sa­hip­tir: …             b) Sa­vun­ma­sı­nı ha­zır­la­mak için ge­rek­li za­ma­na ve ko­lay­lık­la­ra sa­hip ol­mak…” di­yen 6/3b mad­de­si­nin ih­la­li­dir.
64- Da­va­nın son cel­se­sin­de mü­da­fi­le­rin tü­mü­nün is­ti­fa­la­rı ne­de­niy­le avu­kat­sız ka­lan sa­nık­lar, mah­ke­me­den, avu­kat tut­mak için sü­re is­te­miş­ler­dir. Mah­ke­me bu is­te­ği red­det­ti­ği gi­bi sa­nık­la­ra her­han­gi bir avu­kat ta­yin et­me­miş­tir. Du­ruş­ma­yı avu­kat­sız şe­kil­de ta­mam­la­mış­tır. Bu uy­gu­la­ma AİHS’nin “…Her sa­nık en azın­dan aşa­ğı­da­ki hak­la­ra sa­hip­tir: …   c) Ken­di ken­di­ni sa­vun­mak ve­ya ken­di se­çe­ce­ği bir sa­vun­ma­cı­nın yar­dı­mın­dan ya­rar­lan­mak ve eğer sa­vun­ma­cı tut­mak için ma­li ola­nak­lar­dan yok­sun bu­lu­nu­yor ve ada­le­tin se­la­me­ti ge­rek­ti­ri­yor­sa, mah­ke­me­ce gö­rev­len­di­ri­le­cek bir avu­ka­tın pa­ra öde­mek­si­zin yar­dı­mın­dan ya­rar­la­na­bil­mek…” di­yen 6/3c mad­de­si­nin ih­la­li­dir.
65- Sa­nık­lar mah­ke­me­den han­gi ka­nun mad­de­si­ne gö­re yar­gı­lan­dık­la­rı­nın ken­di­le­ri­ne bil­di­ril­me­si­ni is­te­miş­ler­dir. Mah­ke­me bu ta­le­bi red­det­miş­tir. Bu uy­gu­la­ma AİHS’nin “…Her sa­nık en azın­dan aşa­ğı­da­ki hak­la­ra sa­hip­tir: a) Ken­di­si­ne yö­nel­ti­len suç­la­ma­nın ni­te­li­ği ve ne­de­nin­den en kı­sa za­man­da, an­la­dı­ğı bir dil­le ve ay­rın­tı­lı ola­rak ha­ber­dar edil­mek…” di­yen 6/3a mad­de­si­nin ih­la­li­dir.
66- Ye­rel Mah­ke­me’nin ge­rek­çe­li ka­ra­rın­da Sa­vun­ma’nın ka­nıt­la­rı­nın hiç­bi­rin­den söz edil­me­miş, bu ka­nıt­la­ra ne­den iti­bar edil­me­di­ği ko­nu­sun­da ka­rar­da hiç­bir açık­la­ma­ya yer ve­ril­me­miş­tir. Sa­vun­ma hak­kı­nın ağır bi­çim­de çiğ­nen­di­ği­ni is­pat eden bu du­rum AİHS’nin 6. mad­de­si­nin ih­la­li­dir.
67- Mah­ke­me hük­mü­nü hu­ku­ka ay­kı­rı em­ni­yet tu­ta­nak­la­rı­na bi­na et­miş ve bu tu­ta­nak­la­ra ka­ra­rın­da 16 ke­re atıf­ta bu­lun­muş­tur. Bu du­rum ADİL YAR­GI HAK­KI ih­la­li­dir.
68- Da­va so­ruş­tur­ma­sın­da gö­zal­tı­na alı­nan­la­ra iş­ken­ce ya­pıl­mış­tır. Bu iş­ken­ce­le­rin fa­il­le­ri hak­kın­da sü­ren bir ce­za da­va­sı bu­lun­mak­ta­dır. Bu du­rum AİHS’nin İŞ­KEN­CE YA­SA­ĞI baş­lık­lı 3. mad­de­si­ne ay­kı­rı­dır.
69- 1996 yı­lın­da­ki te­le­fon din­le­me ka­rar­la­rıy­la baş­la­yan so­ruş­tur­ma-ko­vuş­tur­ma sü­re­ci 12 se­ne­de ta­mam­la­na­bil­miş­tir. Av­ru­pa İn­san Hak­la­rı Mah­ke­me­si (AİHM) 8 se­ne­yi ge­çen yar­gı­la­ma­la­rı her ha­lü­kar­da ma­kul sü­re­de yar­gı­lan­ma hak­kı­nın ih­la­li ola­rak ka­bul et­mek­te­dir (AİHS m. 6/1). Bu ne­den­le, hu­zur­da­ki da­va­da sa­nık­la­rın MA­KUL SÜ­RE­DE YAR­GI­LAN­MA HAK­LA­RI ih­lal edil­miş­tir.
 
Adnan Tınarlıoğlu
 
PAYLAŞ
logo
logo
logo
logo
logo
İNDİRMELER