Асмандардагы Жана Жердеги Далилдер

Миллиондогон майда кирпичти чогултуп өтө өнүккөн бир шаар макетин курдуңуз дейли. Ал шаардын ичинде бийик имараттар, кыйма-чийме жолдор, темир жол станциялары, аэропорттор, соода борборлору, жердин астына салынган метролор, алардын жанында суулар, көлдөр, токойлор жана бир жээк болсун. Ошондой эле, көчөлөрдө басып жүргөн, үйлөрүндө отурган, ишканаларда иштеген жүздөгөн адамдар да болсун. Эч нерсени унутпай, баарын өтө кылдат жасадыңыз дейли. Жолдордогу светофорлорду, билет кассаларын, бир автобус аялдамасынын белгисин дагы...

Анан бирөө сизге келип ар бир ташын өтө кылдаттык менен тандап, баарын өтө пландап курган бул шаарыңыздын бүт бөлүктөрү кокустан чогулуп, өзүнөн-өзү бул шаарды куруп койду десе, ал адамдын акылы ордундабы деген ойго келбейсизби?

Эми кайра курган шаарыңызга кайтыңыз, бир эле бөлүгүн орнотпой унутуп калсаңыз же ордун алмаштырып койсоңуз, бүт шаар кулап калат деп элестетиңиз. Канчалык кылдат тең салмактуулук түзүп, кандай кылдат тартип курушуңуз керек экенин болжой алып жатасызбы?

Биз жашап жаткан дүйнөдөгү жашоо да адам акылына сыйбай турганчалык көп майда-бараттын жыйындысынан келип чыккан. Ал майда-бараттардын бирөөсүнүн же бир канчасынын эле болбошу дүйнөдө жашоонун болбошу деген мааниге келет.

Заттын эң кичине бөлүгү болгон атомдон ичинде миллиарддаган жылдызды камтыган галактикаларга, дүйнөнүн бөлүнгүс бөлүгү айдан ичинде турган күн системасына чейин бүт баары, ар бир деталь укмуш гармонияда иштейт. Өтө кылдаттык менен курулган бул система бир сааттай эч токтоосуз иштейт. Адамдардын баары миллиарддаган жылдан бери уланып келген бул системанын эч бир жери унутулуп калбай, өз ишин улантаарынан ушунчалык ишенимде болгондуктан, 10 жылдан кийин үчүн пландарды да эч ойлонбой түзүшөт. Эч ким эртеңки күнү күн чыкпай калбайбы деп ойлонбойт. Адамдардын көпчүлүгү «дүйнө күндүн тартылуу областынан кокустан чыгып, космос мейкиндигинде белгисиз тарапты көздөй жөнөбөйбү?», «буга эмне тоскоол болот?» деп ойлонбойт.

Ошондой эле, көп адамдар уктаарда мээлери эс алгандай, жүрөгүм же дем алуу системам да дем алууга кирип кетпейби деп тынчсызданбайт. Чындыгында болсо, бул эки өтө маанилүү системанын бирөөсүнүн эле бир канча секундага токтошу өлүмүбүзгө себеп болушу мүмкүн.

Бүт жашоону курчап турган жана бүт окуяларды «кадимки өз жолунда жүрүп жатат» деп кароого себеп болгон «көнүмүштүк көз айнеги» чечилгенде, негизи бүт нерсенин ичке жипке илингендей кылдат тартипке салынганын, бир-биринен көз-каранды системалардан тураарын оңой эле көрүүгө болот. Кайсы жакты карабаңыз, бүт тарапта кереметтүү бир тартиптин бар экенин байкайсыз. Албетте, мындай тартипти жана гармонияны түзгөн улуу бир күч бар. Ал күчтүн ээси – бүт нерсени жоктон жараткан Аллах. Аяттарда мындайча кабар берилген:

Ал бири-бири менен «толук бир төп келүүчүлүк» ичинде жети асманды жараткан. Рахман (болгон Аллах)тын жаратуусунда эч кандай «карама-каршылык жана дал келбестик» көрө албайсың. Мына көз(үң)дү айландырып-карап көр; кандайдыр бир жарака (кемчилик жана бузуктук) көрүп жатасыңбы? Андан соң көзүңдү дагы эки жолу айландырып-кара; ал көз (дал келбестик табуудан) үмүтүн кескен бир абалда чарчап, сага кайтат. (Мүлк Сүрөсү, 3-4)

Асманды, жерди же ал экөөнүн арасында жашаган жандыктарды болсун, кайсынысын карабайлы, баарынын аларды жараткан Улуу Аллахтын бар экенин далилдээрин көрөбүз.

Эмки бөлүмдө бүт адамдар көрүп, бул кантип пайда болгон же кантип жашап жатат деп ойлонбой, өтүп кеткен жандыктардан жана табият кубулуштарынан сөз кылабыз. Эгер Аллахтын жер жүзүндөгү бүт далилдерин жазууга аракет кылсак, аны миңдеген энциклопедия томуна да батыра албайбыз. Ошондуктан бул бөлүмдө терең ойлонуу керек болгон кубулуштарды кыска кыска эске салып гана өтүп кетебиз.

Бирок ушул кыска эскертүүлөр дагы Куранда айтылгандай «ойлонуп насаат алган», абийирлүү кишилердин өмүрүндөгү эң негизги чындыкты көрүшүнө же жок дегенде дагы бир жолу эстешине шарт түзөт.

Себеби, Аллах бар...

Ал өрнөксүз жараткан жана Аны акыл менен таанууга болот.

Адам Денесиндеги Кереметтер

Биз сезбегенибиз менен, денебиздин ичинде миллиондогон иштер жасалып жатат. Алардын көпчүлүгү бир канча мүнөткө эле токтосо, адамда эч айыкпас ооруларга, ал тургай, өлүмгө себеп болушу мүмкүн.

Бирок адам бир клеткадан кантип бойго жеткен бир адамга айланганын да ойлонбойт жана дайыма көрүп турган денесинин кантип мындай кемчиликсиз иштээрин да изилдебейт. Ошондуктан өмүрүнүн канчалык «жипке илингендей» назик процесстер натыйжасында уланып жатканын билбейт. Бир ооруга же кырсыкка туш болгондо гана андан көз-карандысыз иштеген дене системасынын маанисин ойлонуп баштайт. Бирок бул да көпкө созулбайт; ден-соолугу ордуна келгенде баарын унутуп калат.

Бирок Аллах денесинин ичинде да, сырткы көрүнүшүндө да сансыз ыйман далилин адамга көрсөтүүдө. Адам денесинин сырткы көрүнүшүн караганда да Аллахтын кереметтүү чеберчилигин көрүүгө болот. Бүт адамдарда бар болгон дене симметриясы; эки колдун, эки буттун болушу, денедеги колдор, буттар жана баштын катышы бир караганда эле көңүл бура турган даражада укмуш. Ал катыштардын баары Аллах тарабынан гармонияда жасалган. Мисалы;

• Ар бир адамдын денесинин узундугу башынын узундугунун сегиз эсесине барабар,
• Жүзү мурдунун узундугунун үч эсесине барабар,
• Эки көзүнүн арасында бир көздүн узундугундай аралык болот,
• Колу менен бутунун катыштары жана узундуктары сулуулукка да, муктаждыкка да толук туура келет.

Мындай симметриялык детальдарды көрүү үчүн айланаңыздагы адамдарга көз чаптыруу эле жетиштүү болот; бул өзгөчөлүктөрдү баарынан көрө аласыз. Жана, ал тургай, бүт мындай өзгөчөлүктөр ушул кезге чейин жашап өткөн миллиарддаган адамдардын баарында болгон жана (Аллахтын каалоосу менен) мындан кийин жашай турган адамдарда да болот.

Тышкы көрүнүшү жагынан кемчиликсиз түзүлүштө жаратылган адамдын ичинде да укмуш кубулуштар жүрүп турат, өзү эч сезбеген миңдеген керемет тынымсыз болуп турат. Мээден боорго, өттөн бөйрөктөргө чейин бүт органдар кемчиликсиз иштейт. Органдарда жана дененин ичиндеги системалардын иштешиндеги бүт кубулуштар таң калыштуу тартиптүүлүктө жана гармонияда жүрөт.

Денебиздин ичинде дайыма өкүм сүргөн мындай тартипти, гармонияны жана тактыкты түшүндүрүү үчүн балким жүздөгөн мисалдарды келтирүүгө болот. Денени жараткан Улуу Аллахтын илими чексиз жана адамдын акыл чегинен өтө жогору. Бирок адам денесиндеги сансыз мисалдардын ичинен бир канчасын тандап бул жерде айта кетүү адамды кемчиликсиз жараткан Аллахтын бар экенин, улуулугун, күчүн, илимин жана чеберчилигин жакшылап түшүнүүгө көмөкчү болот.

«Кемчиликтүү көз көрбөйт»

1. Vitreous 2. Cornea 3. Iris 4. Pupil 5. Lens	6. Aqueous 7. Sclera 8. Choroid 9. Retina 10. Optic Nerve
The eye, which has an extremely complex structure, is not able to see in the absence of even a single one of its components, for instance the tear glands, when the act of seeing takes place.

Көз – жандыктардын жаратылганын көрсөткөн эң ачык далилдердин бири. Адамдын көзү да, жаныбарлардын көздөрү да кереметтүү түзүлүшкө ээ. Бул орган дүйнөнүн эң комплекстүү аппараттарынан да алда канча жогору.

Көздүн болжол менен 40 бөлүктүн жыйындысынан турган өтө комплекстүү бир системасы бар. Ал бөлүктөрдүн бирөөсүн эле карайлы. Мисалы, көз чечекейи... Биз көбүнчө сезбейбиз, бирок буюмдарды тунук көрүшүбүзгө көз чечекейинин ар секунда сайын эч тынымсыз «автоматтык түрдө фокусун оңдошу» шарт түзөт. Кааласаңыз буга бир эксперимент жасасаңыз болот: сөөмөйүңүздү өйдө көтөрүңүз. Анан бир манжаңыздын учун, бир артындагы дубалды караңыз. Көзүңүздү манжаңыздан дубалды көздөй бурган сайын бир «жөнгө салуу» жасалып жатканын сезесиз.

Бул жөнгө салуу көз чечекейинин айланасындагы майда булчуңдар тарабынан жасалат. Көздүн караган жери өзгөргөн сайын бул булчуңдар ишке кирип, чечекейдин (линзанын) томпоктугун өзгөртүп, жарыктын керектүү бурчта сынышына жана каалаган нерсеңизди көрүшүңүзгө шарт түзөт. Чечекей бул жөнгө салууну өмүр бою эч ката кетирбей, ар секунда жасап турат. Фотографтар мындай жөнгө салууну фотоаппараттарда көбүнчө колу менен жасашат жана фокусту туура жерге түшүрүү үчүн кээде көпкө алектенишет. Заманбап технология натыйжасында акыркы 10-15 жылда автоматтык түрдө фокусту жөнгө салган камералар өндүрүлдү, бирок эч бир камера көздөй ылдам жана катасыз жөнгө салуу жасай албай келет.

Бир көз көрө алышы үчүн болсо бул органды түзгөн болжол менен 40 тетиктин баары бир учурда, чогуу пайда болушу жана бир-бирине төп келип иштеши зарыл. Көз чечекейи алардын бирөөсү гана. Айнекчел, конъюнктива (көздүн былжыр чели), карек айланасындагы чел, карек, тордомо чел, көздүн тамырдуу кабы, көз булчуңдары, көз жашы бездери сыяктуу башка бүт тетиктер бар болсо жана иштесе, бирок бир эле көз кабагы болбосо көз кыска убакытта чоң жабыр тартып, көрүү функциясын жоготот. Ошол сыяктуу, бүт органеллдер бар болуп, көз жашынын өндүрүшү токтосо, көз бир канча саат ичинде кургап, жабышып, сокур болуп калат.

Көздүн мындай комплекстүү түзүлүшү алдында эволюционисттердин «кокустуктар чынжыры» көз-карашы толук маанисин жоготот. Себеби көз ишке жарашы үчүн бир учурда толугу менен пайда болушу керек. Эволюционист бир илимпоз муну төмөнкүчө мойнуна алат:

Көздөрдүн жана канаттардын орток өзгөчөлүгү – бул толугу менен бар болгондо гана өз кызматын аткара алышы. Башкача айтканда, кемчиликтүү көз менен көрүүгө болбойт, жарым канат менен учууга болбойт.13

Бул болсо көздүн бүт бөлүктөрү менен бирге бир учурда жана кемчиликсиз пайда болгонун көрсөтөт. Б.а. көздү да, бүт башка органдарыбыз сыяктуу, Аллах кемчиликсиз кылып жараткан.

Кулактын кемчиликсиз жаратылышы

Оюңузга келген беле?... Сиз бир музыканы же бирөөнүн сүйлөгөнүн угуп жатканыңызда, чоң бир керемет ишке ашат. Абада тараган үн толкундары секундасына 350 километр ылдамдыкта кулагыңызга жетет. Жана ошол кезге чейин бир физикалык кыймыл гана болгон толкундар кулагыңызда ишке ашкан укмуш татаал процесстер натыйжасында «үнгө» айланат. Болгондо да, бул окуялар секунданын миңден биринен да ылдамыраак ишке ашат...

Угуу процесси, жогоруда айтылгандай, абада тараган толкундар менен башталат. Толкундар кулак калканына жеткенде, «угуу» деген процесс башталат.

19-кылымдын примитивдүү илим деңгээлинде ойлонгон Чарльз Дарвин эволюция теориясын чыгарганда кулак калканын ишке жараксыз жана ошондуктан эволюция процессиндеги рудимент (функциясын жоготкон) орган деген эле. Бирок учурдагы илимий изилдөөлөр кулак калканынын үндөрдү топтоого жана багыттоого жараарын, кулак калканынын ичиндеги бүктөмдөрдүн болсо үндү багыттоо үчүн эң ылайыктуу акустикалык тартипке ээ экенин көрсөттү. Кулак калканынын сырткы бөлүгү мегафон кызматын аткарып, үн толкундарын сырткы кулакка топтойт. Натыйжада үн толкундарынын күчү болжол менен 17 децибел жогорулатылат.14

Кулак тарсылдагындагы (жаргакчасындагы) сезгичтик

Ошентип күчөтүлгөн үн тышкы кулак жолуна кирет. Тышкы кулак жолунда белгилүү болгондой тынымсыз чыгарылып турган бир кулак суюктугу бар. Ал суюктуктун маанилүү бир өзгөчөлүгү, анда бактериялар менен курт-кумурскаларды кулактан алыс кармоочу бир «уу» бар. Б.а. ал кулакты коргоочу атайын бир суюктук. Мындан тышкары, ал суюктук кулактын ичин көздөй эмес, сыртын көздөй агышы үчүн сырткы кулактагы клеткалар сыртты көздөй бир спираль формасында тизилишкен. Антпесе, бул суюктук кулагыбызга толуп, бизди дүлөй кылып коюшу мүмкүн эле.

Сырткы кулактан өткөн үн толкундары кулак тарсылдагына барышат. Кулак тарсылдагы ушунчалык сезгич болгондуктан, молекула көлөмүндөгү толкундарды да сезет. Натыйжада тынч жерде сизден канча метр алыста шыбыраган бир адамды оңой эле уга аласыз. Же эки манжаңызды бир-бирине акырын сүрүп, андан чыккан толкундарды уга аласыз.15

Бирок бул жерде маанилүү бир маселе бар. Мынчалык кичине толкундарды сезген кулак тарсылдагы бир тараптан аны азыктандырган тамырлардагы кан басымынан келген чоң толкундарга туш болот. Кулак тарсылдагын азыктандырган капиллярларда бараткан кан клеткалары бир туннельдин ичинде тоголонгон таштарга салыштырууга боло турганчалык катуу үн толкундарын пайда кылышат. Бирок биз бул үндү эч укпайбыз. Мунун себеби эмне?

Мунун себеби денеде жаратылган кереметтүү бир система. Кулак тарсылдагына кан тамырларынан келген дабыштар нерв системасы тарабынан сырттан келген башка үндөрдөн бөлүп салынат. Бир жаздырылган музыкадагы керексиз дабыштарды жана шуулдаган үндөрдү тазалоочу алдыңкы компьютерлер сыяктуу, нерв системасы да кан тамырларынын кулак тарсылдагына болгон толкундарын тазалайт. Натыйжада өмүр бою кан тамырларыбыздын басымынан пайда болгон үндөрдү угуудан кутулабыз.

Ортоңку кулактагы механизм

Кулак тарсылдагы ага келген толкундарды күчөтүп ортоңку кулак тарапка өткөрөт. Ал жерде дөөшү, балка жана үзөңгү деп аталган жана бир-бирине өтө кылдат тең салмактуулукта тийип турган үч кичинекей сөөк бар. Ал сөөктөр да тарсылдактан аларга келген толкундарды жогорулатышат.

Бирок бул система кээде ашыкча жогору үндөрдү төмөндөтүүгө жарайт. Бул өзгөчөлүк дөөшү, балка жана үзөңгү сөөктөрүн башкарып турган, дененин эң кичинекей көлөмдөгү эки булчуңу тарабынан камсыздалат. Ал булчуңдар ашыкча жогору үндөрдүн ички кулакка өткөрүлөөрдөн мурда төмөндөтүлүшүнө шарт түзүшөт. Натыйжада бизди шок кыла турган катуу үндөрдү төмөнүрөөк кылып угабыз.

Бул булчуңдар биздин контролубуздан тышкары, автоматтык түрдө ишке киришет. Биз уктап жатканда да жаныбызда катуу бир үн чыкса, бул булчуңдар ошол замат жыйрылып, ички кулакка барган толкундун күчүн азайтышат. Эгер мындай механизм болбогондо, катуу үндөр оңой эле ички кулакка зыян тийгизип, дүлөйлүккө себеп болушу мүмкүн эле. Бирок бүт баары өтө керемет бир тең салмактуулук менен жаратылган, жана кулак эң акырын үндөрдү да уга ала турган, ашыкча катуу үндөрдөн да коргоно ала турган бир механизм менен жаратылган.

Мынчалык керемет жаратылган ортоңку кулак маанилүү бир тең салмактуулукту сакташы зарыл. Ал тең салмактуулук – ортоңку кулактагы аба басымы менен кулак тарсылдагынын аркы тарабындагы, б.а. атмосферадагы аба басымынын бирдей кармалышы шарты. Бул тең салмактуулук үчүн болсо ортоңку кулак менен сырткы дүйнө арасында аба алмашууну камсыз кылуучу бир «желдетүү каналы» жаратылган. Ал канал ортоңку кулактан оозубузга чейин созулган жана ичи бош бир түтүк болгон – Евстахио түтүктөрү.

Титиреген түкчөлөр жана үндүн пайда болушу

Бир нерсеге көңүл буралы: бул жерге чейин айтылгандардын баары сырткы жана ортоңку кулактагы толкундар гана. Толкундар тынымсыз келип турат, бирок алар механикалык кыймылдар гана. Б.а. үн жок.

Ал механикалык кыймылдардын үнгө айландырылып башташы ички кулак деп аталган аймакта болот. Ички кулакта эң негизги орган – бул ичи суюктук менен капталган спираль бир бөлмө. Формасы себептүү «үлүл (улитка; кулак чыгырыгы)» деп аталат.

Үлүлдүн ичиндеги суюктукка келген толкундар ал суюктуктун ичинде толкундарды пайда кылышат. Үлүлдүн ички беттеринде болсо ал суюктуктун толкундарынан таасирленген майда түкчөлөр бар. Ал түкчөлөр суюктуктагы толкундарга жараша билинээр-билинбес кыймылдашат. Эгер катуу бир үн келсе, көбүрөөк түкчө, күчтүүрөөк ийилет. Сырткы дүйнөдөгү ар бир үн жыштыгы ал түкчөлөрдө ар кандай таасир пайда кылат.

Бул түкчөлөрдүн кыймылы эмне мааниге келет?

Жооп өтө кызыктуу: бул түкчөлөр – негизи үлүлдүн ички бетин каптап турган болжол менен 20 миң клетканын төбөсүндө жайгашкан бир рычаг. Түкчөлөр бир толкун сезгенде кыймылдашат жана ал кыймыл түкчөлөрдүн астындагы клеткалардын эшиктерин ачат. Натыйжада клеткаларга ион кирет. Түкчөлөр терс тарапка жатканда болсо клетка эшиктери жабылат. Мындай тынымсыз кыймыл клеткалардын химиялык тең салмактуулуктарын да тынымсыз өзгөртүп, алардын электрдик сигнал чыгарышына шарт түзөт. Ал электрдик сигналдар нервдер аркылуу мээге жиберилет жана мээ аларды чечмелеп үнгө айландырат. Мээнин мындай чечмелөөнү кантип жасаары, бир кесим эттен турган бул органдын ага келген электрдик сигналдарды кантип адамдын үнүнө, күн күркүрөгүнө же бир музыкага айландыраары эч чечилгис бир сыр.

Жүргүзүлгөн изилдөөлөр түкчөнүн бир атомдун радиусундай эле кыймылдашынын клеткадагы реакциянын башталышына жетиштүү болоорун көрсөткөн. Бул теманы изилдеген адистер түкчөнүн мындай сезгичтигин сүрөттөө үчүн кызыктуу мисалдарды келтиришет. Ал мисал боюнча, түкчөнү белгилүү Эйфель мунарасындай көлөмдө деп элестетсек, андан көз-каранды клеткага болгон таасири ал мунаранын төбөсү үч сантиметрге эле кыймылдаса башталат.16

Түкчөлөр бир секундада канча жолу чайпалат деген суроонун жообу да өтө кызык. Бул үндүн жыштыгына жараша өзгөрөт. Жыштык жогорулаган сайын, түкчөлөрдүн чайпалуу саны укмуш көрсөткүчтөргө жетет. Мисалы, 20 миң жыштыкта бир үн укканыбызда, түкчөлөр да секундасына 20 миң жолу чайпалган болот.

Кыскасы, биз уккан бир пианино үнү – негизи ички кулак үлүлүбүздөгү түкчөлөрдүн ар нотага жараша ар кандай кыймылдашы, ал кыймылдардын ар жолкусунда түкчөлөргө көз-каранды клеткаларда ар кандай ион тең салмактуулугун жаратышы жана ал химиялык процесстердин электрдик сигналдарды чыгарышы гана. Клеткалар мындай укмуш процесстерди өмүр бою ар секунда эч чарчабай, бузулбай жана деформация болбой жасашат...

Бул жерге чейин айтылган бүт маалыматтар бизге угуу органыбыз кулактардын кереметтүү жаратылганын көрсөтүүдө. Кулактын бир-бири менен тыгыз байланыштагы ондогон комплекстүү механизминин гармонияда иштеши натыйжасында бир функцияны аткарган, кемчиликсиз бир системасы бар. Заманбап илим менен технология болсо бул системаны тууроо мындай турсун, иштөө принциптерин да толук чечмелей алган жок.

Албетте, ушунчалык комплекстүү бир тартиптин эволюция теориясы айткандай кокустуктар натыйжасында пайда болушу мүмкүн эмес. Ар бир тартип аны жараткан бир кудуреттин бар экенин көрсөтөт. Кулактагы кереметтүү тартип болсо бул органды кемчиликсиз жараткан Аллахтын бар экенин жана табиятты башкарып тураарын дагы бир жолу далилдөөдө.

Бул акыйкатты түшүнгөн адамдын милдети болсо – ага ушундай бир органды жана натыйжада угуу сезимин берген Аллахка шүгүр кылуу гана. Куранда адамдарга мындай деп кайрылуу жасалат:

Айткын: «Силерди курган (жараткан), силерге кулак, көздөр жана көңүлдөр берген – Ал. Канчалык аз шүгүр кылуудасыңар?» (Мүлк Сүрөсү, 23)

Адамдын ичиндеги армия

Денеңиздин тереңинде күн сайын сиз сезбеген бир согуш болуп турат. Согуштун бир тарабы – денеңизге кирип, аны басып алууну көздөгөн бактерия менен вирустар болсо, экинчи тарабы – денени бул душмандардан коргогон иммундук клеткалар.

Душмандар көздөгөн жерине кирүү үчүн чабуулга даяр абалда күтүшөт жана мүмкүнчүлүк табаар замат ал тарапты көздөй жөнөшөт. Бирок ал жердин күчтүү, тартиптүү жана дисциплиналуу аскерлери душмандарды оңойчулук менен өткөрбөйт. Согуш болуп жаткан жерге биринчи душмандарды жутуп нейтралдаштыруучу аскерлер (фагоциттер) келет. Бирок кээде согуштун масштабы бул аскерлердин жөндөмүнөн жогору болот. Андайда башка аскерлер ишке киришет (макрофагдар). Алардын ишке киришиши ал аймакта коңгуроо кагылышына себеп болуп, башка аскерлерди согуш майданына чакырышат (жардамчы Т-клеткалары).

Булар ал аймактын тургундарын өтө жакшы тааныган аскерлер. Өз аскерлери менен душманды бир-биринен заматта ажыратышат. Жана эч убакыт жоготпой курал жасоо милдетин аткарган аскерлерге кабар жөнөтүшөт (В-клеткалары). Бул аскерлер да кереметтүү жөндөмдөргө ээ. Душманды эч көрбөй туруп, аларды нейтралдаштыра турган курал-жарактарды өндүрө алышат. Ошондой эле, өндүргөн куралдарын өздөрү көтөрүп керектүү жерге чейин жеткиришет. Бирок бул сапар учурунда өздөрүнө да, өз тарапташтарына да зыян бербеши керек болот, жана муну да ийгиликтүү орундатышат. Андан соң сокку уруучу командалар ишке киришет (өлтүргүч Т-клеткалары). Булар болсо өздөрүндө алып жүргөн уулуу затты душмандын эң таамай жерине берип, алардан кутулушат. Жеңишке жетишилгенде, согуш майданына башка бир аскер тобу келип (токтоткуч Т-клеткалары), бүт жоокерлер өз орундарына кайра кайтарылат. Аягында согуш майданына келген аскерлер (эске сактоочу клеткалар) душман жөнүндө бүт маалыматтарды так ушундай абал кайра кайталанганда колдонуу үчүн эстеринде сактап коюшат.

Бул жерде айтылган укмуш армия – адам денесиндеги иммундук система. Айтылгандардын баары көзгө көрүнбөгөн кичинекей клеткалар тарабынан жасалууда (тереңирээк маалымат үчүн караңыз: Харун Яхья, Иммундук система керемети).

Канча киши денесинде ушунчалык тартиптүү, дисциплиналуу жана керемет бир армия бар экенин билет болду экен? Төрт тарабынын олуттуу ооруларга, ал тургай, өлүмүнө себеп боло турган микробдор менен курчалганын канча киши билет? Чындап эле дем алган абада, ичкен сууда, жеген тамакта, кол тийген жердин баарында адам үчүн өтө чоң коркунуч туудура ала турган микробдор бар. Адам өзү булардын баарынан кабарсыз жүргөндө, денесиндеги клеткалар аны балким өлүмгө алып бара турган бир оорунун колунан куткаруу үчүн болгон күчү менен согушушат.

Иммундук клеткалардын баарынын дененин клеткасы менен душман клеткаларды бир-биринен айырмалай ала турган жөндөмдө болушу, В-клеткаларынын көрбөгөн душманды жок кыла турган бир курал жасай алышы, аларды өздөрүнө зыян тийгизбей, эч бир дене клеткасына тийгизбей керектүү жерге чейин жеткире алышы, сигнал алган клеткалардын эч тоң моюндук кылбай өз милдетин толук аткарышы, ар биринин өз ишин билиши, жумуштары бүткөндө кайра эч маселе жаратпай өз ордуна кайтышы, эске сактоочу клеткалардын эс-тутумунун ушунчалык күчтүү болушу – бул системаны кереметтүү кылган өзгөчөлүктөрдүн бир канчасы гана.

Мына ушул себептерден улам иммундук системанын пайда болуу икаясы ушул кезге чейин эч бир эволюционист тарабынан жазыла алган жок.

Иммундук системасы болбогон же толук иштебеген бир адамдын өмүрүн улантышы өтө кыйын. Себеби мындай учурда тышкы дүйнөдөгү бүт микроб менен вирустардан коргоно албай калат. Учурда мындай адамдар атайын бир чатырда, сырттагы эч бир затка түздөн-түз тийбей гана белгилүү мөөнөткө чейин жашай алышууда. Ошондуктан алгачкы, примитивдик шарттагы бир адамдын иммундук системасы жок туруп, түрүн улантышы такыр мүмкүн эмес. Бул дагы бизди иммундук система сыяктуу өтө татаал бир система бир жолуда, бүт мүчөлөрү менен бирге жаратылган деген чындыкка алып барат.

Бүт тарабы тартипке салынган бир система

Дем алуу, тамак жеш, басуу ж.б. адамдар үчүн өтө жөнөкөй нерселер болуп саналат. Бирок көп адамдар мынчалык маанилүү нерселер кантип пайда болгон деп ойлонбойт. Мисалы, сиз бир мөмө жегениңизде, ал мөмөнүн кантип денеңизге пайдалуу абалга келээрин ойлонбойсуз. Сиз жакшы азык менен азыктанып жатам дегениңизде денеңиз бул азыкты «жакшы» абалга айлантуу үчүн сиздин эч оюңузга келбегенчелик татаал процесстерди жасайт.

Бул татаал процесстер жасалган тамак сиңирүү системасы бир тамакты оозго алаарыңыз менен иштеп баштайт. Системанын башында ишке кирген шилекей азыктарды суулап тиштер тарабынан чайналып, кекиртектен төмөн көздөй кетишин жеңилдетет.

Кекиртек тамактардын ашказанга жетишинде кызмат кылат. Ашказанга келгенде болсо кереметтүү бир тең салмактуулук тосуп алат. Азыктар ашказанда бул органдын ичиндеги хлордук-суутектик кислота (туз кислотасы) тарабынан сиңирилет. Бирок бул кислота ушунчалык күчтүү болгондуктан, бир эле тамактарды эмес, ашказандын ичин да ээритип сала алат. Бирок, албетте, кемчиликсиз система ичинде мындай катага жол берилген эмес. Тамак сиңирүү учурунда чыгарылган «былжыр» аттуу бир секреция ашказандын бүт ичин каптап, туз кислотасынын зыянынан коргойт. Натыйжада ашказандын өзүн-өзү жок кылышына бөгөт коюлат.

Тамак сиңирүү процессинин уланышы да өтө пландалган. Тамактардын тамак сиңирүү системасы тарабынан майдаланган, ишке жарактуу бөлүктөрү ичке ичегинин ичинде соруп алынып, канга аралашат. Ичке ичегинин ички бети «ичеги түкчөлөрү» деп аталган майда бүктөлүштөр менен капталган. Ичеги түкчөлөрүнүн бетиндеги клеткалардын үстүңкү бөлүгүндө болсо «микротүкчөлөр» деген микроскопиялык бутактар болот. Ал бутактар насостой иштеп, тамактарды сорушат. Натыйжада бул насостор соргон тамактар кан айлануу системасы аркылуу дененин бүт тарабына жеткирилет.

Бул жерде көңүл буруу керек болгон жагдай, жогоруда кыскача баяндалган системаны эволюция теориясы эч качан түшүндүрө албайт. Себеби эволюция теориясы кичинекей өзгөрүүлөрдүн этап этабы менен бир-бирине кошулушу натыйжасында алгачкы, жөнөкөй жандыктардан учурдагы татаал организмдер пайда болгон дейт. Бирок апачык көрүнүп тургандай, ашказандагы системанын этап этабы менен пайда болушу мүмкүн эмес. Бир эле фактордун кем болушу жандыктын өлүмүнө себеп болот.

Ашказандагы суюктук тамак келгенде бир катар химиялык процесстер натыйжасында майдалагыч касиетке ээ болот. «Эволюция процессинде» ашказанда мындай пландуу химиялык өзгөрүү жасала албаган бир жандыктын жашап жатканын элестетиңиз. Ашказанындагы суюктук эч майдалагыч касиетке келе албаган ал жандык жегендерин сиңире албай, ашказанында сиңирилбеген толтура тамак турганы менен, азык жетишсиздигинен өлмөк.

Мындан тышкары, бул майдалагыч кислота чыгарылганда, аны менен бирге ашказандын капталдары былжыр деген секрецияны чыгарышы керек. Антпесе, ашказандагы кислота ашказанды талкаламак. Ошондуктан өмүрдү улантуу үчүн ашказан эки суюктукту тең (кислота менен былжырды) бирдей чыгарышы зарыл. Бул дагы бизге эволюционисттер айткандай этап этабы менен туш келди эмес, бир учурда бүт системалары менен бирге пайда болушу керек экенин көрсөтөт.

Булардын баары адам денесинин бир-бирине толук шайкеш келген кичинекей жабдыктардан турган чоң бир заводго окшошоорун көрсөтүүдө. Жана ар кандай заводдун бир долбоорчусу, инженери, пландоочусу болгон сыяктуу, адам денесинин да кемчиликсиз жараткан, улуу кудуреттүү бир Жаратуучусу бар. Бул Жаратуучу – бүт нерсенин өкүмдары Аллах.

Скелет системасы

Скелет өзүнчө бир инженерия керемети. Дене түзүлүшүнүн колдоо системасы. Ошондой эле, мээ, жүрөк, өпкө сыяктуу эң негизги органдарды коргойт, ички органдарга көмөк көрсөтөт. Адам денесине эч бир жасалма шайман туурай албаган, укмуш бир кыймылдоо жөндөмүн берет. Болгондо да, сөөк кыртышы көп адамдар ойлогондой жансыз эмес. Сөөк кыртышы дененин кальций, фосфат жана дагы көптөгөн маанилүү минералынын кампасы. Дененин муктаждыгына жараша ал минералдарды сактап койот же мурда сактап койгондорун денеге берет. Мындан тышкары, кызыл кан клеткалары сөөктөр тарабынан өндүрүлөт.

Жалпы скелет системасы өз кызматына өтө ыңгайлуу жасалган жана скелетти түзгөн сөөктөрдүн түзүлүшү да кемчиликсиз. Денени көтөрүү жана коргоо сыяктуу маанилүү кызматты аткарган сөөктөр бул ишти эч кыйынчылыксыз жасай турган кубаттуулукта жана бекемдикте жаратылган. Дене туш болушу ыктымал болгон оор кырдаалдар да эске алынган. Мисалы, кашка жилик тик турганда бир тонна салмакты көтөрө алат. Ар кадам таштаганыбызда бул сөөгүбүзгө дене салмагыбыздын үч эсесиндей жүк түшөт. Ал тургай, таяк менен бийик секирген бир спортсмен жерге түшкөндө кашка жиликтин ар бир сантиметр квадратына 1400 килограммдык басым түшөт. Бир клетканын бөлүнүшү натыйжасында келип чыккан, сөөк деп аталган бул түзүлүштү мынчалык күчтүү кылган эмне? Бул суроонун жообу сөөктөрдүн теңдешсиз жаратылышында жашырылган.

Муну жакшыраак түшүнүү үчүн учурдагы технологиядан бир мисал берүү туура болот. Чоң жана бийик имараттарды курууда капас (тор) системалары колдонулат. Бул курулуш ыкмасында имараттын устундары бир блок абалында эмес, бир-биринин ичинен өткөн, капас (тор) формасындагы чыбыктардан турат. Компьютерлер гана жасай алган татаал эсептөөлөр натыйжасында чоң көпүрөлөр менен өндүрүш имараттары өтө бекем жана бир топ арзанга курулууда.

Сөөктөрдүн ички түзүлүшү да адамдар имараттар менен көпүрөлөрдө колдонгон ушундай капас системасына окшош түзүлүшкө ээ. Маанилүү бир айырмасы бар: сөөктүн ичиндеги система адамдар иштеп чыгаргандан бир топ жогору жана татаал. Натыйжада сөөктөр бир жагынан өтө чыдамкай, экинчи жагынан колдонууга ыңгайлуу жеңил. Эгер тескерисинче болгондо, б.а. сөөктөрдүн ичи сыртындай катуу жана ичи толо болгондо, сөөктүн салмагы да адам көтөрө алгандан өтө жогору болмок жана сөөктүн түзүлүшү да өтө катуу болуп, кичине эле соккуда жарака кетип, сынмак.

Сөөктөрүбүздүн мындай кемчиликсиз түзүлүшү биздин эч кыйынчылыксыз өмүр сүрүшүбүзгө, өтө татаал кыймыл-аракеттерди да эч кыйынчылыксыз, эч оору сезбестен жасашыбызга шарт түзүүдө. Сөөктүн түзүлүшүнүн дагы бир касиети – бул дененин керектүү жерлеринде ийкемдүү болушу. Мисалы, көкүрөк сөөгү жүрөк жана өпкө сыяктуу негизги органдарды коргойт жана, экинчи тарабынан, өпкөлөргө аба толуп, кайра чыгып турушу үчүн кеңейип, кысыла алат.

Сөөктөрдүн ийкемдүүлүгү убакыттын өтүшү менен өзгөрүшү мүмкүн. Мисалы, аялдарда уча курчоосу (жамбаш тараптагы) сөөктөрү кош бойлуулуктун акыркы периодунда жумшарып, бир-биринен бир аз алыстайт. Бул өтө маанилүү кубулуш, себеби ушундай жумшаруу натыйжасында наристенин башы төрөт учурунда кысылбай сыртка чыга алат.

Сөөктөгү кереметтер ушулар менен эле чектелбейт. Сөөктөр ийкемдүүлүк, чыдамкайлык жана жеңилдиктен тышкары, өздөрүн оңдоо касиетине да ээ. Бул дагы денедеги көптөгөн процесстер сыяктуу, миллиондогон клетканын ортоктошуп иштеши аркылуу болот.

Скелеттин кыймылдоо жөндөмүнө да токтолуу керек. Ар кадам таштаганыбызда омурткабызды түзгөн шакектер бир-бири үстүндө кыймылдашат. Мындай тынымсыз кыймыл жана сүрүлүүлөр омуртка шакектеринин тытылышына жол ачпашы үчүн ар бир шакектин арасына диск деп аталган бекем кемирчектер орнотулган. Ал дисктер амортизатор кызматын аткарат. Ар кадам таштаганда жерден денеге дене салмагынан келип чыккан бир жооп күчү келет. Ал күч омурткадагы амортизаторлор жана «күчтү таратуучу» бүктөлүштүү формасы себептүү денеге зыян тийгизбейт. Эгер ал жооп күчүн азайтуучу ийкемдүүлүк менен өзгөчө түзүлүш болбогондо, ал күч түздөн-түз баш сөөгүнө өтмөк жана омуртканын үстүңкү учу баш сөөктөрдү талкалап мээнин ичине кирип кетмек.

Сөөктөр бир-бирине уланган жерлерде да жаратуу далилдери бар. Муундар өмүр бою кыймылдаса да, майлоо талап кылбайт. Биологдор мунун себебин изилдешти: муундардагы сүрүлүү кантип жөнгө салынат?

Илимпоздор мунун «анык бир жаратуу керемети» деп атоого боло турган бир система аркылуу чечилгенин көрүштү: муундардын сүрүлүүчү беттери ичке жана тешикчелери бар бир кемирчек катмары менен капталган, жана ал катмарлардын астында илээшме жана жылмакай бир суюктук болот. Сөөк муундун бир жерине басым жасаса, бул суюктук тешикчелерден сыртка атып чыгып, муундун бетинин «майдай» сыйгаланышына шарт түзөт.

Булардын баары адам денесинин кемчиликсиз жаратылганын көрсөтөт. Адам ушундай кемчиликсиз жаратылган скелет системасы себептүү ар кандай кыймылдарды өтө ылдам жана эч кыйынчылыксыз жасай алат.

Бүт баарынын мынчалык кемчиликсиз болбогонун, мисалы бутубуздун бир гана узун сөөктөн турганын элестетиңиз. Басуу өтө кыйын болуп калмак жана денебиз кыймылсыз, одоно болмок. Бир жерге отуруу да өтө кыйындап, мындай кыймылдар учурундагы кыйынчылыктар себебинен бут сөөгү оңой эле сынып кетмек. Бирок адам скелети дененин ар кандай кыймылына өтө ыңгайлуу түзүлүшкө ээ.

Скелеттин бүт өзгөчөлүктөрүн Аллах жараткан жана дагы эле жаратууда. Аллах адамды бул чындык жөнүндө ойлонууга төмөнкүчө чакырат:

Сөөктөрдү кара кандайча аларды бириктиргенибизди, кийин аларга эт кийгизгенибизди?... (Бакара Сүрөсү, 259)

Адамдын милдети – бул чындык жөнүндө ой жүгүртүп, аны жараткан Аллахтын кудуретин түшүнүп, Ага шүгүр кылуу. Мындай кылбаса чоң жоготууга учурайт. Сөөктөрдү алгач жаратып анан аларга эт кийгизген Аллах муну дагы бир жолу кылууга кудуреттүү. Бул чындык Куранда төмөнкүдөй айтылат:

Адам Биздин аны бир тамчы суудан жаратканыбызды көрбөйбү? Эми ал апачык бир душман болуп калды. Өзүнүн кантип жаратылганын унутуп, Бизге бир мисал берип; (мындай) деди: «Чирип-талкаланганда бул сөөктөрдү ким тирилтет экен?» Айткын: «Аларды алгачкы жолу жаратып-кураган тирилтет. Ал ар түрдүү жаратууну билет.» (Йасин Сүрөсү, 77-79)

Денедеги координация

Адам денесинде дене өмүрүн улантышы үчүн бүт системалар чогуу, бир-бири менен байланышта жана толук шайкештикте иштейт. Күн сайын жасаган кыймыл-аракеттерибиз, мисалы, дем алуу, күлүү да адам денесиндеги кемчиликсиз координациянын бир натыйжасы.

Ичибизде тынымсыз иштеген, укмуш комплекстүү бир координация тармагы бар. Анын максаты – өмүрдү улантуу. Мындай координация өзгөчө дененин кыймыл системасында байкалат. Себеби эң жөнөкөй кыймыл-аракет үчүн да скелет системасы, булчуңдар жана нерв системасынын укмуш кызматташтыкта иштеши шарт.

Денедеги координациянын биринчи шарты туура маалымат алуу. Туура маалыматтар алынганда гана абалды анализ кылууга болот. Бул үчүн өтө өнүккөн бир кабар алуу тармагы бар.

Координациялуу бир кыймыл-аракетти жасай алуу үчүн эң биринчиден ал кыймыл менен байланыштуу дене органдарынын абалын жана бир-бири менен болгон байланышын билүү керек. Мээге мындай маалымат көздөрдөн, ички кулактагы тең салмактуулук механизминен, булчуңдардан, муундардан жана териден барат. Ар секунда миллиарддаган маалымат каралып, анализ кылынат жана ошого жараша жаңы чечимдер алынат. Адам болсо өз денесинде болуп жаткан мындай укмуш бат процесстерден кабары да болбойт. Ал кыймылдап, күлүп, сүйлөп, чуркап, тамак жейт жана ойлонот. Бул процесстер жасалышы үчүн эч нерсе кылбайт. Мисалы, жөнөкөй бир күлүмсүрөө үчүн да он жети булчуң чогуу иштеши зарыл. Ал булчуңдардын бирөөсүнүн иштебеши же туура эмес иштеши жүз мимикасын толук өзгөртүп салат. Басуу үчүн болсо буттардагы, сандардагы, жамбаштагы, чурайдагы жана белдеги элүү төрт булчуң гармонияда иштеши зарыл. Булчуңдар менен муундардын ичинде дененин ошол учурдагы абалы жөнүндө маалымат берүүчү миллиардаган кичинекей, микроскопиялык сенсорлор бар. Ал сенсорлордон келген маалыматтар борбордук нерв системасына жетип, ал жердеги анализге жараша жаңы буйруктар жөнөтүлөт.

Денедеги координациянын кемчиликсиздигин төмөнкү мисал менен жакшыраак түшүнүүгө болот: колуңузду асманга көтөрүү үчүн эле далыңыз бүгүлүп, «бицепс» жана «трицепс» деп аталган алдыңкы жана арткы кол булчуңдарыңыз катары менен жыйрылышы, чыканагыңыз менен билегиңиз арасындагы булчуңдар билекти айландырышы зарыл. Кыймылдын ар бир этабында бул булчуңдардын ичиндеги миллиардаган сенсорлор тынымсыз булчуңдардын абалдарын борборго билдирет. Борбордон болсо булчуңдарга бир саамдан соң эмне кылуу керек экени билдирилет. Албетте, адам булардын баарын сезбейт, болгону колун көтөрүүнү каалап, аны көтөрөт.

Мисалы, дене тик турушу үчүн бут булчуңдарында, буттарда, белде, курсакта, көкүрөктө, моюнда жайгашкан миллиарддаган сенсордон келген маалыматтар анализ кылынып, ал буйруктардын баары ар секунда булчуңдарга жиберилет.

Сүйлөө үчүн да атайын аракет кылышыбыз талап кылынбайт. Каалаган сөздөрүбүз оозубуздан чыгышы үчүн тыбыш байламталарынын кандай бурчта, канчалык титиреши керек экенин, оозубуздагы, тилибиздеги, тамагыбыздагы жүздөгөн булчуңдан кайсыларын, кандай катар менен канча жолу, кандай өлчөмдө кыймылдатаарыбызды, өпкөлөрүбүзгө канча сантиметр куб аба алып, ал абаны кандай ылдамдык жана интервал менен чыгарышыбыз керек экенин эсептеп отурбайбыз. Кааласак да муну кыла албайбыз! Себеби оозубуздан чыккан бир сөз дагы адамдын дем алуу системасынан нерв системасына, булчуңдарынан сөөктөрүнө чейин көптөгөн органдардын гармониялуу иштешинен пайда болот.

Бул координацияда бир кемчилик кетсе эмне болот? Жылмаюуну каалаганыбызда жүзүбүздө башка бир мимика пайда болушу мүмкүн же сүйлөгүбүз келгенде сүйлөй албай калышыбыз ыктымал же баса албай калышыбыз мүмкүн. Бирок качан кааласак күлөбүз, сүйлөйбүз, баса алабыз, эч маселе чыкпайт. Себеби бул жерде айтылгандардын баары «чексиз кудуретти» талап кылган бир Жаратылуу натыйжасында болот.

Ошондуктан адам бүт өмүрү жана бүт нерсеси үчүн аны жараткан Аллахка карыздар экенин дайыма билиши зарыл. Адамдын мактана турган, бой көтөрө турган эч нерсеси жок. Андагы күч, ден-соолук же сулуулук өзүнүн чыгармасы эмес, жана ага түбөлүккө да берилген эмес. Сөзсүз картайып, сөзсүз ден-соолугунан жана сулуулугунан ажырайт. Куранда бул чындыкка төмөнкүчө көңүл бурулган:

Силерге берилген бардык нерселер – жалаң гана дүйнө жашоосунун алдамчы кооздугу. Аллах Кабатында болгондор – жакшыраак жана түгөнгүс. Дагы эле акылыңарга келбейсиңерби? (Касас Сүрөсү, 60)

Эгер булардын алда канча жакшысына, түбөлүктүү акыретте жетүүнү кааласа, Аллах ага берген жакшылыктарга шүгүр кылып, Ал каалагандай өмүр сүрүшү керек.

Бул мисалдардан да көрүнүп тургандай, адам денесиндеги органдардын жана системалардын баары «кереметтүү» өзгөчөлүктөргө ээ. Ал өзгөчөлүктөрдү изилдегенде адам өмүрүнүн канчалык так эсептерге таянганын жана жаратылуусундагы кереметтерди көрөт жана Аллахтын чексиз илими менен адамдагы кемчиликсиз чеберчилигин дагы бир жолу түшүнөт.

Мээ

Мээ ар бир сантиметр кубунда 10 миллион (10.000.000), жалпысынан болсо 10-15 миллиард нерв клеткасын камтыйт. Ошондой эле, саны нерв клеткаларынан миң эсе көп, б.а. орточо 15 триллион (15.000.000.000.000) нерв клеткасы байланышына ээ. Нерв клеткалары менен байланышта аларды азыктандырган жана аларга көмөк көрсөткөн клеткалардын (мээ бириктиргич кыртышы) саны болсо 90 миллиарддын (90.000.000.000) тегерегинде.

Нервдер аркылуу мээге келген кабарлар саатына 200 миль (320 км) ылдамдыкта жол жүрөт. Б.а. мээ клеткаларынан денеге келген нервдерибиз мээ менен дененин арасында барып-келген маалыматтар үчүн бир трасса кызматын аткарат. Денеңизде дайыма болуп турган окуялар, мисалы;

• Азыр сиз бул китепти окуп жатып көздөрүңүздү колдонушуңуз,
• Беттерди колуңуз менен баракташыңыз,
• Отурганда артка сүйөнүшүңүз,
• Окуган нерселериңизди түшүнүшүңүз,
• Жүрөгүңүздүн согушу,
• Дем алышыңыз,
• Көздөрүңүздү ирмешиңиз,
• Чачтарыңыздын өсүшү,
• Жыттарды сезишиңиз,
• Кулагыңыздын айланадагы үндөрдү угушу,

Кыскасы, бир китеп бою санап да түгөтө албай турган кыймыл-аракеттериңиздин баары тынымсыз мээге барган сигналдар жана мээнин дененин бүт тарабына бир-бирден жөнөткөн буйруктары аркылуу уланат. (1 мүнөттүн ичинде мээде 100.000 менен 1.000.000 арасында химиялык реакция болоору аныкталган.)

Ушунчалык комплекстүү жана кемчиликсиз бир системаны кокустан пайда болгон деп айтуу акылга сыйбайт. Мээси жок бир жандыктын бир күнү кокустан жарым иштеген бир мээлүү болуп калышы, андан соң ал жарым иштеген мээнин жогоруда санап өтүлгөн кереметтүү процесстерди жасай ала турган абалга өрчүп жетиши, албетте, мүмкүн эмес.

Мээнин бүт кереметтүү жөндөмдөрүн жаратып, башкарып турган жалгыз күч – Аллахтын күчү. Аллах адам деген жандыкты кемчиликсиз механизмдер менен жабдыган жана дайыма контролу астында өмүр сүрдүрүүдө.

Жаныбарлар Жана Өсүмдүктөр

Дүйнөдөгү миллиондогон өсүмдүк жана жаныбар түрлөрү Жараткандын бар экенин жана кудуретин далилдеген далилдер болуп саналат.

Бул жерде бир канча гана мисал келтирилгени менен, негизи бул жандыктардын ар бири өзүнчө анализ кылынышы керек. Ар биринин өзүнчө бир дене системасы, ар кандай коргонуу тактикалары, ар башка тамактануу ыкмалары, кызыктуу көбөйүү методдору бар. Албетте, бүт жандыктарды мындай өзгөчөлүктөрү менен бир китепте баяндап берүү мүмкүн эмес. Бул үчүн канчалаган томдук энциклопедия жазуу керек болот.

Бирок бул жерде берилген бир канча мисал дагы дүйнөдөгү жашоону кокустуктар менен түшүндүрүүгө болбостугун далилдейт.

Курттан көпөлөккө

A silkworm caterpillar in its cocoon which it has spun with a silk thread.

Сиздин 450-500дөй жумурткаңыз болсо жана аларды сыртта сакташыңыз керек болсо эмне кылмаксыз? Алардын шамал сыяктуу табигый шарттардын таасиринен чачылып кетишине каршы чара көрүү, албетте, эң акылдуу жол болмок. Дүйнөнүн бир жолуда эң көп жумуртка тууган жандыктарынын бири болгон жибек көпөлөктөрү (450-500) жумурткаларын сактоо үчүн ушундай өтө акылдуу бир ыкманы колдонот: жумурткаларын өзү чыгарган жабышчаак бир зат менен (жип менен) бир-бирине байлап, ар тарапка чачылып кетишинин алдын алат.

Жумурткадан чыккан курттар биринчи кезекте өздөрүнө ыңгайлуу бир бутак таап, андан соң ошол эле жип менен ага карманышат. Андан соң өрчүү үчүн чыгарган бул жип менен өздөрүнө була өрүп башташат. Жаңы чыккан бир курттун бул ишти жасашы эч тынымсыз 3-4 күнгө созулат. Бул мөөнөт ичинде курт миңдеген жолу айланып, орточо 900-1500 метр узундукта бир жип чыгарат.17 Бул процесс бүткөндө болсо эч эс албай жаңы бир жумушту баштайт жана кооз бир көпөлөккө айлануу үчүн өзгөрүүдөн өтөт.

Эне көпөлөктүн баласын коргоо үчүн көргөн чарасын да, баарынан бейкапар, али эч кандай таалим албаган, эч маалыматы жок кичинекей бир курттун иш-аракеттерин да эволюция менен эч түшүндүрүүгө болбойт. Эң биринчиден, эненин жумурткаларды жабыштырууда колдонгон жипти өндүрө алышы өзүнчө бир керемет. Жумурткадан жаңы чыккан бир курттун өзүнө керектүү шартты таанып, ошого ылайык була (кокон) өрүшү, андан соң өзгөрүүдөн өтүп башташы жана мындай өзгөрүүдөн эч көйгөйсүз өтүшү болсо өтө чоң керемет. Демек, бүт курттар дүйнөгө эмне кылышы керек экенин билген абалда келет; анда булардын баары ага дүйнөгө келе электе «үйрөтүлгөн» болот.

Муну бир мисал менен түшүндүрөлү. Эгер жаңы төрөлгөн бир наристе төрөлгөндөн бир канча сааттан соң өйдө туруп, өзүнө бир жата турган орундук даярдоо үчүн материал (жууркан, жастык, диван ж.б.) чогултуп, аларды жакшылап жайгаштырып, өзүнө орундук даярдап, ичине жатканын көрсөңүз, кандай ойго келмексиз? Окуяга таң калып өзүңүзгө келген соң бул наристе бул ишти жасоо үчүн эне курсагында жаткан кезде кандайдыр

бир жол менен «таалим алган экен» деген ойго келесиз. Курттардын абалы ушул мисалдагы наристеге окшошот.

The caterpillar’s spinning itself into a cocoon, and then its tearing it apart and getting out of it as a butterfly with a fabulous pattern and colour. Is then He Who creates like one that creates not? Will you not receive admonition? (Surat an-Nahl, 17)

Бул да бизди бир эле жыйынтыкка алып барат: бул жандыктар аларды жараткан Аллахтын белгилегениндей төрөлүп, Ал белгилеген иш-аракеттерди жасап, Ал белгилегендей жашашат. Куранда Аллахтын бал аарыга вахий кылаары жана ага бал жасоону буйруганы кабар берилип, негизи жандыктар дүйнөсүндөгү улуу сырдын бир мисалы айтылган (Нахл Сүрөсү, 68-69). Бул сыр – бүт жандыктар Аллахтын эркине моюн сунуп, Ал белгилеген тагдыр менен жашайт деген сыр. Аары ошол себептен бал жасайт, жибек курту ушул себептен жибек чыгарат.

Канаттардагы симметрия

Сүрөттөрдөн көпөлөктөрдүн канаттарын жакшылап караганда кемчиликсиз бир симметриянын бар экенин көрөбүз. Мындай тюль көрүнүшүндөгү канаттар сүрөттөр менен жана ар кандай түстөр менен кооздолуп жаратылган жана натыйжада ар бири өзүнчө бир искусство кереметине айланган.

Көпөлөктөрдүн канаттарын караганыңызда канчалык татаал болбосун, эки тараптагы дизайн менен түстөрдүн бир-бирине опокшош экенин байкайсыз. Кичинекей бир чекит да эки канатта тең болот, жана натыйжада кереметтүү бир тартип менен симметрия келип чыгат.

Ошол эле учурда, ипичке канатардагы бир түс экинчисине эч качан аралашпайт жана түстөр так сызыктар менен бир-биринен бөлүнгөн. Бирок ал түстөр үстү-үстүнө тизилген үлпүлдөктөрдүн жыйындысынан түзүлөт. Колуңуз тийээр замат чачырап кеткен үлпүлдөктөр кантип өз кезегинен эч жаңылбай, эки канатта тең бирдей дизайнды түзө тургандай кылып тизиле алышат? Бир эле үлпүлдөктүн ордунун алмашышы да канаттардагы симметриянын бузулушуна жана сулуулуктун жоголушуна себеп боло алат.

Бирок жер жүзүндөгү эч бир көпөлөктүн канатында эч кандай башаламандык көрө албайсыз. Баары бир сүрөтчүнүн колунан чыккандай болуп тартиптүү жана кооз көрүнүштө. Себеби чындап эле улуу бир Жаратуучунун –Аллахтын- чыгармасы.

The elegant and clear-cut patterns on the butterflies indicate that these living beings are not the products of unconscious coincidences but the outcomes of an excellent and matchless creation.

He is Allah, the Creator, the Shaper out of naught, the Bestower of forms (or colours). to Him belong the Most Beautiful Names: whatever is in the heavens and on earth, declares His Praises and Glory: and He is the Exalted in Might, the Wise. (Surat al-Hashr, 24)

Эң узун моюндуу жаныбар: жираф

Like all other living beings, giraffes are also created with a perfect design.

Жирафтардын өтө таң калыштуу өзгөчөлүктөрү бар. Алардын бири – ушунчалык узун моюндарынын башка бүт сүт эмүүчүлөр сыяктуу болгону 7 омуртка менен көтөрүп жүрүлүшү. Таң калаарлык дагы бир өзгөчөлүгү болсо – денелеринин узун мойнунун үстүндө жайгашкан мээлерине кан жеткирүүдө кыйналбашы. Бир аз ой жүгүрткөндө, анчалык алыс жерге канды насостоонун кандай кыйын экенин көрүүгө болот. Бирок жирафтар мында көп кыйналышпайт, себеби жүрөктөрү канды керегинче алыска насостой ала турган өзгөчөлүктөргө ээ. Бул болсо алардын эч кыйынчылыксыз өмүр сүрүшүнө шарт түзөт.

Бирок эми башка бир кыйын жагдай туулат: бул – алардын суу ичкен учуру. Жирафтар суу ичүү үчүн эңкейгенде негизи кан басымына чыдай албай, мээсине кан куюлуп өлүшү керек эле. Бирок моюндарындагы кемчиликсиз система аркылуу бул риск толук жоюлган: жерге ийилгенде моюн тамырларындагы капкакчалар жабылып, мээге ашыкча кандын барышына бөгөт коюлат.

Албетте, жирафтар мындай өзгөчөлүккө өздөрүнүн муктаждыгын түшүнүп, пландап жетишишкен эмес. Мындай маанилүү өзгөчөлүктөрдү убакыттын өтүшү менен акырындап эволюция процесси менен пайда болгон деп айтканга да болбойт. Себеби бир жираф жашай алышы үчүн сөзсүз мээсине канды жеткире турган бир насостоо системасы жана эңкейгенде күчтүү кан басымына бөгөт боло турган капкак системасы болушу шарт. Булардын бири болбосо же толук иштебесе, жираф жашай албайт.

Булардан жираф түрүнүн бүт өзгөчөлүктөрү менен бирге дүйнөгө келгенин түшүнөбүз. Али пайда боло элек бир жандыктын өз денесин башкарып, керектүү өзгөчөлүктөрдү пландап, аларга жетишиши болсо, албетте, мүмкүн эмес. Булар, эч талашсыз, жирафтарды улуу кудуреттүү Аллахтын жаратканын апачык далилдейт.

Суу ташбакалары

(Above) the young sea turtle is about to arrive at the sea before the sun rises.

Океандарда жашаган суу ташбакалары көбөйүү убактысы келгенде, жээкке жөнөшөт. Бирок бул кандайдыр бир жээк эмес. Төрөө үчүн келген жээги өздөрү төрөлгөн жээк болушу керек.18 Бул үчүн кээде 800 километр жол жүрүүгө мажбур болушат. Бирок сапардын узун жана кыйын болушу эч нерсени өзгөртпөйт, кандай гана болбосун өздөрү төрөлгөн жээкке жетишет.

Төрөлөөр замат ал жерден кеткен бир жандыктын 20-25 жылдан кийин ал жерди кайра таба алышын, албетте, эволюция менен же кокустук менен түшүндүрүүгө болбойт.19 Болгондо да, бүт тарабы бир-бирине окшош океандын түбүндө, бир-бирине окшош жээктердин арасынан төрөлгөн жеринин багытын таба алышы керемет.

Аягында миңдеген компассыз жолоочу бир убакта бир жээкте чогулат. Башында себеби толук түшүнүксүз болгон мындай өжөр жолугушуунун түпкү себептери адамдарды таң калтырды. Ташбакалар балдарынын деңиз шарттарынын ичинде аман калышынын кыйын экенин билгени үчүн жумурткаларын жээкте кумдардын астына көмүшөт. Бирок эмне үчүн бир убакта, бир жээкке чогулушат? Бул ишти ар кайсы убакта, ар кайсы жээкте кылышса, балдары аман кала алышпайт беле? Муну изилдегендер өтө кызыктуу нерсени көрүшкөн. Кумдардын астындагы миңдеген ташбака балдары баштарындагы катуу муштум менен жумуртканы сындырган соң, дагы бир канча оор тоскоолдуктан өтүшү керек болот. Орточо 31 граммдык ташбака балдары үстүлөрүндөгү топурак кабатын өздөрү жалгыз каза алышпайт, ошондуктан жумурткадан чыккан ташбака балдары бир-бирине жардам беришет. Жээктеги миңдеген балапан бирдей топуракты казып баштаганда бир канча күндө кумдун бетине чыга алышат. Бирок жер үстүнө чыгаардан мурда белгилүү убакытка токтоп, баары чогуу түн болушун күтүшөт. Себеби күндүзү жырткыч канаттууларга жем болуу ыктымалдыгы бар. Мындан тышкары, күндүзү күн нурунан ысыган кумдарда сойлоп жылуу аларга өтө оор болот. Түн болгондо казуу ишин аяктап, жер бетине чыгышат. Караңгы болсо да, деңиздин багытын таап, тездик менен ал тарапты көздөй жөнөшөт жана 20-25 жылдан соң кайра кайта турган жээктен алысташат.

Жаңы дүйнөгө келген бул балапандардын жумурткадан чыкканда топуракты казып жогору чыгуу жана белгилүү убакытка токтоо керек экенин билиши мүмкүн эмес. Топурактын астынан туруп сыртта түн же күндүз экенин, жырткыч канаттуулардын бар экенин жана аларга жем болушу мүмкүн экенин, күндөн улам топурактын ысык экенин жана мунун аларга зыян тийгизээрин, тездик менен сууну көздөй жөнөшү керек экенин билиши, албетте, мүмкүн эмес. Алардын мындай акылдуу кыймыл-аракеттери кайдан келип чыгат анда?

Албетте, бир гана жооп бар: бул ташбака балдары ошондой кыймыл-аракетти жасай турган кылып жаратылышкан. Б.а. аларды жараткан Улуу Аллах өз өмүрүн сактай турган бир инстинктти аларга илхам кылган.

And in the creation of yourselves and the fact that animals are scattered (through the earth), are Signs for those of assured Faith. (Surat al-Jathiya, 4)

Бомбалоочу коңуз

Курт-кумурскалар арасында эң көп изилденгендердин бири – бул бомбалоочу коңуз. Коңузду мынчалык популярдуу кылган өзгөчөлүгү болсо – бул өзүн душмандарынан химиялык ыкмаларды колдонуп коргошу.

Коңуз коркунуч учурунда өзүн коргоо үчүн денесиндеги суутек кычкылы (пероксиди) менен гидрохинонду душмандын үстүн көздөй чачат. Бул эки зат коңуздун денесиндеги эки секреция бези тарабынан чыгарылат. Чыгарылган заттар сактоо бөлмөчөлөрү деп аталган эки атайын бөлмөдө чогултулат. Ал эки бөлмө тең жарылуу бөлмөчөсү беп аталган экинчи бир бөлмөгө уланат. Эки бөлүм бир-биринен бир булчуң менен тосулган. Коңуз бир коркунуч туулганын түшүнгөндө ал булчуңду кысат жана сактоо бөлмөчөлөрүндөгү эки зат жарылуу бөлмөчөсүнө өтөт. Ал жердеги ферменттердин да таасири менен көп санда жылуулук келип чыгат жана бул бөлмөдө бир буулануу пайда болот. Мындан келип чыккан буу менен кычкылтек газы ал бөлмөнүн капталдарына басым жасап, ортодогу булчуң аркылуу бул химиялык зат душманга чачыратылат.20

1. Hydrogen Peroxide 2. Hydroquinone	3. Explosion Chamber 4. The discharge of the chemical at 1000 C.

Бир коңуздун ичинде ушунчалык күчтүү жана өзүнө зыяны тийиши мүмкүн болгон химиялык реакция жасай турган бир системанын болушу, өзүн болсо ал системанын зыянынан изоляция кыла алышы дагы эле изилдөөчүлөр үчүн табышмак бойдон калууда. Эч күмөнсүз, бул системанын бар болушун жана иштешин коңуздун өзүнө тиешелүү дегенге болбойт. Мындай бир системаны адистер лабораторияларда гана жасай алышат, ошондуктан бомбалоочу коңуздун муну 2 сантиметрлик денесинде кантип жасай алаары дагы эле талаш бойдон калууда.

Бир чындык апачык көрүнүп турат: бул коңуз эволюция теориясын толук кыйратуучу так бир далил. Себеби мындай комплекстүү химиялык системанын бир катар туш келди өзгөрүүлөр натыйжасында пайда болушу жана келечек урпактарга өткөрүлүп берилиши мүмкүн эмес. Эгер системанын бир эле бөлүгүндө бир кемчилик кетсе же бир «бузулуу» болсо, бул коңуздун коргоосуз калып өлүшү же өзүн-өзү жарып салышы менен аяктайт. Демек, коңуздун денесиндеги бул химиялык курал бүт бөлүктөрү менен бирге бир учурда жана толугу менен пайда болгон.

Термит уялары

Being no taller than a few centimetres, termites can erect skyscrapers many metres high without using any tools. This admirable nest perfectly protects the inhabitant termite colony with a population of over a million from their enemies and unfavourable life conditions outside.

Эч ким бир термит колониясынын жер бетине курган уясын көргөндө таң калбай өтө албайт. Себеби бир термит уясы – бою болжол менен 5-6 метрге чейин жеткен бир архитектура керемети.

Бир термиттин бою менен курган уянын боюн бир-бирине салыштырганыңызда өзүнөн болжол менен 300 эсе чоң бир архитектура долбоорун ийгиликтүү ишке ашырганын көрөсүз. Бирок мунун мындан да таң калыштуу тарабы бар: термиттер сокур болушат.21

Сокур термиттер курган мынчалык чоң уяларды мурда көрбөгөн бирөө кумдардын үстү-үстүнө жыйылып калышынан пайда болгон го деп ойлойт. Бирок термиттин уясы адамды өтө таң калтыра турган бир кереметтүү долбоорго ээ. Термит уясынын ичинде татаал туннельдер, жолдор, желдетүү системалары, атайын козу карын өстүрүүчү бакчалар жана коопсуздук эшиктери бар.

Көзү көрбөгөн миңдеген адамды топтоп, ар кандай техникалык шаймандарды колдоруна берсеңиз да, эч качан бир термит колониясы курган уяга окшош бир имаратты кура алышпайт. Андай болсо ойлоп көрүңүз;

- Бою 1-2 см болгон бир термит ушунчалык кылдат бир дизайн жасай ала турган архитектура жана инженерия илимдерин кантип үйрөнгөн болушу мүмкүн?

- Көзү көрбөгөн миңдеген термит мындай искусство кереметин куруу үчүн кантип гармонияда иштөөгө жетишишкен?

- Курулуп башталган бир термит уясын башталыш этабында ортосунан экиге бөлүп коюп, кийин кайра бириктирсеңиз, бүт өтмөлөрдүн, каналдардын жана жолдордун бир-бирине дал келгенин көрөсүз. Бул кереметтүү көрүнүштү кантип түшүндүрүүгө болот?

Бул жерден мындай жыйынтык чыгат: Аллах жараткан жандыктарын теңдешсиз жана өрнөксүз жараткан жана бир эле термит уясы дагы адамдын Аллахты түшүнүшүнө жана бүт нерсени Аллахтын жараткандыгына ишенишине жетиштүү болот.

Тоңкулдак

Белгилүү болгондой, тоңкулдактар уяларын тумшуктары менен уруп тешкен дарак оюктарына курушат. Бул көп адамдар үчүн көнүмүш бир нерсе болушу мүмкүн. Бирок көп адамдар бул жандыктар баштары менен ушунчалык катуу соккуларды урганына карабастан, кантип мээлерине кан куюлуп кетпейт деп ойлонбойт. Себеби тоңкулдактын кылган иши бир адамдын дубалга башы менен мык кагышына окшошот. Адам муну кылганга аракет кылса, албетте, алгач мээси чайкалып, анан мээсине кан куюлат. Бирок бир тоңкулдак катуу бир даракты 2,10 секундадан 2,69 секундага чейин 38-43 сокку менен ойо алат жана өзү мындан эч нерсе болбойт.22

Эч нерсе болбойт, себеби тоңкулдактын баш түзүлүшү бул ишке ылайыктуу жаратылган. Тоңкулдактын башы соккунун күчүн азайтуучу жана сиңирүүчү бир «суспензия (асма)» системасына ээ. Тумшукка жана астыңкы жаак муунуна уланган кээ бир баш булчуңдары менен маңдайы ушунчалык күчтүү түзүлүштө болгондуктан, бул касиеттер чокулоо учурунда тартылуу күчүнүн жана басымдын натыйжасында соккуларды өз убагында жеңилдете алышат.23

Эсеп менен тартип ушуну менен эле чектелбейт. Жашаш үчүн атайын карагайды тандаган тоңкулдактар бир даракты тешип баштаардан мурда алгач ал дарактын жашын карашат жана 100 жаштан өткөндөрдү тандашат. Себеби 100 жаштан өткөн карагайлар тулку бойлорун орогон катуу жана калың кабыктарынын жумшарышына себеп болгон бир ооруга чалдыгышат. Сиз балким эми гана уккан, илим жакынкы жылдары гана ачкан бул маалыматты тоңкулдактар кылымдардан бери билишет.

Тоңкулдактардын карагайларды тандашынын себеби бир эле ушунда эмес. Тоңкулдактар уяларынын четтерине чуңкурлар казышат. Башында эмне ишке жараары түшүнүксүз болгон бул чуңкурлардын кийинчерээк өтө чоң бир коркунучтан аларды сактаары белгилүү болду. Убакыттын өтүшү менен карагайлардан аккан жабышчаак желим бул чуңкурларды толтурат жана натыйжада тоңкулдактардын уяларынын айланасы алардын эң негизги душманы болгон жыландардан сактай турган бир көлмө менен тосулуп калат.

Тоңкулдактардын дагы бир өзгөчөлүгү; тилдери дарактардагы кумурска тешиктерине кире ала тургандай ичке, ал жерде жашаган кумурскаларды чогулта ала тургандай жабышкак болот. Мындан тышкары, тилдеринин кумурскалардын денелериндеги кислотанын аларга зыян тийгизишине бөгөт боло турган түзүлүштө болушу да алардын кемчиликсиз жаратылгандыгынын бир көрсөткүчү.24

Жогорудагы ар бир абзацта ар кандай өзгөчөлүгү каралган тоңкулдактар бүт өзгөчөлүктөрү менен «жаратылгандыгын» далилдешет. Себеби тоңкулдактар эволюция теориясы айткандай кокустуктар менен келип чыккан болгондо, мынчалык укмуш шайкештиктеги өзгөчөлүктөргө жете албай туруп өлүшмөк жана тукум курут болушмак. Бирок Аллах тарабынан жашай турган жашоосуна ылайыктуу бир тартипте жаратылгандыктан, бүт керектүү өзгөчөлүктөрү менен жашап башташкан.

Камуфляж

The snake that camouflages itself in the sand hides from its enemies. is it possible that this snake made its skin’s colour and pattern fully harmonise with its habitat?

Жаныбарлардагы коргонуу тактикаларынын бири – бул камуфляж. Кээ бир жаныбарлар жашаган чөйрөсүнө өтө ылайыктуу жаратылган дене түзүлүштөрү менен өзгөчө коргоого алынышкан.

Андай жандыктардын денелери жашаган чөйрөсүнө ушунчалык төп келгендиктен, сүрөттөн караганыңызда кээ бирлеринин өсүмдүккө же жаныбарга тиешелүү экенин түшүнүү же ал жерде турган жаныбарды айырмалай алуу дээрлик мүмкүн болбой калат.

Кийинки беттерде каралгандай, бир коңуз түрүнүн жалбыракка укмуш окшошушу душмандарынын аны байкабай калышына себеп болот. Албетте, ал кичинекей жандык коргонуу максатында өз денесин жалбыракка окшотуп алган эмес.

Ал тургай, жалбыракка окшошкону үчүн коргоноорун да билбей болушу керек. Бирок камуфляж ушунчалык усталык менен жасалгандыктан, анын атайын жаратылган бир коргонуу тактикасы экени апачык көрүнүп турат.

When you look carefully, you will see that what you take to be a tree branch is in fact an insect.	in the picture on the above is a snake hiding among the bushes.
There is an ant-eater hiding among the leaves! Can you see it?	The caterpillar avoids the attention of its enemies because it places its body right in the middle of the leaf.
This caterpillar living in Panamanian rain forests has specks like snake eyes by which it can frighten away predators.
Armoured chameleons do not change colour according to their environment, because their colour is already created in harmony with their habitat.	This chameleon, known as gecko can assume the colour of its surroundings in 20 minutes.
This chameleon, known as gecko can assume the colour of its surroundings in 20 minutes.	Some insects disguise themselves as dead leaves. It is quite difficult to distinguish the Panama moth from withered leaves.
Insects resembling leaves are very common. It is possible to find all the details of leaves on their bodies.	The praying mantis on the orchid has succeeded in deceiving the grasshopper thanks to its wings that look like the petals of the flower.
This insect species is protected from all its enemies with its leaf-like appearance.	The tree lice on the left can convince their enemies with their present appearance that they are the thorns of the tree.
The snake is camouflaging itself by being poised in the air like all other leaves.	The eggs of a bird called the Western sandpiper are the same colour as their surroundings in order to be protected from enemies.

Жасалма көздөр

Жаныбарлар ааламында бир адамдын оюна да келбей турган кызыктуу коргонуу ыкмалары бар. Мындай ыкмалардын бири – жасалма көздөр. Ар кандай көпөлөк, курт жана балык түрлөрү жасалма көздөрү аркылуу душмандарын өздөрүнүн «коркунучтуу» экенине ынандырышат.

Сүрөттөрдө берилген көпөлөктөр коркунуч туулганын сезээр замат канаттарын ачышат жана эки канатында тең душмандарын өтө чоочута турган бир жуп көз пайда болот. Ал көпөлөктөрдүн бирин жеш үчүн келген канаттуу болсо кокус чыга калган ал көздөргө өтө таң калып артка качат.

False Eyes Bewilder!

When some butterflies open their wings, we encounter a pair of eyes. These eyes convince their enemies that they are not butterflies. Particularly, the false faces of some butterfly species such as the Shonling butterfly seen above are so perfect with their shiny eyes, facial features, frowning eyebrows, mouth and nose that the overall picture is quite discouraging for many of its enemies. A tenacious person on denying Allah may try to bolster his extraordinary view with the evolutionist explanation of 'an interesting coincidence'. Or he can claim that 'the butterfly brought about this pattern on its body by thinking that it would be useful to it'. If someone makes such a claim and asserts that these patterns that surpass in beauty even the paintings of artists have come about by coincidence, then there is nothing left to say on the part of "the men of understanding". for such a claim is completely incompatible with reason and common sense.

Ойлоп көрөлү: өтө реалдуу мындай көз сүрөттөрү кокустан пайда болушу мүмкүнбү? Болгондо да, бул көпөлөк канаттарын ачканда бир жуп чоочута турган көздүн пайда болоорун жана ал сүрөттүн душманын коркутаарын кайдан билет? Көпөлөк канаттарындагы бул сүрөттү көрүп, анан ал сүрөттүн чоочута турган сүрөт экенин түшүнүп, бир коркунуч убагында колдонсом болот экен деп чечиши мүмкүнбү? Албетте, мынчалык ынандырарлык бир сүрөт кокустан пайда болбойт, жаратылган гана болушу мүмкүн. Мындан тышкары, албетте көпөлөк өз канаттарындагы сүрөттөн кабардар, аны бир коргонуу тактикасы катары өзү ойлоп тапкан дегенге да такыр болбойт. Көпөлөктү жараткан Аллах анын денесинде ушундай бир сүрөт жаратып, ага коркунуч учурунда бул сүрөттү колдоно турган инстинктти да илхам кылган.

On the above are the real head and eyes of the thornback ray fish. On the right, the fish swims into its nest and leaves out its tail on which there is a pair of 'eyes'. Other fish around it dare not to come close to it as the false eyes in the tail make them think that it is awake.

Уруктагы сыр

Миңдеген түрдүү өсүмдүктөрдүн арасынан кандайдыр бир апельсин дарагын карайлы. Дарак, белгилүү болгондой, топуракка ташталган бир уруктан чыгат. Урук кичинекей (бир сантиметр куб да чыкпаган) бир нерсе; бирок кандай болоору белгисиз ал уруктун ичинен кыска убакыт ичинде бою 4-5 метр жана салмагы жүздөгөн килограмм болгон бир дарак пайда болот. Уруктун өзүнө салыштырмалуу өтө чоң көлөмдөгү даракты жасоодо колдонгон жалгыз материалы болсо – бул ичине көмүлгөн топурак.

Бирок урук дарак жасоону кайдан билет? Кантип топурактын ичиндеги материалдарды бир-биринен айырмалап, керектүүлөрүн алып, бир даракты жасоо үчүн аларды колдонууга «акылы жетет»? Чыгарган дарагынын кандай формада жана түзүлүштө болушу керек экенин кантип болжой алат? Бул акыркы суроо өтө маанилүү. Уруктан кандайдыр бир тактай өсүп чыкпайт себеби. Урук ичинде тамырлар жайгашкан, топурактагы заттарды сиңирүү үчүн керектүү тамырлары бар жана үстүңкү бөлүгү бутактарга бөлүнгөн өтө мыкты долбоорлонгон бир жандуу зат чыгарат. Адам дагы жакшы бир дарак сүрөтүн тартуу керек болгондо кыйналат; дарактын тамырларындагы жана бутактарындагы майда-бараттарды тартуу оор иш, себеби. Ал эми урук болсо сүрөт тартуу мындай турсун, өтө комплекстүү даракты топурактагы материалдарды колдонуп, нөлдөн жасап чыгат.

Демек, урук өтө акылдуу, ал тургай, бизден да акылдуураак бир нерсе деген жыйынтыкка барабыз. Тагыраак айтканда, уруктун ичинде өтө таң калтырарлык бир акылдын жашырылганын түшүнөбүз. Бул акыл жана дарак пайда болушу үчүн керектүү маалымат урукка кайдан, кантип келген? Кантип кичинекей бир урук бир компьютер дискиндей болуп маалыматтарды сактай алат? Компьютер дисктери акылдуу, илимдүү адамдар тарабынан өндүрүлөт, алардагы маалыматтар да адамдар тарабынан даярдалып ичтерине жазылат. Урук да ушундай; Аллах тарабынан дарак жасай ала турган жөндөмдө жаратылган. Топуракка ташталган ар бир урук Аллахтын илими менен курчалган; Анын илими менен чоңойот. Бир аятта бул чындык төмөнкүчө кабар берилет:

Кайыптын ачкычтары Анын Кабатында, Андан башка эч ким кайыпты билбейт. Кургактыкта жана деңиздеги бүт нерсени Ал билет. Анын кабары болбостон, бир жалбырак да түшпөйт; кара жер койнундагы бир даана дан болсун, бардык суулуу же кургак нерселер болсун (бардыгынын кабары) Анык китепте бар. (Энъам Сүрөсү, 59)

Урукту жараткан да, топурактын ичине түшкөндө аны жарып ичинен жаңы бир өсүмдүктү чыгарган да Аллах. Башка бир аятта бул жөнүндө мындай деп айтылат:

Данекти жана урукту жаруучу – бул шексиз Аллах. Ал тирүүнү өлүүдөн чыгарат, өлүүнү болсо тирүүдөн чыгарат. Мына Аллах ушул. Андай болсо кантип бурулуп кетүүдөсүңөр? (Энъам Сүрөсү, 95)

Башталгыч класстарда дээрлик бүт окуучуларга жасатылган белгилүү бир «эксперимент» бар: бала бир табактын ичине пахта толтуруп, ал пахталарды сууландырат жана араларына бир канча кургак фасоль же нокот таштайт. Бир канча күн өткөндө пахтанын ичиндеги уруктардын өнүп баштаганын көрөт. Бул негизи өтө таң калаарлык нерсе жана көп балдар муну көргөндө таң калат. Себеби пахтанын ичине салынган нокоттор же фасольдор канчалаган ай бою же канчалаган жыл бою бир каптын ичинде кургак бойдон турган, эч тирүүлүктүн белгиси жок нерселер болот. Бирок көп убакыттан бери турган бул катуу нерселерди нымдуу пахтанын ичине салганда бир заматта жан кирип, жаңы, жапжашыл бутактар өсүп чыгып баштайт. Бул уруктардын ылайыктуу шартка түшкөндө өнө турган кылып жаратылганы анык жана мүмкүнчүлүк болоор замат бул милдетти орундатышат. «Данекти жана урукту жаруучу – бул шексиз Аллах» деген аят бул кереметтүү окуянын сырын түшүндүрөт. Башка бир аятта болсо мындай деп айтылган:

Ал асмандан суу түшүрөт. Муну менен бүт нерсенин өсүмдүгүн өстүрөт, андан көгөргөн өсүмдүктөрдү, алардан болсо тизилген дандарды чыгаруудабыз. Жана курма дарагынын бүчүрүнөн да жерге самсаалаган бутакчалар, - бири-бирине окшогон жана окшобогон – жүзүмдөрдөн, зайтундан жана анардан бакчалар (кылуудабыз). Мөмөсүнө, түшүм бергенде жана жетилгенде бир карап көргүлө. Эч күмөнсүз, ыйман келтире турган бир коом үчүн мында чындыгында аяттар бар. (Энъам Сүрөсү, 99)

Аятта бизге түшүм бергенде жана жетилгенде Аллах топурактан чыгарган уруктардын мөмөлөрүнө карашыбыз буйрулууда. Чындап эле уруктун топурактан чыгышындай эле, мөмөнүн пайда болушу да кереметтүү кубулуш.

Топурактан сонун даамдын чыгарылышы

Уруктун ичинде пайда боло турган дарактын формасы менен түзүлүшү жөнүндө маалыматтын камтылганын айткан элек. Мындан да кызыгы урукта дарак өндүрө турган мөмөнүн маалыматтары да бар. Мөмө болсо өзүнчө бир керемет.

Мөмөнүн эң негизги өзгөчөлүгү, анын даамы адамга өтө жагат жана адамдын ден-соолугуна абдан пайдалуу. Ар бир мөмөнүн өзгөчө даамы жана жыты бар. Мындан тышкары, баарынын түстөрү өтө кооз жана жагымдуу. Ошондой эле, бүт мөмөлөр кемчиликсиз бир «пакет» менен оролгон; мандарин, апельсин же банан, баары өтө кооз жана аарчылышы оңой пакеттерге ээ.

Бирок негизи эч бир мөмө мындай болууга мажбур эмес. Мисалы, апельсин өтө ачуу болушу мүмкүн эле. Же даамы ушундай сонун болмок, бирок жыты өтө жаман болушу мүмкүн эле. Түсү да ылай өңүндө болушу мүмкүн эле. Бирок мөмөлөрдүн баарынын даамы жана жыты эң сонун. Эң кызыгы, даамы менен жытын топурактан алган заттардан чыгарышат. Топурактын болсо жыты жакшы эмес, даамы болсо жаман. Дарак ошол ылайдын арасынан өзүнө керектүү заттарды соруп, аларды химиялык процесстерден өткөрүп, сонун даам жана жыттарды чыгарышат.

Бул жерде дагы бир жагдай бар: дарак жакшы жыт жана даам жасайт деп жатабыз, бирок негизи бул кубулуш өтө комплекстүү. Себеби «жакшы жыт» же «жакшы даам» сыяктуу түшүнүктөр адамга тиешелүү түшүнүктөр жана дарак өзү бир даам же жыттын жакшы же жаман экенин биле албайт. Муну билиши үчүн адамдын сулуулук түшүнүктөрүн билиши керек болот. Адамдын эмнеден ырахат алаарын, кандай даамды жактыраарын, тил түзүлүшүнүн кандай экенин изилдеп чыгышы зарыл. Буларды аныктаган соң болсо, жогоруда айтылган ишти жасайт, б.а. ылайлардын арасынан чогулткан заттары менен кереметтүү бир химия кубулушун жасайт.

Дарактын кереметтүү жөндөмү жыт, даам же түс менен эле чектелбейт. Бул жыгач бөлүгү адам денесинин кайсы витаминдерге муктаж экенин да билет жана аларды өндүргөн мөмөсүнүн ичине кошот. Ал тургай, витаминдерди кошуунун мезгилдерге жараша жөнгө салынганын көрөбүз: кыш айларында мөмө берген апельсин, мандарин, грейпфрут сыяктуу мөмө түрлөрү жай мезгилдерине салыштырмалуу бир топ көп С витаминин камтыйт. Максат – кыштын суугунда адамга керектүү С витамини жетишсиздигин канааттандыруу.

Эми булар жөнүндө ой жүгүртөлү. Булардын баары кантип жана эмне үчүн болот? Кантип бир жыгачтан турган дарак жакшы даам жана жакшы жыт өндүрөт? Кантип адамдын жактырган нерселерин, кооздук түшүнүгүн, витамин муктаждыктарын билет жана ошого карап бир түшүм чыгарат?

Дарактын кылгандарын жасалма жол менен алууга аракет кылсак, өтө көп аракет кылышыбыз керек болот. Эң биринчиден, дарак өндүргөн даамды өндүрүү мүмкүн эмес; дүйнөдө топурактан мөмө жасаган бир аппарат али ойлоп табыла элек. Жытты гана ала алышыбыз мүмкүн. Алдыңкы технологиялуу бир лабораторияда көпкө созулган процесстер натыйжасында бир мөмөнүн жытын ала алабыз. Атырлар ушундай ыкма менен жасалат. Бирок атырлар да негизи толугу менен жасалма болбойт; бүт атырлар көптөгөн жыты сонун өсүмдүктөрдүн маңыздарынан пайдаланып жасалат. Кыскасы, адамзат колундагы бүт акылы жана технологиясы менен, өсүмдүктөрдөгү же дарактардагы сонун жытты алуу жөндөмүнө ээ эмес.

Ошондуктан бир мөмө дарагында же кандайдыр бир өсүмдүктө адамзат жете албаганчалык жогору бир акыл, маалымат жана технология бар. Мындай таң калыштуу жагдайдын бир гана түшүндүрмөсү бар: дарак кемчиликсиз жана улуу акыл, чексиз илим жана жөндөмдүүлүк ээси бир Жаратуучу тарабынан атайын долбоорлонгон. Максаты – адамдарга мөмө берүү, жана бул оор ишти тарыхтын башынан бери чоң ийгилик менен орундатып келүүдө. Даамы жаман, күрөң түстөгү топурактын ичинен дүйнөнүн эң даамдуу жана сонун жыттуу тамактарын чыгарат. Себеби Аллах аны ошол жумуш үчүн жараткан. Куранда бул жөнүндө мындай деп айтылат:

Өлүк топурак алар үчүн бир аят (белги); Биз аны тирилттик, андан уруктарды чыгардык, ошентип андан жеп жатышат. Биз ал жерде курмалардан жана жүзүмдөрдөн бакчалар өстүрдүк жана ичтеринде булактар чыгардык. Анын түшүмдөрүнөн жана өз колдору менен жасагандарынан жеши үчүн. Дагы эле шүгүр кылышпайбы? (Йасин Сүрөсү, 33-35)

Башка бир аятта болсо мындай деп айтылат:

Жана асмандан куттуу (береке жана мээримге толо) суу түшүрдүк; ошентип аны менен бакчалар жана жыйнап алына турган дандарды өстүрдүк. Жана бир-бири үстүнө тизилген бүчүрлөргө толо бийик курма дарактарды дагы. Кулдарга ырыскы болушу үчүн. Жана аны менен (ал суу менен) өлүү бир шаарды тирилттик. (Өлүмдөн кийин) тирилүү да мына ушундай болот. (Каф Сүрөсү, 9-11)

Белгилүү болгондой, атеисттер табияттагы бүт жандыктарды эволюция теориясы менен түшүндүрүүгө аракет кылышат. Бир эволюционисттен дарактар кантип мындай акыл менен жөндөмгө жетишишкен, эмне үчүн адамдарга азык өндүрүшөт деп сурасаңыз, сизге «кокустан ушундай болуп калган» деген жоопту гана беришет. Бирок кокустук деш бир тантыктык гана. Эч кандай кокустук адамдын даам түшүнүгүн биле албайт, эч бир кокустук адамга жаккан жыттарды жасай албайт. Эч бир кокустук адам денесине мезгилдерге жараша витамин берүүнү жөнгө сала албайт.

Кокустуктар дайыма ката жана башаламандык пайда кылат. Буга бир мисал келтирели. Кокустан жакшы бир жыт алуу үчүн бир эксперимент жасап жатасыз дейли. Чоң бир идиштин ичин топуракка толтуралы. Ал топуракка табияттагы ар кандай «материалдардан» кошолу; жаныбар калдыктары, өсүмдүк бөлүктөрү сыяктуу. Анын үстүнө ар кандай химиялык кошулмаларды куялы. Идишти жаап күтөлү. Бир канча күндөн соң идишти ачканыңызда сөзсүз өмүрүңүздөгү эң жаман жыттардын бирине туш болосуз. Бул эксперименттин канча түрдүү версиясын кылып көрбөңүз, баары бир бир-биринен жаман жыттарды аласыз.

Сулуулук, кооздук жана тазалык өзүнөн-өзү пайда болбойт. Бир акыл аркылуу гана пайда болот, атайын жасалышы керек.

Мунун бул тарабын да ойлоп көрөлү; эгер бүт азыктар дал биз каалагандай болуп, бирок тамак сиңирүү системабыз «кокустан» келип чыккан болгондо, анда да өтө кыйналып жашамакпыз. «Кокустан» пайда болгон бир тилдин даам сезүү өзгөчөлүгү болмок эмес жана биз эң даамдуу тамакты жеген менен жыгач кемирүүнүн арасында эч кандай айырма сезмек эмеспиз.

Жегендерибиздин баары жана алардын даамын сездирген денебиз Аллах тарабынан атайын максаттуу жаратылган. Аллахтын ысымдарынын бири – «Раззак», б.а. ырыскы берүүчү, жана баары кемчиликсиз жаратылган бүт ырыскыларды бизге Ал берет. Бул үчүн адамдын эмне кылышы керек экени Куранда мындай деп белгиленет:

... Раббиңердин ырыскысынан жегиле жана Ага шүгүр кылгыла... (Саба Сүрөсү, 15)

Лотос гүлдөрү

Топурактын бетиндеги кичинекей гүлдөр укмуш сонун болгону менен, адамдар көбүнчө кадыресе нерседей көрүшөт. Адамдардын ал гүлдөрдөгү жаратуу кереметтерин түшүнүшүнө болсо аларды күн сайын, бүт тарапта көрүүдөн келип чыккан бир көнүмүштүк гана тоскоол болот. Ошондуктан такыр башка бир жерде, такыр башка шарттарда өскөн жана такыр башка көлөмдөгү гүлдөр «көнүмүштүк көз айнегисиз» кабыл алынгандыктан, Аллахтын бар экенин түшүнүүгө жакшыраак көмөкчү болот.

Амазонка дарыясынын түбүн каптаган балчыкта өскөн амазонка лотостору адамдардагы «көнүмүштүк көз айнегин» алып сала турган өзгөчөлүктө. Себеби адамдар көнгөн, күн сайын күбө болгон абалда эмес, такыр башка жашоо күрөшү менен өмүрүн улантышат.

Бул гүлдөр Амазонка дарыясынын түбүндөгү саздактын ичинде чоңоюп башташат жана кийинчерээк дарыянын бетин көздөй узарышат. Максаты – жашаш үчүн керектүү жарыкка жетүү. Суунун бетине чыкканда болсо чоңоюуну токтотуп, ал жерде үстү тикендүү тоголок бүчүрлөрдү пайда кылышат. Бүчүрлөр бир канча саатка созулган кыска убакыт ичинде бойу дээрлик эки метрге жеткен чоң жалбырактарга айланышат. Канчалык көп жалбырак менен дарыянын үстүн каптаса, ошончолук көп күн нурунан пайдалана алаарын «билген» лотостор натыйжада күн нурунан болушунча пайдаланып, фотосинтез жасоо мүмкүнчүлүгүнө жетишишет. Антпесе, дарыянын түбүндөгү күн нуру жетишсиздиги себебинен өмүрлөрүн уланта албашын «билишет». Бир өсүмдүктүн ушунчалык «акылдуу» тактика колдонушу, албетте, ойлондурарлык.

Бирок күн нуру эле болсо амазонка лотостору үчүн баары түгөл болуп калбайт. Алар кычкылтекке да муктаж; тамырлары жайгашкан ылай жерде болсо аларга керектүү кычкылтектин жок экени анык. Мына ушул себептен лотостор тамырларынан чыккан саптарды жогору, жалбырактары турган суу бетин көздөй созушат. Кээде бойу 11 метрге чейин жеткен ал саптар жалбырактарга уланышып, жалбырак менен тамырдын арасында кычкылтек ташуучу бир канал кызматын аткарышат.25

Бир дарыянын тереңинде жаңы жашап баштаган бүчүр күн нуруна жана кычкылтекке муктаж экенин, аларсыз жашай албашын, ага керектүү нерселердин суунун бетинде бар экенин кайдан билет? Жаңы жашап баштаган бир жандык суунун бүткөн жерин да, күндүн бар экенин да, кычкылтектин бар экенин да билбейт.

Ошондуктан эволюционисттердин логикасы менен карасак, бул өсүмдүктөр качан эле айланасындагы шарттардан жеңилип, тукум курут болушу керек эле. Бирок лотостор укмуш өзгөчөлүктөрү менен бүгүн алдыбызда турат.

Амазонка лотосторунун кереметтүү жашоо күрөшү суунун бетиндеги күн нуруна жана кычкылтекке жеткен соң да уланат. Чоң жалбырактары сууга толуп чөкпөшү үчүн четтерин жогору көздөй ийишет.

Бул чаралары аркылуу өмүрлөрүн уланта алышат, бирок урпагы уланышы үчүн көбүрөөк нерсе талап кылынаарын билишет. Чаңчаларын башка бир лотоско жеткире турган бир жандыкка муктаж болушат; алар болсо – кынканаттуу коңуздар. Себеби кынканаттуулар ак түстү өтө жактыра турган кылып жаратылышкан. Ошондуктан конуу үчүн амазонка дарыясынын ошончо жагымдуу гүлүнүн арасынан аппак лотосторду тандашат. Амазонка лотостору урпагын уланта турган бул коноктору келгенде, бүт жалбырактарын жаап, качпашы үчүн аларды камашат жана аларга чаңчасынын болушунча беришет. Аларды кийинки түнгө чейин камаган соң эркин койо беришет жана ал чаңчаларды кайра өздөрүнө алып келбеши үчүн түстөрүн өзгөртүшөт. Аппак кооз лотостор эми кызгылт түскө айланып амазонка дарыясын кооздоп башташат.

Эч күмөнсүз, бүт бул кемчиликсиз жана кылдат эсептелген пландар эч нерседен кабарсыз бир бүчүрдүн чыгармасы эмес, аны жараткан Аллахтын акылынын чыгармасы. Бул жерде кыскача айтып берүүгө аракет кылынган бүт бул майда-бараттар ааламдагы бүт нерселер сыяктуу, өсүмдүктөрдүн да улуу акылдуу жана кудуреттүү Аллах тарабынан жаратылганын көрсөтүүдө.

Шамал кокустан бир учак жасай алабы?

Белгилүү физик Сэр Фред Хойлдун жашоонун башталышы жөнүндө өтө терең маанилүү бир салыштыруусу бар. Хойл «Акылдуу аалам» (The Intelligent Universe) аттуу китебинде жашоону кокустуктар натыйжасында келип чыккан деген эволюция теориясы жөнүндө мындай дейт:

Жашоонун башталышы жөнүндөгү сценарийди мындайча элестетүүгө болот: бир бороондун Боинг учак заводунун жанында жайгашкан запас тетиктер кампасындагы материалдарды асманга сапырып, кокустан бир Боинг-747 учагын пайда кылышына окшошот.26

Фред Хойлдун бул салыштыруусунун, албетте, мааниси терең. Бул жерге чейин каралган бүт мисалдардан да түшүнүктүү болгондой, жашоонун пайда болушу да, азыркы ичиндеги системалардын кемчиликсиздиги да булардын баарын жараткан улуу бир кудуретти издешибизге себеп болот. Себеби бир бороон кокустуктар натыйжасында бир учакты пайда кыла албаган сыяктуу эле, ааламдын –башкача ысымдар тагылса да- плансыз кубулуштар аркылуу пайда болушу жана болгондо да, анын ичинде өтө комплекстүү түзүлүштөрдүн пайда болуп калышы мүмкүн эмес. Мындан да маанилүүсү, аалам бир учакка эч салыштыргыс, сансыз детальдарга толо.

Бул бөлүмдө айтылган бүт маалыматтар бизге жакын чөйрөбүздөгү жана алыс космостогу кемчиликсиз пландын далилдерин көрсөттү. Мындай эч четке кагылгыс, апачык далилдерди акылы жана абийири менен анализ кылган бир адам бир гана жыйынтыкка барат:

Ааламда кокустукка орун жок, бүт аалам ичиндеги майда-бараттары менен бирге ЖАРАТЫЛГАН.

Жана бул кемчиликсиз тартипти жараткан АЛЛАХ чексиз кудуреттүү жана чексиз илимдүү.