Bir ülke siyasi istikrarsızlığa düştüğünde çeşitli sosyal gruplar bundan olumsuz olarak etkilenir. Bu gruplar bazen tüccarlardan, bazen asker ve polislerden, bazen de farklı inançlardaki kişilerden oluşur. İstikrarsızlığın etkisi şiddetlendikçe bu gruplar şikâyetlerini gittikçe yükselen dozda dile getirirler. Çoğu defa medya bu grupların şikâyetlerine sözcülük eder ya da insanlar sokaklara çıkarak içlerinde bulundukları durumu protesto ederler.
En az tüccarlar veya işçiler kadar büyük ama sessiz bir grup daha vardır. Belki de en büyük sıkıntıyı onlar çekerler, ama kriz anlarında en az onların sesi duyulur. Bu grup bir ülkenin geleceği demek olan çocuklardır. Çocuklar kriz zamanlarında yeterince beslenemez, temizlenemezler, hatta barınma imkânları bile kısıtlanır.
Eğer istikrarsızlık iyiden iyiye derinleşip hem ekonomik, hem de güvenlik açısından da etkili olmaya başlamışsa ilk darbeyi eğitim sistemi alır. Eğitim hizmetlerinin aksamasıyla gelecekte sağlıklı, ülkesine olumlu katkılarda bulunacak bir nesil yetiştirmek imkânsız hale gelir. İşte Yemen şimdilerde böyle bir durumun eşiğinde. Geçmişte pek çok sorunu olan eğitim sistemi, Yemen’deki siyasi istikrarsızlık nedeniyle gittikçe derinleşen sorunlar yaşıyor.
Yemen’in yaşadığı krizin etkisini anlamak için insani gelişme endeksine bakmak yeterli. İnsani Gelişme Göstergesi (Human Development Index), dünyadaki ülkeler için yaşam uzunluğu, okuryazar oranı, eğitim ve yaşam düzeyi doğrultusunda hazırlanan bir ölçüm.
Ülkelere ait Gelişme Göstergelerine ait veriler 1993 yılından bu yana Birleşmiş Milletler Gelişme Programı tarafından yıllık Gelişme Raporu'nda sunuluyor. Endeks oluşturulurken üç etkili kriterden birisi eğitim. Eğitim kriteri, okuryazar oranı ve ilkokul, lise, üniversite kayıtları yüzdesi ile oluşturuluyor. Yemen 186 ülkenin yer aldığı ve En yüksek puanın 1 olduğu İnsani Gelişme göstergesinde sıralamada Yemen 0,45 puanla 160. sırada yer alıyor (2013 tahmini).
Şüphesiz bu kadar düşük bir puanda öteden beri gelen eğitim sorunlarının etkisi büyük. Ülkede okur-yazarlıktan kızların okula gitmesine, okullaşmadan internet kullanımına kadar pekçok konudaki oranlar dünya ortalamasının çok altında. Bu göz önüne alındığında Yemen dünyanın en ciddi eğitim sorununa sahip ülkeleri arasında yer alıyor.
Bu olumsuz tablo Yemen'de 2011 yılındaki devrimin ardından yaşanan güvenlik zafiyeti nedeniyle daha da kötüleşiyor. Ülkede yaşanan maddi imkânsızlıklar ve güvenlik sorunları nedeniyle, ulaşımdaki aksamalar ve okullarda yeterli derslik bulunmaması nedeniyle temel eğitim birçok bölgede aksıyor. Ülkedeki siyasi belirsizlik nedeniyle eğitim alanında daha önce verilen 'yardım sözlerini' de yerine getirmek nerede ise imkânsız hale gelmiş durumda.
Okullarda eğitim verilemediği için pek çok köyde köylüler ve gönüllü öğretmenlerin çabasıyla ilkokul çağındaki çocuklara bir ağacın gölgesi altında eğitim veriliyor. Başkent Sana'nın güneyindeki İbb vilayetine 120 kilometre mesafedeki Udeyn kasabasına bağlı el-Hüşa köyü de bunlardan biri. Devlet köye okul yapamıyor, vakıflar ve yardım severler ise ülke genelindeki durum nedeniyle buraya yardımlarını ulaştıramıyor.
El Hüşa köyündekine benzer açık hava okullarında bir duvar kara tahta görevi görürken taşların düz yüzeyleri de çocukların defteri oluyor çoğunlukla. Dersler sosyal bilgiler, matematik ve temel Arapça dilbilgisinden oluşuyor ve gönüllü kişilerce büyük bir özveri ile yapılıyor.
Köylüler de ellerindeki tüm imkânı kullanarak son derece iptidai koşullarda verilen eğitimin kesilmemesi için çabalıyor. Kimi tebeşir gibi temel araç gereçleri temin etmeye çalışırken kimi de öğrencilerin temizliği için uzak mesafelerdeki kuyulardan eşek sırtında su taşıyor. Benzer koşulları ülkedeki şiddet sarmalından ve istikrarsızlıktan etkilenen pek çok köyde görmek mümkün.
Devamlı çatışmanın olduğu, insanların canlarından endişe duydukları bir yerde çocuklarını okullara göndermeyeceği, öğretmenlerin okula gitmeyeceği çok açık. Yemen’in geleceğine güvenle bakan müreffeh bir devlet olmasının yolu iç barışın temininden geçiyor.
İç barışın temini ile eğitim kalitesinin artması mümkün olacak bu sayede kaliteli insanlar yetiştirilebilecektir. İyi eğitim almış bir Yemenli mezhep farklılıklarından kaynaklanan çatışmaların ne kadar yıkıcı olduğunu bilecek ve ayrımcılığa karşı duracaktır. Bu Yemenli Kuran’ı okuyacak ve dünyayı yaşanamaz hale getiren bağnaz anlayışı değil Allah’ın insanlar için seçtiği dini öğrenecektir. Bu Yemenli derslerde ülke sevgisinin aşiret sevgisinden üstün olduğu öğretildiği için aşiretler arasında bitmek bilmeyen çatışmalara dâhil olmayacaktır.
Okul çatısı altında gerçek tahtaların önünde sıralarda ders gören ve merhamet, sevgi, saygı, tolerans, akılcılık, affedicilik gibi erdemlerin öğretildiği öğrenciler Yemen’in geleceğe yönelik en büyük teminatları olacaktır.
