Osmanlı’da Tanzimat’la birlikte başlayan Batılılaşma hareketi bazı çevreler tarafından suiistimal edilmiş ve tek yanlı materyalist, Darwinist propaganda için kullanılmıştır. Modernleşme, bilimde ve sanatta ilerleme gibi olumlu talepler, bazı alanlarda adeta dinsizlik propagandasına dönüştürülmüş ve Osmanlı’nın çöküş süreci başlamıştır.
Hücrenin içi su dolu baloncuk olduğu sanılan, henüz tükenmez kalemin dahi kullanılmadığı dönemin ilkel bilim koşullarında Darwin’in evrim teorisi bilimsel bir kavrammış gibi algılanmıştır. Bilimden ve Batı’dan yana olmak, Darwinist ve materyalist olmakla eş anlamlı olarak değerlendirilmiş, çoğu zaman bilinçli olarak, halkı din ahlakından uzaklaştırmak için Darwinizm yaygınlaştırılmıştır. Abdülmecid döneminde ilk defa bazı tercümelerle Osmanlı’ya giren pozitivist, Darwinist, materyalist, dinsiz felsefeler zeminde yavaş yavaş yayılmaya başlamıştır. Dindar bir insan olan Abdülaziz Han’ın iktidara gelmesiyle birlikte ise bu tek yanlı propaganda durdurulmuştur. Hanlar Hanı Abdülaziz Han Darwinizm’in nasıl bir felaket olduğunu görmüş, Darwinizm’in yayılmasına izin vermemiştir. Darwinist materyalist propaganda yapan bürokratları ve Devlet adamlarını görevden uzaklaştırmış, dinsiz felsefelerin tek yanlı propagandasını engellemiştir.
Hanlar Hanı Abdülaziz Han’ın bu ferasetli tutumu, bazı çevrelerde ciddi rahatsızlığa sebep olmuş ve bir süre sonra Abdülaziz Han darbeyle devrilip şehit edilmiştir. Abdülaziz Han’ın durdurduğu Darwinist propaganda Abdülhamit döneminde zirve yapmış, Lübnan, Mısır, Suriye, İstanbul başta olmak üzere İmparatorluğun dört bir yanında Darwinist materyalist yazılar, kitaplar, dergiler yayınlanmış, daha da vahimi Darwinizm bir çok yerde müfredata dahil edilmiştir. Abdülaziz Han döneminde görevden alınan Darwinist materyalist devlet adamları, Milli Eğitim Bakanlığı, Devlet Basımevi Müdürlüğü, Sadrazamlık gibi hayati konumlara getirilmiştir. Başta İstanbul Üniversitesi olmak üzere eğitim kurumlarının yönetimine Darwinist kişiler atanmıştır. Eş zamanlı olarak başta Mısır olmak üzere, Arap dünyasında da –dönemin İngilteresi’nin maddi desteğiyle- Darwinist kitaplar ve dergiler basılmaya başlamış, el Ezher üniversitesi adeta Darwinist propagandanın merkezi haline gelmiştir. Dönemin İngiliz derin devleti bugüne kadar uzayan geniş kapsamlı bir planın ilk adımlarını böylece atmıştır. İslam dünyasının kendilerince içten çökertilmesini sağlayacak Darwinist, Kuran’dan uzak, İslam Birliği ideali olmayan Müslüman yetiştirme programı başlatılmıştır.
Abdülhamit dönemine dikkatlice bakıldığında Osmanlı’yı yıkan, Sevr anlaşmasına uzanan sürecin ardında bu dönemdeki Darwinist materyalist propaganda olduğu görülür. Bu dönemde devlet eliyle dinsizliğin propagandası yapılmış, Osmanlı hem maddi hem manevi olarak büyük bir çöküşe sürüklenmiştir. Şimdi bu sürecin nasıl başladığı ve ilerlediğini inceleyelim.
Abdülhamit Döneminde Darwinizm’in ve Materyalizmin Osmanlı’da Yayılması
Münif Paşa |
1- Osmanlı aydınları arasında evrim teorisini yaygınlaştıranların başında Münif Paşa gelir. Abdülhamit, Münif Paşa’yı 1879’da milli eğitim bakanı yapmıştır.
2- Münif Paşa’nın çıkardığı sözde bilim dergisi olan Mecmua-yı Fünun evrim yazılarından oluşuyordu. Bu derginin Darwinist propagandasına izin vermeyen Abdülaziz Han daha sonra İngiliz taraftarı Mithat Paşa tarafından darbe ile devrilmiş ve intihar süsü verilerek şehit edilmiştir.
3- Abdülhamit döneminde Milli Eğitim Bakanı ve Sadrazam olarak görev yapan Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa da İngiliz hayranı olarak bilinmektedir. Lakabı İngiliz Kâmil’dir.
İngiliz Kamil Paşa |
4- Abdülhamit devrinde, 1880’de, Münif Paşa’nın emriyle Mısırlı evrimci doktor Bishara Zalzal’ın Darwinist “Aklın Aydınlanması” kitabı çoğaltılarak okullarda ders kitabı olarak okunması sağlanmıştır. Bishara Zalzal bu kitabını Abdülhamit’e ve İngiliz olan Mısır Sömürge Valisi Lord Cromer’a ithaf etmiştir. Kitabın finansörlüğünü de İngiliz Lord Cromer yapmıştır. Ayrıca, Bishara Zalzal’ın çıkardığı El Beyan dergisi de düzenli olarak evrim propagandası yapıyordu.
5- İngiltere’nin Mısır Sömürge Valisi Lord Cromer masondur. Başta materyalist Muhammed Abduh olmak üzere Mısır’daki evrimci tüm alimleri desteklemiş, sözde aydınlanma ve modernleşme adı altında Mısır’ın tüm fikri yapısını değiştirmiştir. El Ezher üniversitesini Darwinizm’in adeta üslerinden biri haline getiren de Lord Cromer’dır. Mısır’dan Arap dünyasına yayılan Darwinist materyalist kitap ve dergilerin maddi destekçisidir. Evrimci materyalist Muhammed Abduh’un 1899’da Mısır Baş Müftüsü olmasını sağlamıştır. Muhammed Abduh da masondur ve İslam reformisti olarak tanınır. İngiliz derin devleti için İslam reformu demek, kendi Darwinist felsefelerine uyan Kuran’dan uzak, İslam olmayan bir İslam’ı inşa etmek demektir. Osmanlı’da Abdülhamit döneminde, İngiltere başta Mısır olmak üzere Arap dünyasında evrimci kitaplar yayınlatmaya başlamış, Abdülhamit yönetimi de bu kitapları, dergileri ve yazıları tüm İslam dünyasına yaymışlardır.
El Beyan dergisi
Lord Cromer | 
Muhammed Abduh |
6- Darulfünun-u Şahane (bugünkü İstanbul üniversitesi) Abdülhamit tarafından açılmıştır ve Darülfunun’da doğa bilimleri okutulması için özel bir kürsü kurulmuştur. Bu kürsüde evrim eğitimine başlanmıştır. Abdülhamit’in açtığı Darülfünun’un kütüphanesi Darwinist, materyalist hareketin merkezi haline gelmiştir.
Hoca Tahsin Efendi |
Darülfünun’un Abdülhamit tarafından atanan rektörü Hoca Tahsin Efendi “Varoluşun Tarihi veya Yaratılış” kitabında kainatın oluşumunu, insan ve diğer canlıların meydana gelişini evrimle açıklamasıyla ve evrimi yaygınlaştırmasıyla ünlüdür. Materyalist felsefeyi benimsediği için “Mösyö Tahsin” ya da “Gavur Tahsin” olarak da anılır. Abdülhamit döneminin Evrimci Milli Eğitim bakanı Münif Paşa’nın da yakın arkadaşıdır. Tahsin Efendi, el Ezher mezunu evrimci Cemaleddin Afgani’yi İstanbul’a getirtmiş ve evrim propagandası yapmasını sağlamıştır. Afgani, Hüseyin El-Cisr’in evrimci kitabının önemli savunucularındandır. Hoca Tahsin çok sayıda öğrenci yetiştirmiş, yetiştirdiği gençlerin itikadını bozduğu sebebiyle daha sonra görevden alınmıştır. Ancak yetiştirdiği materyalist talebeler, Osmanlı’nın dört bir yanındaki köylere kadar Hoca olarak gitmiş ve eğitim vermiş, Darwinizm Osmanlı’da hızla yayılmıştır.
 |
7- Abdülhamit döneminde, Hüseyin El Cisr’in yazdığı, “Darwin’in teorisinin Allah’ın varlığı inancıyla çelişmediğini; evrim teorisinin İslam’a uygun biçimde yorumlanabileceğini, bazı ayetlerin bu açıdan müteşabih yorumlanmasının mümkün olduğunu” iddia eden Hamidiye risalesi 20 bin basılmış ve dağıtılmıştır. El Cisr’in Kuran ve bilimle çelişen bu kitabı İslam dünyasında İslam ile Darwinizm’i bağdaştırma yanılgısının öncüsü olmuştur. İşin garip yanı, canlıları Allah’ın yaratmadığı yanılgısını anlatan El Cisr, Halife Abdülhamit tarafından Saray Hocalığı’na getirilmiş ve kendisine Sultan ödülü verilmiştir. El Cisr de el Ezher de eğitim görmüştür. Allah’ın varlığını inkar eden Darwinizmi savunan bu risale Türkçe, Urdu ve diğer dillere çevrilip, İmparatorluğun her yanına dağıtılmıştır. Suriye, Türkiye ve Mısır’da sözde alimler tarafından kabul görmüş ve çok büyük tahribata sebep olmuştur.
8- Darülfunun’daki Doğa Tarihi Kürsüsünde evrimci Ahmet Mithat’ın yazıları da okutuluyordu. Ahmet Mithat evrim teorisinin ve sosyal Darwinizm’in ilk Osmanlı temsilcilerinden olarak kabul edilir. Bu yazıların hemen hepsi evrim anlatıyordu. Bazılarının başlıkları şöyleydi: Adem ve Orangutan, Hayvanatın Hissi, İnsan Tenha Yaşasa Ne Olur. Böylece bugün dahi devam eden tek yanlı Darwinist eğitim sistemi adım adım Osmanlı’da hakim oluyordu.
 
Ahmet Mithat |
Evrimci Ahmet Mithat’ın “İnsan Tenha Yaşasa Ne Olur” yazısının konusu, insanın sözde tamamen hayvani bir geçmişe sahip olduğu, zamanla gelişerek bugünkü düzeye ulaştığı, bir bebeğin hayvanlar arasında yaşaması durumunda tamamen hayvani özellikle göstereceği idi.
Ahmet Mithat’ın yine okullarda okutulan “Dünyada İnsanın Zuhuru” makalesi ise, “İnsanlar bir nevi hayvan olduğundan bu nevin dünya yüzünde nasıl türemiş olduğunu elbette merak ederiz” diye başlıyordu. Baştan aşağı Darwinist hurafeler anlatılıyordu.
Ahmet Mithat’ın okullarda okutulan “İntikam” başlıklı makalesinde ise vahşiliğin sözde insanın doğası gereği olduğu yani sosyal Darwinizm anlatılıyordu:
“İntikam bir nevi hakkaniyet ve adalet-i vahşiyanedir... Bu halde, doğamızın özünde olan kötü davranışların bize zarar vereceğini nereden çıkarırız?”
Tüm bu sapkın ve Kuran’a uygun olmayan düşünceler yeni yetişen neslin zihinsel olarak tahrip olmasına, manen çökmesine sebep olmuştur.
9- Osmanlı döneminde ilk kez Darwin'in evrim kuramını gündeme getiren Ahmet Mithat Efendi "insanın sözde bir maymun" olduğunu söylemiştir. Evrimci yazılarından dolayı Sultan Abdülaziz Han tarafından yayınları yasaklanmıştır ve Rodos’a gönderilmiştir. Hanlar Hanı Abdülaziz Han Ahmet Mithat’ın yazıları için şu emri vermiştir: “Fimabaat (bundan böyle) Mithat Efendinin maymunlarına dair matbuata zinhar nesne yazdırılmaması.”
Abdülhamit tahta çıktıktan sonra ise Ahmet Mithat Efendi’yi İstanbul’a geri çağırmış ve kendisine Tercüman-ı Hakikat gazetesini kurdurtmuştur. 1921 yılına kadar yayına devam eden Tercüman-ı Hakikat gazetesinde Osmanlı’nın ünlü Darwinist yazarları Ahmet Cevdet ve Ahmet Rasim gibi yazarlar da düzenli olarak evrimci makale yayınlamışlardır. Ayrıca Abdülhamit, Ahmet Mithat’ı Matbaayi Amire’ye (Devlet Basımevi) müdürü olarak atamıştır.
Ahmet Mithat | 
Ahmet Cevdet | 
Ahmet Rasim | 
Tercüman-ı Hakikat Gazetesi |
10- Ünlü evrimci Ahmet Mithat, Abdülhamit döneminin Milli Eğitim Bakanlarından Mehmed Esad Safvet Paşa ile de yakın dosttur. Saffet Paşa, Abdülhamit’in emriyle, yine evrimci Hoca Tahsin Efendi’yi İstanbul üniversitesine rektör atamıştır. Osmanlı’nın eğitim sistemini tamamen değiştiren ve sözde Avrupa standartları getiren (yani Darwinizm’i eğitim sistemine yerleştiren) kişilerden biridir. Galatasaray Lisesi kurucularındandır. Galatasaray lisesi o dönemde Darwinist eğitimin merkezlerinden biri olmuştur. Saffet Paşa aynı zamanda 1876 Abdülaziz darbesinin mimarlarındadır. Saffet Paşa, Hürriyet gazetesinin kurucusu Sedat Simavi’nin de dedesidir.
Saffet Paşa | 
Hoca Tahsin |
Tabip Hayrullah Efendi (solda) |
11- Abdülhamit döneminde, Tabip Hayrullah Efendi’nin “İnsanın Satıhı Arzda Sureti İntişarı” (İnsanın Meydana Çıkışı ve Yaratılışı) yazısı okullarda en çok okutulan evrimci yazılardan biriydi. Yazıda, insanın tarihinin Hz. Adem’le başlayan anlatımın dışında, sözde bilim gözüyle yani evrimle anlatımı yapılması gerektiği anlatılıyordu.
12- Abdülhamit döneminde Tıbbiye’de yetişen Abdullah Cevdet, dönemin ünlü Darwinist materyalistlerinden biriydi. Tıbbiye’deki öğrenciliği sırasında materyalist biyoloji ile tanışıp ateist olmuştu. Yazdığı onlarca makale ve kitapta Darwinizm ve ateizm propagandası yapan Abdullah Cevdet’i Abdülhamit Viyana elçiliğine atamıştır. Bir çok tarihçi Abdullah Cevdet’i Abdülhamit karşıtı olarak bilir, oysa Abdullah Cevdet Abdülhamit’in jurnalcilerinden biridir. Viyana’ya yerleşmesi için parasını Abdülhamit vermiştir. Ama ilginç bir şekilde, aynı zamanda Abdülhamit’i deviren 1908 darbesinin önde gelenlerindendir.
Abdullah Cevdet aynı zamanda sosyal Darwinist’tir. Abdullah Cevdet’in yanılgılarına göre, bir toplumun ilerlemesi ve medenileşmesi için o toplum içinde kafatası büyüklükleri ortalamanın üstünde olan bir grubun olması yeterlidir. Toplumların birbirlerine üstünlüğünü de kafatası büyüklükleri oranı belirleyecektir.
Abdullah Cevdet, "Amerika’dan ve Avrupa’dan damızlık erkekler getirip ırkımızı (yani Türkleri) ıslah etmemiz gereklidir" demiştir. (Milletimizi tenzih ederiz.)
İstanbul’un işgali sırasında İngiltere yandaşlarının kurduğu ve manda yönetimini savunan İngiliz Muhipler Cemiyeti (İngiliz Dostları Cemiyeti) üyelerindendir. Bu dernek halkın İngiliz işgalini kabullenmesi için faaliyet yapıyordu.
İstanbul’un İngiliz işgali döneminde Kurtuluş hareketi başlatan vatanseverleri İngilizlere ihbar edip yakalatmıştır.
 
Abdullah Cevdet |
Kürtlerin Osmanlı’dan ayrılması gerektiğini savunan Abdullah Cevdet, Güneydoğu’nun özerkliği düşüncesinin fikir babalarından biri olarak kabul edilir. İngiliz derin devleti tarafından Osmanlı’nın parçalanması, Kürtlerle Türkler arasında ayrılık oluşturulması için yönlendirilmiştir.
Abdullah Cevdet’in çok sayıdaki evrimci yayınlarından biri de, İslâm âlimleriyle biyolojik materyalist filozofların fikirlerini bağdaştırmaya çalıştığı “Fünûn ve Felsefe” adlı kitabıdır.
Şerif Mardin’e göre; “Abdullah Cevdet’in fikirleri incelediğinde materyalist, Darwinist Batı düşüncesinin düşünürlerimizi nasıl etkilediği daha açık olarak görülecektir.”
Beşir Fuad |
13- İlk Türk materyalistlerinden biri de Abdülhamit döneminde eserler yayınlamış olan Beşir Fuad’dır. Beşir Fuad, 1883-1887 yıllarında tam 14 kitap ve 200’den fazla makale yazdı. Osmanlı aydınlarına Darwinist, pozitivist, materyalist Batılı düşünür ve yazarları tanıttı. Beşir Fuad özellikle Claude Bernard ve Büchner’in evrimci materyalist düşüncelerinin etkisi altında kaldı. Beşir Fuad, 35 yaşında intihar ederek hayatına son verirken ölüm anında hissettiklerini yazmıştır. Bu eylemi gerçekleştirmesindeki amacın, gerisinde ölüm anında hissedilenlere dair az da olsa bilimsel bir veri bırakabilmek olduğunu söylemiştir. Ancak o zamana kadar intihar kavramına oldukça yabancı olan Osmanlı toplumunda ve basında büyük yankı bulan bu eylem, İstanbul’da bir intihar salgını başlatmıştır.
İngiliz Derin Devleti’nin, Abdülhamit Döneminde Arap Dünyasına Darwinizm’i Sokması
.png)
Lord Cromer |
1- Arap dünyasında Abdülhamit’in tahta çıktığı 1876 yılına kadar Darwin ve evrim teorisi ile ilgili hiçbir yayın, makale ya da kitap yazılmamıştır. Abdülhamit dönemiyle birlikte Arap dünyasında Darwinist propaganda başlar.
2- Darwin’in teorisinden Arapça olarak ilk defa aylık bir dergi olan el-Muktataf’ta yayınlanan 3 makalede bahsedilmiştir. Bu dergi 1876 yılında Beyrut’ta Yakup Sarruf ve Faris Nimr tarafından kurulmuştur.
Derginin ilk sayısında üçü de Rızkullah el-Berberi tarafından yazılmış insanın kökeniyle ilgili 3 makale vardı. Yazılarda Lamarck’ın bilim dışı görüşlerine yer veriliyor, Darwin’e övgülerde bulunuluyordu.
Derginin ikinci sayısında 3 makale daha yer aldı. Evrimci Doktor Bishara Zalzal tarafından yazılan bu makaleler antropoloji ile ilgiliydi, evrim anlatılıyordu.
3- İngiliz derin devleti 1881’de Mısır’ı işgal edince el-Ezher Üniversitesini Müslüman evrimcilerin adeta merkezi haline getirdi. Ve evrimden bahseden ilk Arapça Darwinist kitap 1882’de yazıldı.
4- Abdülhamit döneminde, 1876-1907 yılları arasında, Mısır’ı yöneten İngiliz Yüksek Komiseri Lord Cromer koyu bir Darwinist’tir. Cromer, bir Darwinist olarak Batı ırkının üstünlüğüne inanıyordu. İslam dünyasının ve Mısır toplumunun sözde aşağı ırk olduklarını ve akıllarının zayıf olduğunu ve üstün Anglo-Saxon ırkı tarafından yönetilmeleri gerektiğini savunuyordu. Cromer’ın sapkın Darwinist inancına göre, Doğu halkları Batı tarafından bastırılmalı ve disipline edilmeliydi.
5- 1879’da, evrimci Bishara Zalzal, İskenderiye’de 368 sayfalık bir kitap yayınladı. “Aklın Aydınlanması” adlı bu evrimci kitap hem düzyazı hem şiir formatında olup Aldülhamit’e ithaf edilmişti. Kitapta Lord Cromer’ın “Anglo-Sakson insanının tipik bir örneği” denerek bir portresi yer alıyor ve 2 dize övgüde bulunuluyordu. Gerek kitabın adı gerek Cromer’ın portresi Zalzal’ın İngiliz hayranlığını ortaya koyuyordu.
6- Darwinist Lord Cromer, el-Ezher üniversitesini sözde yenilemiş ve sözde İslam modernizminin kurucusu olan evrimci Muhammed Abduh’u Mısır baş müftüsü olarak atamıştır. Bu yenileme ve modernleşme, Müslümanların içten çökertilmesi için, Darwinizm’in dayatılmasından başka bir şey değildi. Muhammed Abduh hocası Cemaleddin Afgani ile birlikte ilk Müslüman evrimcilerdendir. Arap dünyasına ve hatta Hindistan ve Pakistan’a Darwinizm buradan yayılmıştır.
Muhammed Abduh | 
Celadeddin Afgani |
Hoca Tahsin |
7- Evrimci Cemaleddin Afgani, Allah’ın canlıları evrimle yarattığı yanılgısını savunuyordu. Cemaleddin Afgani Abdülhamit döneminde İstanbul’a gelmiş, Abdülhamit’in görevlendirdiği İstanbul Üniversitesi rektörü evrimci Hoca Tahsin Efendi ile birlikte hareket etmeye başlamıştır. Evrimci Afgani, Osmanlı’nın eğitim politikalarını belirleyen Büyük Eğitim Meclisi’ne ve Ergenekon yapısının başlangıcı olarak kabul edilen Encümen-i Daniş’e üye atanmıştır.
Cemaleddin Afgani |
8- Cemaleddin Afgani Sosyal Darwinizm’in savunucusudur. İslam dünyasında milletlerin ancak birbirleri ile savaşması durumunda ilerleyeceklerini anlatmıştır. Birçok savaş yanlısı radikal örgüt bu fikirler üzerine kurulmuş, İslam dünyasında bugün dahi devam eden şiddet sarmalı Afgani’nin Darwinist görüşleri üzerine bina edilmiştir.
9- Arap dünyasında Nahda Hareketi olarak gelişen Arap sözde aydınlanma hareketi içinde de evrimci dünya görüşü etkin olmuştur. İngiliz etkisindeki Mısır’da başlayan Nahdaa hareketinin kurucusu Rifa el Tahtavi evrimcidir. Nahda hareketi radikal Arap milliyetçiliğini körükleyen Darwinist bir hareket haline getirilmek istenmiştir. Afgani ve Muhammed Abduh da bu akımın önde gelenlerindendir.
Rifa el Tahtavi |
Lord Cromer |
Münif Paşa |
10- Abdülhamit’in Milli Eğitim bakanı yaptığı evrimci Münif Paşa’nın emriyle Darwinist Mısırlı Doktor Bishara Zalzal’ın “Aklın Aydınlanması” kitabı çoğaltılarak okullarda ders kitabı olarak okunmaya başlanmıştır. Kitapta Lamarck’ın daha sonra çürütülmüş evrimci izahları ve Darwinizm geniş çapta yer alıyordu.
11- Lübnanlı yazar Hüseyin el-Cisr de evrim teorisinin ilk savunucularındandır. El Ezher’de Lord Cromer döneminde eğitim görmüştür. Evrim’in Kuran’la çelişmediğini ve Kuran’da evrimsel yaratılışın anlatıldığı yanılgısını savunur. Bu yanılgıyı savunduğu Hamidiye risalesinin basılmasını evrimci İngiliz Lord Cromer finanse etmiştir. Abdülhamit bu kitaptan 20.000 adet bastırmış ve dağıttırmıştır. El Cisr bu kitabı Lord Cromer’a ve Abdülhamit’e ithaf etmiştir.
12- Sözde bilimsel evrimci dergiler Abdülhamit döneminde, Mısır, Lübnan ve Suriye’de hızla çoğaldı. Bunların en önemli üçü şunlardı:
El-Muktataf (1876-1952)
El-Hilal (1892-1930)
El-Maşrık (1898-1930)
Bu Darwinist dergilerin tahrip edici etkisi Arap dünyasıyla sınırlı kalmadı. Yüzyıllardır süregelen entelektüel, sosyal, politik ve ekonomik alışverişler kanalıyla Hint yarımadası ve Osmanlı imparatorluğunda da geniş bir şekilde yayıldı. Örneğin el-Muktataf Hint yarımadasında çok bilinen bir dergi olmuştu. Lübnan ve Mısır’daki Arap dergilerinde yayınlanan Darwinist yazıların Arapça tercümeleri daha sonra Urdu veya Türkçe’ye tercüme ediliyordu.
13- Evrimci Araplar Sosyal Darwinizm’i yaygınlaştırmışlardır. Bu sayede ırkçı bir Arap Milliyetçiliği Araplar arasında kabul görmüştür. Böylece İslam aleminin parçalanması, kardeş olan Müslümanların birbirlerine düşman hale getirilmesi sağlanmıştır.
14- Daha sonra Arap aleminde çok kan akmasına sebep olacak sosyalist Baas zihniyeti de bu dönemde şekillenmeye başlamıştır.
15- İngiltere’nin Hindistan’a Darwinizm’i sokması: Hintli Müslüman Seyyid Ahmet Han da evrim teorisini Hint ve Pakistan Müslümanları arasında yayıyordu. Muhammed Abduh’dan etkilenen Seyyid Ahmet Han İngiliz taraftarı bir kişiydi. İngiliz krallığı tarafından şövalye yapılmış ve Sir unvanı verilmiştir. Seyyid Han şu ifadeleri kullanır: "Bizler İngiliz hükümetine bağlı ve adanmışızdır. İslam halifesine bağlı değiliz. Uzaktaki bir halifeye bağlı olmaktansa kendi ülkemizdeki İngiliz yöneticilere bağlı oluruz.“ Pakistan’ın kurucularından olan Allame İkbal ve Muhammed Ali Cinnah, Ahmet Han’ın takipçilerindendir. Seyyid Ahmet Han’ın kurduğu Aligah üniversitesi Darwinizm'in adeta merkezi olmuştur. Birçok Hindu ve Pakistanlı siyaset adamı bu okuldan mezundur.
 
Seyyid Ahmed Han |
Abdülhamit Dönemindeki Evrim Kitap Ve Dergilerinden Bazıları
1- Hoca Tahsin, Tarih-i Tekvin Yahud Hilkat – (Varoluş Tarihi veya Yaratılış), ilk baskısı 1893
2- Evrimci yazılara yer veren fen ve edebiyat dergisi Maârif Dergisi, 1892
3- Materyalist ve Darwinist felsefe yazılarıyla tanınan Servet-i Fünun Dergisi 1892
4- İstanbul ve Kahire’de yayınlanan evrimci felsefe dergisi, İçtihad Mecmuası, 1904
5- Selanik’te yayınlanan Bahçe dergisinde Darwin’in hayatını anlatan yazı, 1909
6- Evrimci iktisat dergisi, Ulum-u İktisâdiye ve İçtimâiye Dergisi, 1908
Ulum-ı İktisadiyye ve İctimaiyye Mecmuası (1908-1911), Sâtı el Husri, Bedii Nuri, Asaf Nef’i, Dr. Edhem, Faik Nüzhet gibi bir çok materyalist yazarın yazılarına yer veriyordu. Darwinizm propagandası derginin temel ilkesiydi.
7- İslam'ı materyalizmle açıklamayı amaçlayan, Peygamberimiz ve İslamiyet hakkında saygıya uygun olmayan ifadeler kullanılan Hollandalı tarihçi Raynhart Dozi’nin Tarih-i İslamiyet adlı kitabı, tercüme eden, Abdullah Cevdet, 1908
8- Abdülhamit döneminin en ünlü Arapça evrimci dergilerinden el Muktataf. El Muktataf Darwin’in teorisini Arapça olarak anlatan ilk dergidir. Kahire ve Beyrut’ta basılıyor, Irak, İran, Yemen başta olmak üzere tüm Ortadoğu ve hatta Hindistan’a dağıtılıyordu.
9- 1906’da Mısır Kahire’de yayınlanmaya başlanan evrimci ed-Diya dergisi
10- Lübnan’da basılan evrimci dergi Et Tabib
11- Kuran’da evrim olduğu yanılgısını anlatan Hüseyin El Cisr’in kitabı Hamidiye Risalesi. Bu kitap Abdülhamit tarafından 20.000 adet basılıp dağıtılmıştır.
12- Doktor Bishara Zalzal’ın çıkardığı El Beyan dergisi düzenli olarak evrim propagandası yapıyordu.
13- Şemseddin Sami’nin “Yine İnsan” isimli Darwinist kitabı, 1886
14- Beyrut’ta yayınlanmaya başlanan evrimci yazılara yer veren el İrfan dergisi
Adnan Oktar'ın Jefferson Corner'da yayınlanan makalesi:
http://www.jeffersoncorner.com/during-the-time-of-abdul-hamid-darwinism-and-materialism-spread-to-every-corner-of-the-ottoman-empire-during-this-period-the-ottoman-empire-and-the-islamic-world-were-fragmented/
