Bizzat Azerbaycanlı devlet yöneticileri tarafından bu yüzyılın projesi diye isimlendirilen Trans Anadolu Doğalgaz boru hattı projesi Türk kamuoyunda hak ettiği kadar yer alamadı, ancak konuya hakim çevrelerde çok büyük bir heyecan oluşturdu. Kısaca Azerbaycan ve Orta Asya'nın Hazar kıyısında mevcut doğalgaz rezervlerinin Anadolu üzerinden, Türkiye'nin de alıcı olduğu bir sistemle Avrupa'ya ulaştırılmasını öngören bu projenin üzerinde önümüzdeki yıllarda çok fazla konuşulacak. Aslında bu proje Türkiye ile Azerbaycan arasında yapılması planlanan Güney Gaz Koridoru Projesinin ilk ayağı. Bu haliyle bile yakın ve uzak coğrafyanın dengelerini temelinden sarsacak kapasitede birçok değişikliğe neden olacağı düşünülen bu projeler bütünü, tamamen hayata geçtiğinde bölgeyi köklü şekilde etkileyecek özelliklere sahip.
Şu andaki doğalgaz ihtiyacının önemli bir bölümünü kuzey komşusu Rusya'dan tedarik eden Türkiye bu tedarik modelini çeşitlendirecek , maliyetleri azaltacak ve çok daha önemlisi tedarik zinciri içinde söz sahibi olacağı bir yeni projede olmanın haklı gururunu yaşıyor. Azerbaycan ve Türkiye arasında Eylül ayı içerisinde Bakü'de Azeri devlet başkanı Sayın Aliyev ve Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Sayın Davutoğlu tarafından karşılıklı imzalanan bu proje anlaşması aslında daha önceden hazırlanmış, finansmanı sağlanmış ve hayata geçirilmesine karşılıklı olarak çok önem verilen büyük bir projedir.
Azerbaycan'ın Hazar kıyısında mevcut doğalgaz rezervlerinin Türkiye üzerinden Avrupa'ya ulaşması hayali, yalnızca Azerbaycan ve Türkiye'yi ilgilendiren bir durum da değildir. Tabi ki Türkiye doğalgaz tedariğini çeşitlendirmek, Rusya'ya olan bağımlılığını azaltmak niyetindedir, ama bu duruma belki Türkiye'den daha fazla ihtiyacı olan ülkeler de var... Bunlar, tabi ki projeler bütünüyle sona erdiğinde Rusya’ya bağımlılıkları azalacak olan Avrupa ülkeleridir…
Doğalgaz satın almada ekonomik bir sorun yaşamasalar da Avrupa ülkeleri, doğalgazı dış ilişkilerinde önemli bir koz olarak kullanmaktan çekinmeyen Rusya'ya alternatif bir güzergâhı şiddetle desteklemekteler... Hem Türkiye ve hem de Avrupa için de önemli bir yere sahip olan TANAP, Güney Gaz Koridoru içerisinde yer alıyor. Güney Gaz Koridoru Projesi ise Hazar Bölgesi, Orta Asya ve Ortadoğu'daki doğalgaz kaynaklarını Avrupa'ya iletmede arz çeşitliliğini hedefliyor. Türkiye ve Azerbaycan, koridorun Türkiye ayağıyla ilgili TANAP üzerinde anlaştı. TANAP, 2 bin kilometre uzunluğunda bir boru hattının inşa edilmesi ve 32 milyar metreküp kapasitede doğalgazın taşınmasını kapsıyor. Proje kapsamında 2018 yılında Türkiye'ye 6 milyar metreküp gaz ulaşmış olacak. Hedef, 2019 itibarıyla aynı güzergâhtan Avrupa'ya 10 milyar metreküp gaz ulaştırılması.
Bu doğalgaz koridorunun en önemli özelliklerinden birisi de, diğer boru hatlarının aksine, tamamen Türkiye gibi güvenli bir coğrafya üzerinden yürümesidir. Ayrıca hem Azerbaycan hem de Türkiye bu projenin yaklaşık 18 milyar dolarlık bir finansmanını rahatlıkla karşılayabilecek güçteler. İki ülkenin ekonomik ve kültürel entegrasyonunun her geçen gün daha da artması, bu projenin gerçekleşmesine olan inancı artıran nedenlerden biri. Birkaç on yıl öncesine kadar Ermenistan'ın ekonomik seviyesinde olan Azerbaycan artık çok farklı bir ülke ve oluşan sermaye birikimiyle özellikle de Türkiye'de PEKTİM gibi çok büyük yatırımlara sahip.
Bu projenin Türkiye açısından bir diğer önemi, sadece Azerbaycan’ın değil, Hazar kıyısında rezervleri olan diğer bölge ülkelerinin de bu projeye katkı yapıp dahil olmalarıyla ilişkilerin geliştirilmesidir. Bölgenin diğer önemli ülkesi İran'ın da bu projeye sıcak baktığını da belirtmek gerekir.
Ancak şu anda sıkıntılı bir süreç yaşayan güney komşumuz Irak Kürdistan bölgesel hükümetine ait rezervlerin de bu hatta entegrasyonu TANAP projesinin gücünü çok fazla artıracaktır. Bu gerçekten kan ve gözyaşı ile anılan bölgenin refahı ve Türkiye ile siyasi ve ekonomik entegrasyonunu hızlandıracak kadar hayati bir adım olacaktır.
Türkiye öncülüğünde oluşturulacak bu heyecan verici hat, adı geçen ülkelerin yalnızca refahını artırmaz, bu ülkeler ve halkları arasında da barışı ve beraberliği getirir. Onun için bu tarz projelere yalnızca maddi olarak getiri sağlayan mega projeler olarak bakılmamalıdır. TANAP, bu coğrafyaya barış ve refahın gelmesinde önemli bir rol oynayacak, toplumlar arasındaki ortak değerleri, birliği ve kardeşliği sağlayacak, entegrasyonu hızlandıracak önemli bir adımdır.
Türkiye ve Azerbaycan’ın, tek millet iki devlet anlayışının en somut adımı belki de bu proje olacaktır.
Adnan Oktar'ın Arabian Gazette'de yayınlanan makalesi:
http://www.arabiangazette.com/azerbaijan-turkeys-shared-dream-tanap-project-21st-century/
