Ortogenez (Orthogenesis), artık evrim teorisinin kendi savunucuları tarafından da kabul görmeyen eski bir tezdir. Bu tez, canlıların çevre şartlarına göre değil, sadece kendi genetik yapılarına göre evrimleştiklerini varsayar. Ortogenez görüşüne göre, canlı türlerini belirli bir yapıda evrimleşmeye doğru yönlendiren bir tür iç program vardır. Bu görüş nedeniyle ortogenez "önceden belirlenmişlik tezi" olarak da adlandırılır. Hiç bir bilimsel kanıta vayanmayan bu varsayım, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren geçerliliğini yitirmiştir.