Tropikal kuşak boyunca uzanan ve yeryüzünün sadece % 1’ini kaplayan mercan kayalıkları Rabbimiz’in çeşitlilik sanatının en güzel örnekleri arasında yer alır. Mercan resiflerinde 350’nin üzerinde mercan, 10 bin kadar sünger türü ve şu an bilinen 4 bin balık çeşidi bulunur.
Mercan Resiflerinin Oluşumu
Mercan kayaları, deniz şakayıklarına benzeyen minik hayvanların iskeletlerinden oluşan kireçtaşı yapılardır. Her biri birkaç santimetre büyüklüğünde olan sert mercanlar, kendilerinden önce var olan mercan kolonilerinin taş iskeletlerinin üzerinde gelişerek kayalar inşa ederler. Mercan kolonileri tabak, kubbe, budak şekillerine bürünerek canlılar içinde şimdiye kadar yapılmış en geniş yapıları inşa ederler. Kayaları oluşturan mercanlar, farklı şekillerde büyürler. Fakat hepsinin ortak noktası dokularında, onlara gerekli besin maddelerini ve renkleri sağlayan, ortaklaşa yaşadıkları bir alg türünü taşımalarıdır. Bu küçük canlılar mercanların oluşumunda çok büyük bir öneme sahiptir. Bunlar yeşil bitkiler gibi fotosentez yoluyla karbonhidrat üretirler ve bu besin maddeleri, mercanların canlı ve sağlıklı olmalarını sağladığı gibi, iskeletlerinin hızla büyümesi için çökelti oluşturmalarına da vesile olur. Ancak bir mercan kayalığının oluşumu çok uzun yıllar sürer. Çünkü mercan kayalıkları bir yılda ancak 1,3 cm büyürler.
Mercanlar 50 m’den daha derinlerde yaşayamazlar. Çünkü alglerin fotosentez yapabilmeleri için güneş ışığına ve 18°C veya üstünde bir sıcaklığa ihtiyaçları vardır. Bu nedenle mercanlar sadece tropikal denizlerde görülürler.
Mercan Kayalıkları Allah’ın Çeşitlilik Sanatının En Güzel Örneklerinden Biridir
Allah mercan kayalarında çok farklı canlı türleri yaratarak burada muhteşem bir çeşitlilik meydana getirmiştir. Ölü mercan hayvanlarının, alglerin ve kabuklu yumuşakçaların taşlaşmış formlarının zaman içinde katmanlaşmasıyla oluşan mercan resifleri, renk ve şekil zenginliğinin yanı sıra, muazzam bir canlı çeşitliliğine sahiptir. Gözle görülmeyen planktonlardan 6 metre uzunluğundaki köpek balıklarına, çeşitli omurgasız hayvanlardan kaplumbağa türlerine kadar çok çeşitli deniz canlıları mercan resiflerinin sakinlerindendir.
Allah’ın mercan kayalıklarında yarattığı bir başka özellik burada yaşayan canlılar arasında ortak yaşam veya birbirini destekleyen bir beslenme zinciri olmasıdır. Bu durum mercan kayalıklarında mükemmel bir tür çeşitliliği oluşturur.
Bilim adamlarının mercanlar üzerinde yaptıkları araştırmalar da bu ortamın mükemmel işleyen yapısının Allah’ın yarattığı düzen vesilesiyle gerçekleştiğini göstermekte ve yeni canlı türlerinin keşfedilmesiyle de Allah’ın çeşitlilik sanatına en güzel örneklerden birini oluşturmaktadır.
Mercan kayalıklarında çok farklı canlı türleri yaşar:
Mercan balığı toplulukları, son derece çeşitli ve yoğundur. Mercan resiflerinde 4000’den fazla balık türü bir arada yaşar. Bu sayı, bilinen bütün deniz balık türlerinin üçte birine karşılık gelir. Mercan balıkları, kayalarını oluşturan mercanlar arasında yaşarlar ve buraları yumuşak mercanlar, süngerler ve deniz şakayıkları ile paylaşırlar. Bazı balıklar kum tepecikleri üzerinde dolaşıp yüzerler ve bazı türler ise okyanus açıklarından gelir ve buradaki balıkları avlarlar. Burada yaşayan her türün kendine özgü özellikleri vardır.
Mercan resiflerinde yaşayan bazı canlı türleri küçük boyutlu ve çok hareketlidir:
Mercan resiflerinin en güzel ve ilginç balıklarından biri hanımbalıklarıdır (Pomacentrus) Bu küçük boyutlu ve oldukça hareketli olan balıklar parlakM mavi, sarı ve turuncu renkleriyle oldukça estetik bir biçimde yaratılmışlardır.
Mercan resiflerinde yaşayan ve 1000 kadar farklı türü bulunan kayabalıkları genellikle karidesleri, solucanları ve daha küçük balıkları avladıkları için oldukça hareketlidirler.
Allah mercan resiflerinde yaşayan canlılara kendilerini savunmaları için çeşitli yöntemler ilham eder:
Cerrah balığı, papağan balığı, keçi balığı ve lapina gibi gündüz avlanan balıklar avcılara yakalanmamak için üreme zamanlarında alacakaranlık vakitlerini kullanırlar. 2000’den fazla cerrah balığı üremek için bir araya toplanır ve yumurtlamak için resiflerin kenarlarını kullanır. Elbette göz alıcı renklere sahip olan cerrahbalığı (Acanthurus leucosfernon) gibi birçok türün sürüler halinde yaşamasının bir hikmeti vardır. Rabbimiz bu canlıları avcı balıklardan korumak için böyle bir sistem yaratmıştır. Çünkü avcı balık sürüye yaklaştığında tüm sürü tek bir balık gibi hareket ederek aynı yöne doğru kaçar. Sürünün bu şekilde hareket etmesi saldırganı şaşırttır. Çünkü birlikte yüzen çok sayıda küçük balık, büyük bir balığı andırır. Bu, ayrıca avcı balığın seçim yapmasını ve içlerinden birine saldırmasını güçleştirir.
Mercanlarda yaşayan bazı balık türleri ise kendilerini savunmak için diğer balıklar için tehlike taşıyan yerlerde yaşarlar. Turuncu beyaz renklere sahip olan palyaço balığı (Amphiprion percuta) denizşakayıklarının yakıcı kapsüllerle donanmış dokungaçları arasında zarar görmeden dolaşır. Çünkü Allah palyaço balığının vücudunu özel bir kimyasal madde ile kaplamıştır. Bu madde zehirin balığın vücuduna etki etmesini engeller.
Karidesbalıkları (Aeoscelis cinsi) gibi bazı türler ise zehirli denizkestanelerinin uzun ve keskin dikenleri arasında yaşar.
Bazı balıkların ise kendileri zehirlidir. Örneğin mercan kayasının bir çıkıntısı gibi duran taşbalığı (Synanceja hórrida) ve zebrabalıkları (Pterois cinsi), zehirli dikenlerle donanmış yüzgeçlere sahiptir ve bu yüzgeçlerini açarak resiflerin arasında rahatlıkla dolaşırlar.
Köpek balıkları, baraküdalar, çütreler (Balistoides cinsi) ve ıskarozbalıkları (Scarus cinsi) gibi balıkların güçlü ağızları veya gagaya benzer çeneleri vardır. Bu çene ve ağız yapıları kabuklu hayvanların yanı sıra mercanları bile parçalayıp öğütebilmelerini sağlar.
Bu örnekler Allah’ın her canlıyı bulunduğu ortamla mükemmel uyumlu özelliklere sahip olacak şekilde yarattığının en güzel kanıtlarındandır. Mercan resiflerinde yaşayan bu canlılar, Allah’ın yaratma sanatının örneklerinden sadece küçük bir bölümünü oluştururlar. Allah yaratmada hiçbir ortağı olmayan, her şeyi kontrolü altında tutandır. Bu gerçek Kuran’da şöyle bildirilmiştir:
“…Allah’tan başka ilah yoktur. Ve şüphesiz Allah, üstün ve güçlü olandır, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Al-i İmran Suresi, 62)
Mercan kayalıklarında yaşayan canlıların her bir türü olağanüstü sistem ve özelliklerle donatılmıştır. Örneğin bazı balık ve hayvanlar, insanlardan daha çok renk reseptörüne sahiptirler; renkleri insanlardan daha iyi görürler. Resif balıklarının çoğu renklerini belirli ölçülerde değiştirebilirler; bazı türler bunu bukalemunlar kadar hızlı yapabilirler. Büyük gözlü levrekler, sincap balıkları gibi bazıları, duyarlılığı yüksek gözleri sayesinde, gün ışığının olmadığı derinliklerde veya gece karanlığında avlanabilirler. Kirpi balıkları midelerini balon gibi şişirip dikenlerini dikleştirerek kendilerini savunurlar. Papağan balıkları geceleri jelatinimsi bir madde ile tüm vücutlarını kaplayarak kendilerini kamufle eder; güçlü gagamsı ağızlarıyla mercanlardan parçalar kopararak üzerlerindeki alglerle beslenirler. Çöpçü balıkları ve temizlikçi karidesler balıkların üzerindeki parazitlerle beslenirler. Elbette burada sayılanlar, resif canlılarındaki mükemmel sistemler ve kusursuz özelliklerden yalnızca birkaçıdır.
Yüce Allah Mercan Resiflerini Özel Hikmetlere Sahip Olarak Yaratmıştır
Mercan resifleri sahip olduğu tür çeşitliliği, bu canlı türlerinin bulundukları ortama uyumu, birbirleri arasındaki işbirliği, kusursuz renkleri ve estetik özellikleri ile Yüce Allah’ın kadri, kuvveti, yaratışındaki incelikler, çeşitlilik ve üstün aklı bir kez daha gösterir. Yüce Allah her şeyi olduğu gibi mercan resiflerini de üstün bir ilimle ve bir hikmetle yaratmıştır. Sahip oldukları özelliklerle zaten büyük bir mucize olan mercan resifleri aynı zamanda Rabbimiz’in insanlara fayda sağlayan hikmetli yaratılış özelliklerine de sahiptir. Günümüzde sadece bir kısmı anlaşılan bu özellikler şunlardır:
Mercanlar denizlerden aldıkları kalsiyumu, kalsiyum karbonat olarak salgılarlar. Benzersiz bir kimya laboratuvarı gibi faaliyet gösterir; hem okyanuslarda hem de atmosferdeki karbondioksit dengelerinin düzenlenmesinde önemli rol oynarlar.
Mercan resiflerindeki balık, midye ve çeşitli canlılar yüz milyonlarca insanın besin kaynağıdır.
Resifler çoğunlukla deniz yüzeyine yakın yerlerde geliştikleri için sahilleri büyük dalgaların yıpratıcı etkisinden korurlar; böylece erozyonu önler, fırtınaların verdiği tahribatı azaltırlar. Mercan kayalıkları sayesinde kıyı ile resif arasında, okyanusa kıyasla daha durgun, dolayısıyla büyüme dönemindeki balıklar ve kabuklu deniz hayvanları için daha elverişli bir ortam meydana gelir.
Bunların yanı sıra mercan resiflerindeki canlı çeşitliliğinden kaynaklanan genetik materyal zenginliği tıbbi araştırmalarda, yeni ilaçların geliştirilmesinde kullanılmaktadır. Bazıları şimdiden enfeksiyon, astım, kalp hastalıkları, lösemi, tümörler, bakteriyel enfeksiyonlar, mantar ve HIV dahil olmak üzere virüslere karşı aktif bileşikler sağlamıştır. Araştırmalar, deniz salyangozları ve bazı süngerler tarafından balıkları püskürtmek için kullanılan kimyasal maddelerin, karada böcek öldürücü ilaçlar olarak da sonuç verdiğini göstermiştir. Tropikal konik salyangoz zehirinin farmakolojik özelliklerinin incelenmesi, morfinin yerini alabilecek bağımlılık yapmayan bir çözümü ortaya çıkarmıştır. Mercan iskeletleri, kemik implantasyonlarında destek materyali olarak kullanılmak üzere araştırılırken, mercanlarda yaşayan deniz kamçılıları da potansiyel bir ağrı kesici madde sunmaktadırlar.
Mercan resifleri günün farklı zamanlarında farklı türler tarafından kullanılır:
Mercan resifleri oldukça yumuşaktır ve oyuk ya da yarıklarında birçok canlı barındırır. Bu kayalıklarda yaşayan canlıların sürdürdüğü farklı yaşam ve beslenme şekilleri bu canlıların kayalıkların farklı yerlerinde barınmalarını sağlar.
Küçük balıklar genellikle yuvalarının çevresinden pek ayrılmazlar. Ancak bazı büyük balıkların dinlenme ve beslenme yerleri arasında kilometrelerce uzaklık olabilir. Bazı küçük balık türleri ise beslenme ve üreme gibi zorunlu gezintilere birlikte çıkarlar.
Balıkların hepsi aynı anda hareket halinde değildir. Bazıları gündüz avlanır ve geceleri dinlenmeye çekilir. Melek balığı ve Horozbina balığı gibi gündüz avlanan balıklar, güneş batmaya başladığında mercan resiflerindeki kuytu yerlere ve yarıkların içerisine girerler. Papağan balığı gibi bazı balıklar derin bir uykuya dalar. Pufferfish gibi bazı balıklar ise yarı uyanık bir şekilde dinlenmeye geçer. Keçi balığı ve diğer bazı balıklar gündüz kullandıkları parlak renklerinin daha soluk olanlarını adeta farklı bir deri gibi gece kullanır.
Bazı balıklar ise gündüzleri saklanıp geceleri beslenmek için çıkarlar. Köpek balıkları ve müren gibi balıklar karanlıkta besin bulabilmek için çok güçlü olan koku duyularını kullanırlar. Bunlardan müren balıkları gizlendikleri oyuklardan hızla fırlayarak yakınlarından geçen küçük balıkları avlarlar. Bu canlıların sadece küçük bir bölümü hem gece hem gündüz hareket halindedir. Bunlar hem küçük balıklar hem de kalamar, mürekkep balığı ve ahtapot gibi omurgasızlarla beslenirler. Beslenme zamanları da küçük balıkların yuvalarına giriş çıkış saatleri olan gün doğumu veya batımıdır.
Küçük yengeçler ve karidesler de resiflerdeki mikroskobik bitki ve hayvanlar ile beslenmek için mercan kayalarına hareket ederler.
Görüldüğü gibi mercan resifleri ve burada yaşayan canlı türleri Allah tarafından yaratılmışlardır. Allah yaratma sanatındaki benzersizliği bize bu örneklerle de göstermektedir. Allah üstün ve güçlü olandır. Kuran’da şöyle bildirilmiştir:
“Göklerde ve yerde olanların tümü Allah’ı tesbih etmiştir. O, üstün ve güçlü (aziz) olandır, hüküm ve hikmet sahibidir. Göklerin ve yerin mülkü O’nundur. Diriltir ve öldürür. O, her şeye güç yetirendir.” (Hadid Suresi, 1-2)
Mercan Resifleri Allah’ın Renk ve Estetik Sanatının Delillerindendir
Yüce Rabbimiz’in mercan resiflerinde yarattığı sanat, renk çeşitliliği ve uyum üzerine kuruludur. Mercanların çimen, yelpaze, ağaç dalı şekline ve kırmızı, yeşil, turuncu, beyaz, çizgili ve desenli renklere sahiptirler. Aslında mercan iskeletleri kalsiyum, magnezyum ve strontyum elementleriyle, kalsiyum karbonat bileşiklerinden oluşur. Normalde renksiz ve saydam olan mercan iskeletlerine turuncu, yeşil ve kahverengi gibi değişik renkler veren oluşum ise yosunlardır.
Resiflerde yaşayan bazı balık türleri, ortam ile oldukça uyumlu renkleri sayesinde kendilerini çok iyi kamufle ederler. Diğer taraftan melek balıkları ve kelebek balıkları gibi bazı türler oldukça dikkat çekici renklere sahiptirler. Deniz altında uzaktan fark edilebildikleri için yırtıcı balıklar tarafından avlanmaları ve kısa sürede nesillerinin tükenmesi kaçınılmaz görünmektedir. Ancak çarpıcı renklere sahip bu canlılarda Allah kendilerine özgü savunma yöntemleri yaratmıştır:
Mercan resiflerinin sahip olduğu bu renkli ve estetik uyum içindeki sistemin rastlantısal bir biçimde meydana geldiği asla iddia edilemez. Bu uyumu en mükemmel biçimde canlılara ve yaşadıkları çevreye yerleştiren alemlerin Rabbi olan Allah’tır. Ayette şöyle buyrulur:
“İnsanlardan, hayvanlardan ve davarlardan da renkleri böyle değişik olanlar vardır. Kulları içinde ise Allah’tan ancak alim olanlar ‘içleri titreyerek-korkar’. Şüphesiz Allah, üstün ve güçlü olandır, bağışlayandır.” (Fatır Suresi, 28)
Mercan resiflerinde, birbirlerinden çok farklı on binlerce canlı türü yaşar: Benekli, çizgili, parlak renkli, çarpıcı desenlerle süslü balıklar, sürüler halinde dolaşan balıklar, rengarenk mercanlar, değişik görünümlü deniz böcekleri, göz alıcı deniz bitkileri, sadece mercan kayalıklarına özgü süngerler, midyeler, istiridyeler, deniz kestaneleri, yengeçler, deniz yıldızları, mikroskobik canlılar, omurgasızlar bu canlı türlerinden bazılarıdır.
Mercan Resiflerindeki Canlılar Arasındaki İşbirliği ve Uyum Bu Canlıların Yaratıldıklarının En Büyük Kanıtıdır
Allah mercan resiflerinde birbirlerini tamamlayacak ve birbirlerinin ihtiyaçlarını karşılayacak canlılar yaratmıştır. Örneğin mercan hayvanları, dokularının içindeki tek hücreli algler (zooxanthellae) ve dış yüzeyindeki yeşil algler ile ortak yaşam sürerler. Mercan hayvanları, alglerin fotosentez yaparak ürettikleri besinin bir bölümünü alırlar. Algler ise, ihtiyaç duydukları besleyici maddeleri mercan hayvanlarından temin ederler. Aynı zamanda mercan, alg için güvenli bir yaşam ortamı oluşturur.
Mercan resiflerinin oyuklarında yaşayan çeşitli sünger, midye ve halkalı solucan türleri ise bitkisel planktonları süzerek mercan hayvanlarının ihtiyaç duyduğu amonyak ve fosfat gibi maddeleri salgılamaktadırlar.