Bugün evrim teorisi olarak tanımladığımız neo-Darwinist model, evrimi gerçekleştiren iki temel mekanizma öne sürer: "Doğal seleksiyon" ve "mutasyon". Teorinin temel iddiasına göre; doğal seleksiyon ve mutasyon birbirlerini tamamlayan iki mekanizmadır. Evrimsel değişikliklerin kaynağı da, canlıların genetik yapısında meydana gelen rastgele mutasyonlardır. Yine teorinin iddiasına göre mutasyonların sebep olduğu özellikler, doğal seleksiyon mekanizması aracılığıyla seçilir ve böylece canlılar evrimleşirler.
Ancak öne sürülen bu mekanizmaların gerçekte hiçbir evrimleştirici gücü yoktur ve evrimcilerin iddia ettiği gibi yeni bir tür oluşturmaları da söz konusu değildir. (bkz. Doğal seleksiyon; Mutasyon)