İnce düşünce ve nezaket bir İslam adabıdır. Bu nedenle müminlerin Kuran`da övülen temel vasıflarından biridir. Bu düşüncenin altında karşı tarafa saygı, hürmet ve değer verme yatmaktadır. Ancak bu değer verme sadece karşı taraftaki kişinin şahsına yönelik değildir. Mümin ince düşünceli davranışlar içindeyken de ölçüsünü yine Allah'ın rızasının en fazlasına göre belirler ve her yaptığını salih amelde bulunmak amacıyla yapar. Çünkü Yüce Allah konuşmada, ikramda, tavırda hep en güzel olanın aranmasını, en ince düşünceli hareketin tercih edilmesini emretmiştir.
"Bir selamla selamlandığınızda, siz ondan daha güzeliyle selam verin ya da aynıyla karşılık verin. Şüphesiz, Allah her şeyin hesabını tam olarak yapandır." (Nisa Suresi, 86)
Peygamber (sav) Efendimiz Son Derece İnce Düşünceliydi
Sahabelerin birçok rivayetinde Peygamber Efendimiz (sav)`in nezaketli ve ince düşünceli tavırlarına örnekler verilmektedir. Peygamber Efendimiz (sav)`in evinde yetişen ve yıllarca ona hizmet eden Hz. Enes (ra), Peygamberimiz (sav)'in eşsiz nezaketini şöyle anlatır:
"Kendisine bir şey soranı can kulağıyla dinler, soruyu soran yanından ayrılmadıkça, onu terk etmezdi. Resulullah (sav) ile bir kimse tokalaşırsa veya bir kimse tokalaşmak için elini uzattığında, karşısındaki kişi elini çekmeden Resulullah (sav) elini çekmezdi. Biriyle yüz yüze gelince de, karşısındaki, yüzünü çevirip ayrılmadıkça Resulullah (sav) o kimseden yüzünü çevirmezdi. Önüne oturan kimseye hiçbir zaman ayaklarını uzatmazdı. Karşılaştığı kimseye önce kendisi selâm verirdi. Ashabıyla tokalaşmaya önce kendisi başlardı." (Kaynak:Konyalı Mehmed Vehbi, Tam Metni Sahih-i Buhari, 4. cilt, Üçdal Neşriyat, İstanbul 1993, s.340)
Kuran`da Dikkat Çekilen Diğer İnce Düşünce Örnekleri:
İman eden bir kişinin konuşma yaparken sesinin peygamberin sesinden daha yüksek çıkmaması (Hucurat Suresi, 2), bedevilerin yaptıkları gibi evlere arka taraftan değil, kapıdan girilmesi (Bakara Suresi, 189), evlere girildiği vakit esenlik dileği olarak "selam sözüyle" girilmesi (Nur Suresi, 61), yemek vaktinin gözetilmemesi, uzun konuşmaktan, karşı tarafı sözle meşgul etmekten kaçınılması (Ahzab Suresi, 53, )yer açılması istendiğinde hemen yer verilmesi(Mücadele Suresi. 11), Kehf Ehli`ne tavsiye edildiği gibi alışveriş yapmak üzere gittikleri yerde insanlara nazik davranmalarının öğütlenmesi (Kehf Suresi, 19) Kuran`da dikkat çekilen diğer ince düşünce örneklerinden bazılarıdır.
En Güzel İnce Düşünce Örneklerinden Biri: İyiliği Emredip, Kötülükten Sakındırmak
Bir insana gösterilebilecek en güzel ve hayırlı ince düşünce örneklerinden biri, o kişiye Yüce Allah'ın bildirdiği din ahlakını anlatmak, Kuran ile öğüt vermek, iyiliği emredip kötülükten men etmek, Rabbimiz`in ayetlerini hatırlatmaktır. İşte müminleri diğer insanlardan ayıran en önemli özellik de budur. Çünkü onlar dostlarına, yakınlarına, hatta hiç tanımadıkları insanlara bile din ahlakını tebliğ ederek bu kişilerin Allah`a iman etmeleri ve sonsuz bir azap mekanı olan cehennemden kurtulmaları için vesile olmaya çalışmaktadırlar. Üstelik müminler bu ince düşünceli davranışlarının karşılığında diğer insanlardan hiçbir menfaat beklemezler. Onlar için Yüce Allah'ın iyiliği emretme, kötülükten men etme emrini yerine getirirken önemli olan, Allah`ın hoşnutluğunu kazanmak ve O`nun kendilerinden razı olmasıdır.
İnananların, diğer insanları Kuran ahlakına ve Yüce Allah'ın yoluna davet ederken gösterdikleri bu samimi çabayı Rabbimiz Kuran'da sevgili Peygamberimiz (sav)`in üstün ahlakından örnek vererek bildirmektedir:
"Gerçek şu ki, ben size gönderilmiş güvenilir bir elçiyim. Artık Allah'tan korkup-sakının ve bana itaat edin. Buna karşılık ben sizden bir ücret istemiyorum; ücretim yalnızca alemlerin Rabbine aittir." (Şuara Suresi, 107-109)
Sonuç:
Yüce Allah Kuran ayetlerinde, adaba ve ince düşünceye yönelik pek çok örnek vermektedir. Bu güzel tavırlar, müminlerin cennette karşılaşacakları güzel ahlakın ve ortamın adeta dünyaya bir yansıması gibidir. Rabbimiz cennette kulları için birçok eşsiz güzellik hazırlamıştır. Cennet, dünyada bulunan eksikliklerin hiçbirinin olmadığı, gözlerin en çok zevk alacağı nimetlerin, en güzel ortamların, en güzel insanların bulunduğu eşi benzeri olmayan bir mekandır. Dolayısıyla bir mümin ahiret yurdunun cennet olması için çok ciddi bir çaba harcar, bunun için hayatı boyunca hayırlarda yarışır, bu yarışında herhangi bir duraksama yaşamaz. Allah'ın cennetinde vaadettiği güzelliği, asaleti, şefkati, merhameti, ince düşünceyi ve daha pek çok üstün ahlak özelliğini henüz dünyadayken yaşama isteğinde olur. Bu ahlaklarına bir karşılık olmak üzere müminleri Allah Katında bekleyen müjde Kuran`da şöyle bildirilmiştir:
"Biz onların göğüslerinde kinden ne varsa çekip almışız. Altlarından ırmaklar akar. Derler ki: "Bizi buna ulaştıran Allah'a hamd olsun. Eğer Allah bize hidayet vermeseydi biz doğruya ermeyecektik. Andolsun, Rabbimizin elçileri hak ile geldiler." Onlara: "İşte bu, yaptıklarınıza karşılık olarak mirasçı kılındığınız cennettir" diye seslenilecek. " (Araf Suresi, 43)
