Dünyanın en büyük ağacı ABD’nin Utah Eyaleti’ndeki Fishlake Ulusal Ormanı'nda bulunmaktadır. Pando adı verilen bu ağaç, aslında tek bir birey olarak kabul edilen bir titrek kavak (Populus tremuloides) kolonisi olup, tahminen 47.000 gövdeye sahiptir. Dışarıdan bakıldığında topraktan yükselen farklı gövdeler nedeniyle kolonideki ağaçlar birbirinden bağımsız gibi görünse de, bütün bu gövdeler aynı genetik yapıya sahip olduğu için tek bir organizma olarak kabul edilmektedir. (1)
106 dönüm (yaklaşık 21 futbol sahası) büyüklüğünde bir alana yayılan Pando'nun gövdeleri, toprağın altındaki geniş bir kök sistemiyle birbirine bağlıdır. Gövdelerin toplam ağırlığının 6.000 ton olduğu tahmin edilmekte olup, bu özelliğiyle dünyanın bilinen en ağır organizması olarak nitelendirilmektedir. (2)
Pando, DNA'sını diğer ağaçların DNA'sıyla karıştırmak yerine, kendi klonlarını oluşturarak aseksüel olarak çoğalır. Kök sistemi, gövdeler arasındaki boşlukları doldurur ve bitkiyi binlerce yıl canlı tutarak yukarı doğru genişlemesini sağlayan, birbirinin aynı genetik sürgünler üretir. Her gövde, yanındakinin tam bir klonudur ve binlerce yıl önce filizlenmiş tek bir tohumdan türemiştir. (3)
Pando'nun kök sistemi üzerine yapılan bir deney, bu yapının ne kadar yaygın ve etkili olduğunu ortaya koymuştur. Toprak altına yerleştirilen bir mikrofon, 30 metre uzaklıktaki bir gövdenin dalına vurulduğunda, sesi gümleme olarak algılamıştır. (4) Bu, gövdelerin birbirlerine kök sistemiyle ne kadar sıkı bir şekilde bağlı olduklarını kanıtlamaktadır.
Kök sistemi, genç gövdelerin birkaç yıl içinde 3 metreye kadar uzamasını sağlayacak kadar verimli çalışmaktadır. Bu sistemin etkinliğini gösteren bir diğer özellik ise Pando’nun bütün gövdelerinin her sonbaharda aynı anda altın rengine dönüşmesidir. (5) Bu senkronizasyon, gövdelerin aynı kök ağı ile bağlı olduğunun göstergesidir.
Bilim insanları yaptıkları son araştırmalar doğrultusunda Pando’nun 9.000 ila 16.000 yıl arasında bir yaşa sahip olduğunu tahmin etmektedirler. (6) Ağaç kolonisinin bu süre boyunca hastalıklardan, kuraklıklardan, yangınlardan, böceklerin ve otçul hayvanların saldırılarından korunarak hayatta kalması, büyük bir ekolojik mucizedir. Bu mucizenin ardında yatan sebeplerden biri, gövdelerin birbirinden bağımsızmış gibi hareket edebilmeleri olabilir. Her bir gövde 100 ila 130 yıl arasında yaşamaktadır. Bir gövde kuruyup öldüğünde, diğerleri varlığını sürdürmekte ve yeni gövdeler oluşmaktadır. Ancak son gözlemler, ölen gövdelerin yerine gelen fidanların sayısının azaldığını göstermektedir. Koloninin yaşlanmasının yanı sıra fidanlarla beslenen geyik popülasyonundaki artış, bu durumun en büyük nedenleri arasında gösterilmektedir.
Binlerce metrekarelik alana yayılan ve varlığını yüzyıllardır koruyan bu organizma, olağanüstü bir kök ağına sahiptir. Genç fidanlarla yüzyıllık ağaçların su ihtiyacı aynı olmadığından, gövdelerin kökler vasıtasıyla çekilen suyu nasıl pay ettikleri önemli bir sorudur. Koloninin hayatta kalabilmesi için belirli bir denge kurulmuş olmalıdır. Öte yandan koloninin bir hafızaya ve her bireyin durum bilgisine vakıf olması gerekir. Kızıl çam ormanları yangınlarla yok olurken, Pando'nun hayatta kalabilmesi ve yangın sonrasında yeni gövdeler geliştirerek yenilenmesi oldukça dikkat çekicidir. Bütün bu hususlar, Pando'nun, Allah tarafından üstün bir sanatla yaratıldığını göstermektedir.
… Rahman (olan Allah)ın yaratmasında hiçbir 'çelişki ve uygunsuzluk’ (tefavüt) göremezsin. İşte gözü(nü) çevirip-gezdir; herhangi bir çatlaklık (bozukluk ve çarpıklık) görüyor musun? (Mülk Suresi, 3)
Referanslar:
DeWoody, Jennifer; Rowe, Carol A.; Hipkins, Valerie D.; Mock, Karen E. (2008). "Pando Lives: Molecular Genetic Evidence of a Giant Aspen Clone in Central Utah", Western North American Naturalist. 68 (4): s. 493–497.
Series on Harmonization of Regulatory Oversight in Biotechnology, Vol. 16. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development. Retrieved November 17, 2018.Sascha Pare, Pando: The world's largest tree and heaviest living organism, LiveScience 8 Kasım 2024
https://www.livescience.com/planet-earth/plants/pando-the-worlds-largest-tree-and-heaviest-living-organismJennifer Nalewcki, Listen to the sounds of Pando, the largest living tree in the World, LiveScience 31 Mayıs 2023
https://www.livescience.com/planet-earth/plants/listen-to-the-sounds-of-pando-the-largest-living-tree-in-the-worldJuli Hennings ve Harry Lynch, Pando - A Forest of One, EarthDate 28 Mayıs 2020
https://www.earthdate.org/episodes/pando-a-forest-of-onePineau, Rozenn M.; Mock, Karen E.; Morris, Jesse; Kraklow, Vachel; Brunelle, Andrea; Pageot, Aurore; Ratcliff, William C.; Gompert, Zachariah (2024). "Mosaic of Somatic Mutations in Earth's Oldest Living Organism, Pando"
(https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2024.10.19.619233v2.full.pdf).
