Baykuşlar Kafalarını 270 Derece Nasıl Çevirir?

Kafalarını neredeyse tam daire çevirmek baykuşların en büyük becerisidir. Biz bunu yapmaya kalkışsak beynimize giden kan dolaşımı kesintiye uğrar ve bayılırız.

Fakat ABD'de iki bilim adamı, baykuşların kafatası ile boyunlarında çok farklı bir kemik ve damar sistemine sahip olduğunu tespit etti. Bu özellik sayesinde, damarlar zarar görmüyor ve baykuş kafasını 270 derece çevirdiğinde bile kafasına kan akışı kesilmiyor.

ABD'deki John Hopkins Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Dr. Phillippe Gailloud baykuşların bu soruna birden fazla çözüm ürettiklerini söylüyor.

Baykuşlar gece avlandığı için başlarını bu şekilde çevirmek zorunda; çünkü gözleri kafatasındaki göz çukurlarında sabit durumda bulunuyor. Bu yüzden görüş alanlarını değiştirmek için başlarını hareket ettirmek zorundalar.

Baykuşların boynu insan boynundan daha esnek: Onlarda 14 boyun kemiği varken bizde 7 tane var. Ama bundan ziyade baykuşun oksijenli kanı beynine taşıyış şekli etkileyici bir yaratılış mucizesi.

Dr. Gailloud ve bilim tasarımcısı Fabian de Kok-Mercado, 12 ölü baykuş üzerinde ayrıntılı bir anatomi çalışması yürüttü.

Çalışma, baykuşlarda büyük atardamarın insandaki gibi boynun yan tarafında değil, omuriliğin hemen önünden, dönme merkezine yakın bir yerden geçtiğini ortaya koydu.

Böylece bu damarlar daha az dönme ve gerilmeye maruz kalıyor ve zarara uğrama ihtimali azalıyor.

Bu sadece baykuşa değil, diğer kuşlara da özgü bir durum. Fakat baykuşu diğerlerinden ayıran, boyun kemikleri arasında ana atardamara daha geniş bir alan sağlanmış olması.

Dr. Gailloud, insanda boyun kemikleri arasındaki boşluğun sadece damarı barındıracak genişlikte olduğunu, fakat baykuşta bu kanalın damardan 10 kat daha geniş ve hava torbacığıyla kaplı olduğunu söylüyor.

Baykuşlar ana atardamara ek olarak bağlantı sağlayan ve kan için alternatif dolaşım yolu olanağı sunan çok sayıda küçük damara da sahip. Böylece başı çevirirken ana damar engellenirse de yedek damarlar devreye girebiliyor.

Baykuşların boyun arterinin kafatasının alt bölümüne yakın bir yerde geniş bölmelere sahip olduğu ve bunların da kan rezervuarı olarak işlev gördüğü de tespit edildi.

Master tezini baykuşlar üzerine yapan Kok-Mercado, "baykuşlarla ilgili bilinebilecek her şeyi bildiğimizi sanıyorduk, ama teknoloji sayesinde yeni özelliklerini keşfediyoruz" dedi.

Bu çalışma Science dergisi ile ABD Ulusal Bilim Vakfı'nın ortaklaşa düzenlediği 2012 Uluslararası Bilim ve Mühendislik Görselleri'nin afiş ve grafik ödülünü aldı.

www.bbc.co.uk