Büyük Mezhep İmamı İmam-ı Azam Ebu Hanife (699 - 767) 1. Bölüm

Ehli sünnetin dört büyük imamının birincisi olan İmam-ı Azam Ebu Hanife, Hicri 80 (Miladi 699) yılında Kufe'de doğmuş, ömrünün çoğunu orada geçirmiştir. Küçük yaşta Kuran'ı ezberlemiş ve Kuran-ı Kerim'i çok iyi bilen kişilerden biri olmuştur. Büyük İmam anlamına gelen "İmam-ı Azam" lakabıyla bilinen, Ebu Hanife künyesiyle meşhur Numân bin Sâbit bin Zevta, mutlak müçtehid ve fıkıhta Hanefi mezhebinin imamıdır. Ehl-i Sünnet mezheplerinden dördü arasındaki ilk mezhep Hanefi mezhebi olmuştur. Irak'ta doğan bu mezhep, hemen hemen bütün İslam dünyasında yayılmıştır. Abbasilerin ulaşabildikleri her bölgede yayılma göstermiştir. Abbasiler döneminde kadıların çoğunun Hanefi olmasının yanı sıra Selçukluların ve Harzemşahların mezhebi de Hanefilik olmuştur. Hanefi mezhebi Irak, Maveraünnehir ve fethedilen diğer doğu bölgeleri gibi bazı bölgelerde resmi mezhep olarak kabul edilmiştir. Şam bölgesinde hem halk, hem de hükümet Hanefi mezhebine göre idare edilmiştir. Kavalalı Mehmet Ali Paşa Mısır'a hakim olunca, Hanefi mezhebini tek başına Osmanlı'nın resmi mezhebi ilan etmiştir.

İmam-ı Azam'ın İlim Hayatı İmam-ı Azam küçük yaşta Kuran'ı ezberlemiş ve Arapça'nın o zaman tasnif edilmekte olan sarf, nahv, şiir ve edebiyatını öğrenmiştir. Gençliğinin ilk yıllarında Ashab-ı Kiram'dan Enes bin Malik'i, Abdullah bin Ebi Evfa'yı, Vasile bin Eska'ı, Sehl bin Sa’d'ı ve Hicri 102'de en son Mekke'de vefat eden Ebu't-Tufeyl Amir bin Vasile'yi görmüştür. Bunlardan hadis dinlemiştir. İmam-ı Şabi'nin tavsiyesiyle ilme sarılıp, ders halkalarına devam etmeye başlamıştır. İmam-ı Azam kelam ilmini, iman ve itikadı ve münazara bilgilerini Şabi'den öğrenmiştir. Daha sonra Hammad bin Ebi Süleyman'ın ders halkasına katılarak fıkıh ilmine başlamıştır. Hammad'ın derslerine yirmi sekiz yıl devam etmiştir. Ebu Hanife, bir mazeret ve bir engel bulunmadıkça hocası Hammad'dan ayrılmamış ve bu süre boyunca ders almış, müzakere etmiş, rivayet ve nakilde bulunmuş, ölçme ve değerlendirme yapmıştır. Öte yandan Ebu Hanife, Hicri 130 senesinde Kufe'den Mekke'ye gittiğinde ilim tahsil etme imkanı bulmuştur. Bunun yanı sıra Hac seferlerinde, diğer üstadlardan da fıkıh öğrenmiştir.  

 İmam-ı Azam’ın Nasihat ettiği Peygamber Efendimiz (sav)’in hadislerinden Bazıları:  

 - Amel ancak niyetledir. Ve bir kişiye ancak niyet ettiği vardır.

- Kişinin malayaniyi (manasız boş sözü) terk etmesi İslamiyet’inin güzelliğindendir.

 - Kendi nefsiniz için istediğiniz ve sevdiğiniz şeyi, din kardeşiniz için de istemedikçe hiçbiriniz tam iman etmiş sayılmazsınız.

 - Şüphesiz helâl belli, haram da bellidir. Allah güzeldir, ancak güzel şeyleri kabul eder.

- Müslüman, Müslümanlara eliyle ve diliyle zarar vermeyen kimsedir. Sen, Allah’ın azabından kork ve rahmetini um; havf ile reca (ümit ve korku) arasında ol. Fakat ümidin korkuya (recân havfe) galip gelsin. Sıhhatli olduğun halde, korku ve rahatlık arasında sabit ol. Cenab-ı Allah hakkında hüsn-ü zanda bulun.

- Allah için, hep göründügün gibi ol. Nasılsan öyle görün. 

- Ölümü çokca hatırla. 

 - Hakkı söyleme konusunda sultan dahil hiç kimseden korkma.