All-llahu urdhëron drejtësi, bamirësi, ndihmë të afërmve, ndalon imoralitetin, të neveriturën dhe dhunën. Ju këshillon as htu, që të merrni mësim. (Surja Nahl: 90)
|
Drejtësia është një ndër thelbësoret për mbajtjen e rendit social. Secili shtet përdor sistemin e vet individual të drejtësisë. Sidoqoftë, duke parë vështirësitë e vazhdueshme në sistemet bashkëkohore të drejtësisë, kërkimet për një model ideal nuk kanë përfunduar kurrë.
Ka një thelb të sistemit ideal të drejtësisë që aspirohet kudo në botë: e ky është krijimi i një mekanizmi gjyqësor në të cilin secili person është i shpërblyer tërësisht për veprat e tij pa qenë subjekt i çfarëdo diskriminimi të paragjykuar. Pavarësisht metodave të reja, qasjeve të ndryshme, dhe projekteve e zgjidhjeve të sajuara për të arritur këtë model ideal, të ushtruarit e gjyqësisë mbetet ende një rrugë e vështirë për t’u ndërmarrë.
Prishja morale e shoqërisë është arsye për këto situata të pafavorshme. Prishja, një pasojë e thjeshtë e mos zbatimit të vlerave të urdhëruara nga Allahu, i sjell dëme shoqërive në të gjitha fushat e jetës.
Sërish, kjo prishje është arsye e mashtrimit, mitos, padrejtësisë dhe shumë të këqijave sociale. Jeta e përditshme gëlon nga shembuj të këtij lloji. Një situatë e hasur shpesh, fjala vjen, në biznes, është biznesmeni i cili mashtron partnerët e vet dhe i gënjen ata duke i përvetësuar paratë e tyre, shtëpitë e makinat. Ndërkohë, miqësia e gjatë dhe humbjet materiale e shpirtërore të palës që vuan nuk kanë ndonjë domëthënje për mashtruesin. Duke qenë të brengosur në rradhë të parë për interesat vetjake, vlerat sikurse miqësia, lidhjet familjare, spiritualiteti, kohezioni social dhe morali i mirë nuk kanë ndonjë domethënje për mashtruesin.
Të gjitha raportet që ky person i krijon me këdo qoftë do të jenë nën ndikimin e një shpjegimi të tillë, meqë ai dështon për të reflektuar se Allahu është i informuar për të gjitha ato që bën ai, dhe se ai do të përgjigjet për të gjitha veprat që bën. Ai kurrë nuk e mendon se mashtrimi është një fitim i padrejtë dhe një sjellje e padrejtë kontribuon për këtë shpjegim të shtrembër.
Shembulli në vijim do të kontribojë për të kuptuar këtë më thjeshtë: personi që beson se mashtrimi është një krim i tmerrshëm, do t’i shmanget atij gjatë tërë jetës. Njëherësh, kur dikush mendon se mund të nxjerrë ndonjë përfitim personal, ai duhet të ofrojë dëshmitarë të rrejshëm kundër tjetrit ose duhet të shpifë për tjetrin për diçka për të cilën personi tjetër është krejtësisht i pafajshëm. Ndërkohë, ai mund të gjejë ngushëllim në disa shfajësime: se e kanë detyruar kushtet ose se përgjegjësitë ndaj familjes së vet e kanë përgatitur terrenin për një krim të tillë…pa marrë parasysh se cilat janë këto shfajësime, mbetet fakti se mashtrimi është i ligë nën çfarëdo rrethanash.
Këto motive të lartëpërmendura paraqiten veçanërisht në kohët kur njerëzit e ndjejnë se në shënjestër janë interesat e tyre. Këto shpjegime poashtu janë të vërteta për vjedhësit, mashtruesit dhe shtypësit. Në shoqëritë e mbushura me njerëz me interesa vetjake, ekzistimi i padrejtësisë, konflikti I interesave dhe kaosi është i paevitueshëm.
Pa marrë parasysh, se cilat janë forcat imponuese, personi që jeton sipas Kuranit kurrë nuk do të ndalet e të kryejë këto vepra të liga dhe kurrë nuk do të paraqes qëndrime kontradiktore ndaj vlerave. Dikush që i frikësohet, Allahut nuk harron kurrë se një ditë ai do të takohet me çdo vepër të cilën e ka bërë dhe me secilën fjalë që e ka thënë. Padrejtësia, që është një rezultat i prishjes morale siç është ndjekja vetëm e interesit vetjak, krijimi rezervë i pronave, injorimi i atyre që kanë nevojë dhe i atyre në vështirësi, ka një zgjidhje unike: përhapjen e vlerave të Kuranit ndër njerëz. Kjo sepse në Kuran, Allahu urdhëron robërit e Tij që besojnë e jetojnë sipas këtyre vlerave superiore që të jenë:
O ju që besuat, vazhdimisht të jeni dëshmues të drejtë për hirë të All-llahut edhe nëse është kundër (interesit) vetvetes suaj, kundër prindërve ose kundër të afërmve, le të jetë ai (për të cilin dëshmohet) pasanik ose varfnjak, pse All-llahu di më mirë për ta. Mos ndiqni pra emocionin e t'i shmangeni drejtësisë. Nëse shtrëmbëroni ose tërhiqeni, All-llahu plotësisht di ç'ka punoni. (Surja Nisa': 135)
All-llahu urdhëron drejtësi, bamirësi, ndihmë të afërmve, e ndalon nga imoraliteti, nga e neveritura dhe dhuna. Ju këshillon ashtu që të merrni mësim. (Surja Nahl: 90)
Në shoqëritë ku njerëzit kanë një mirëkuptim për drejtësinë, ashtu siç është shpjeguar në ajetin e lartëpërnmendur, padrejtësia nuk mbizotëron. Kjo ndodh sepse në vendin ku zbatohen vlerat e Kuranit e të Sunetit, ushtrimi i rreptë i drejtësisë është thelbësor. Në praktikimin e kësaj drejtësie, lidhjet familjare të ndokujt, pasuria, statusi ose faktorët e tjerë nuk lejojnë përjashtime. Pavarësisht nga kjo, zbatimi aktual i sistemeve të drejtësisë përreth globit është më se i ndryshëm. Në disa raste, duke marrë në konsideratë pasurinë e dikujt, statusin ose rrethanat sociale, krimet e tij thjeshtë injorohen ose dënimet janë më të lehta. Kjo nuk ka gjasa të ndodhë në shoqëritë ku mbizotëron drejtësia reale. Faktorët siç janë lidhjet familjare, pasuria ose statusi kurrë nuk janë arsye për t’u larguar nga drejtësia.
Sun, 6 mars 2001 - Time, 22 qershor 1998 |
Time, 7 dhjetor 1998 |
Time, 7 dhjetor 1998 |
Mashtrimi, korrupsioni dhe hajnia mund të bëhen mënyrë e të jetuarit për një person i cili nuk jeton sipas Kuranit dhe ai mund të mos ndjejë brejtje të ndërgjegjes kur angazhohet në vepra të liga. |
Në zbulimin e së vërtetës dhe krijimin e drejtësisë, dëshmitarët kanë rolin kryesor. Në bazë të dëshmive të dëshmitarëve okularë, shumë raste mund të ndriçohen shpejt dhe kështu shquhen e vërteta dhe e pavërteta. Sidoqoftë, në shoqëritë në të cilat vlerat e Kuranit e të Sunetit nuk zbatohen, të gjeturit e të vërtetës përmes dëshmitarëve është larg për t’u besuar. Kjo ndodh thjeshtë sepse njerëzit që nuk mbështeten në Kuran e Sunet mund të gënjejnë pothuaj me lehtësinë me të cilën njerëzit marrin frymë, saherë që për këtë ata do të marrin para ose do të përfitojnë në ndonjë mënyrë. Derisa e bëjnë këtë, ata i kthejnë shpinën të gjitha sjelljeve virtuoze siç është thënja e së vërtetës ose të angazhuarit për të pafajshmit.
Madje, në disa raste, njerëzit përmbahen nga të dëshmuarit për ndonjë rast të caktuar, pa marrë parasysh se sa e rëndësishme mund të jetë kjo për të pasqyruar drejtësinë. Zakonisht me qëndrime të tilla kanë të bëjnë disa mendime joreale, siç është frika e futjes në telashe ose në ndonjë situatë të pafavorshme. Në një ajet, Allahu thekson rëndësinë e zbulimit të së vërtetës:
…Mos e fshehni dëshminë, sepse ai që e fsheh atë është mëkatar me zemrën e vet, All-llahu di atë që veproni. (Surja Bekare: 283)
Mëria dhe inati që ndjehen ndaj dikujt mund të jenë arsye që i josh njerëzit për të fabrikuar dëshmitë. Përmes dëshmisë së rrejshme dhe duke shtrembëruar faktet, ata vonojnë drejtësinë. Rëndësia e së vërtetës është shpjeguar poashtu në hadithin e Të Dërguarit të Allahut, profetit Muhamet (paqja e Zotit qoftë mbi të):
Mbështetuni në të vërtetën, sepse ajo udhëzon në vepra të mira dhe veprat e mira e dërgojnë atë që i bën ato, në Parajsë. Nëse njeriu vazhdon ta flasë të vërtetën dhe e bën të vërtetën të jetë qëllim i tij, ai do të shënohet në prezencën e Allahut si i sinqertë i lartë. Shmangjuni pavërtetësisë, sepse pavërtetësia udhëzon në ligësi e ligësia udhëzon në Ferr. Nëse njeriu vazhdon të flasë të pavërteta dhe e bën pavërtetësinë e tij qëllim, ai do të shënohet në prani të Allahut si gënjeshtar i madh. 1
Njerëzit që nuk jetojnë sipas vlerave të Kuranit e të Sunetit nuk e zbatojnë drejtësinë, veçanërisht kur i japin përparësi interesave dhe dëshirave të tyre personale. Ata kurrë nuk marrin në konsideratë pasojat e dëshmisë së tyre të rrejshme. Atyre kurrë nuk u ndodh ajo nëpër të cilën kalon njeriu i pafajshëm e i dënuar gabimisht, gjatë kohëzgjatjes së burgimit, e as vuajtjet e familjes së tij. Ata nuk e vënë veten në lëkurën e tjetrit dhe nuk imagjinojnë se çfarë do të ishte jeta atëherë…
Në Kuran, Allahu i jep një konsideratë të veçantë kësaj situatë të cilën e provojnë njerëzit, dhe ai na urdhëron të jemi të drejtë, pa marrë parasysh se cilat janë rrethanat:
O ju që besuat! Bëhuni plotësisht të vendosur për hirë të All-llahut, duke dëshmuar të drejtën, dhe të mos u shtyjë urrejtja ndaj një populli e t'i shmangeni drejtësisë; bëhuni të drejtë, sepse ajo është më afër devotshmërisë. Keni droje All-llahun se All-llahu di hollësisht për atë që veproni. (Surja Ma'ida: 8)
Për t'ju shmangur padrejtësisë, i dërguari I Allahut, profeti Muhamed (paqja qoftë mbi të) thotë gjithashtu: "Asnjë nga ju nuk duhet të gjykojë ndërmjet dy personave kur ai është i hidhëruar."2
Të nxitur nga frika, paraja, ose lakmia, disa njerëz devijojnë nga ajo që është e drejtë dhe korrekte. Vetëm të mësuarit e vlerave të Kuranit do t’i bëj ata të lirë. Nën çfarëdo rrethane, qoftë nën kërcënim ose detyrim, ose në prezencë të çfarëdo përfitimi për ta, ata kurrë nuk priren për dinakëri, sepse janë të vetëdijshëm se Allahu i rrethon gjithmonë. Besimtarët janë të vetëdijshëm se, në botën e përtejme, ata do të japin llogari për secilin veprim të gabuar që bëjnë ose gjëra të liga që thonë. Në një ajet, Allahu shpall se robërit e të Gjithëmëshirshmit nuk sjellin dëshmi të rrejshme :
(Robërit e Zotit janë) Edhe ata që nuk dëshmojnë rrejshëm dhe kur (rastësisht) kalojnë pranë së keqes, kalojnë duke e ruajtur karakterin e vet. (Surja Furkan: 72)
Meriton vëmendje edhe një pikë që ka të bëjë me ata që ndjekin interesin e vet para se të zbatojnë drejtësinë: se atë ditë e njëjta ligësi mund t’i gjejë ata vetë. Nëse kjo ndodh, padrejtësia sigurisht që do t’i shqetësojë ata shumë dhe ata do të kërkojnë një dëshmitar të qëndrueshëm i cili nuk do të fabrikojë dëshminë. Pra, ata që nuk duan të provojnë këtë duhet të përpiqen për përhapjen e vlerave që urdhëron Allahu dhe të përkrahin saktësisht parimet morale të lëvduara në Kurani.
Paraja dhe statusi shërbejnë si kriter kryesor për të vlerësuar njerëzit në shoqëritë ku vlerat e Kuranit e të Sunetit nuk janë përkrahur. Në këto shoqëri, të gjitha shtresat janë ngopur me këtë mentalitet, duke na dhënë kështu me bollëk shembuj për të analizuar.
Qëndrimet e supozuara të një dyqanxhiu ndaj dy konsumatorëve të ndryshëm ofrojnë informata të mrekullueshme lidhur me këtë çështje. Dyqanxhiu pretendon një qasje të kujdesshme e të vëmendshme ndaj atij që, sipas pamjes së jashtme, supozon se është i kamur. Në anën tjetër konsumatori tjetër, që duket më i varfër, nuk trajtohet mirë nga dyqanxhiu. Kjo qasje nuk ndryshon edhepse të dy konsumatorët vizitojnë dyqanin për të blerë gjërat e njëjta dhe shpenzojnë shumën e njëjtë të parave. Paraqitja ose statusi përcaktojnë mënyrën se si dyqanxhiu trajton konsumatorët.
Këto kritere nuk janë të vërteta për dikë që jeton sipas Kuranit. Besimtari sillet mirë ndaj qenjes tjetër njerëzore vetëm sepse ai është “qenje njerëzore”. Ai nuk i dallon njerëzit rreth tij sipas diskriminimit të paragjykuar të asnjë lloji. Për të vlerësuar dikë, atij nuk i duhet “etiketë”. Pa marrë parasysh se a është njeriu i pasur ose i varfër, a jeton në kasollë ose në pallat, atij nuk i intereson. Rrobat e shtrenjta të dikujt, fytyra e bukur, diploma e ndonjë universiteti me prestigj, mirëqenja sociale, ose statusi i ngjashëm nuk kanë asnjë kuptim për të. Allahu, në Kuran, përmend besimin e njeriut ndaj Allahut dhe afrinë ndaj Tij si kriter të vetëm për ta përdorur në dashurinë ndaj njerëzve.
Secili individ ka të drejtë që të ketë qasje në arsimim. Pa marrë parasysh religjionin, gjuhën, racën ose statusin, çdo individ ka të drejtë të përpiqet për njohuri. Sidoqoftë, padrejtësia sociale, praktikisht e bën këtë të pamundshme, duke ngritur shumë probleme që kërkojnë zgjidhje të menjëhershme, në rradhë të parë pamundësinë për arsimim të lirë të çdo anëtari të shoqërisë. Për shkak të varfërisë, në shumë vende, një numër i madh i fëmijëve e adoleshentëve janë të deprivuar nga arsimimi kualitativ. Qasja në shkollat kualitative është e rezervuar për një pakicë të privilegjuar. Vështirë që njerëzit e zakonshëm të marrin shkollim i cili u adresohet nevojave të tyre arsimore. Në këtë kontekst, të pasurit marrin edukim më të mirë, përdersia të varfërit thjeshtë marrin atë që ua ofron sistemi.
Zhvillimi i fëmijëve mund të gëzojë mbështetje nga laboratoret dhe mjetet tjera të shumta që ofrohen nga shkollat që pranojnë mbështetje materiale adekuate. Burimet e kufizuara të disa shkollave, në anën tjetër, pengojnë individët e rinj në mënyra të ndryshme.
Njerëzit janë mësuar që të marrin edukim në çdo lëmi në të cilën dëshirojnë. Në të vërtetë, një sistem arsimor i cili u jep njerëzve rastin për të pranuar shkollimin bazuar në interesin e tyre, tendencat dhe aftësitë e tyre, dëshmon të jetë më përfitues e produktiv për shoqërinë. Sidoqoftë, në ditët e sotme, kushtet ekonomike e sociale i detyrojnë shumë njerëz që t’i japin fund shkollimit të tyre ose që të vazhdojnë atë në lëmin në të cilin nuk janë të interesuar.
Arsimimi është çështje madhore në tërë botën. |
Të jetuarit sipas Kuranit adreson problemet e tilla sociale dhe sjell zgjidhje, sepse ambienti të cilin këto vlera e sigurojnë nuk lejon shërbime joadekuate arsimore. E pajisur me urtësinë dhe zotësinë e të kuptuarit se çfarë sjell të mbështeturit në Kuran, njerëzit veprojnë si ofrues të zgjidhjeve në arsimim, ashtu siç bëjnë në të gjitha sferat tjera të jetës. Për më tepër, në shoqëri të tillë, nuk ekziston dallimi i paragjykuar ndërmjet të pasurve e të varfërve. Siç u përmend më lartë, ata që e duan Allahun i shpenzojnë ato që nuk iu nevojiten për të mirën e të tjerëve. Njëherë kur këto akumulime të jenë kanalizuar në shumë fusha që kërkojnë zgjidhje të menjëhershme siç është arsimimi publik dhe shëndetësia, kërkohet vetëm një moment që këto probleme të zgjidhen. Sikur kjo të adoptohej në tërë rruzullin, dallimi midis të pasurve e të varfërve do të zbehej. Vendet e pasura do të transferonin burimet e tyre të tepërta në vendet e pazhvilluara pa pritur asgjë si kompenzim.
Të ofruarit e zgjidhjeve është sigurisht një detyrë madhore për të cilën janë përgjegjës muslimanët meqenëse ata mbahen përgjegjës që t’u ofrojnë të rinjve atë lloj arsimimi që do t’I udhëzonte ata për të jetuar sipas Kuranit. Ky është një lloj edukimi që sqaron personin në lidhje me qëllimin e tij/saj aktual në jetë dhe u tregon atyre shenjat e Allahut në tokë dhe në univers. Nëse kjo nuk ndodh, gjeneratat e reja, që bëhen subjekt i ngulitjeve të ideologjive irelevante të mosbesimit, do të rriten në persona jo produktivë kurse dobia e tyre, për vendin e tyre, kombin e religjionin do të jetë e vogël. Arsimimi joadekuat që u ofrohet të rinjve shpjegon pse ata adoptojnë mënyrë të padëshirueshme të jetës dhe si pasojë u mungon bekimi që prezenton religjioni dhe humbin rrugën. Sigurisht, njeriu që i frikësohet Allahut dhe që ka vetëdije nuk do të rrezikojë përgjegjësinë e vet.
Në shoqëritë të cilave u mungon drejtësia reale, pabarazia e grave dhe burrave është një çështje serioze sociale që paraqet probleme të mëdha. Në shumë vende të botës, gratë shpesh trajtohen si qytetarë të klasit të dytë e madje edhe dëbohen. Të përceptuara si të dobëta dhe qenje me nevojë për mbrojtje, ato shpesh abuzohen. Për të njëjtën arsye, ato nuk mbajnë ndonjë rol që kërkon respekt e autoritet në shoqëri.
Në shoqëritë ku mbizotëron paragjykim i tillë, femra me karrierë të mrekullueshme në jetën afariste vështirë se mund të pranohet. Në përgjithësi, femrat shihen si njerëz që kanë mungesë vetëbesimi dhe përcaktimi, dhe që kanë aftësi të varfëra intelektuale. Ky racionalizim i “stereotipit-femër” në shoqëri, shërben në mënyrë të gabuar si një shpjegim për çdo gabim që bën femra. Në realitet, gabimet e tilla nuk janë të zakonshme për femra por janë univerzale për të gjitha qenjet njerëzore.
Ndër kandidatët që konkurrojnë për një vend pune, meshkujt zakonisht privilegjohen ndaj femrave, madje edhe kur kanë të njëjtat kualifikime, intelegjencë e aftësi. Kjo tendencë shpjegon pse ka mundësi të kufizuara që janë në dispozicion të femrave afariste.
Në anën, tjetër, shumica e femrave identifikohen me këtë imixh që u është ngjitur. Ky identifikim i bën ato të pranojnë si të vërtetë rolin inferior që u është dhënë në shumë shoqëri.
The Independent, 6 tetor 2000 - The Independent, 4 shtator 2000 - Time, 10 korrik 2000 - The New York Times, 1 nëntor 1999 Pabarazia gjinore në jetën sociale sot ka pasoja të mëdha në shumë vende. Këto janë ndër incidentet e zakonshme që shfaqen çdo ditë në shtyp. |
Paragjykimet në jetën sociale ndaj dallimeve gjinore kanë pasoja të habitshme në vendet në zhvillim. Lëre anash të drejtën e tyre për edukim e punë, ato madje janë të deprivuar edhe nga marrja e vendimeve lidhur me martesën. Të gjitha llojet e vendimeve personale të gruas gjenden ose te baballarët e tyre ose te burrat.
Ka një orvatje të vazhdueshme për të ofruar zgjidhje në këto implementime të mangëta ku vetëm disa sosh janë përfshirë këtu. Shoqatat e themeluara për të mbrojtur të drejtat e grave, konceptet siç është liria dhe barazia ose lëvizjet feministe e seminaret, panelet ose diskutimet nuk kanë dhënë ndonjë kontribut të thënë për zgjidhjen e zbatueshme. Të gjithë këto orvatje dëshmojnë se këto zgjidhje shkaktojnë komplikime të qenësishme. Kjo është pasojë natyrore meqë zgjidhja reale, si në të gjitha fushat tjera, është unike: zbatimi i Kuranit.
Besimtarët dhe besimtaret janë të dashur për njëri-tjetrin, urdhërojnë për të mirë, e ndalojnë nga e keqa, e falin namazin dhe japin zeqatin, respektojnë Allllahun dhe të dërguarin e Tij. Të tillët do t'I mëshirojë All-llahu. Allllahu është ngadhnjyes, I urtë. (Surja Tavba: 71)
Në shoqëritë ku zbatohen Kurani e Suneti, nuk ka ndonjë dallim paragjykues ndërmjet individëve të shoqërisë, pa marrë parasysh a janë gra, burra, të pasur a të varfër, të rinj a të vjetër. Gjendja sociale, profesioni, pasuria, ose gjinia nuk i bëjnë njerëzit që të gëzojnë privilegje të veçanta. Vepra e mirë në të cilën është angazhuar dikush dhe frika e dikujt nga Allahu dallon, siç është përmendur në ajetin " Dhe përgatituni me furnizim (për rrugë), e furnizimi më i mirë është devotshmëria, e ju të zotët e mendjes keni dronë Time. " (Surja Bekare: 197) Në Kuran, njerëzit nuk janë ndarë në baza paragjykuese, në femra e meshkuj. Allahu i adresohet si burrave edhe grave që të kenë besim të ai dhe që të bëjnë vepra të mira. Allahu thekson rëndësinë e të jetuarit sipas vlerava që urdhëron. Në këtë kuptim, të qenit femër ose mashkull nuk ka ndonjë rëndësi. Disa nga ajetet e theksojnë këtë siç vijon:
Besimtarët dhe besimtaret janë të dashur për njëri-tjetrin, urdhërojnë për të mirë, e ndalojnë nga e keqa, e falin namazin dhe japin zeqatin, respektojnë All-llahun dhe të dërguarin e Tij. Të tillët do t'i mëshirojë All-llahu. All-llahu është ngadhnjyes, i urtë. Besimtarëve dhe besimtareve All-llahu u premtoi xhennete nën të cilët rrjedhin lumenj, në të to do të jenë përgjithmonë, dhe (u premtoi) vendbanime të bukura në xhennetin e Adnit, edhe një disponim nga All-llahu që është mbi të gjitha. Ky, pra është ai shpëtimi i madh. (Surja Tevba: 71-72)
Nuk ka dyshim se për myslimanët e muslimanet, besimtarët e besimtaret, adhuruesit e adhurueset, të sinqertit e të sinqertat, durimtarët e durimtaret, të përvuajturit e të përvuajturat, sadakadhënësit e sadakadhënëset, agjëruesit e agjërueset, ruajtësit e nderit e ruajtëset e nderit, shumë përmendësit e All-llahut e shumë përmendëset e All-llahut, All-llahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh. (Surja Ahzab: 35)
Kush bën ndonjë nga punët e mira, qoftë mashkull ose femër duke qenë besimtarë, të tillët hyjnë në xhennet dhe nuk u bëhet farë padrejtësie. (Surja Nisa': 124)
Në shoqëritë e larguara nga religjioni, femrat përballen me shumë vështirësi, e në veçanti duhet përmendur ato që përjetohen pas shkurorëzimit. Shkurorëzimi krijon shumë probleme për gruan e cila është parandaluar që të punojë nga burri i saj dhe kështu ka mbetur e varur ekonomikisht nga ai.
Fakti se shumica e grave nuk kanë ndonjë profesion, se nuk janë mjaft të reja për të shkuar në punë ose se nuk janë titullare të ndonjë të drejte sociale e bën të vështirë ndarjen e tyre. Përfitimet shtesë që i kërkojnë palët e shkurorëzuara nga njëri tjetri dhe insitimi i tyre për të ndjekur interesin e vet kontribuon për konflikte ndërmjet palëve dhe e bën situatën edhe më të vështirë.
Sidoqoftë, në shoqëritë e besimtarëve, njerëzit nuk kalojnë nëpër telashe të tilla, sepse ata zbatojnë Kuranin e Sunetin. Respekti e dashuria që ndjehen në fillim të martesës nuk humben kur palët vendosin të përfundojnë martesën, sepse ajo bëhet me pëlqim të dyanshëm. Ky qëndrim është rezultat i shpjegimit se palët nuk e shohin njëri tjetrin si femër ose mashkull por si qenje njerëzore që kanë besim në Allahun, dhe prandaj Allahu është krijimi më i lartësuar. Ky qëndrim mirëmban kurtoazinë pas divorcit.
Ka shumë masa të ndërmarra në Kuran që sigurojnë të drejtat e gruas pas ndarjes. Ato që lidhen me situatën e saj ekonomike e mbrojnë mirëqenjen e gruas së ndarë. Ajeti në vazhdim na informon për përfitimet e ndihmn financiare të specifikuar nga aprovimi i përbashkët i të dyja palëve si dhe trajtimin përkatës të gruas pas ndarjes:
Për të devotshmit është obligim që edhe për gratë e lëshuara të bëjnë një furnizim të zakonshëm. (Surja Bekare: 241)
Nuk është mëkat për ju nëse i lëshoni gratë pa pasur kontakt (martesë) me to dhe para se t'u caktoni atyre ndonjë caktim (kurorë-nikah), po pajisni ato (me ndonjë pajisje), pasaniku sipas mundësisë së tij dhe i varfëri sipas mundësisë së tij. Një pajisje e zakonshme është obligim për bëmirësit.E nëse i lëshoni ato para se të kontaktoni, por u keni pas caktuar atyre një caktim (kurorës), atëherë duhet t'u jepni gjysmën e asaj që e keni caktuar, përveç nëse ju falin ose ju falë ai në duart e të cilit është lidhja e kurorës. E të falni (burra ose gra) është më afër devotshmërisë, e mos e harroni bamirësinë ndërmjet jush. Vërtetë, All-llahu sheh atë që veproni. (Surja Bekare: 236-237)
Ai që është i pasur, le të shpenzojë sipas mundësisë së vet, e ai që është ngusht nga pasuria, le të japë nga ajo që i ka dhënë All-llahu, e All-llahu nuk ngarkon askë, vetëm aq sa i ka dhënë; mirëpo pas vështirësisë All-llahu sjell çlirim (begati). (Surja Talak: 7)
Sërish nga ajetet, ne e dijmë se, pas ndarjes, nuk është e ligjshme për burrin që të mbajë çfarëdo qoftë që i ka dhënë gruas gjatë martesës. Të gjitha nevojat e gruas së ndarë që i përkasin strehimit janë gjithashtu të garantuara gjatë periudhës 'iddah pas ndarjes. Sipas Kuranit, është poashtu e paligjshme që të trashëgohet gruaja me forcë.
Ajo që është treguar deri më tani na shpalos faktin se zbatimi i Kuranit sjell zgjidhje. Në shoqëritë ku njerëzit jetojnë sipas Kuranit, gratë nuk janë subjekt i maltretimit dhe çnderimit si në shoqëritë e tjera.
Sot, jo të gjithë individët në botë kanë qasje në burime ushqimore. Energjia themelore e një mashkulli të rritur është rreth 2,800 kalori në ditë. Burimet ushqyese të disponueshme në planet janë adekuate për të plotësuar nevojën e çdo individi. Mirëpo, pjesa dërrmuese e botës është e përjashtuar nga këto përfitime dhe më shumë se 800 milionë njerëz në tokë vuajnë nga mosushqyeshmëria ekstreme. Kaloria ditore që harxhon 75% e popullsisë botërore (4.03 miliardë njerëz në vitin 1991) është shumë nën nivelin e minimumit të kalorive harxhuese. Për shkak të shpërndarjes jo të barabartë të ushqimit në botë numri i njerëzve të paushqyer dallon nga vendi në vend. Statistika të tjera tregojnë se përmbushja e nevojave themelore të popullsisë së vendeve në zhvillim (ushqimi, pirja, uji, sanitariet, kujdesi shëndetësor dhe edukimi) do të kushtonin afërsisht 40 milionë dollarë në vit. Kjo figurë barazon 4% të pasurisë së kombinuar të 225 njerëzve më të pasur në botë.3
Siç tregojnë këto statistika, burimet e tepërta të disa vendeve, edhepse të një rëndësie vitale, janë të padisponueshme në disa vende të tjera. Në vendet e pasura, disa burime që nuk janë në përdorim mbeten kot, edhepse ato mund të transferohen në vendet e varfëra. Mjerimi i disa vendeve afrikane është një shembull me të cilin është i njohur secili.
Padrejtësitë globale nuk janë të kufizuara në ushqim e ujë. Padrejtësia e njëjtë është poaq e vërtetë për shërbimet shëndetësore, e kjo krijon probleme serioze në tërë botën. Duke iu falënderuar hulumtimeve dhe zbulimeve në fushën e mjekësisë, sot shumë sëmundje mund të kurohen e parandalohen lehtë. Kjo është e mundur përmes teknologjisë mjekësore të aplikuar nga vendet e pasura me mjetet e tyre financiare. Vështirë që kjo të mund të thuhet për vendet e pazhvilluara. Problemet e vogla shëndetësore, me të cilat vendet e pasura ia dalin lehtë në krye, paraqesin kërcënim serioz në vendet e varfëra.
Për shembull, leproza është një sëmundje e fshehtë bakteriale që lulëzon kryesisht në “rripin e varfërisë” të rruzullit. Kjo sëmundje, që ka pikëlluar njerëzimin që kur s’ mbahet mend, mund të kurohet me mjaft lehtësi në ditët e sotme. Leproza paraqet një kërcënim serioz në vendet e goditura nga varfëria, por në botën e zhvilluar ka vetëm raste sporadike ose hiç raste të raportuara. Ndër arsyet kryesore që sëmundja nuk është eliminuar në vendet e varfëra është fakti se kurimi është i gjatë dhe çmimi për t’u mjekuar është shumë i shtrenjtë. Tashmë, mbetet fakti se ndihma mjekësore që ofrohet nga vendet e pasura mund të kontribuojë për eliminimin e problemit.
|
A leprous 14 year old. |
Kur konsiderohen në përgjithësi të gjitha problemet shëndetësore, leproza mbetet maja e një ajsbergu. Në vendet e pazhvilluara, teknologjia është impotente përballë shumë epidemive të tjera. Për më tepër, në mungesë të mjeteve financiare, zor se mund të kurohen këto sëmundje, lëre pastaj që të zhduken tërësisht. Sidoqoftë, zgjidhja e të gjitha problemeve shëndetësore është e thjeshtë: përmes një organizimi racional, mund të vihen në praktikë shumë metoda, siç është transferi i pajisjes së ndaluar mjekësore që është deponuar nëpër depotë e vendeve të zhvilluara për vendet e varfëra.
Pabarazitë globale janë poashtu të dukshme në disponueshmërinë e tekonologjisë së informimit në tërë globin. Për të zgjeruar zonat bujqësore, vendet e zhvilluara investojnë me tepri në hulumtimin e teknologjisë bujqësore e të ujitjes, duke bërë aktivitetetet bujqësore të mundshme nëpër toka joproduktive, madje edhe shkretëtira. Sot, sistemet e ujitjes janë duke u transformuar falë teknologjisë informative. Sistemet e ujitjes të mbështetura në kompjuterë, që synojnë humbjen e ujit në minimum, e kanalizojnë ujin direkt në rrënjë të bimëve, nën dhe, duke ruajtur çdo pikë të mundshme në dobi të bujqësisë. Janë paraqitur projekte për të përmirësuar të gjitha burimet e ujit, siç janë deti dhe ujërat që rrjedhin me qëllim të përdorimit të ujitjes në shkretëtira.
Këto metoda moderne të bujqësisë paraqesin si të mundshëm prodhimin madje edhe nëpër shkretërtira. Mirëpo, fakti që këto zbulime nuk janë të disponueshme në vendet e goditura nga varfëria, mbetet një problem ndaj të cilit duhet menduar seriozisht. Teknologjia e varfër e këtyre vendeve nuk jep prodhimtari të lartë madje as në tokën pjellore, duke shndërruar kështu urinë në një kërcënim serioz për njerëzit e vet.
Sot, në disa vende, ngarkesat me perime e fruta shkarkohen në djerrina. Megjithatë, mbetet fakti se në planet, ka me miliona që jetojnë nën vijën e fundit të kufirit të varfërisë. Shpërndarja racionale e burimeve botërore mund ta parandalojë ekstravagancën, ndërkohë që mbron njerëzit që vuajnë nga uria në zonat e ndryshme të botës.
… Hani frutat e tyre kur të piqen dhe ditën e korrjes (të vjeljes) së frutave jepni atë pjesë që është obligim (të varfërve e nevojlive) dhe (hani-jepni) mos teproni, pse Ai nuk i do shkapërderdhësit. (Surja An'am: 141) |
Në disa raste, e tërë popullsia e një vendi jeton nën rrezikun e urisë. Shtypi i kushton hapësirë në faqe të tëra një mjerimi të tillë, duke ia tërhequr secilit vëmendjen për situatën por, deri tani ka dështuar që të depërtojë te njerëzit për gjetjen e zgjidhjes. Zgjidhjet janë parë në masa të përkohshme dhe projekte afatshkurtëra, mirëpo masat e tilla të dobëta, të cilave u mungon një depërtueshmëri, nuk prodhojnë ndonjë rezultat.
Në këtë pikë, njerëzit vërtetë kanë nevojë për zgjidhje të shpejta e efektive të cilat do të adresojnë nevojat aktuale. Sot, vendet e goditura nga varfëria marrin shuma të mëdha të ndihmës ushqimore. Tashmë, shumë nga to nuk shërbejnë për asnjë të mirë sepse ato thjeshtë bëhen për qëllime të ekspozimit dhe janë në papajtueshmëri me nevojat e vuajtësve të krizës. Alternativisht, duke u vonuar ose për shkak të ndërprerjeve brenda organizatës, ushqimi prishet para se të arrijë në destinacion. Shoqatat janë krijuar për të organizuar këtë ndihmë. Sidoqoftë, këto shoqata kanë mungesë kredibiliteti, meqë shpesh janë përplot korrupsion.
Fakti se miliona njerëz në botë ende vuajnë nga uria, është shenjë e përdorimit të paefektshëm të burimeve botërore. |
Newsweek, 18 maj 1998 |
Newsweek, 17 dhjetor 1990 - Newsweek, 24 shkurt 1997 |
Nën dështimin për të gjetur një zgjidhje konkrete qëndron egoizmi, interesi vetjak, ambicja, shkujdesshmëria e dobësi tjera morale. E vetmja mënyrë për t’i dhënë fund këtyrë jopërsosmërive morale është të komunikuarit e Kuranit njerëzve dhe të përkujtuarit atyre se ne do të japim llogari për të gjitha veprat tona në jetën e përtejme.
Si në shembujt e mëparshëm lidhur me shëndetin dhe edukimin, drejtësia do t’i jepte fund shumë problemeve në tërë botën. Sidoqoftë, këtu një pikë meriton vëmendje të veçantë: kur ne themi shpërndarje korrekte, nuk duhet nënkuptuar se gjithçka do të jetë e disponueshme për secilin, çdokund e në të njëjtën masë. Ajo që nënkupton kjo është se nevojat e njerëzve duhet plotësuar në tërësi. Sigurisht, sistemi i veçantë i ujitjes i vënë në shkretëtirë nuk do të jetë në përdorim diku tjetër. Ngjashëm, askush nuk mund të presë që një vend të dërgojë barëra në një vend tjetër, nëse i njëjti bar është i nevojshëm për vetë atë vend. Për më tepër, nuk është thelbësore që secili qytetar të posedojë saktësisht sasinë e njëjtë të pronës. Ajo që është me rëndësi është se nuk duhet pasur disa njerëz që kënaqen në jetë ekstravagante, derisa, afër tyre, ka njerëz që vuajnë nga varfëria. Është thelbësore shmangja e një hendekut të pa urë ndërmjet të varfërve e të pasurve.
Kur të jetë zbatuar urdhëri i Allahut, "Të pyesin ty edhe se ç'do të japin. Thuaj: “Tepricën!” Kështu ua sqaron All-llahu juve argumentet ashtu që të mendoni (çka është mirë e çka është keq)." (Surja Bekare: 219), shpërndarja korrekte që do të çojë shoqëritë në paqe do të shfaqet spontanisht.
In our day, dry arid land can be transformed into productive fields, through agricultural technology employed by some countries like the United Arab Emirates and Israel. The same technology should immediately be transferred to drought-stricken countries. |
Të pyesin se ç'do të japin. Thuaj: "Atë që jepni prej pasurisë jepni për prindërit, për të afërmit, për bonjakët, për të varfërit, për gurbetçinjtë. E çdo të mirë që punoni, s'ka dyshim se All-llahu e di. (Surja Bekare :215) |
Kur njëherë të jenë marrë në konsideratë të gjitha këto fakte, ne arrijmë në konkluzion se vetëm të jetuarit sipas Kuranit do të sigurojë një strukturë komplete sociale korrekte. Kjo sepse vetëm morali i Kuranit ofron sjellje morale dhe urtësi. Egoizmi, vetëkënaqësia, njerëzit e shkujdesur do të shndërrohen në të mëshirshëm, njerëz që mendojnë për të mirën e të tjerëve dhe që gjejnë zgjidhje. Kjo thjeshtë do të thotë fund i shumë problemeve.
Në shoqëritë ku gëzohet drejtësi, njerëzit nuk ndalen në dobësitë morale siç janë ndjekja e interesit vetjak, mashtrimi ose shkelja e të drejtave të tjetrit. Urdhërat themelore të Kuranit na mësojnë çështjet siç është bashkëpunimi e mëshira, të cilat janë thelbi i shoqërisë së drejtë. Në shoqëri të tillë, secili kujdeset për interesat e tjetrit, prandaj të drejtat dhe interesat e të gjithëve janë të siguruara. Kjo është ajo që sjell paqja e përgjithshme dhe siguria e shoqërisë. Në këtë kuptim, përgjegjësia e të gjithë besimtarëve, është që të komunikojnë vlerat e lavdëruara të Allahut dhe religjionin e drejtë në tërë botën. Ky është tipari më i rëndësishëm i besimtarëve:
Nga ju le të jetë grup që thërret në atë që është e dobishme, urdhëron për punë të mbara dhe ndalon nga e keqja. Të tillët janë ata të shpëtuarit. (Surah Ali 'Imran: 104)
(Të xhennetit janë) Edhe ata që pendohen, ata që sinqerisht adhurojnë, ata që falënderojnë, ata që agjërojnë, ata që bëjnë ruku, që bëjnë sexhde, që urdhërojnë për të mira e ndalojnë nga të këqijat, edhe përmbushin dispozitat e All-llahut. Pra, përgëzoj besimtarët. )(Surja Tavba: 112
Allahu përmend ekzistimin e njerëzve që jetojnë sipas këtyre vlerave dhe prandaj u bën thirrje njerëzve që t’i ndjekin ato. Vetëm ata që i bëjnë njerëzit që t’i shmangen veprave të liga do të fitojnë shpëtim:
E kur braktisën atë për të cilën ishin këshilluar, Ne i shpëtuam ata që pengonin nga të këqiat, ndërsa ata që kundërshtuan i kapëm me një dënim të fortë, ngase ishin të shfrenuar. (Surja A'raf: 165)
1. Muslim Vol. 4 Hadith 6309
2. Muslim Vol. 3 Hadith 4264
3. UNESCO the COURIER, mars 1999, p.22