2. Ringjallja - Parathënie

Besimi në ahiret (jetën e përtejme)

Besimi në ahiret është njëra prej shtyllave më të rëndësishme të besimit. Në suren e parë të Kuranit, pas atributeve të Tij, “i Gjithëmëshirshmi” dhe “Mëshirëploti”, Allahu pohon se “Ai është Sunduesi i Ditës së Gjykimit” (Sure Fatiha: 4). Në ajetin e tretë të sures tjetër, thuhet se besimtarët janë “…ata të cilët e besojnë të fshehtën…” (Sure Bekare: 3)

Ky koncept i “të padukshmes” përmban po ashtu ringjalljen pas vdekjes, Ditën e Ringjalljes, xhenetin dhe xhehenemin, thënë shkurt, çdo gjë që ka të bëj me Ahiretin. Me të vërtetë, në ajetin vijues, ajetin e 4-të të Sures Bekare, me fjalët “…ata janë të bindur plotësisht për Ahiretin”, theks i veçantë i është vënë besimit në Ahiret.

Besimi në Ahiret është shenjë e besimit të vërtetë dhe si i tillë është shumë i rëndësishëm. Natyra e besimit në Ahiret siç shpjegohet në Kuran jap dëshmi të fortë për sinqeritetin dhe vërtetësinë e një besimtari. Ai i cili beson në Ahiret tashmë ka vënë themelet e besimit të pakusht në Allahun, në Librin e Tij dhe në të dërguarin e Tij. Një individ i tillë e din se Allahu ka fuqi mbi çdo gjë dhe se fjalët e Tij dhe premtimet e Tij janë të vërteta. Rrjedhimisht, ai nuk ushqen kurrë dyshime në mendjen e tij për Ahiretin. Para se t’i shoh dhe të jetë dëshmitarë i këtyre fakteve, ai beson në to sikur t’i kishte parë tashmë ato. Ky është rezultat i natyrshëm i besës dhe besimit që ai ka në Allah dhe i mençurisë që i është dhuruar atij. Veç kësaj, një besim i palëkundur në Ahiret, i dëlirë prej të gjitha formave të dyshimit, përmban besimin në ekzistencën e Allahut si edhe në atributet e Tij, si shpjegohet në Kuran dhe besimin e plotë në të dhe nënshtrimin ndaj Tij. Ky besim bën që njeriu të njeh Allahun dhe ta çmoj Atë ashtu si duhet. Ky është besimi që Allahu e konsideron si të çmueshëm.

Nga ajo që u tha më parë, është e qartë se të kesh bindje të vërtetë dhe të plotë qëndron mbi një besim të vendosur në Ahiret. Në shumë pjesë të Kuranit, ka përmendje të mohimit të Ahiretit nga ana e jobesimtarëve dhe për jovendosmërinë e tyre lidhur me vërtetësinë e tij. Në të vërtetë, shumica e tyre janë njerëz të cilët besojnë në ekzistencën e Allahut. Megjithatë, ajo që i bën ata të devijojnë nga udha e drejtë më së shumti nuk janë çështjet që kanë të bëjnë me ekzistencën e Allahut por me atributet e Tij. Disa besojnë se Allahu fillimisht krijoi gjithçka dhe pastaj i la njerëzit të veprojnë si të duan – të paudhëzuar. Disa, në anën tjetër, mendojnë se Allahu krijoi njeriun, por se vet individi është ai i cili përcakton fatin e vet. Një grup tjetër beson se Allahu nuk i din mendimet intime dhe fshehtësitë e njeriut. Disa të tjerë besojnë në ekzistencën e Allahut, por nuk e pranojnë idenë e fesë. Allahëruesit e kësaj bindjeje të fundit në Kuran karakterizohen si vijon:

Ata (mohuesit) nuk e njohën Allahun sa duhet njohur Atë kur thanë; "Allahu nuk i shpalli gjë asnjë njeriu!" (Sure En’am: 91)

Pra, në vend të një mohimi total të ekzistencës së Allahut “mosnjohja e Allahut sa duhet njohur Atë” dhe si pasojë, mohimi i Ahiretit, përbëjnë bazën e mosbesimit. Me të vërtetë, përqindja e njerëzve që refuzojnë të pranojnë ekzistencën e Krijuesit është mjaft e ulët dhe shumica e tyre shpesh kanë dyshime për bindjet e tyre. Kjo është arsyeja pse në Kuran, nuk përmenden shumë njerëzit të cilët e mohojnë Allahun. Anasjelltas, njeriu gjen përmendje gjithëpërfshirëse për njerëzit të cilët i shoqërojnë shokë Allahut dhe mohojnë ringjalljen prej të vdekurve, Ditën e Gjykimit, Parajsën, Ferrin dhe të gjitha elementet dhe shpjegimet që janë të lidhura me besimin në Ahiret.

Edhe pse Ahireti është një e vërtetë e cila nuk mund të perceptohet përmes pesë shqisave, Allahu e krijoi atë së bashku me dëshmi të panumërta ashtu që mendjet tona të munden me lehtësi ta kuptojnë atë. Në të vërtetë, si një gjë e nevojshme për të kaluar provën e kësaj bote, njeriu duhet ta kuptoj këtë fakt, jo përmes pesë shqisave, por me anë të mendjes dhe si çështje të ndërgjegjes. Çdo person i rëndomtë, pas një meditimi, lehtë e kupton se gjithçka në mjedisin ku jeton, duke përfshirë edhe veten e tij, nuk ka mundur të vjen në jetë si rezultat i rastësisë së thjeshtë por më tepër përmes ushtrimit të fuqisë, dijes, vullnetit dhe kontrollit superior të një Krijuesi. Pastaj, ai rrjedhimisht e kupton se krijimi i Ahiretit është një gjë e thjeshtë për Allahun dhe se kjo është pasojë më se e natyrshme dhe e arsyeshme e kësaj bote. Për më tepër, ai e kupton se urtësia dhe drejtësia e Allahut kërkojnë ekzistencën e Ahiretit.

Edhe pse kjo është aq e qartë, ai i cili është i pabindur ndaj urdhrave të Allahut, nuk do ta pëlqente idenë e ringjalljes prej të vdekurve. Si njeri i cili kalon jetën e tij duke kënaqur dëshirat e tij të kota, nuk do të dëshironte të qëndrojë përpara Allahut për të dhënë llogari për atë që ka vepruar gjatë tërë jetës së vet. Kjo është arsyeja pse, përkundër posedimit të një kuptimi të plotë të ekzistencës së Allahut, ai do të zgjidhte të ndrydhë zërin e ndërgjegjes së tij dhe të mashtrojë vetveten. Duke qenë i mbyllur në një dimension të tillë, një jobesimtar fillon të bëjë krahasime të paurta, të paqëndrueshme dhe të paarsyeshme pa vlerësime afatgjata, vetëm për ta mohuar ringjalljen dhe Ahiretin:

Ai na solli Neve shembull, e harroi krijimin e vet e tha: "Kush i ngjall eshtrat duke qenë ata të kalbur? (Sure Ja Sin: 78)

Mirëpo, kjo pyetje, e bërë thjeshtë për t’iu shmangur realitetit dhe për të përkrahur vet-mashtrimin, ka një përgjigje të qartë:

Thuaj: "I ngjall Ai që i krijoi për herë të parë, e Ai është shumë i dijshëm për çdo krijim. (Sure Ja Sin: 79)

Në Kuran, Allahu e bën të qartë se bërja e krahasimeve të tilla të paqëndrueshme është një veti e veçantë për jobesimtarët:

Shembulli i keq u takon atyre që nuk besojnë botën tjetër, ndërsa Allahut i takon shembulli më i lartë. Ai është fuqiploti, i urti. (Sure Nahl: 60)

Disa, në anën tjetër, përpiqen të arsyetojnë qëndrimin e tyre duke dhënë disa të ashtuquajtura shpjegime:

Ata (idhujtarët në dynja) thonë: "A thua do të bëhemi përsëri kështu si jemi?" A edhe pasi të jemi bërë eshtra të kalbur?" Ata thanë: "Atëherë, ai kthim do të jetë dëshpërues për ne!" (Sure Nazi’at: 12)

Në të vërtetë, përkundër të qenit të bindur për këtë, ata nuk ngurrojnë të pranojnë se ekzistenca e Ahiretit nuk iu shkon për shtati qëllimeve të tyre në jetë.

Jobesimtari zvogëlon urtësinë e vet me vullnetin e vet. Duke e kuptuar paarsyeshmërinë e pohimeve të tij, ai prapëseprapë e trajton këtë çështje me kryeneçësi sentimentale dhe bën gjithçka për të gjetur kënaqësi psikologjike në të:

Ata u betuan në Allahun, me betimin e tyre të fortë se "Allahu nuk e ringjall atë që vdes!" Po, (i ringjall) ai është premtim i Tij i prerë, por shumica e njerëzve nuk dinë. (Sure Nahl: 38)

Duke i marr teket dhe dëshirat e tyre për Allaha të tyre, këta njerëz thonë fjalë të kota për të lehtësuar ndërgjegjet e tyre dhe pastaj gjejnë prehje në to. Allahu përshkruan natyrën e këtyre njerëzve të cilët mohojnë ekzistencën e Ahiretit:

Ne krijuam shumë nga xhinët e njerëzit për xhehenem. Ata kanë zemra që me to nuk kuptojnë, ata kanë sy që me ta nuk shohin dhe ata kanë veshë që me ta nuk dëgjojnë. Ata janë si kafshët, bile edhe më të humbur, të tillët janë ata të marrët. (Sure A’raf: 179)

Në një pjesë tjetër të Kuranit, gjendja e këtyre njerëzve përshkruhet si vijon:

A e ke parë ti (Muhammed) atë që teket dhe dëshirat e tij i merr si Allah të vetin - të cilin Allahu e ka humbur me dashje, ia ka vulosur të dëgjuarit dhe zemrën e tij, i ka vënë perde mbi të parët e tij? Më thuaj, pos Allahut, kush mund ta udhëzojë atë? Pra a nuk merrni mësim?

A nuk merrni mësim? Ata edhe thanë: "Nuk ka tjetër, vetëm se kjo jetë jona në këtë botë, po vdesim dhe po lindemi dhe asgjë nuk na shkatërron tjetër pos kohës. Ata për këtë nuk dinë asgjë, ata vetëm fantazojnë. (Sure Xhathije: 23-24)

Realiteti i jetës së dynjasë

Jobesimtarët pohojnë se është e pamundshme të kuptohen disa gjëra përmes urtësisë. Ata pohojnë se vdekja, ringjallja prej të vdekurve dhe Ahireti janë disa prej tyre.

Ne mund të tërheqim paralele midis këtyre koncepteve dhe dukurive të gjumit dhe ëndrrave. Ai i cili me këmbëngulje mohon se do të ringjallet pas vdekjes dhe vazhdimisht i shmanget mendimit për vdekjen, nuk është i vetëdijshëm në të vërtetë se ai përjeton vdekjen çdo natë në gjumë dhe në të njëjtën mënyrë ringjallet në mëngjes kur zgjohet prej gjumit. Shpjegimi i dhënë në Kuran për gjumin paraqet ndihmë të madhe për të kuptuar këtë çështje. Allahu e përshkruan gjumin në Kuran si vijon:

Allahu i merr shpirtrat kur është momenti i vdekjes së tyre (i vdekjes së trupave të tyre), e edhe atë që është në gjumë e nuk ka vdekur, e atij që i është caktuar vdekja e mban (nuk e kthen), e atë tjetrin (që nuk i është caktuar vdekja, por është në gjumë), e lëshon (të kthehet) deri në afatin e caktuar. Vërtet, në këto ka argumente për një popull që mendon. (Sure Zumer: 42)

Ai është që ju vë në gjumë natën dhe e di çka vepruat ditën, pastaj ju ngjall-zgjon në të (ditën) për deri në afatin e caktuar (vdekje). Pastaj do të ktheheni e do t'ju njoftojë me atë që keni pas vepruar. (Sure En’am: 60)

Në vargjet e mësipërme, gjendjes së gjumit i referohet si “vdekje”. Nuk bëhet ndonjë dallim domethënës në mes të “vdekjes” dhe gjumit. Çfarë ndodhë, atëherë, gjatë gjumit që ka ngjashmëri aq mahnitëse me vdekjen?

Gjumi është largimi i shpirtit të njeriut prej trupit ku banon gjersa është i zgjuar. Në anën tjetër, në ëndërr shpirti merr një trup krejt tjetër dhe fillon të perceptoj një mjedis krejt tjetër. Ne kurrë nuk mund të dallojmë se kjo është një ëndërr. Ne ndiejmë frikë, keqardhje dhe dhimbje, shqetësohemi apo përjetojmë kënaqësi. Në ëndrrat tona, ndjehemi shumë të sigurt se ajo që na ndodhë është e vërtetë dhe shpesh japim përgjigje të njëjta sikurse kur jemi të zgjuar.

Po të ishte teknikisht e mundshme të ndërhyhet nga jashtë dhe t’i thuhet ëndërruesit se ajo që ai pa ishin thjeshtë ndjenja dhe iluzione, ai thjeshtë do ta shpërfillte këtë vërejtje dhe madje do të mendonte se po “talleshin” me të. Mirëpo, në realitet, këto perceptime nuk kanë korrespondues material në botën e jashtme dhe ajo që ne përjetojmë në ëndrrat tona është përmbledhje e imazheve dhe perceptime të cilat Allahu ua projekton shpirtrave tonë.

Çështja më e rëndësishme që duhet ta mbajmë në mend është fakti se i njëjti ligj hyjnor ende vlen kur jemi të zgjuar. Allahu në Kuran konfirmon se ëndrrat i nënshtrohen vullnetit dhe kontrollit të Tij siç pohohet në vargjet:

Dhe (përkujto) kur Allahu t'i dëftoi ty ata në ëndërr, të paktë në numër, e sikur t'i dëftonte shumë, ju do të dobësoheshit e do të grindeshit për çështjen (e luftës), por Allahu ju shpëtoi. Allahu vërtet e di shumë mirë se ç'mbajnë kraharorët (zemrat). Përkujtoni kur u takuat (në sheshin e luftës), e Ai bëri që ata në sytë tuaj të duken pak, e po ashtu edhe ju të dukeni në sytë e tyre pak; e bëri këtë për të zbatuar Allahu një çështje që ishte e vendosur. Vetëm te Allahu është përfundimi i çështjeve.(Sure Enfal: 43-44)

Ofron dëshmi të qartë se i njëjti ligj vlen për jetën e përditshme. Fakti se perceptimet dhe imazhet që kemi për materien i nënshtrohen plotësisht vullnetit dhe krijimit të Allahut dhe se veç tyre, se nuk ka ekzistencë në botën e jashtme pohohet në vargjet në vazhdim:

Ju (jehudi) patët një përvojë të madhe në ato dy grupet që u konfrontuat ndërmjet vete. Njëri grup luftonte në rrugën e Allahut, e tjetri ishte jobesimtar, dhe me shikimin e syve të tyre i shihnin se ishin dy herë më shumë se besimtarët. Po, Allahu me ndihmën e vet përforcon atë që do. Vërtetë, në këtë është një përvojë e madhe për ata që kanë mendje të kthjelltë. (Sure Ali Imran: 13)

Pikërisht si në rastin me ëndrrat, ajo që ne përjetojmë gjatë jetën së përditshme dhe çështjet të cilat pandehim se ekzistojnë jashtë janë imazhe që Allahu ua projekton shpirtrave tonë, së bashku me ndjenjat që Ai bën që ne t’i ndjejmë në të njëjtën kohë. Imazhet dhe veprimet që kanë lidhje me trupat tonë si edhe ato të qenieve tjera ekzistojnë sepse Allahu krijon imazhet dhe perceptimet e treguara imazh pas imazhi. Ky fakt shpjegohet në Kuran:

Ju nuk i mbytët (në të vërtetë) ata, por Allahu (me ndihmën që ua dha) i mbyti ata, dhe ti nuk i gjuajte, (në të vërtetë) kur i gjuajte ata, por Allahu (të ndihmoi) i gjuajti, e (bëri këtë) për t'i shpërblyer besimtarët me një dhunti të mirë nga ana e Tij. Allahu gjithçka dëgjon dhe di. (Sure Enfal: 17)

I njëjti ligj hyjnor vlen për krijimin e Ahiretit dhe për imazhet dhe perceptimet që kanë të bëjnë me të. Kur vjen vdekja, të gjitha lidhjet e trupit me këtë botë këputen. Mirëpo shpirti është i amshueshëm sepse Allahu frymëzoi Shpirtin e Tij në të. Gjithçka që ka të bëj me jetën, vdekjen, ringjalljen dhe jetën e Ahiretit përbëhet thjeshtë prej perceptimeve të shumta që ndien shpirti i amshueshëm. Kjo është arsyeja pse, sa i përket shpjegimit bazë, nuk ekziston ndonjë dallim domethënës në mes të krijimit të kësaj bote dhe krijimit të xhenetit dhe xhehenemit. Gjithashtu, kalimi nga kjo botë në Ahiret nuk dallon nga zgjimi prej gjumit dhe vazhdimi i jetës së përditshme.

Me ringjallje, fillon një jetë e re në Ahiret me një trup të ri. Me të filluar të projektimit të perceptimeve që kanë të bëjnë me xhenetit apo xhehenemit i projektohen shpirtit, individi fillon t’i përjetoj ato. Allahu, Krijuesi i imazheve, zërave, aromave, shijeve dhe ndjenjave të pafund që i takojnë kësaj jete, në mënyrë të ngjashme, do të krijojë një numër të pafund të imazheve dhe ndjenjave të parajsës dhe ferrit. Krijimi i gjithë këtyre është gjë e lehtë për Allahun:

…Kur Ai dëshiron diçka, Ai vetëm i thotë: "Bëhu!" dhe në atë moment bëhet. (Sure Bekare: 117)

Një fakt tjetër që duhet përmendur është se sikur që në këtë botë jeta shfaqet me një dukje më të mprehtë se ëndrrat, ashtu shfaqet Ahireti në krahasim me jetën e kësaj bote. Po kështu, sikur që ëndrrat janë të shkurta krahasuar me këtë jetë, ashtu është kjo jetë krahasuar me Ahiretin. Siç dihet, koha nuk është e palëvizshme, siç supozohej më herët, por është një nocion relativ. Ky është një fakt i vërtetuar nga shkenca sot. Në ëndrra, një ngjarje që mendohet se zgjatë me orë të tëra, zgjatë vetëm disa sekonda. Madje edhe ëndrra më e gjatë zgjatë vetëm disa minuta. Megjithatë, ai i cili e përjeton ëndrrën mendon se ka kaluar me siguri ditë të tëra duke e përjetuar atë. Në Kuran bëhet fjalë për relativitetin e kohës:

Atje ngjiten engjëjt dhe shpirti (Xhibrili) në një ditë që zgjatë pesëdhjetë mijë vjet (ose lartësia e atyre shkallëve është pesëdhjetë mijë vjet). (Sure Me’arixh: 4)

Ai është që udhëheq çështjen (e të gjitha krijesave) prej qiellit në tokë, pastaj ajo (çështja) ngritet te Ai në një ditë që sipas llogarisë suaj është sa njëmijë vjet. (Sure Sexhde: 5)

Po ashtu, një person që kalon vite të tëra në këtë botë në të vërtetë jeton një jetë të shkurt bazuar në konceptin e kohës në Ahiret. Biseda në vazhdim gjatë gjykimit në Ahiret është një shembull i mirë për këtë:

Ai thotë: "E sa vjet keni kaluar në tokë?" Ata thonë: "Kemi qëndruar një ditë ose një pjesë të ditës, pyeti ata që dinë numërimin!" Ai thotë: "Mirë e keni, sikur ta dinit njëmend pak keni qëndruar!" A menduat se Ne u krijuam kot dhe se nuk do ktheheni ju te Ne? (Sure Mu’minun: 112-115)

Pasi që kështu qëndron puna, është e qartë se rrezikimi i jetës së përjetshme të njeriut për këtë jetë të përkohshme është një zgjidhje jo e mençur. Kjo bëhet më e qartë kur njeriu merr parasysh shkurtësinë e jetës së dynjasë në krahasim me Ahiretin.

Si përmbledhje, gjëja që ne quajmë materie dhe që supozojmë se ka një ekzistencë të jashtme nuk është asgjë tjetër përveç ndjesive që Allahu ia projekton shpirtit të njeriut. Një person beson se trupi i tij i takon vetes së tij. Megjithatë, trupi nuk është asgjë tjetër veçse një përfytyrim të cilin Allahu ia ka projektuar shpirtit të njeriut. Allahu ndryshon përfytyrimet kurdo që të dëshirojë Ai. Kur përfytyrimi i trupit papritmas zhduket dhe shpirti fillon të shoh iluzione të reja, me fjalë tjera, kur vdes njeriu, perdja që ia ka mbuluar sytë largohet dhe atëherë njeriu e kupton se vdekja nuk është zhdukje siç kishte besuar ai. Kjo në Kuran pohohet si vijon:

Agonia e vdekjes i vjen me atë të vërtetën (i zbulohet çështja e ahiretit); kjo është ajo prej së cilës ke ikur. Dhe i fryhet surit, e ajo është dita e premtuar (për dënim). E do të vijë secili njeri bashkë me të dhe grahësi edhe dëshmitari. (I thuhet) Ti ishe në një huti nga kjo (ditë) e Ne ta tërhoqëm perden tënde dhe tash ti sheh shumë mprehtë. (Sure Kaf: 19-22)

Kështu, jobesimtarët arrijnë të kuptojnë të vërtetën më qartë:

E thonë: "Të mjerët ne! Po kush na ngriti prej ku ishim të shtrirë në varre?" E, kjo është ajo që premtoi Allahu dhe vërtetuan të dërguarit. (Sure Ja Sin: 52)

Prej atij momenti, jobesimtarët fillojnë të përjetojnë pendim të madh – pendim më të madh se të gjitha pendimet.