Cilat Janë Shkaget Gë E Pengojnë Të Menduarit?

Ka shumë faktorë që e pengojnë njeriun për të menduar thellë. Secili prej tyre, disa ose të gjithë së bashku, mund ta pengojnë atë nga të menduarit dhe e vërteta. Në këtë drejtim, është e nevojshme që çdokush prej nesh t’i njohë këta faktorë, që ndikojnë negativisht dhe të çlirohet prej tyre. Përndryshe, njeriu nuk mund ta shohë “fytyrën” e vërtetë të jetës së kësaj bote, gjë që mund t’i sjellë një humbje të madhe në jetën e përjetshme.

Në Kuran, Allahu na tregon gjendjen e atyre njerëzve, që janë mësuar të mendojnë në mënyrë sipërfaqësore:

Ndjekja E Asaj Që Mendon Shumica, Shkakton Një Topitje Mendore.

Një nga çështjet që çorienton njerëzit më shumë është besimi i tyre, se ajo që bën “shumica” është e drejtë. Njeriu, zakonisht, është i prirur më tepër të pranojë atë që mëson nga njerëzit rreth tij, sesa të gjejë të vërtetën me anë të të menduarit. Ai vë re, se gjërat që i duken të çuditshme me vështrimin e parë, shpesh here konsiderohen të zakonshme nga njerëzit e tjerë. Më vonë ato nisin të mos vihen re edhe prej atij vetë dhe, pas pak kohe, ai, gjithashtu, fillon të mësohet me to.

Për shembull, një pjesë e madhe e njerëzve nuk duan ta pranojnë, se një ditë do të vdesin. Ata as nuk lejojnë ndokënd të bisedojë për këtë çështje, me qëllim që të mos e kujtojnë vdekjen. Duke e vënë re këtë, ky njeri sheh përreth tij dhe thotë: “Duke qenë se kushdo sillet kështu, nuk ka asgjë të keqe nëse edhe unë sillem në këtë mënyrë” dhe vazhdon të jetojë pa e menduar vdekjen. Nëse njerëzit përreth tij do të jetonin duke iu frikësuar Allahut dhe do të përpiqeshin për jetën pas vdekjes, atëherë edhe ky njeri, pa dyshim që do ta ndryshonte sjelljen e tij.

Po japim një shembull tjetër. Në TV dhe nëpër revista, botohen qindra lajme për fatkeqësitë, pandershmërinë, padrejtësinë, vetvrasjet, vrasjet, vjedhjet e keqtrajtimet dhe mijëra njerëz nevojtarë përmenden çdo ditë, por shumë njerëz që i lexojnë apo i shohin këto lajme, i kthejnë faqet e gazetave ose ndryshojnë kanalin e TV, pa asnjë shqetësim.

Në përgjithësi njerëzit nuk mendojnë, se pse ka kaq shumë lajme për ngjarje të tilla, ç’duhet bërë dhe çfarë masash duhen marrë, me qëllim që ato të parandalohen, ose çfarë mund të bëjnë ata vetë për këto çështje. As njerëzit rreth tyre nuk mendojnë për këto. Shumica e njerëzve bëjnë përgjegjës të tjerët për ato që ndodhin, duke përdorur një arsyetim të tillë: “Pse, unë do ta shpëtoj botën?!”

Plogështia Mendore

Plogështia është një faktor, që e mban larg nga të menduarit shumicën e njerëzve. Për shkak të plogështisë mendore, njerëzit e shohin çdo gjë siç e kanë parë gjithmonë dhe në mënyrën që janë mësuar ta shohin.

Ja një shembull nga jeta jonë e përditshme: në përgjithësi, mënyra se si amvisat e pastrojnë shtëpinë i ngjason mënyrës, se si e pastronte nëna e tyre. Ato as që mendojnë se si mund të pastrojnë më mirë dhe në mënyrë më praktike dhe as nuk përpiqen të gjejnë mënyra të reja. Po kështu, kur diçka ka nevojë për riparim, njeriu përdor ato mënyra e mjete që ka mësuar e njohur që në fëmijëri. Njerëzit, në përgjithësi, nuk kanë dëshirë të zbatojnë një mënyrë të re, që mund të jetë më praktike dhe më e efektshme. Mënyra e të folurit të tyre, gjithashtu, është e njëjtë. P.sh., mënyra se si flet një llogaritar është e njëjtë me atë të të gjithë llogaritarëve të tjerë që ai ka njohur. Mjekët, bankierët, shitësit… njerëzit nga të gjitha shtresat kanë mënyra të veçanta të foluri. Ata nuk përpiqen që të mendojnë për të gjetur mënyrën e duhur të të folurit, më të mirën dhe më të përshtatshmen. Ata, thjesht, imitojnë atë që kanë dëgjuar.

Moskokëçarja rreth këtyre problemeve, gjithashtu, vjen nga plogështia e të menduarit.

Për shembull, një kryetar bashkie përpiqet të zgjidhë problemin e trafikut, zakonisht, duke u bazuar tek ajo që bënin edhe kryetarët e mëparshëm.

Në shumë raste, për shkak se nuk mendon, njeriu nuk është i aftë të gjejë zgjidhje të reja.

Pa dyshim, shembujt e përmendur këtu janë probleme, nga të cilat njerëzit vuajnë çdo ditë të jetës së tyre, por ka disa çështje shumë më të rëndësishme që, nëse njerëzit nuk mendojnë për to, kjo mund të bëhet shkak që ata të vuajnë humbjen e përhershme. Shkaku i kësaj humbjeje është heqja dorë nga të menduarit mbi qëllimin e ekzistencës në këtë botë, mosmarrja parasysh e faktit se vdekja është e pashmangshme dhe se, përfundimisht, do të vijë dita e dhënies së llogarisë pas vdekjes.

Në Kuran, Allahu i fton njerëzit të mendojnë mbi këto çështje vendimtare:

Përgjigjia E Kushtëzuar: “Nuk Të Bën Mirë Të Mendosh Shumë!...”

Ekziston një bindje e përhapur në shoqëri, se të mendosh thellë, nuk të bën mirë! Njerëzit paralajmërojnë njëri-tjetrin duke thënë: “Mos mendo kaq shumë, se do të humbasësh mendjen...”

Kjo nuk është gjë tjetër veçse diçka e sajuar, që qëndron larg asaj që na mëson feja. Njerëzit nuk duhet t’i shmangen të menduarit, por duhet t’i shmangen të menduarit negativ, të qenurit të rrëmbyer, apo keqkuptimeve.

Mendimi, se jeta e kësaj bote është e përkohshme dhe se një ditë ata do të vdesin, i bën të ndjehen pesimistë. Kjo ndodh ngaqë disa prej tyre janë të vetëdijshëm, se jeta që kalon pa ndjekur udhëzimet e Allahut, do të sjellë një fund të keq për ta në jetën e përjetshme. Disa të tjerë janë pesimistë, sepse besojnë se do të zhduken plotësisht pas vdekjes.

Një njeri i mençur, që beson te Allahu dhe te jeta e përjetshme, nxjerr përfundime tërësisht të ndryshme nga këto, kur mendon se jeta e kësaj bote është e përkohshme.

Para së gjithash, pohimi se jeta është e përkohshme, e bën atë të angazhohet në përpjekje të zellshme për jetën e vërtetë dhe të përjetshme pas vdekjes. Duke qenë se ai e di, se kjo jetë shpejt a vonë do të mbarojë, ai nuk rrëmbehet nga ambicja për pasione materiale dhe interesa të ngushta.

Ai është jashtëzakonisht i përulur. Asgjë në këtë jetë të përkohshme nuk e mërzit atë. Ai gjithmonë mban gjallë shpresën e arritjes së një jete të përhershme dhe të kënaqshme. Ai, gjithashtu, shijon të mirat materiale dhe bukurinë e kësaj bote. Ai është i vetëdijshëm se Allahu e ka krijuar këtë botë të papërkryer, me qëllim që të sprovojë njerëzit. Një njeri i urtë mendon se, nëse ka kaq shumë bukuri që e kënaqin njeriun në këtë botë jo të plotë dhe të mangët, atëherë bukuria e Xhenetit duhet të jetë shumë më tërheqëse.

Ai shpreson të shohë në jetën pas vdekjes “origjinalin” e çdo bukurie, që ai sheh në këtë botë dhe arrin t’i kuptojë të gjitha këto vetëm duke menduar thellë.

Prandaj, do të ishte një humbje e madhe nëse shqetësohemi rreth çështjes: “Po sikur unë të bëhem pesimist, nëse njihem me të vërtetën?” dhe kështu, i shmangemi njohjes së saj. Për një njeri që gjithmonë ushqen shpresën te besimi i tij ndaj Allahut dhe që mendon pozitivisht, nuk ka asgjë që e çon drejt pesimizmit.

Shmangia E Përgjegjësive Që Vijnë Nga Të Menduarit

Shumë njerëz kujtojnë se, duke mos menduar dhe duke mos e vënë mendjen në punë, mund të shmangen nga shumë përgjegjësi. Prandaj edhe ata e mbajnë veten larg përfshirjes në shumë probleme.

Një nga shkaqet më kryesore, prej të cilit mashtrohen njerëzit, qëndron në hamendjen, se ata mund t’i shpëtojnë përgjegjësive ndaj Allahut duke mos menduar. Kjo është arsyeja kryesore, pse njerëzit nuk mendojnë për vdekjen dhe jetën pas saj. Nëse njeriu mendon, se ai do të vdesë një ditë dhe sjell ndërmend, se ekziston një jetë e përhershme pas vdekjes, ai doemos do të përpiqet me zell për jetën e tij pas vdekjes. Sidoqoftë, ai mashtron vetveten duke supozuar, se kur nuk mendon për ekzistencën e jetës pas vdekjes, shpëton nga përgjegjësi të tilla. Ky nuk është veçse një vetëmashtrim i madh dhe nëse njeriu nuk arrin të kuptojë të vërtetën në këtë botë me anë të të menduarit, kur të vdesë, ai do ta kuptojë se për të nuk ka shpëtim.

Të Mos Mendosh Për Shkak Të Angazhimit Në Rrjedhën E Jetës Së Përditshme

Pjesa më e madhe e njerëzve e kalojnë tërë jetën në një farë “ngutjeje apo nxitimi”. Kur ata arrijnë një moshë të caktuar, duhet të punojnë dhe të kujdesen për veten e për familjen e tyre. Ata e quajnë këtë “lufta e jetës” dhe ankohen se nuk kanë kohë, sepse u duhet të nxitojnë drejt luftës së jetës. Në këtë të ashtuquajtur “mungesë kohe”, të menduarit është diçka, për të cilën ata nuk mund të harxhojnë kohë. Prandaj, ata rrëmbehen nga rrjedha e përditshme e jetës. Në këtë mënyrë jetese, ata bëhen të pandjeshëm për ngjarjet, që ndodhin rreth tyre.

Një nga shkaqet kryesore që i pengon njerëzit të mendojnë, është mbingarkesa me punët e përditshme.

Megjithatë, qëllimi i njeriut nuk duhet të jetë kalimi i kohës dhe nxitimi nga njëri vend në tjetrin. Çështja kryesore është, që njerëzit të jenë në gjendje të njohin realitetin e kësaj bote dhe të ndjekin një mënyrë jetese në pajtim me këtë.

Qëllimi i njeriut nuk duhet të jetë vetëm të fitojë pará, të shkojë në punë, të studiojë në universitet apo të blejë një shtëpi. Pa dyshim, njeriu ka nevojë t’i bëjë këto gjatë jetës së tij, por ekziston një çështje, që duhet mbajtur gjithmonë në mendje: qëllimi i ekzistencës sonë në këtë botë është, të jemi të përkushtuar ndaj Allahut, të përpiqemi për të fituar kënaqësinë e mëshirën e Tij dhe Xhenetin. Të gjitha punët e tjera, jashtë këtij synimi, mund të shërbejnë vetëm si “mjete”, që e ndihmojnë njeriun të arrijë qëllimin e tij të vërtetë. Të konsiderosh mjetin si qëllim në vetvete dhe t’i shndërrosh synimet dytësore në parësore, është një mashtrim serioz, nepërmjet të cilit Shejtani çorienton njerëzit.

Ai që jeton pa menduar, mund t’i konsiderojë lehtësisht këto synime si qëllime reale. Ne mund të përmendim një shembull nga jeta jonë e përditshme. Pa dyshim, është një veprim i mirë për njeriun, që të punojë dhe të prodhojë gjëra të dobishme për shoqërinë. Një njeri që beson te Allahu, e kryen këtë akt me dëshirë dhe pret një shpërblim nga Ai si në këtë botë, ashtu edhe në tjetrën. Nëse një njeri, nga ana tjetër, e bën të njëjtën gjë pa kujtuar Allahun, por vetëm për interesat e kësaj bote, siç janë pozita dhe vlerësimi i njerëzve, ai ka bërë një gabim. Ai duhet të bëjë diçka, që të shërbejë për të fituar kënaqësinë e Allahut. Atij do t’i vijë keq, kur të përballet me të vërtetën në jetën pas vdekjes.

Në ajetin e mëposhtëm, Allahu u drejtohet atyre që jepen pas kësaj mënyre jetese në jetën e kësaj bote, si vijon:

Të Shohësh Gjithçka Me “Syrin E Të Zakonshmes” Dhe, Si Rrjedhim, Të Mos E Ndjesh Nevojën Për Të Menduar Për Të...

Kur njerëzit ndeshin në gjëra të veçanta për herë të parë, ata mund të kuptojnë natyrën e tyre të jashtëzakonshme dhe kjo mund t’i nxisë ata ta shqyrtojnë më tej atë që shohin. Pas pak kohe, ata fillojnë të shfaqin një sjellje krejt të zakonshme dhe ato gjëra nuk u bëjnë më përshtypje. Me kohë, një send apo një ngjarje, që ata ndeshin çdo ditë bëhet “e zakonshme” për ta.

Kështu, p.sh. mjekëve të rinj u bën përshtypje të veçantë, kur shohin për herë të parë një kufomë apo një njeri që është duke vdekur. Kjo i bën ata të mendojnë thellë. Mund të ndodhë, që ata, papritur, të shohin një njeri të vdekur, i cili para pak minutash ishte plot jetë, duke qeshur, duke bërë plane e biseduar, duke u kënaqur, me sy që i ndritnin. Kur ndodhen për herë të parë para një kufome të shtrirë për autopsi, ata mendojnë për çdo gjë që shohin tek ajo kufomë: si prishet aq shpejt trupi, si del një kundërmim i neveritshëm, si është e mundur që flokët, dikur aq të bukur, bëhen aq të shëmtuar, saqë askush nuk dëshiron t’i prekë... Këto gjëra i bëjnë ata të mendojnë: përbërja e trupit të secilit është e njëllojtë dhe secili do të ketë të njëjtin fund, d.m.th. të gjithë do të përfundojnë kështu...

Por, pasi shohin shumë kufoma të tjera apo kur para tyre vdesin disa të sëmurë, këta njerëz fillojnë të shfaqin një qëndrim më se të zakonshëm ndaj dukurive të tilla. Ata fillojnë t’i trajtojnë kufomat, madje edhe pacientët, sikur të jenë objekte. Pa dyshim, kjo nuk ndodh vetëm me mjekët. Për shumicën e njerëzve, e njëjta situatë zbatohet në shumë fusha të tjera të jetës.

Kur një njeriu, që jeton në vështirësi, i ofrohet një mënyrë jetese më e mirë, ai e kupton se çdo gjë që ai zotëron është një mirësi për të. Që shtrati i tij është më i rehatshëm, që shtëpia e tij ka një pamje të bukur, që ai mund të blejë gjithçka që do, që ai mund ta ngrohë shtëpinë e tij në dimër siç dëshiron, që ai mund të lëvizë lirisht me makinë dhe shumë gjëra të tjera. Që të gjitha këto përbëjnë një mirësi për të. Duke menduar gjendjen e tij të mëparshme, ai i gëzohet secilës prej tyre.

Dikush, që i zotëron të gjitha këto mirësi që kur ka lindur, nuk mund të mendojë kaq shumë për vlerën e tyre. Ndaj vlerësimi i tij për këto mirësi nuk është i saktë, nëse ai nuk mendon për to.

Për një njeri që mendon, nga ana tjetër, nuk ka ndryshim, nëse ai i zotëron këto mirësi që nga lindja apo i fiton ato më pas. Ai kurrë nuk e sheh pasurinë e tij në mënyrë të zakonshme. Ai e di, se ajo që zotëron është krijuar nga Allahu dhe Ai mund t’i marrë ato përsëri, nëse dëshiron. Besimtarët, në këto raste, shprehin lutjen e mëposhtme:

Në një ajet tjetër të Kuranit thuhet, se kur një besimtar hynte në kopshtin e tij, ai e kujtonte Allahun dhe thoshte: “Çfarë dëshiron Allahu, bëhet! S’ka forcë pa ndihmën e Tij.” (El-Kehf 39) Ai e dinte, nëpërmjet të menduarit, se Allahu e ka krijuar dhe e mbron kopshtin e tij. Nga ana tjetër, një njeriu që nuk mendon, mund t’i bëjë përshtypje një kopsht i bukur kur e sheh për herë të parë, por më pas ai bëhet një vend i zakonshëm. Admirimi për bukurinë e tij shuhet.

Disa njerëz nuk i kuptojnë këto mirësi, sepse nuk mendojnë. Ata i konsiderojnë këto mirësi si “të zakonshme” dhe si “diçka që duhet të ekzistojnë”. Prandaj, ata nuk mund të ndiejnë kënaqësi nga bukuria e tyre.

Përfundim: Njeriu Udhëzohet Që Të Shmangë Të Gjithë Faktorët
Që Pengojnë Të Menduarit

Siç thamë më parë, pjesa më e madhe e njerëzve nuk mendojnë dhe jetojnë duke qenë të pavëmendshëm ndaj së vërtetës, megjithatë kjo nuk mund ta shfajësojë njeriun.

Çdo njeri është një individ i pavarur e i përgjegjshëm para Allahut. Është shumë e rëndësishme, që ai të ngulisë në mendje, se Allahu i sprovon njerëzit në jetën e kësaj bote. Indiferenca e njerëzve që nuk mendojnë, nuk arsyetojnë dhe nuk shohin të vërtetën, përbën një pjesë të kësaj sprove.

Ai që mendon me sinqeritet, nuk thotë: “Shumica e njerëzve nuk mendojnë dhe janë të pavetëdijshëm për të gjitha këto, kështu që, pse duhet të mendoj vetëm unë?” Përkundrazi, ai është i paralajmëruar për shkujdesjen e këtyre njerëzve dhe kërkon ndihmë nga Allahu, me qëllim që të mos jetë njëri prej tyre. Në Kuran, Allahu na informon në shumë ajete kuranore, se shumica e njerëzve janë të pavëmendshëm dhe nuk besojnë:

Në një ajet tjetër, Allahu shpall fundin e atyre, që kanë qenë në rrugë të gabuar, duke i shkuar pas shumicës e që nuk iu bindën udhëzimeve të Allahut, duke harruar qëllimin e krijimit të tyre:

Për këtë arsye, çdo njeri, duke u çliruar nga faktorët që pengojnë të menduarit, duhet të reflektojë me sinqeritet e me ndershmëri për çdo ngjarje dhe krijesë, që Allahu ka krijuar dhe të nxjerrë mësime nga ky reflektim.

Në kapitullin që pason, do të diskutojmë se çfarë duhet të mendojë njeriu rreth ngjarjeve apo krijesave, që ai mund të ndeshë gjatë ditës.

Qëllimi ynë është, që t’u sigurojmë lexuesve të këtij libri një udhëzues dhe t’i ndihmojmë ata të kalojnë pjesën e jetës që u mbetet, si njerëz që “mendojnë dhe nxjerrin mësime nga ato gjëra, për të cilat ata kanë reflektuar”.