Shembuj Tëatyre Që Ishin Të Humbur

Përveç këtyre njerëzve të cilët kanë një pozitë të lartë tek All-llahut për shkak të sinqeritetit të tyre, Kur'ani gjithashtu na tregon për ata që nuk e pasojnë ndërgjegjen e tyre. Është e rëndësishme që kur t'i lexoni këta shembuj të jeni të vetëdijshëm se një sjellje e tillë është po aq e dukshme sot ashtu siç ishte në të kaluarën.

Faraoni

Faraoni jetoi në kohën kur u dërgua Profeti Musa (as) dhe është përmendur shumë në Kur'an si jobesimtar i madh. Ne jemi përcaktuar ta përdorim atë si shembull, sepse cilësitë që ai kishte dhe qëndrimi dhe sjellja që ai shfaqte praktikohen shumë përgjithësisht në shoqëritë e sotme. Qasja më e sinqertë do të jetë që të kërkohen këto tipare për t'u gjetur në veten tonë si edhe tek njerëzit që i njohim apo për të cilët dëgjojmë ose i shohim në televizion. Mbi të gjitha, ne duhet të bëjmë përpjekje të mëdha për t'i korrigjuar këto tipare negative.

Egërsia e Faraonit

Një nga tiparet themelore të faraonit që rrëfehet në Kur'an është egërsia e tij. Ai bëri shtypje të madhe mbi një grup të caktuar njerëzish (sidomos mbi bijtë e Izraelit) nga mesi i popullit të tij, duke shkuar aq larg sa edhe të vriste fëmijët e tyre.

"Me të vërtetë që Faraoni madhështohej në Tokë dhe banorët e saj i kishte përçarë në grupe; disa prej tyre i përndiqte, ua vriste fëmijët meshkuj, ndërsa femrat ua linte gjallë. Ai ka qenë vërtet keqbërës." (Sure Kasas: 4)

Me të vetmin qëllim të ruajtjes së autoritetit të tij dhe për t'i parandaluar të gjitha lëvizjet e mundshme të kundërshtimit në të ardhmen, faraoni jo vetëm që i theri djemtë, por edhe foshnjat meshkuj.

Rendi që faraoni ndërtoi mbi mizori, nuk është tjetër vetëm se një shembull historik i një mënyre të sjelljes me të cilën jemi mësuar në ditët tona. Të gjitha mendësitë e bazuara në refuzim dhe shkelje mund të rezultojnë, nëse është nevoja, me vrasjen e fëmijëve dhe grave, nisjen e luftërave dhe hudhjen e bombave mbi mijëra njerëz të pafajshëm vetëm e vetëm për të ruajtur shtetin e tyre. Qëllimi i tyre është të mbrojnë interesat dhe pushtetin e tyre, me çdo mjet, pa marrë parasysh pasojat.

Në qoftë se njeriu jeton pa marrë parasysh gjykimin e All-llahut për veprimet e tij, nuk ka asgjë për ta ndaluar atë në tejkalimin e kufijve të egërsisë, në bërjen e padrejtësive ndaj njerëzve dhe marrjen e vendimeve që kushtojnë me jetët e shumë njerëzve. Shembulli i Faraonit është ai që paraqet skajet më ekstreme të egërsisë, por që praktikohet edhe sot, edhe pse me metoda të ndryshme.

Arroganca e Faraonit

Faraoni ishte bërë arrogant për shkak të fuqisë dhe famës që kishte dhe i kishte shkelur të gjithë kufijtë e All-llahut, ai madje shkoi aq larg sa të shpallte veten zot. Ai bëri që populli i tij të vuante vuajtje të padurueshme, dhe tejkaloi çdo kufi për të mbrojtur pushtetin e tij, i cili ishte e vetmja gjë e rëndësishme për të. Në këtë pikë, All-llahu i shpalli të dërguarit të Tij Profetit Musa: "Shko te faraoni! Ai, me të vërtetë, i ka shkelur të gjithë kufijtë" (Sure Ta Ha: 24), dhe e dërgoi atë si paralajmërues te faraoni.

Arroganca e faraonit dhe si pasojë shkelja e të gjithë kufijve nga ai rrëfehen në ajetet në vazhdim:

"Shkoni te Faraoni! Ai, me të vërtetë, i ka shkelur të gjithë kufijtë! Flitini atij fjalë të buta, se ndoshta kujtohet a frikësohet!" Ata (Musai dhe Haruni) thanë: "O Zoti ynë! Ne kemi frikë se ai do të na dënojë menjëherë ose do të ndërkrehet më tepër". (All-llahu) tha: "Mos u frikësoni! Në të vërtetë, Unë jam me ju, dëgjoj dhe shoh çdo gjë. (Sure Ta Ha: 43-46)

Kështu Faraoni u ftua në rrugën e drejtë nga i dërguari i All-llahut personalisht. Mirëpo, në vend të korrigjimit kjo shtoi zemërimin dhe tejkalimin e kufijve nga ai. Arsyeja themelore për një zemërim të tillë ishte arroganca e tij për shkak të fuqisë politike dhe ushtarake që kishte dhe frika e tij nga humbja e pozitës së tij. Në Kur'an, janë përshkruar admirimi i faraonit për veten e tij dhe tallja me të dërguarin e All-llahut:

Dhe Faraoni i thërriste popullit të vet: "O populli im! Vallë, a nuk më përket mua sundimi i Egjiptit dhe i këtyre lumenjve që rrjedhin pranë meje? A nuk shihni? Vallë, a nuk jam unë më i mirë se ky i mjerë, i cili mezi mund të shprehet?" (Sure Zuhruf: 51-52)

Pas këtij fjalimi qëndron një taktikë e rëndësishme psikologjike. Së pari, ai i bën disa pyetje popullit të tij që t'i bëjë ata ta pranojnë fuqinë e tij. Deklarata "A nuk më përket mua sundimi i Egjiptit? A nuk rrjedhin gjithë këta lumenj nën kontrollin tim? A nuk po e shihni?" tregon se arsyeja kryesore për arrogancën e tij është pasuria e tij. Në pjesën tjetër të vargut, faraoni i drejtohet Profetit Musa, i cili është i dërguar i All-llahut, si "ky njeri" dhe e përshkruan atë si 'të ulët". Një krahasim interesant mund të bëhet këtu midis faraonit dhe shejtanit. Kur shejtani u urdhërua të binte në sexhde para Profetit Adem (as), ai e kundërshtoi urdhërin e All-llahut dhe e shpalli veten më superior se Profeti Adem.

"All-llahu tha: "Çfarë të pengoi ty të mos përuleshe, kur të urdhërova?" Ai u përgjigj: "Unë jam më i mirë se ai. Mua më krijove nga zjarri, kurse atë e krijove nga balta." (Sure A'raf: 12)

Kjo tregon se si arroganca e mjegullon plotësisht vetëdijen. Shejtani kishte kontakt të drejtpërdrejtë me All-llahun dhe e kishte kuptuar njëshmërinë e Tij dhe të drejtën që vetëm Ai të adhurohej dhe t'i bindej vetëm Atij, por përkundër kësaj ai e refuzoi urdhërin për t'i rënë në sexhde Ademit. Në mënyrë të ngjashme, tejkalimi i kufijve nga faraoni ishte rezultat i krenarisë së tij për pasurinë dhe mirësitë që All-llahu ia kishte dhuruar, dhe kjo bëri që ai ta konsideronte veten superior. Pasi që refuzoi ta dëgjojë Profetin Musa, faraoni i bëri një pyetje popullit të tij, e cila u ishte bërë pothuajse të gjithë profetëve gjatë historisë:

"Përse nuk i janë dhënë atij byzylykë ari? Përse nuk kanë ardhur bashkë me të engjëjt?" (Sure Zuhruf: 53)

Kjo pyetje dëshmon një çështje shumë të rëndësishme. Jobesimtarët nuk mund të pranojnë që një person i rëndomtë mund të caktohet si i dërguar. Duke qenë se masa e jobesimtarëve nuk është ndërgjegjja e tyre, ajo që që ata dëshirojnë të shohin tek një i dërguar nuk është sinqeriteti, urtësia dhe nënshtrimi i përulur ndaj All-llahut. Jobesimtarët presin të shohin pasuri të jashtëzakonshme dhe ngjarje të mbinatyrshme për të besuar. Kjo është një nga arsyet kryesore pse jobesimtarët nuk mund të udhëzohen në rrugën e drejtë. Arroganca brenda tyre i ndalon ata nga pasimi dhe bindja ndaj dikujt që duket sikurse ata vet. Në vend të pasimit të ndërgjegjes së tyre, ata parapëlqejnë t'i mbrojnë interesat e tyre dritëshkurtëra duke pasuar urdhërat e vetes (nefsit) të tyre.

Bërja e pyetjeve të paarsyeshme nga faraoni

Pas pranimit të shpalljes nga All-llahu, Profeti Musa shkoi te faraoni me vëllain e tij Profetin Harun dhe filloi ta komunikojë mesazhin siç ishte urdhëruar.

Me të dëgjuar këtë, faraoni u mbështet në një taktikë të cilën jobesimtarët e përdorin shpesh. Ai rreshtoi pyetjet e tij të paarsyeshme dhe djallëzore, të cilat mendonte se do t'i hutonin profetët. Synimi i tij nuk ishte që të mësonte ose bile të përpiqej të kuptonte, por vetëm të kërkonte të gjente ndonjë gabim dhe të tallej. Faraoni në të vërtetë e dinte përgjigjen për secilën nga pyetjet e tij në ndërgjegjen e tij. Për shembull, pyetja e parë që ai bëri ishte: "Kush është, pra Zoti juaj, Musa?" (Sure Ta Ha: 49)

Përgjigja e Profetit Musa ishte e thjeshtë dhe e mençur.

Ai tha: "Zoti ynë është Ai që çdo gjëje i ka dhënë trajtën e vet e pastaj e ka udhëzuar." (Sure Ta Ha: 50)

Përballë kësaj përgjigje shumë të arsyeshme dhe të sinqertë, faraoni nuk mund të gjente asnjë mbrojtje, kështu që bëri një pyetje tjetër të palogjikshme:

Ai (Faraoni) tha: "Si është gjendja e brezave të mëparshëm?" (Sure Ta Ha: 51)

Me këtë pyetje ai bën përpjekje që ta largojë vëmendjen nga "këtu dhe tani 'dhe ta devijojë profetin.

Jobesimtarët shpesh mbështeten në pyetje të ngjashme "hutuese". Pyetjet e tilla nuk do t'i shpëtojnë ata nga dënimi i përjetshëm i xhehennemit. Këshilla dhe vërejtje u bëhen atyre në kohën në të cilën ata jetojnë; prej tyre nuk kërkohet të hetojnë gjendjen e njerëzve që kanë jetuar më parë. Gjendja e atyre njerëzve është diçka që është e njohur nga All-llahu, Zoti i të gjitha botëve, Pronari i drejtësisë së përjetshme, i Cili nuk harron asgjë. Prandaj, përgjigjja e Profetit Musa zbulon këtë fakt në mënyrë mjaft të qartë:

Ai (Musai) tha: "Dijenia lidhur me ta gjendet te Zoti im, në Libër. Zoti im nuk gabon dhe nuk harron!" (Sure Ta Ha: 52)

Pastaj Profeti Musa ia përkujtoi faraonit mirësitë që All-llahu u ka dhuruar njerëzve dhe paraqiti prova të ekzistencës së Tij:

"Është Ai që Tokën e ka bërë shtrat për ju, që ju ka shtruar rrugët nëpër të dhe që lëshon ujë nga qielli, me qëllim që, nëpërmjet tij, të rriten shumë lloje bimësh të ndryshme." (Sure Ta Ha: 53)

Duke vepruar sipas të vetmit qëllim të mbrojtjes së pozitës së tij dhe duke kërkuar mospërputhje, faraoni plotësisht ndryshoi rrjedhën e bisedës kur u përball me të vërteta të tilla të qarta. Ai nuk bëri më pyetje në lidhje me All-llahun dhe filloi të bënte akuza politike kundër Profetit Musa.

Ai përdori taktika të tilla, sepse e kishte punën pisk dhe nuk mund të fitonte epërsi ndaj Profetit Musa përmes mjeteve të drejta dhe racionale. Ai akuzoi Profetin Musa për bërje të magjisë:

Ne ia treguam atij (Faraonit) të gjitha shenjat Tona, por ai i mohoi, nuk pranoi (të besonte) dhe tha: "O Musa, a ke ardhur që të na nxjerrësh nga toka jonë me magjinë tënde?!" (Sure Ta Ha: 56-57)

Në ditët tona, gjithashtu, ka shumë njerëz të cilët nuk i drejtohen ndërgjegjes së tyre për të kuptuar fuqinë e përjetshme të All-llahut, dhe bëhen arrogant duke shfaqur karakterin e faraonit. Këta njerëz nuk duhet të jenë domosdo sundues të një vendi, apo të jenë në krye të një diktature siç ishte faraoni. Shembujt e cituar këtu janë disa nga pyetjet jo të sinqerta të faraonit duke bërë përpjekje për t'u tallur dhe për të mohuar fuqinë dhe njëshmërinë e All-llahut. Në shoqëritë e sotme moderne, shpesh dëgjohen pyetje të tilla, edhe pse me fjalë të tjera. Shkurtimisht, çdo epokë sheh të njëjtën filozofi jobesimtare që këmbëngul në përdorimin e ligësisë dhe dredhisë. Megjithatë, nuk duhet harruar se All-llahu e bëri vdekjen e faraonit shembull për njerëzit duke e mbytur atë dhe të gjitha forcat që e pasuan atë. Ata që shfaqin karakterin e faraonit do të përballen me zemërimin e All-llahut një ditë.

Mendimet e tij të shtrembëruara për All-llahun

Siç mësojmë nga Kur'ani, faraoni nuk kishte një besim ateist në kuptimin e plotë të fjalës. Pretendimi i tij se ishte një zot ishte menduar për popullin që ai sundonte dhe ky pohim nënkuptonte se ai ishte ai të cilit duhej bindur dhe nënshtruar pa kushte në gjithë vendin.

Me fjalë të tjera, si shumë jobesimtarë, ai gjithashtu ishte i vetëdijshëm për ekzistencën e All-llahut, por nuk arriti të kuptonte fuqinë e vërtetë të Tij. I dehur me pozitën që kishte në dynja, ai e mendonte All-llahun si një zot që nuk e sundonte tokën, por qiejt dhe e konsideroi veten 'zot' të Egjiptit, ku ai mbretëronte. Një qëndrim tipik i shumë feve pagane është se 'zotat' ekzistonin në një tjetër mbretëri dhe nuk merreshin me jetën në tokë. Në përputhje me këtë besim, faraoni shqipton këto fjalë përbuzëse:

Dhe Faraoni tha: "O pari! Unë nuk di që për ju ka tjetër zot përveç meje! O Haman, më ndez një zjarr për të pjekur qerpiçë dhe më ndërto një kullë të lartë që të ngjitem te Zoti i Musait. Jam i bindur se ai (Musai) gënjen!" (Sure Kasas: 38)

Është e mundur të shihet logjika e devijuar e faraonit që ende bie në sy në ditët tona. Për shkak të edukimit të shtrembëruar dhe joadekuat të tyre, shumë njerëz mendojnë se Zoti është 'lart në qiell'. Ky është rezultat i të mësuarit nga një moshë e re, ku ata janë mësuar të shohin tablo që gjoja e përshkruajnë Zotin dhe parajsën. Shumë prej tyre janë larguar nga rruga e drejtë për të besuar se Zoti e krijoi tërë gjithësinë dhe jetën në të dhe pastaj e la atë pa asnjë ndihmë. Ata mendojnë se Ai nuk ndërhyn në punët e dynjasë. Ky besim absurd buron nga fakti se njeriu nuk e lejon veten e tij të reflektojë thellë dhe ta dëgjojë ndërgjegjen e tij dhe, për shkak të moslejimit të vetes së tij, për të pranuar Zotin e tij që i ka dhuruar atij mirësi të pafund. All-llahu është i gjithëfuqishëm; Qenia e Tij përfshin qiejt dhe tokën; Ai është Zoti i tyre dhe çdo gjëje në mes tyre.

Hipokrizia dhe pabesia e faraonit

Faraoni dhe bashkëpunëtorët e tij ishin të dënuar të përjetojnë vuajtje të ndryshme të gjata, të tilla si murtajat dhe sëmundjet, për shkak të mosbesimit të tyre. Kur ata nuk mundën t'iu bëjnë më ballë, iu drejtuan Profetit Musa, edhe pse kjo ishte e vështirë për shkak të krenarisë dhe arrogancës së tyre. Ata i premtuan atij se do të besonin në qoftë se ai do t'i largonte ato vuajtje prej tyre:

E kur i godiste dënimi, ata thoshin: "O Musa, lutju Zotit tënd për ne, meqë ka besëlidhje me ty! Nëse na liron nga kjo vuajtje, patjetër që do të të besojmë ty dhe do t'i lëmë bijtë e Izraelit të ikin me ty." (Sure A'raf: 134)

All-llahu iu përgjigj lutjes së Profetit Musa dhe largoi dënimin prej tyre për një kohë të caktuar në mënyrë që ata të mbanin premtimin e tyre. Megjithatë, ata shfaqën karakter të pabesë dhe me teka të përvetësuar nga të gjithë jobesimtarët e degjeneruar, dhe kur dënimi u largua nga ata, ata nuk e mbajtën fjalën e tyre duke iu kthyer sjelljeve të tyre të vjetra.

Së fundi, All-llahu u hakmor në këta njerëz për shkak të mohimit të vazhdueshëm të shenjave të Tij nga ata pavarësisht nga mundësitë e shumta që Ai u kishte dhënë atyre për të besuar. Ai manifestoi vetinë e Tij të 'el-Muntekim' (Ndëshkuesit):

"Por, kur i liruam nga vuajtja dhe erdhi afati i caktuar, ata e shkelën menjëherë premtimin. Kështu, Ne u hakmorëm dhe i fundosëm në det, ngaqë ata i mohuan shenjat Tona dhe nuk ua vunë veshin." (Sure A'raf: 135-136)

Thellë në veten e tyre, faraoni dhe ata që e pasuan atë ishin të vetëdijshëm për fuqinë e All-llahut, pavarësisht nga mohimi dhe tejkalimi i kufijve nga ata. Në momentet më të vështira, ata iu drejtuan Profetit Musa për të kërkuar për ta ndihmë tek All-llahu. Në ato momente të dhimbjes dhe të dëshpërimit ata e dinin se askush nuk mund t'iu ndihmojë, pos All-llahut të Plotfuqishëm.

Në ditët e sotme, kur përballen me ndonjë fatkeqësi nga e cila duket se nuk ka shpëtim, të tilla si një aksident ajror apo një stuhi, shumë njerëz të cilët nuk e konsiderojnë veten fetar do të fillojnë të luten, pastaj kur kalon rreziku ata harrojnë dhe i kthehen gjendjes së tyre të vjetër. Besimtari i vërtetë e adhuron All-llahun në kohë të vështirësive dhe të frikës dhe njëlloj në kohë lumturie dhe sigurie.

Shtypja e besimtarëve nga faraoni dhe bindja e palëkundur e tyre

Faraoni u përpoq në mënyra të ndryshme për të mposhtur Profetin Musa. Një nga këto ishte gara që ai organizoi për ta shtyrë Profetin Musa të bëjë garë me magjistarët të cilëve ai u besonte më së shumti. Ai mendoi të përulte Profetin Musa me një truk mashtrues të ujdisur si një garë e drejtë dhe fer.

Kur erdhi dita e caktuar, Profeti Musa dhe magjistarët u përballën me njëri-tjetrin në një fushë ku ishin mbledhur njerëzit. Magjistarët hodhën shkopinjtë e tyre për të treguar fuqinë e tyre. Për shkak të magjisë së tyre, shkopinjtë dukej se rrëshqisnin si gjarpërinjtë. Kur Profeti Musa e hodhi shkopin e tij, me lejen e All-llahut ai përpiu shkopinjtë e magjistarëve. Magjistarët u habitën dhe kuptuan menjëherë se Profeti Musa po thoshte të vërtetën dhe se ai ishte i dërguari i All-llahut. Vet magjistarët e faraonit pastaj dëshmuan se nuk ka zot dhe fuqi tjetër pos All-llahut. Duke parë se plani i tij do t'i dështonte, faraoni u xhindos. Ai ishte poshtëruar në sy të popullit të tij, dhe Profeti Musa, të cilin ai e konsideronte të ishte aq shumë nën nivelin e tij, kishte arritur një fitore madhështore. Ai reagoi dhunshëm kundër magjistarëve që besuan dhe urdhëroi që atyre t'jua këpusin duart dhe këmbët këmbyerazi dhe pastaj t'i kryqëzojnë (Shih Suren A'raf: 120-124).

Egërsia e skajshme e këtij dënimi do të ishte më se e mjaftueshme për ta heshtur një ndërgjegje të dobët, por çuditërisht magjistarët që e kuptuan të vërtetën, këmbëngulën në pasimin e ndërgjegjes së tyre përkundër një torture të tillë. Sjellja e tyre ishte masë e forcës së bindjes së tyre dhe një shembull për të gjithë muslimanët. Pasi që faraoni dha urdhëra për torturimin dhe ekzekutimin e tyre, ata thanë:

"Ne kurrë nuk do të të japim ty përparësi ndaj provave që na kanë ardhur neve dhe ndaj Atij që na ka krijuar ne. Prandaj, gjyko si të duash; ti gjykon vetëm në jetën e kësaj bote!" (Sure Ta Ha: 72)

Faraonët janë sundimtarët që kanë jetuar mijëra vjet më parë. Faraoni për të cilin flet Kur'ani, përfaqëson karakterin e qindra udhëheqësve që jetuan para dhe pas tij. Cilësia e përbashkët e të gjithë këtyre udhëheqësve është thirrja e tyre për në Zjarr. Dhe udhëheqësi i këtyre udhëheqësve është shejtani. Duke mos e pasuar ndërgjegjen e tyre dhe për më tepër, duke zhvilluar luftë kundër ndërgjegjes së tyre, këta njerëz kanë zbatuar urdhërat e shejtanit nga lakmia për dynja.

Megjithatë, personat e ngjashëm me faraonin nuk janë gjithmonë sundimtarë. Karakteri i faraonit mund të vërehet në të gjithë jobesimtarët të cilët e mohojnë All-llahun ashtu siç bëri ai. Me këmbënguljen e tyre absolute në mohim dhe lakminë e tyre për pozitë dhe pasuri, madje edhe në një shkallë më të vogël mijëra dhe miliona faraonë do të ekzistojnë gjithmonë në tokë. Ata të gjithë do të përfundojnë në të njëjtin vend në ahiret: në xhehennem, në vendin e turpit të përjetshëm dhe të tërbimit të zjarrit.

Një tjetër shembull nga Kur'ani

Në Suren Kehf, All-llahu rrëfen shembullin e dy njerëzve. Njëri prej tyre nuk ishte në gjendje të kuptojë plotësisht fuqinë e All-llahut. Ai ishte prishur nga mirëqënia dhe arritjet e tij dhe nuk mendonte për botën tjetër. Miku i tij ishte musliman i sinqertë që e kishte kuptuar fuqinë e All-llahut dhe që foli me përulje dhe urtësi. Biseda e tyre rrëfehet në këtë mënyrë:

Dhe jepu atyre si shembull ndodhinë e dy njerëzve. Njërit prej tyre Ne i kishim dhënë dy kopshte vreshtash, që i kishim rrethuar me hurma e midis tyre kishim bërë fusha drithi. Të dy kopshtet jepnin frutet e veta, pa u munguar asgjë dhe bëmë që midis tyre të rridhte një lumë. Ai pati prodhim të bollshëm dhe i tha shokut të vet, duke biseduar me të: "Unë kam më shumë pasuri se ti dhe kam rreth më të fortë!" Pastaj hyri në kopshtin e vet dhe, duke qenë i padrejtë me vetveten, tha: "Unë nuk mendoj se kjo do të shkatërrohet ndonjëherë dhe nuk mendoj se do të arrijë ndonjëherë Ora (e Kiametit). Por, edhe nëse do të më kthejnë te Zoti im, sigurisht që do të gjej një vend më të mirë se ky (kopësht)!" (Sure Kehf: 32-36)

Fjalët e pronarit të vreshtës përfaqësojnë një besim shumë të zakonshëm; shumë njerëz 'besojnë' por nuk i kuptojnë pasojat apo përgjegjësitë e besimit. Është e mundur të dëgjojmë dikë që ka përparuar të thotë: 'Zoti nuk ma ka dhënë këtë, unë kam punuar shumë për të', apo dikush që është këmbëngulës në keqbërje të thotë: 'Zoti do të më falë'. Baza e këtij besimi të gabuar është arroganca, vetëmashtrimi dhe të besuarit në vetëmjaftueshmëri.

Mirëpo, pa marrë parasysh se sa i vetëmjaftueshëm mund të besojë se është një person, vdekja është një fakt që nuk mund të vihet në dyshim. Për ata që besojnë se kjo jetë është gjithçka, vdekja përfaqëson fundin: errësirën, hiçin, mungesën e vetëdijes. Kjo është e tmerrshme për ta, kështu që ata e konstruktojnë një tablo të 'një jete të përtejme të lumtur' për të ngushëlluar dhe për të ndihmuar veten për t'u përballur me vdekjen. Nga njëra anë ata nuk besojnë në ringjallje dhe gjykim, ndërsa në anën tjetër ata e mashtrojnë veten duke besuar se do të jetojnë një jetë më të mirë pas vdekjes.

Ata mashtrohen nga ato që arrijnë t'i fitojnë në jetën e kësaj bote. Siç tregohet në ajetin e mësipërm, pronari i vreshtës pothuajse i kishte atribuuar pafundësinë pasurisë së tij dhe mendonte se asnjë forcë nuk do të mund ta shkatërronte atë.

Si përgjigje ndaj fjalëve arrogante të pronarit të vreshtës:

Shoku i tij i tha, duke biseduar me të: "A e mohon ti Atë, i Cili të ka krijuar nga dheu, pastaj nga pika e farës dhe të bëri më në fund njeri të plotë?! Sa për mua, unë besoj se All-llahu është Zoti im dhe Zotit tim unë nuk i shoqëroj askënd (në adhurim). Do të ishte më mirë për ty sikur të kishe thënë, kur hyre në kopshtin tënd: "Kështu ka dashur All-llahu! Nuk ka fuqi përveçse nëpërmjet All-llahut." Nëse ti sheh se unë kam më pak pasuri dhe pasardhës, dije, Zoti im, mund të më japë diçka më të mirë se kopshti yt, ndërsa në kopshtin tënd mund të dërgojë një shkatërrim nga qielli e të gdhijë rrafsh pa asgjë, ose, të bëjë që uji i tij (kopshtit), të humbasë në thellësi e të mos mund ta gjesh kurrë më." (Sure Kehf: 37-41)

Një person i ndërgjegjshëm praktikon dhe thotë atë që e urdhëron ndërgjegjja e tij në çdo rrethanë. Mik i vërtetë nuk është dikush që qëndron i heshtur për shkak të frikës së ofendimit të shokut të tij, por dikush që kujdeset për jetën e përtejme të mikut të tij deri në atë masë sa që nuk mund të qëndrojë i heshtur kur e sheh atë duke bërë diçka të gabuar. Ai flet hapur dhe e këshillon mikun e tij me sinqeritet dhe këshillë të mirë, dhe e paralajmëron atë për dënimin e All-llahut.

Megjithatë, gjithmonë do të ketë njerëz të cilët nuk do të marrin këshillë përkundër të gjitha paralajmërimeve. Kur të vijë koha që All-llahu t'i ndëshkojë njerëzit e tillë, asnjë mik nuk do të mund t'i ndihmojë ata:

"Dhe pasuria e tij (e mohuesit) u shkatërrua, kurse ai i rrihte duart për gjithçka që kishte shpenzuar në të (pronën e vet) - e që tashmë ishte shkretuar nga rrënjët -, dhe thërriste: "Ah! Sikur të mos i kisha shoqëruar Zotit tim askënd!" Kështu, ai nuk pati kurrfarë rrethi që ta ndihmonte kundër All-llahut dhe as që ishte në gjendje të mbronte vetveten. Në një rast të tillë, mbrojtja vjen vetëm nga All-llahu, i Vërteti. Ai është më i miri për të shpërblyer dhe jep përfundimin më të mirë." (Sure Kehf: 42-44)