Të Njohurit E Shoqërisë Injorante

Karakteristika më e shquar dhe e qenësishme e anëtarëve të një shoqërie injorante është pagatishmëria për të zhvilluar ndjenja ndaj Allahut. Kështu, njerëzit në këtë shkallë të injorancës thjeshtë i shmangen bindjes së urdhërave të Allahut, duke zhvilluar parimet e tyre morale dhe një mënyrë të të menduarit që është në kundërshtim me çdo gjë, që aprovohet si e drejtë në Kuran. Kurani, Libri i fundit i Shenjtë, ofron të gjitha përgjegjet e mundshme në të gjitha pyetjet e mundshme që mund t’i ngrisë një individ gjatë jetës së tij. Kurani ofron të gjitha shpjegimet kryesore dhe zgjidhjet të cilat i duhen atij në çdo aspekt të jetës së vet.

Përkundër ekzistimit të Kuranit, udhëzuesit të vetëm drejt rrugës së vërtetë për njerëzimin, njerëzit në këtë shkallë injorance braktisin këtë burim të saktë të urtësisë dhe drejtohen ndaj aftësive të tyre të kufizuara të të menduarit, në mënyrë që të përcaktojnë se si të kalojnë jetën e tyre ashtu që të kenë një shpërblim nga ajo. Duke pasur parasysh këtë fakt, mentaliteti i një shoqërie të tillë dëshmon përfundimisht se është injorante kur krahasohet me mentalitetin ideal që përshkruhet në Kuran. Në kaptinat vijuese të librit, shqyrtimi i mëtutjeshëm i mënyrës së pëlqyer të të jetuarit nga shoqëritë injorante do të na ofrojë të kuptojmë më mirë natyrën e saj primitive.

Para se të vazhdojmë me mënyrën e të jetuarit dhe të kuptuarit e moralit në shoqëritë injorante, sidoqoftë, do të ishte mirë të kemi një opinion për veçoritë e saj të përgjithshme.

Në çdo epokë ka ekzistuar
një shoqëri injorante

Që nga koha kur është krijuar njeriu, gjithmonë kishte dy shoqëri të ndryshme: shoqëritë injorante dhe komunitetet e besimtarëve. Të gjithë ata që dështuan së vërejturi kufizimet e vëna nga religjioni, përbëjnë shoqëritë injorante. Përkundër mospajtimeve në besim, mendimeve dhe mënyrës së të jetuarit, ekziston një shkak themelor fundamental që shtron bazën e jetës së të gjitha shoqërive injorante: mos zbatimi i religjionit të vërtetë. Anëtarët e shoqërive injorante, thjeshtë të kufizuar në mënyrë strikte në botëkuptimet ndaj jetës së kësaj bote, definohen në ajetin vijues:

Ata që nuk presin takimin Tonë, që janë të kënaqur me jetën e dunjasë dhe kanë gjetur prehje në të, dhe ata që janë indiferentë ndaj argumenteve tona.(Surja Junus: 7)

Vërtet, ata (idhujtarët) e duan shumë këtë jetë dhe e zënë asgjë ditën e rëndë që i pret.(Surja Insan: 27)

Në asnjë mënyrë nuk është e gabuar që të gëzohen të mirat e kësaj bote. Allahu i ka krijuar këto të mira dhe ua ka dhënë ato në shërbim njerëzve. Sidoqoftë, anëtarët e shoqërive injorante, bëjnë gabim në këtë pikë: ata kurrë nuk ndjehen të kënaqur me atë që kanë dhe gjithmonë duan të kenë më tepër. Sipas fjalëve të Kuranit, ata janë të mashtruar nga kjo botë. Ajo që është më me rëndësi, është se ata kurrë nuk ndjehen falënderues ndaj Krijuesit, i vetmi që u dhuron atyre këto të mira.

Kjo është arsyeja pse, pavarësisht nga dallimet në mënyrën e të jetuarit, prosperiteti, raca, ngjyra e gjuha, të gjitha shoqëritë injorante, përgjatë historisë, kanë ekspozuar një ngjashmëri të habitshme në arsyeshmërinë dhe mentalitetin e tyre fundamental. Pavarësisht se a ishte komuniteti një ndër fiset më primitive në histori ose një civilizim madhështor që datonte nga kohërat që s’mbahen mend, ose një shoqëri bashkëkohore; qëllimi i të gjitha shoqërive që kanë një ekzistencë që i ka rrënjët në injorancë ka qenë gjithmonë një dhe i ngjashëm: përfitimi nga kjo botë.

Moraliteti i injorancës është sistem I të besuarit
i trashëguar nga një gjeneratë në tjetrën

Një tipar tjetër i shoqërive injorante është mënyra se si ato sigurojnë informatat rreth jetës. Në vend se nga librat e shenjta të shpalosura nga Krijuesi, anëtarët e shoqërive injorante mbledhin gjithë njohuritë e tyre për jetën nga paraardhësit (prindërit, gjyshërit...etj). Paraardhësit, drejtues të pandryshuar të anëtarëve të shoqërive injorante, udhëzojnë gjeneratat e reja në religjionin e injorancës dhe në vlerat morale që ajo inkurajon, duke mbajtur kështu vazhdimësinë e këtillë primitive të religjionit. Edhe këta udhëheqës për vetën e tyre ishin të informuar mbi fundamentet e këtij religjioni të korruptuar nga gjeneratat paraprake.

Çuditërisht, ky sistem, i trashëguar nga një gjeneratë në tjetrën, nuk është vënë kurrë në pyetje. Çdo gjë që i përket informatës është pranuar si një fakt i kryer. Të gjitha vlerat e të gjykuarit, qoftë të drejta ose të gabuara, kanë kaluar te gjeneratat vijuese, të gatshme për përdorim. Natyrisht qëndrimi i këtillë nuk i inkurajon kurrë anëtarët e rinj që të vënë në pikëpyetje sistemin ose që të gjejnë çfarëdo qoftë lidhur me seriozitetin e tij.

Kurani fton që t’i kushtohet vëmendje mbështetjes pa asnjë pikëpyetje që i ofrohet këtij sistemi dhe mënyrës se si njerëzit injorantë largohen nga udhëzimi i Allahut pa ndjerë madje as nevojë që të mendohen për këtë:

E kur u thuhet atyre (idhujtarëve): “Pranoni atë që All-llahu e shpalli!” Ata thonë: “Jo, ne ndjekim atë rrugë në të cilën i gjetëm prindërit tanë!” Edhe sikur prindërit e tyre të mos kenë kuptuar dhe të mos jenë udhëzuar në rrugën e drejtë (ata do t'i pasonin)?(Surja Bekare: 170)

Fakti se ata përbëjnë shumicën e shoqërisë nuk
indikon seriozitetin e shpjegimit të tyre themelor

Kurani ofron një fakt tjetër të rëndësishëm lidhur me shoqëritë injorante: ata gjithmonë përbëjnë shumicën e shoqërisë krahasuar me komunitetin e besimtarëve. Kurani na informon se besimtarët janë gjithmonë pakicë:

Po ti edhe pse lakmon (për besimin e tyre), shumica e njerëzve nuk do të besojnë.(Surja Jusuf: 103)

Por për disa prej tyre, ata nuk besojnë. (Suraja Nisa: 46)

Dhe shumica e tyre nuk e beson ndryshe All-llahun, vetwm se duke i shoqëruar (zota të tjerë).(Surja Jusuf 106)

Me siguri kjo nuk është një rastësi por një situatë e veçantë e krijuar me paramendim nga Allahu për një arsye të qëlluar. Fakti se besimtarët janë në pakicë i bën ata që moralin e tyre ta përçojnë në mënyrë sa më të vyer në këtë botë. Për më tepër, ky është një faktor që e ngritë shpërblimin e tyre në jetën e përtejme. Kjo botë sigurisht josh, si pjesë thelbësore e të gjykuarit nga Allahu. Veçse, nëse interesimi për jetën e përtejme zotëron mendjen e dikujt tërësisht, për pasojë, veprat e atij personi me siguri që do të jenë superiore nga ato të shumicës që është mashtruar nga joshja prej të mirave të kësaj bote.

Kjo është një çështje e rëndësishme e të gjykuarit për pabesimtarët. Për shumicën e njerëzve është traditë që të ndiqen mënyrat e përgjithshme të bërjes së gjërave në shoqëri. Ata thjeshtë e marrin si të garantuar se qëndrimi i përgjithshëm i shoqërisë është ai i drejti. Mëtutje, në saje të të arsyetuarit të ngjashëm, konsiderohet se shumica paraqet të vërtetën absolute, përderisa pikëpamja e pakicës është që t’i qaset kësaj pa dyshime dhe shqetësime. Qëllimi ynë, thënë shkurtimisht, është: kur, të udhëzuar nga Allahu, ftohen për në rrugën e vërtetë, njerëzit në gjendjen e injorancës refuzojnë të pajtohen me këtë ftesë nën pretekstin jobindës se kjo nuk përputhet me urdhërat e pranuara sociale. Sidoqoftë, gatishmëria e pranuar nuk mund të jetë në asnjë mënyrë argument i së vërtetës.

Kriteri social sigurisht nuk është gjë tjetër përveç se të gjykuarit e sëmurë të të kuptuarit të lartpërmendur të vrazhdë. Njerëzit injorantë përbëjnë shumicën e komunitetit thjeshtë sepse të gjithë ata kthehen në jomirënjohjës totalë për Krijuesin e tyre, thjeshtë duke preferuar këtë botë ndaj tjetrës. Sigurisht, ata që adoptojnë qëndrimin e një shoqërie të tillë thjeshtë mashtrojnë veten.

Në Kuran, Allahu na informon shkaqet se përse njerëzit në gjendje injorance e përbëjnë shumicën e shoqërisë dhe i paralajmëron besimtarët që të jenë kundër të konsideruarit të kësaj si një kriter për vetveten:

Në qoftë se u bindesh shumicës (mohuese që janë) në tokë, ata do të largojnë ty nga rruga e All-llahut. Ata nuk ndjekin tjetër vetëm supozime dhe nuk janë tjetër vetëm se rrenacakë.S'ka dyshim, Zoti yt e di më së miri për atë që është larguar rruga e Tij dhe Ai është më i dijshmi për të udhëzuarit.(Surja En’am: 116-117)

Shumica e tyre nuk përkojnë tjetër pos supozim, e supozimi nuk është asgjë ndaj të vërtetës. All-llahu di shumë mirë për atë që punojnë.(Surja Junus: 36)

Qëndrimi i supozuar i besimtarëve për të gjetur të vërtetën shpjegohet në Kuran:

Është e vërtetë se prej nesh ka besimtarë (myslimanë) dhe prej nesh ka që janë jashtë rrugës (jobesimtarë), e kush e pranoi islamin, të tillët mësynë rrugën e shpëtimit.(Surja Xhin: 14)

Shoqëritë injorante kanë qenë të parajamëruara
gjithherë gjatë historisë

Kush e udhëzon veten në rrugën e drejtë, ai e ka udhëzuar vetëm vetveten e vet, e kush e ka bërë humbjen kundër vetvetes së vet, e askush nuk do ta bartë barrën e tjetrit. E Ne nuk dënuam askë para se t'ia dërgojmë të dërguarin.(Surja Isra: 15)

Zoti yt nuk është i tillë që të shkatërrojë vendbanimet para se në kryeqendër të tyre të dërgoj pejgamber, i cili do t'u lexojë atyre argumentet Tona, dhe Ne nuk shkatërruam vendbanime, po vetëm kur banorët e tyre ishin zullumqarë.(Surja Kasas: 59)

Ajetet e lartëshënuara tregojnë një fakt të vetëm: çdo shoqërie injorante i qe dërguar një profet që t’ua komunikojë mesazhin e Allahut. Me mëshirën e tij të pakufijshme, Allahu nuk dënon një shoqëri së cilës nuk i është komunikuar porosia e tij e shenjtë. Përmes profetëve, Allahu njoftoi njeriun se nuk ka të mirë tjetër përveç Tij dhe ua përkujtoi atyre Ditën e Gjykimit.

Edhe atyre u dërguam pejgamber nga mesi i tyre (që u tha): “Adhuroni All-llahun, ju nuk keni zot tjetër pos Tij, a nuk frikësoheni!”(Surja Mu’minun: 32)

Një çështje tjetër meriton të përmendet këtu: anëtarët e shoqërive injorante insistojnë me qëllim që të mbajnë mënyrën primitive të të menduarit. Ata ekspozojnë këmbëngulje të pakuptueshme në zbatimin e religjionit të injorancës, edhepse profetët u ofruan atyre shpjegime të qarta për ekzistencën e Allahut dhe jetën e përtejme. Në një ajet tjetër, qëndrimi i zakonshëm i njerëzve të spikatur të shoqërive injorante ndaj porosisë së shenjtë është rrëfyer hollësisht:

Ja pra, Ne nuk kemi dërguar para teje pejgamber në ndonjë vendbanim, që të mos i ketë thënë paria e begatshme e tij: “Ne i gjetëm të parët tanë në këtë fé dhe ne jemi të orientuar gjurmëve të tyre”(Surja Zuhruf: 23)

Ata kalojnë jetën e tyre në mundim e ankth

Njerëzit në gjendje injorance investojnë të gjitha shpresat dhe ëndërrat e tyre vetëm në këtë botë dhe harrojnë jetën e përtejme. Sidoqoftë, lidhshëmria që ata krijojnë për këtë jetë shpesh kthehet në një ambicje të pafre. Në këtë pikë, fati, fama ose statusi pushojnë së kënaquri trillet dhe dëshirat botërore të individit. Suksesi dhe prosperiteti vetëm shkaktojnë ambicje e lakmi të mëtutjeshme, në vend se të nxisin gjendje mendore paqësore. Një ambicje e tillë, sidoqoftë është dëmtuese për mirëqenjen fizike të njeriut. Ambicjet poashtu bëjnë që ai të humbasë vlerat morale. Vet-interesi përfundimisht i izolon ata. Edhepse të rrethuar nga shumë njerëz, njerëzit në gjendje injorance ndjehen të vetmuar e të pasigurtë, duke mos gjetur kurrë një mik të vërtetë. Ky faktor, bashkë me faktorët e tjerë (ekzaminuar në kaptinat vijuese) u bë burim kryesor i dëshpërimit. Nën kushte të këtilla, jeta bëhet më shumë barrë se sa burim i gazmendit e i kënaqësisë.

Kjo është ajo që saktësisht u ngjan injorantëve, si rezultat i preferencave të tyre vetjake. Sidoqoftë, pavarësisht se çfarë u ngjan atyre, ata nuk e kuptojnë kurrë se çfarë u ngjan jetëve të tyre. Shumica nga ta e kuptojnë vetëm pasi të kenë kaluar tërë jetën të dhënë pas kënaqësive të kësaj bote, dhe vetëm atëherë kur e ndjejnë se u është ofruar vdekja. Për hidhërimin e tyre, kjo ndodh shumë vonë. Madje edhe atëherë, hidhërimi nuk mbaron këtu. Allahu na informon se nuk është vetëm jetë e kësaj bote që ata kanë humbur. Për shkak të zbatimit të arsyeve primitive, këta njerëz do të ndeshin një fund të pikëllueshëm në jetën e përtejme:

Ata që përgënjeshtruan se do të takohen me All-llahun (në Ditën e Gjykimit) kanë humbur përderisa t'u vijë momenti (Kiameti) befas e të thonë: “Të mjerët ne për atë që lëshuam” (nga punët e mira në dynja), e duke i bartur gabimet e veta në shpinë, dhe, e shëmtuar është ajo që bartin.(Surja En’am: 31)

Në anën tjetër, besimtarët që kalojnë jetën e tyre pas kauzës së Allahut shpërblehen me jetë të bukur si në këtë botë ashtu edhe në botën e përtejme:

Ndaj All-llahu ua dha atyre shpërblimin e kësaj bote dhe shpërblimin më të mirë të botës tjetër; All-llahu i do punëmirët.(Surja Ali Imran : 148)

Thuaj: “Kush i ndaloi bukuritë dhe ushqimet e mira që All-llahu i krijoi për robtë e vet?” Thuaj: “Ato janë në këtë botë për ata që besuan, e në ditën e Kiametit janë të posaçme për ta. Kështu i sqarojmë argumentet një populli që kupton.(Surja –A’raf : 32)

Ky është ajeti që fillon me:

(Ata janë ata) Të cilët besuan dhe ishin të ruajtur.Atyre u jepen myzhde në jetën e dynjasë (në çastin e vdekjes) dhe në jetën tjetër (për shpëtim në xhennet). Premtimet e All-llahut nuk mund të pësojnë ndryshim. E, ai është suksesi i madh.(Surja Junus : 63-64)

Pse ata preferojnë jetën primitive?

• Sepse ata besojnë se çdo gjë është e kufizuar në këtë jetë

Mënyra e tyre e të menduarit është se njeriu ka trashëguar karakteristikat e injorancës, që kufizon ekzistencën e tyre në këtë botë. Kjo ka një kuptim: pranimi i kësaj bote të përkohshme si e vërtetë, dhe mospërgatitja për botën tjetër…rrjedhimisht, një qëndrim i këtillë na bën të besojmë se këta njerëz nuk kanë besim, ose më mirë kanë besim të varfër, në jetën e përtejme. Të kënaqur me jetën së cilës vdekja do t’i jap një fund, ata në gjendje të injorancës luftojnë që të mbahen shtrëngueshëm për këtë botë. Mentaliteti i këtyre njerëzve shprehet në Kuran me fjalët e vetë atyre:

Nuk ka tjetër, pos jetës sonë të kësaj bote, vdesim, lindim dhe ne nuk do të ngjallemi!(Surja Mu’minun: 37)

Ata që kanë bindje të tillë nuk vëzhgojnë kufizimet e vëna nga Allahu dhe, në pajtim me këtë, nuk demonstrojnë dëgjueshmëri ndaj urdhërave të Tij. Një mënyrë e tillë e të kuptuarit është e bazuar në dëshirën e të qenit superior në këtë botë, duke harruar atë tjetrën.

Në këtë pikë, ka një gabim fundamental që e bëjnë këta njerëz: ata preferojnë një mënyrë të tillë të të jetuarit në tokë duke u orvatur të fitojnë më shumë nga kjo jetë. Sidoqoftë, është dëshmuar se pasojat e kësaj janë të ndryshme. Lëre anash kënaqjen në përfitimet materiale e shpirtërore, vështirë që ata nxjerrin kënaqësi nga dobia e kësaj bote.

Kjo ndodh sepse, për shkak të pandjeshmërisë së tyre ndaj nevojës për të zënë veten me kujtimin e Allahut, Allahu ose i merr prapa të mirat e Tij nga ta ose u jep zemrave të tyre një frikë të përhershme se do t’i humbasin këto të mira. Kjo vërtetë është një situatë bezdisëse sepse ata nuk mund të pushojnë kurrë nga frika rreth së ardhmes së tyre. Mendimet për këtë zënë çdo moment të jetës së tyre.

Mënyra e vetme për të përfituar nga të mirat e kësaj bote është të pasurit në zotërim të plotë të faktit se ato ua ka dhuruar Allahu. Ai që kupton këtë e di me siguri se këto të mira janë të përkohshme dhe inferiore krahasuar me të mirat në jetën e përtejme.

Këtu ngritet një pyetje e rëndësishme: a nuk ndjehen ata të frustruar dhe që përfundimisht të kuptojnë misterin e jetës? Aletrnativisht, kur njëherë të kuptojnë se nuk mund të kënaqen në këtë botë, pse ende e mbajnë këtë mentalitet? Përgjigjet e ofruara nga Kurani në këtë pyetje janë eksplicite:

Këtë (dënim të madh) ngase ata më tepër e deshtën jetën e kësaj bote se sa jetën e botës tjetër, e Allahu nuk i udhëzon njerëzit jobesimtarë.(Surja Nahl: 107)

All-llahu i ofron furnizim me bollëk atij që do dhe ia kufizon (atij që do). Po ata (jobesimtarët) janë të gëzuar me jetën e kësaj bote. E jeta e kësaj bote ndaj botës tjetër nuk është tjetër vetëm se një përjetim (i shkurtër).(Surja Rra’d: 26)

Këto ajete shpalosin rrenën e arsyeshme prapa mënyrës primitive të të menduarit që mbizotëron në shoqëritë injorante: ndjenjën e një lidhshmërie me jetën e kësaj bote dhe të harruarit e jetës së përtejme. Në kundërshtim me këtë bindje; sidoqoftë, kjo jetë është thjeshtë një skenar i dizajnuar për të vënë njeriun në gjyq. Jeta e vërtetë është në të vërtetë ajo që do të fillojë kur njeriu të nxjerrë frymën e fundit. Ky realitet lidhet me ajetin e mëposhtëm:

Kjo jetë e kësaj bote nuk është tjetër vetëm se dëfrim e lojë, e jetë e vërtetë, padyshim është ajo e botës së ardhme (Ahireti), sikur ta dinin.(Surja Enkebut: 64)

Njerëzve u është zbukuruar dashuria ndaj të këndshmeve, ndaj grave, djemve e ndaj pasurisë së grumbulluar nga ari e argjendi, ndaj kuajve të stolisur, bagëtisë e bujqësisë. Këto janë kënaqësi të kësaj bote, po te All-llahu është e ardhmja më e mirë.(Surja Ali Imran: 14)

Allahu përshkruan në këto ajete joshjet e veçanta mbi të cilat njeriu bëhet më i epshëm- paratë dhe pronësitë. Por prosperiteti material nuk sjell paqe e kënaqësi. Orvatjet për të gjetur dashurinë e vërtetë dhe respektin shpesh provohen të jenë të kota. Miqësia e vërtetë poashtu kërkohet kot sepse nuk arrihet kurrë në shoqëritë injorante. Ato nuk mund të arrihen kurrë sepse dashuria, respekti e miqësia janë të arritshme vetëm kur individi sillet në pajtueshmëri me Krijuesin e vet, duke arritur kështu përsosmërinë morale. Një besimtar i sinqertë që ka vlera morale lë një përshtypje pozitive te njerëzit e tjerë dhe ndërton një lidhje besueshmërie; në të vërtetë kjo është baza e dashurisë dhe respektit të vërtetë. Ai që është pa këto vlera morale mund të grumbullojë me shpejtësi pasuri, të ketë vilën më madhështore në botë, ose të udhëtojë në resoret pushuese më të mira të botës. Shkurt, ai mund të kënaqë shijen për secilën kënaqësi që mund ta sjell paraja. Megjithatë një prosperitet i tillë material nuk ofron kurrë paqen e mendjes dhe ndjenjën e sigurisë që i duhen atij personi. Të arriturat e tij nuk kënaqin kurrë lakminë e tij që të mund ta bëjnë të lumtur. Përkundër faktit se posedon gjithë çfarë ka nevojë, ai ende gjen shkaqe për t’u ankuar.

Në mënyrë të pashmangshme ambicjet bëhen burim i korrupsionit të thellë moral. Dëshira për para e shtyn njeriun në falsifikim, gënjeshtër, egoizëm, vepra të padrejta dhe sjellje të tjera të këqija, të cilat bëjnë që të tërbohet e vuajë ndjenja të tensionit e ankthit.

Në Kuran, është shpallur një tjetër arsye për çka ngulmimi i shoqërisë injorante ndaj këtij të arsyetuari të vrazhdë është shpallur të jetë prirje për mburrjen të cilën e ushqen:

Dije se jeta e kësaj bote është vetëm lojë, një fjalë e kotë, një salltanet, dhe mburrje ndër ju, dhe rivalitet për pasurinë e fëmijtë.(Surja Hadid: 20)

Njerëzve u është zbukuruar dashuria ndaj të këndshmeve, ndaj grave, djemve e ndaj pasurisë së grumbulluar nga ari e argjendi, ndaj kuajve të stolisur, bagëtisë e bujqësisë. Këto janë kënaqësi të kësaj bote, por te All-llahu është e ardhmja më e mirë.

Çdo çështje që është e lidhur me jetën e kësaj bote bëhet temë për lëvdatë. Njerëzit i kushtojnë shumë rëndësi të qenit i vlerësuar nga të tjerët kështu që jeta e tyre bëhet hulumtim për të pasur gjërat për të cilat mund të lavdërohen. Arsimimi i mirë, të pasurit e një statusi të admirueshëm në shoqëri, të martuarit me një anëtar të një familjeje të spikatur ose madje edhe të pasurit e fëmijëve, për njerëzit injorantë, janë material i rëndësishëm për t’u lavdëruar. Pamja e mirë ose inteligjenca e fëmijës, shkolla të cilën e ndjek ai/ajo bëhen çështje lavdatash. Jeta që është e kufizuar në vetëm gjashtë ose shtatë dekada kalohet kështu në qetësimin e ambicjeve për pasuri, sukses ose ndonjë formë tjetër prosperiteti. Duke pasë parasysh se arsyeja kryesore për këtë dëshirë është të dëshmuarit para njerëzve të tjerë, të cilët janë të dobët e të vdekshëm si çdo njeri tjetër, kjo është diçka për të cilën duhet menduar. Mbi të gjitha, askush nuk duhet të guxojë që të humbasë jetën e përhershme me çmimin e lënjes së përshtypjes së mirë ndaj të tjerëve në këtë botë.

• Sepse para se të sillen me ndërgjegje, ata mundohen
të plotësojnë dëshirat e tyre të kota

Nëse përkujtohet vetëm një gjë që lidhet me arsyet e ndjekjes së një jete primitive kur çdo gjë tjetër harrohet, sigurisht që kjo duhet të jetë tendenca e njerëzve injorantë për të ndjekur dëshirat e tyre.

Allahu ka frymëzuar në shpirtin e njeriut dy zëra, të kundërta ndaj njëri tjetrit në natyrë. Një nga këta zëra frymëzon shpirtin me ndërgjegje se çka është e mirë dhe çka është e keqe. Nëse dikush dëgjon zërin e këtij udhëzuesi të shenjtë, që është ndërgjegja e vet, ai nuk do të devijoj nga rruga e drejtë dhe do të mbesë I urtë e me pikëpamje të qartë. Zëri tjetër, përkundrazi, thërret për një jetë në pajtim me anën negative të shpirtit të njeriut. Këta dy zëra në të vërtetë janë ndërgjegja e shpirtit (an-nafs). Ky fakt qëndron në Kuran:

Pasha njeriun dhe Atë që e krijoi atë!Dhe ia mësoi se cilat janë të këqijat dhe të mirat e tij.Pra, ka shpëtuar ai që e pastroi vetveten.E ka dështuar ai që e poshtëroi vetveten.(Surja Shems: 7-10)

Në punën e përkushtuar për të identifikuar dhe definuar shoqërinë injorante nga çdo aspekt, dallimi ndërmjet ndërgjegjes dhe shpirtit meriton një vëmendje të veçantë. Sepse shkaku kryesor që një person të jetë injorant është tendenca për të ndjekur trillet dhe dëshirat si dhe indiferenca e tij e plotë ndaj pëshpëritjes që e fton atë në udhëzimin hyjnor.

Në kundërshtim me të priturat e larta, jeta e shënuar nga dashuria për dobitë e kësaj bote shpirtërisht nuk shpërblehet.