ROZDZIAŁ 19: Względność czasu i prawda o przeznaczeniu

W poprzednim rozdziale pokazaliśmy, że trójwymiarowa przestrzeń w rzeczywistości nie istnieje; cała koncepcja tej przestrzeni jest jedynie uprzedzeniem uformowanym z wrażeń. Ukazaliśmy także, że życie odbywa się bez niej. Nie istnieje żaden dowód na to, iż przestrzeń i trójwymiarowy materialny świat istnieją, dlatego też utrzymywanie, że tak jest, uważać można za przesąd.

Wyżej przedstawiony fakt burzy fundamenty filozofii materialistycznej, będącej jednocześnie podstawą teorii ewolucji, według której materia istnieje i jest wieczna. Druga hipoteza tej filozofii mówi o tym, że czas istnieje, jest trwały i absolutny. Także ta hipoteza to przesąd.

Percepcja czasu

Wrażenie znane jako „czas” jest procesem, dzięki któremu da się porównywać różne momenty. Można to wytłumaczyć na przykładzie: jeżeli uderzamy w jakiś przedmiot, rozlegnie się dźwięk. Gdy po pięciu minutach powtórzymy ową operację, ponownie usłyszymy ten sam ton. Przyjmujemy, że pomiędzy pierwszym a drugim uderzeniem istnieje jakaś przerwa; określa się ją mianem czasu. W momencie, kiedy stukamy drugi raz, pierwsze uderzenie jest już tylko zapisem w pamięci. Poczucie czasu pojawia się wtedy, kiedy porównujemy daną chwilę z tą, którą pętamy. Gdyby nie było tego zestawienia, nie istniałoby też odczucie czasu.

Porównania dokonujemy również, kiedy ktoś wchodzi do pomieszczenia i siada na kanapie. Do momentu, aż osoba ta usiądzie, obserwujemy wszystkie jej ruchy: to, jak otwiera drzwi, zamyka je, idzie w kierunku kanapy i siada na niej. Wszystkie kolejne sceny zapisywane są w pamięci. Pojęcie czasu pojawia się, kiedy porównamy osobę siedzącą z zapisem w naszym mózgu; dokładnie zaś właśnie w pamięci.

Krótko mówiąc, pojęcie czasu powstaje przy porównaniu wielu zapamiętanych wrażeń. Gdyby człowiek pozbawiony był pamięci, w jego mózgu nie dochodziłoby do tworzenia się interpretacji, przez co osoba ta nie znałaby pojęcia czasu. Jeżeli mówimy o kimś, że ma 30 lat, oznacza to, że człowiek ów zebrał w swojej duszy informacje dotyczące trzydziestu lat. Gdyby osoba ta nie miała pamięci, nie zbierałaby informacji; żyłaby tylko chwilą obecną.

Naukowe wyjaśnienie fenomenu

W celu dokładniejszego wyjaśnienia fenomenu czasu przedstawiamy obserwacje i myśli dotyczące tej kwestii. Sławny uczony, laureat nagrody Nobla, profesor genetyki Francois Jakob, w swoim dziele Le Jeu des Possibles pisze o czasie płynącym wstecz:

„Dzięki filmom puszczanym od końca możemy wyobrazić sobie świat, w którym czas płynie wstecz. Świat, w którym mleko oddziela się od kawy i wlewa do dzbanka; w którym promienie światła odbijające się od ścian zbierają się w jednym punkcie – centrum grawitacji, zamiast być wysyłanymi ze źródła światła; świat, w obrębie którego kamień wyskakuje z wody i wskakuje w dłoń człowieka. Rzeczywistość, która miałaby takie właściwości, spowodowałaby, że sposób zapisu wrażeń w naszym mózgu i pamięci byłby również odwrotny. To samo dotyczyłoby przeszłości i przyszłości; świat wydawałby się nam dokładnie taki sam jak teraz.”211

Ponieważ nasz mózg przyzwyczajony jest do takiego, a nie innego rozwoju wydarzeń, wydaje nam się, że czas biegnie do przodu. To jednak tylko decyzja podjęta przez mózg, dlatego też jest ona w pełni relatywna. W rzeczywistości nie wiemy, jak toczy się czas, nie wiemy nawet, czy w ogóle się toczy. To dowód, że nie jest on absolutny; stanowi tylko wrażenie.

Ową względnością zajmował się także największy fizyk XX wieku – Albert Einstein. Lincoln Barnett w swoim opracowaniu Einstein i Wszechświat pisze:

„Einstein, wraz z odrzuceniem pojęcia absolutnej przestrzeni, odrzucił też definicję czasu jako czegoś trwałego, płynącego z wiecznej przeszłości do wiecznej przyszłości. Znaczna część otaczającej prawo względności tajemnicy bierze się stąd, że człowiek wzbrania się przeciwko uznaniu czasu za wrażenie takie samo, jak np. kolor. W taki sam sposób, w jaki przestrzeń jest tylko jednym z możliwych ustawień obiektów, również czas stanowi tylko jedno z ewentualnych ustawień zdarzeń. Subiektywizm pojęcia czasu najlepiej wyjaśnia sam Einstein: „Doświadczenia jednostki zdają się ułożonymi w kolejności wydarzeniami. W kolejności tej pojawiają się pojedyncze fakty, które pamiętamy, ułożone według kryteriów „przedtem” i „potem”. Dlatego też dla każdej jednostki istnieje czas subiektywny, czas-ja. Nie da się go jednak zmierzyć. Oczywiście, można przypisać każdemu zdarzeniu jakąś liczbę, przy czym większa liczba przypisywana byłaby późniejszemu wydarzeniu.”212

Sam Einstein przekonywał, jak wspomina Barnett, że: „Przestrzeń i czas są formami intuicji, które w żaden sposób nie mogą być oddzielone od świadomości bardziej niż nasze koncepcje koloru, formy i wielkości.” Według teorii względności „czas nie zaistnieje niezależnie od wydarzeń, dzięki którym możemy go zmierzyć.”213

Czas składa się jedynie z wrażeń i zależy tylko od podmiotu poznającego, przez co jest on względny.

Szybkość, z jaką płynie, zmienia się zależnie od natury tego, na co się powołujemy, mierząc go. W ciele człowieka nie ma wewnętrznego zegara, który pokazywałby, z jaką szybkością płynie czas. Barnett słusznie zauważa: „Tak samo, jak nie istnieje kolor bez oka, które może go rozróżnić, podobnie i moment, godzina, dzień – są niczym, kiedy nie ma wydarzeń, których dotyczą.”214

Względność czasu widać bardzo dokładnie w snach. To, co oglądaliśmy we śnie, trwało wiele godzin; jednak po przebudzeniu się odkrywamy, że spaliśmy zaledwie parę minut lub sekund.

Aby jeszcze lepiej zrozumieć ten problem, wyobraźmy sobie, że spędzamy czas w pokoju, który ma tylko jedno okno. W pomieszczeniu owym wisi zegar, dzięki któremu wiemy, ile czasu tu jesteśmy. Podczas naszego pobytu w pokoju możemy obserwować, jak w odpowiednich odstępach czasu wschodzi i zachodzi słońce. Jeżeli po kilku dniach spytanoby nas, jak długo byliśmy w pokoju, nasza odpowiedź bazowałaby na tym, co odczytaliśmy ze wskazówek zegara i oglądaliśmy przez okno. Z naszych obserwacji wynika, że wszystko trwało trzy dni. Jednak spostrzeżenia owe nie miałyby żadnego znaczenia, gdyby przygotowująca doświadczenie osoba powiedziała nam, że wschody i zachody słońca były sztuczne, a zegar przyspieszono.

Ten przykład dowodzi, że nasze informacje dotyczące pojęcia czasu i szybkości, z jaką on płynie, opierają się tylko na relatywnych odczuciach.

Względność czasu jest dowiedzionym naukowo faktem. Według teorii względności Einsteina, jego szybkość zależy od prędkości ciała, którego dotyczy i jego odległości od centrum grawitacji. Im szybszy obiekt, tym bardziej kurczy się i spowalnia czas, aż dochodzi do punktu, w którym staje w miejscu.

Można to wytłumaczyć na podanym przez uczonego przykładzie bliźniaków: jeden z nich pozostaje na Ziemi, a drugi wyrusza w podróż kosmiczną z szybkością równą szybkości światła. Ten z braci, który wybrał się w kosmos, po powrocie będzie uważał bliźniaka za o wiele starszego od siebie. Powodem tego jest fakt, że dla brata podróżującego w kosmosie z szybkością światła czas płynął o wiele wolniej. Zastosujmy ten sam przykład do ojca, który w wieku 27 lat pozostawia trzyletniego syna na Ziemi i wybiera się w podróż kosmiczną trwającą 30 lat: po powrocie rodzic skończy trzydziestkę, a jego syn będzie o trzy lata starszy. 215

Należy dodać, że owa względność czasu nie jest spowodowana przyspieszeniem bądź spowolnieniem mechanizmów zegarów lub innych systemów. Jest ona wynikiem różnych okresów operacyjnych całego systemu materialnego, aż do samych cząsteczek atomowych. W środowisku, w którym czas został skrócony, spowolnione są wszystkie czynności życiowe: bicie serca, metabolizm, funkcjonowanie mózgu. Człowiek nie domyśli się nawet tego, że czas płynie wolniej i będzie dalej normalnie funkcjonować.

Względność w Koranie

Oto wniosek z naszych rozważań: czas nie stanowi bytu absolutnego, jak to zakładają materialiści, jest jedynie kolejnym relatywnym wrażeniem. Interesujące, że prawda ta, udowodniona dopiero w XX wieku, pojawiła się całe stulecia temu w Koranie. Koran w wielu wersetach pokazuje, jak względny jest czas.

Znajdziemy w nim wiele o tym, do czego naukowcy dotarli dopiero w XX wieku: że czas jest wrażeniem psychologicznym, zależnym od zdarzeń, sytuacji i warunków. Według Koranu całe ludzkie życie to jedynie chwila:

W tym Dniu, kiedy On nas wezwie, a wy odpowiecie przez Jego wysławienie, pomyślicie sobie, iż przebywaliście tylko małą chwilę.* (Sura17, Al-Isra, werset 52)

W dniu, kiedy On ich zbierze, wyda im się, że nie przebywali dłużej, jak tylko jedną godzinę dnia, i poznają siebie nawzajem. A stracą ci, którzy za kłamstwo uznali spotkanie z Bogiem i nie byli prowadzeni drogą prostą. (Sura 10, Junus, werset 45)

W innych wersetach znajdujemy wzmianki o tym, że coś, co dla niektórych ludzi jest jedynie chwilą, dla innych zdaje się trwać wiecznie.

Oni domagają się od ciebie przyspieszenia kary! Bóg nie zmieni nigdy Swojej obietnicy! I, zaprawdę, jeden dzień u twego Pana jest jak tysiąc lat według waszego liczenia!* (Sura 22, Al-Hadsz, werset 47)

Aniołowie i Duch wznoszą się ku Niemu w Dniu, którego wielkość pięćdziesiąt tysięcy lat.* ( Sura 70, Al-Maaridsch, werset 4)

Wersety te ukazują, jak względnym pojęciem jest czas. Fakt, że ta odkryta przez naukę XX wieku prawda pojawiła się 14 wieków temu w Koranie, jest kolejnym dowodem na to, że został on zesłany przez Allaha, który otacza przestrzeń i czas.

Wersy Koranu, szczególnie opowieści, pokazują, że czas to jedynie wrażenie. Przykładem może być następująca historia:

Przeto w tej grocie opieczętowaliśmy ich uszy – na wiele lat. Potem wskrzesiliśmy ich, aby się dowiedzieć, która z dwóch grup lepiej obliczy,* jak długo oni tam przebywali. (Sura 18, Al-Kafh, wersety: 11, 12)

I tak wskrzesiliśmy ich, żeby się wzajemnie wypytywali. Jeden z nich powiedział: „Ile czasu tam przebywaliście?” Oni powiedzieli: „Wasz Pan wie najlepiej, ile czasu przebywaliście. Wyślijcie więc jednego z was do miasta z waszymi pieniędzmi, aby się rozejrzał, kto ma najczyściejsze jedzenie, i przyniósł wam od niego zaopatrzenie; lecz niech on działa ostrożnie i niech nikogo o was nie powiadomi. (Sura 18, Al-Kafh, wersety: 19)

O tym, że czas jest wrażeniem, mówi także następujący werset:

Albo takiego jak ten, który przechodził mimo miasta* Leżącego w gruzach aż do fundamentów; on powiedział: „Jak ożywi je Bóg, po tym jak ono umarło?” Uśmiercił go Bóg na sto lat, potem go wskrzesił, mówiąc: „Ile ty tam przebywałeś?” On powiedział: „Przebywałem tam dzień lub część dnia.” Powiedział Bóg: „Nie, ty przebywałeś tam sto lat! I popatrz na twoje jedzenie i picie, one się nie zepsuły. I popatrz na twojego osła! – My czynimy z ciebie znak dla ludzi – popatrz na te kości, jak My je zestawimy, a następnie obleczemy je w ciało!” A kiedy się to stało jasne, on powiedział: „Wiem, że Bóg jest nad każdą rzeczą wszechwładny!” (Sura 2, Al-Baqara, werset 259)

Powyższy werset jest dowodem na to, że to Allah stworzył czas, lecz sam nie poddaje się jego upływowi. Człowiek musi być posłuszny biegowi czasu wyznaczonemu przez Allaha specjalnie dla niego. Jak widać z podanego wcześniej przykładu, nie wie on nawet, jak długo spał. W takim wypadku mówić o tym, że czas jest absolutny (jak to czynią materialiści), to absurd.

Przeznaczenie

Powyższe tłumaczy nam jeszcze jedno ważne zagadnienie: względność czasu jest tak zmienna, że okres ciągnący się, według nas, miliony lat – w innym wymiarze trwa tylko kilka sekund. Co więcej, okres od początku świata do dziś w innym wymiarze może być tylko chwilą.

W tym właśnie tkwi kwintesencja koncepcji przeznaczenia, które jest opacznie rozumiana przez wielu ludzi, szczególnie przez materialistów. Odrzucają je oni jeszcze przed zrozumieniem. Przeznaczenie to wiedza Allaha o tym, co było, jest i będzie. Wielu ludzi pyta: jak to możliwe, że Allah wie, co się stanie, zanim jeszcze cokolwiek się wydarzy? Wątpliwości owe sprawiają, że nie wierzą oni w przeznaczenie i nie potrafią go zrozumieć. Wydarzenia, których jeszcze nie było, w rzeczywistości nie odbyły się tylko dla nas. Allah jest wolny i niezależny od czasu i przestrzeni, bo to On sam je stworzył. Z tego powodu dla Niego pojęcia przeszłości, teraźniejszości i przyszłości są bez znaczenia; przed Nim wszystko już się rozegrało i zakończyło.

Lincoln Barnett opisuje w książce Einstein i Wszechświat, jak teoria względności naprowadza na tę prawdę. Według Barnetta, Wszechświat „w całej swojej okazałości i majestacie może być objęty jedynie przez kosmiczny intelekt”. Kosmiczny intelekt to nic innego, jak mądrość i wiedza Allaha, który panuje nad wszystkim.216 Tak jak my potrafimy rozróżnić na wykresie początek, środek i koniec oraz wszystkie inne punkty całości, tak Allah pojmuje czas, od którego jesteśmy uzależnieni, jakby był to jedynie krótki moment. Ludzie przeżywają zdarzenia wtedy, kiedy nadejdzie ich czas, przez co są świadkami losu, jaki wybrał dla nich Allah.

Należy ponadto zwrócić uwagę na to, jak poprzez powierzchowne osądy, które występują często wśród ludzi, tworzy się fałszywy obraz przeznaczenia. Według owych nietrafnych pojęć, przeznaczenie dane nam przez Allaha może być przez człowieka zmienione. Często słyszy się, że ktoś, kto cudem uratował się z jakiegoś wypadku, „umknął losowi”. Jednak nikt nie jest w stanie zmienić przeznaczenia; osobie, która uniknęła wypadku, śmierć nie była po prostu jeszcze pisana.

Przeznaczenie jest bowiem mądrością Allaha. To On panuje nad czasem i przestrzenią; On wyznaczył nasze losy. Z tego, co napisano w Koranie, jasno widać, że czas jest dla Allaha całością; wydarzenia, które mają zaistnieć w przyszłości, opisane są w taki sposób, jakby już się wydarzyły. Na przykład, wersety, w których opisano, jak człowiek będzie rozliczał się ze swoich czynów, skonstruowano tak, jakby rozliczanie owo odbyło się już długi czas temu:

I zadmą w trąbę. Ci, którzy są w niebiosach, i ci, którzy są na ziemi, zostaną porażeni piorunem, z wyjątkiem tych, których Bóg zechce oszczędzić! Następnie zadmą w nią po raz drugi – i oto oni będą stać i patrzeć.

Ziemia zajaśnieje światłem swego Pana, księga będzie położona.* Przyprowadzeni będą prorocy i świadkowie i zostanie między nimi rozstrzygnięte według prawdy, i oni nie doznają niesprawiedliwości.

zostaną zapędzeni do Gehenny ci, którzy nie uwierzyli. A kiedy tam przybędą, otworzą się jej wrota i powiedzą im jej strażnicy: „Czy nie przychodzili do was posłańcy pochodzący spośród was? I czy nie głosili wam znaków waszego Pana, i czy nie ostrzegali was przed spotkaniem tego oto Dnia?” Oni powiedzą: „Tak!” Lecz ziści się słowo kary nad niewiernymi.

I grupami będą poprowadzeni ci, którzy się bali swego Pana, do Ogrodu. A kiedy tam przybędą, otworzą się jego bramy i powiedzą im jego strażnicy: „Pokój wam! Byliście dobrymi, Wejdźcie więc do niego, By przebywać na wieki!”( Sura 39, As-Sumar, wersety : 68,69,71,73)

Jak widać wydarzenia, które – z naszego punktu widzenia – zaistnieją po śmierci, w Koranie opisane są tak, jakby były przeszłością. Allah nie jest tak zależny od czasu jak człowiek. Jego wola, dzięki której dochodzi do różnych wydarzeń, ma charakter ponadczasowy – ludzie już dokonali swoich czynów, a wydarzenia stały się. Koran w taki właśnie sposób przedstawia fakt, że wszystkie sprawy – nieważne, o jakim znaczeniu – znane są Allahowi:

I w jakiejkolwiek byłbyś sytuacji, i cokolwiek recytowałbyś z Koranu, i jakiekolwiek podejmujecie działanie – My jesteśmy przy was świadkami, kiedy się w tym zagłębiacie. i nie ujdzie uwagi twego Pana nawet ciężar jednego pyłku – ani na ziemi, ani w niebiosach; ani też coś jeszcze mniejszego od tego, ani też większego żeby to nie było w Księdze jasnej. (Sura10, Junus, werset 61)

Allah created you from dust and then from a drop of sperm and then made you into pairs. No female becomes pregnant or gives birth except with His knowledge. And no living thing lives long or has its life cut short without that being in a Book. That is easy for Allah. (Surah Fatir: 11)

Wątpliwości materialistów

W rzeczywistości wszystkie wytłumaczone przez nas w tym rozdziale prawdy dotyczące świata, w którym nie istnieją materia, czas i przestrzeń, są bardzo proste i przejrzyste. Jak już zaznaczono, to nie filozoficzne rozważania ani po prostu sposób myślenia, ale naukowo dowiedziona prawda. Przedstawione argumenty nie pozostawiają alternatywy: świat z całą jego materią i ludźmi jest tylko wrażeniem, iluzją.

Zrozumienie tego faktu stanowi jednak poważny problem dla materialistów. Wracając do przykładu autobusu, autorstwa Politzera: sam Politzer wiedział, że nie da się wyjść poza świat własnych wrażeń, jednak nie chciał tego zaakceptować. Uważał on, że wydarzenia zaistniałe przed wypadkiem autobusowym rozgrywały się w mózgu człowieka, ale te późniejsze – wyszły poza rzeczywistość i przybrały materialne prawdopodobieństwo. Politzer popełnił tu taki sam błąd, jak Johnson, który twierdził, że skoro po kopnięciu kamienia boli go noga, oznacza to, że ów kamień w rzeczywistości istnieje: nie pojął, że uczucie bólu to także wyłącznie wrażenie.

Wytłumaczenie jest jedno: materialiści podświadomie bali się tego, że jeżeli uwierzą i zaakceptują przedstawiony tu fakt, sami przyczynią się do upadku materialistycznej filozofii. Lincoln Barnett pisał, że niektórzy naukowcy bardzo zbliżyli się do tej prawdy:

„Wraz z uznaniem przez filozofów obiektywnej rzeczywistości za świat cienia, także uczeni zauważyli alarmujące granice ludzkich zmysłów.”217

Uznanie materii i czasu za wyłącznie doznania przestraszyło materialistów; pojęcia te bowiem były jedynymi podstawami, na których budowali oni swoje poczucie rzeczywistości. Uważali, że sami też powstali tylko dzięki materii i czasowi (ewolucji).

Myśl o tym, że Wszechświat, świat, w którym uważają, że żyją, ciało, inni ludzie, inni filozofowie materialistyczni, w których idee wierzą, jedynym słowem: wszystko, co ich otacza, jest iluzją – wywołuje u tych uczonych strach. Ogół tego, w co wierzyli i co było dla nich oczywiste, znika. Czują oni, jak grunt usuwa im się spod nóg – a jeszcze gorzej będzie w Dniu Ostatecznym:

I przedstawią wtedy Bogu swoje poddanie; zawiodło ich to, co oni wymyślili. (Sura16, An-Nahl, werset 87)

Od tego momentu materialiści próbują przekonać samych siebie o realnym istnieniu materii i fabrykują „dowody” służące temu celowi; biją pięściami w ścianę, kopią kamienie, są agresywni – ale w ten sposób nie zmienią przecież rzeczywistości.

Podobnie, jak pragną zanegować rzeczywistość, chcą też, aby i inni ludzie nie akceptowali prawdy. Wiedzą bowiem, że kiedy ludzie ją poznają i zaakceptują, im samym nie pozostanie nic innego, jak przyznać się do swoich błędów. Świadomość ta wywołuje u nich paniczny lęk.

Allah opowiada, że strach tych, którzy nie wierzą, będzie jeszcze większy w dniu Sądu Ostatecznego:

W Dniu, kiedy zbierzemy ich wszystkich, powiemy tym, którzy dodawali Jemu współtowarzyszy: „Gdzie są wasi współtowarzysze, których uznajecie?” ( Sura 6, Al-Anam, werset 22)

Wtedy to wszystko, co człowiek taki uważał za rzeczywiste i stawiał na równi z Bogiem: rodzina, dzieci, znajomi, bogactwa – zniknie. Allah opisał to w Koranie następującymi słowami:

Popatrz, jak oni kłamią samym sobie i jak odsunęło się od nich to, co oni wymyślali! ( Sura 6, Al-Anam, werset 24)

Wygrana wierzących

Podczas gdy myśl o tym, że materia i czas są jedynie wrażeniami, wprawia materialistów w lęk, dla wierzących jest ona powodem wielkiej radości. Cieszą się oni, kiedy odkrywają prawdę o iluzoryczności materii, bo jest ona odpowiedzią na wiele ich pytań dotyczących Boga. To klucz, który może otworzyć wszystkie tajemnice wiary. Owe jej aspekty, które były dla nich trudne do zrozumienia, stają się przez to dziecinnie proste.

Zagadnienia raju, piekła, Sądu Ostatecznego, pytania o to, gdzie jest Allah, co było przed Nim, kto Go stworzył, ile czasu spędzi się w grobie, gdzie mieści się raj i piekło teraz, a gdzie będzie po dniu Sądu Ostatecznego – nie sprawiają już tak wielkich kłopotów. Wreszcie można zrozumieć, jak Allah stworzył Wszechświat. Pytania takie, jak „gdzie?” i „kiedy?” przestają mieć jakiekolwiek znaczenie, ponieważ czas i przestrzeń nie istnieją. Kiedy w pełni pojmiemy to, że nie ma przestrzeni, zrozumiemy, iż piekło, raj i to, co nas obecnie otacza, znajduje się tak naprawdę w jednym i tym samym miejscu. Kiedy dotrze do nas, że nie istnieje czas, wyjaśni się, że wszystko dzieje się w tym samym momencie; nie istnieje czekanie na coś, czas nie przemija, ponieważ wszystko w rzeczywistości już zaistniało.

Dla wierzącego, który w pełni pojął te prawdy, świat staje się rajem. Wierzący wyzbywa się strachu o dobra materialne, wie, że istnieje tylko jeden Pan kosmosu, który zmienia świat psychiczny według własnej woli – oraz że jedynym zadaniem człowieka jest się tej woli poddać.

Pojęcie owej tajemnicy jest najwyższą wygraną w życiu.

Wraz ze zrozumieniem tej zagadki otwiera się przed nami jeszcze jedna prawda Koranu, a mianowicie wspomniany już przez nas fakt, że Allah jest człowiekowi bliższy niż jego własna arteria (Sura 50, Qaf, werset16).

Każdy z nas wie, że arterie znajdują się w ciele człowieka. Ten, kto pojął przedstawioną przez nas prawdę, zdaje sobie sprawę, że nie istnieje przestrzeń; dlatego łatwo mu zrozumieć tę kolejną tajemnicę.

To pewnik – człowiek nie ma innego przyjaciela i pomocnika niż Allah. Oprócz Allaha nie istnieje nic. Jedynie do Niego można się zwracać o pomoc i wsparcie, bo On jest Bytem Absolutnym. Gdziekolwiek się obrócimy, On jest właśnie tam.