Baadan 6: So Manga Balas Ko Maaleken Ko Allah

Inirampay Kiran Sa Donya So Mapiya a Bandingan

So manga tao a miyagoyag-oyag sa donya a daon so maaleken a kenal ko Allah, a aya tano phagosayen sa oriyan ai, sii ko manga ayat sa Qur’an, ago so di kapepharasan a kalek a kaphasinagadan iran ago so lebi a kaporo a daradat o Allah. Siranoto, a salakaw saya, a ipekhalek iran so Allah ago manananggila, na khaparoli iran so kapakalidas ko langon a paras a kalek sa Mawri-Alongan ago iphaginentao iran so kawyag-oyag iran a sii ko sironga a tabang ago gagaw o Allah. Siranoto a manga titho a miyamaratiyaya a sii ko tenday a kawyag-oyag iran na makagegedam sa mala a pangandam ko Apoy amay ka makatalingoma so Gawii a Kapangokom, na khaawat siran ko oman i pisosonan a kalek ago matatangked a makalilidas siranon. Apiya pen inirampay o Allah sii sa donya giyaya a mapiya a manga bandingan sa Qur’an, na sii ko Alongan a Mawri na phayagen Iyan pen ko manga oripen Iyan so mas madakel a mapiya a manga bandingan:

“Hay, manga oripen Aken! Da a ikhalek iyo sa alongan ai, ago da a mipemboko iyo. (Sekano) a miyamaratiyaya ko manga tanda Ami ago mimbabaloy a manga Muslim: ‘Soled kano ko Sorga, sekano ago so manga karoma niyo, a mabababaya.’ Na iphagilid kiran so manga bolawan a talam ago baso, a katatangelan sa langon a ikhababaya o ginawa, ago langon a ikhasoat o mata. Na ron kano ron khatatap sa dayon-sa-dayon. Giyanan so Sorga a phikipangowarisan rekano sabap ko manga amal iyo a pinggogolawla niyo (sa donya). a katatagoan sa madakel a manga onga a khakan iyo (sa saden sa kabaya iyo).” (Surat az-Zuhkruf: 43:68-73)

Sii ko ped a manga ayat sa Qur’an, na piyayag o Allah a giyaya a mapiya a manga bandingan mokit ko manga malaikat Iyan, a da den a angan-anganon a ikhapiya ginawa o manga miyamaratiyaya a mangingindao ko Sorga:

“Mataan, a so siranoto a petharoon iran: ‘Aya Kadenan ami na so Allah,’ na ago phamaginontolan siran, na ithoron kiran so manga malaikat: ‘Di kano khalek, ago di kano pemboko! Na pakapiyaa niyo a ginawa niyo sabap ko Sorga a inidiyandi rekano! Sekami so manga khisisiyap rekano sii ko kawyag-oyag iyo sa donya, ago sa Mawri-Alongan. Ago mapembagian iyo roo so (langon) a khababayaan o manga ginawa niyo, ago mapembagian niyo so (langon) a phamangniin niyo. Saka-sakaw a poon ko (Allah a), Paririla, a Makalimoon.’” (Surah Fussilat: 41:30-32)

So Qur’an na marayag a kiyagogoda niyan sa giyaya a manga bandingan, a perarad sa da a pakataman iyan a mapepeno a kamapiyaan, a khaparoli o siranoto a titho a mimaratiyaya sii ko kaooyag iran pen sa donya.

Mapiya a Kapaginentao

So kawyag-oyag o siranoto a da paratiyaya ko Allah, a da iran kaleken Sekaniyan ago da pananggila, na ped ko kasiksaan a mitatalagad kiran, na di siran makapenggona ko titho a kariwasaan ago kabarakat a isesenggay ko manga miyamaratiyaya:

“Ago opama ka so manga tao ko manga inged na miyaratiyaya siran ago miyananggila. Na pelekaan Ami kiran so manga limo a poon ko manga langit ago so lopa. Ogaid na kagiya tiyaplis iran (so manga Sogo), na siniksa Ami siran sabap ko miyanggalebek iran (a marata).” (Surat al-A'raf: 7:96)

Ogaid na siranoto a miyamaratiyaya ko Allah a aden a kalek ko kenal iran Rekaniyan, ago miphaparangay sa kambilangatao ko manga olawla iran, na kirampay kiran so mapiya a manga bandingan ko kawyag-oyag sa Mawri-Alongan sa Sorga, ago sii sa donya, na makapenggona siran sa mala ko kapiya o Allah ago ko kariwasaan Niyan:

“Saden sa penggagalebek sa kapaginontolan, a mama o di na babay, a sekaniyan na titho a mapaparatiyaya, na mataan a pakaphaginentaon Ami sa mapiya a kapaginentao, ago mataan a imbalas Ami kiran so balas sa datar den o kapiya o pinggagalebek iran.” (Surat an-Nahl: 16:97)

Lagid mambo a okit a so da a pitatamanan a kasiksaan o manga da paratiyaya na sii den phagepoon sa donya ko kabibiyag iran pen, na sii ko miyamananggila, a manga titho a miyamaratiyaya, na so inidiyandi a da pitatamanan a kapiya na phagpoon makamowayan. Sabap ko kariwasaan ago kapiya - a giyanan so manga sipat sa Sorga, na so Allah na phikitaaman Iyan ko manga maaleken a manga oripen Iyan giyaya a manga limo ko masa a bibiyag siran pen sa donya ka aden makaphagomareg so kasisingayoa iran ko Sorga.

Lagid pen ai, na so Allah na phelindingen Iyan so manga miyamaratiyaya poon ko baram-barang a kawan ago awid a akal ko masa a kawyag-oyag iran sabap ko kiyapangongonotan iran ko manga sogoan Iyan ago manga tapaos Iyan, sabap ko kiyapaginentaonen iran ko agama Niyan, ago aya lebi, na sabap ko tatap a sarig iran Rekaniyan, so kapephantang iran, ago so kasisinganina iran ko Mawri-Alongan. Salakaw ko manga kapakamboko, na so Allah na ithoron Iyan ko manga poso iran so kalilintad ago katitikna. Oman i simba o di na galebek a mapiya, mala sa maito, na katawan iran a phagilayn siranon o Allah, ago so manga panonorat a manga malaikat na ipesorat iran den ko manga kitab o manga amal iran, na giyoto i sabap a makagegedam siran sa sakina a kiyasabapan ko kenal iran a sii sa Mawri-Alongan na khaparoli iran so langon a manga balas iran a mapiya.

Aya di saya patot a khalipatan, na so donya na darpa a tepeng. Mataan a so titho a mapaparatiyaya na phamakasagad mambo sa baram-barang a kamaregenan. Ogaid na sii ko apiya antonaa den a manggogolawla, na sii ko miyaratiyaya a ika-aalek iyan so Allah, na giyaya a manga kamaregenan na manga limo rekaniyan aya o Allah ago phakaparoli sekaniyanon sa manga balas. Aya mapiya a ibarat iyan na so Nabi Ibrahim (as), a sii ko kiyapangangkoba rekaniyan sa kabogkhagan ago sii ko kiphagitogen rekaniyan sa apoy o manga pagtao niyan, na da sekaniyan den kalebati sa maito bo a paratiyaya o di na ba sekaniyan kiyatagoi sa maito bo a angan-angan ko kiyapangongonotan iyan ko Allah o di na sii ko sarig iyanon.

Da a angan-angan saya, a so katotonga ko tao a oyag-oyag na piyakalek-lek a kasiksaan, ogaid na sii ko kapetotonga o manga tao ko Nabi Ibrahim (as) na so Allah na piyandoan Iyan so apoy a mabaloy a “kalenggaw ago kalilintad” rekaniyan na ago oriyan iyan na da a miyagedam iyan a maito bo a masakit o di na kararasay; da makamorala so apoy rekaniyan sa maito bo. So kamboko, kabinasa ago kada okor na manga siksa aya o di na manga pangita a pekhaolawla sabap ko ribat a sowa-sowai ago marata a paparangayan o tao:

"Na saden sa tiyoba a misogat rekano, na sabap oto ko pinggalebek o manga lima niyo (a dosa)…” (Surat ash-Shura: 42:30).

Salakaw saya, na so titho a miyamaratiyaya a ipekhalek iyan so Allah sa mala sa taman sa khagaga niyanon ago lalayon iyan masisiyap so ikhasoat o Allah sii ko manga olawla niyan, na so kasiksaan na kena o ba niyan aya awid a akal.

So langon a kamaregenan a phakasinagadan o manga titho a miyamaratiyaya sii sa donya na aya tarimaon na matag baden manga tepeng a maphakaoman sa mamala ago maaleken a kenal iran ko Allah, ago maphakabager iyan pen so babaya iran ko Sorga. Katawan o titho a miyamaratiyaya a langon aya a manga kamaregenan na inaden aya o Allah rekaniyan a iksamin ago sinanad a kapesinagadaan, ago mala a okoran ko kapakamowayana niyan ko manga-pipiya a dadabiyatan iyan, ko kaphantang iyan, ago asar a di mada so sarig iyan ko Allah, na pembaloy aya a mala a paro ko kaphakakowa niyan sa manga balas sa Mawri-Alongan. So Qur’an na inaloy niyan sa marayag so sipat o kapekhatarimaa ko manga maoolawla a mala a okoran; na sii ko manga titho a miyamaratiyaya a maaleken ko Allah, na pitharo o Allah sii ko isa ko manga ayat Iyan:

“Na pitharo ko siranoto a ipekhalek iran so Allah, ‘Antonaa i initoron rekano o Kadenan niyo?’ Na pitharo iran: ‘Mapiya.’ Na sii ko siranoto a miphiya-piya, na aden a mapiya a bagian iran sii sa donya, ago so inged a Mawri-Alongan i lebi a mapiya. Na sabenar a mapiya so inged o manga maaleken (ko Allah).” (Surat an-Nahl: 16:30)

So kapatay o titho a mapaparatiyaya a miyaginentao sa donya sa kapaginontolan na mapiya ago malebod, so kawyag-oyag iyan sa Mawri-Alongan na phasagipoon ko kaphakabolosa rekaniyan o manga malaikat, na ago so khatarosan iyan na kasosoat ago kalelebod.

Malebod a Kapamagitong

So titho a miyamaratiyaya na pezasakoya ko manga-pipiya a amal sii ko tenday a kawyag-oyag iran sabap sa kalek iran ko kapakaadap ko maregen a kapamagitong sa Mawri-Alongan. Sisiyapen iran phiya-piya so manga tamana o Allah. Piyakarayag o Qur’an a giyaya a kalek o manga titho a miyamaratiyaya:

“Ipethoman iran so manga kazapa iran ago ipekhalek iran so gawii a so karataan iyan na lomalangkap. Ago phamemegay siran sa pangenengken, apiya sii ko kapekhababayai iranon, ko manga miskin ago so manga ilo ago so makakalaboso. (A petharoon iran:) ‘Phakaken ami sekano sabap bo ko babaya ko Paras o Allah. Da a singanin ami rekano a bayad o di na panalamat. Mataan a ipekhalek ami so poon ko Kadenan ami a gawii a maregen ago piyakaboko-boko a karomasayan a maphakarimeng iyan so manga paras (sabap ko mitataralo a kagowadon).’” (Surat al-Insan: 76:7-10)

Sii sa Mawri-Alongan na so Allah na phakaliwanagen Iyan so manga paras o siranoto a maalek Rekaniyan ago so kaphamagitonga kiran na malebod. So manga kitab o manga amal iran na khidawag kiran sa kawanan a lima iran na ago so ipekhalek iran a kapamagitong na phakalebod kiran:

“Na sekaniyan a mibegay ron so Kitab iyan sa kawanan a lima niyan, na mataan a maphamagitong sa malebod a kapamagitong, ago pekhandod ko pamilya niyan a mabababaya!” (Surat al-Inshiqaq: 84:7-9)

Amay ka mapasad so kapamagitong, na so manga titho a miyamaratiyaya na tanto a khababaya sabap ko kiyapakalidas iran sa kasiksaan sa Naraka. Sa lagid den a giyoto a kiyaaloya ron sa giyanan a ayat, na khasoy siran ko manga pamilya iran a mabababaya.

Tatap a Kawyag-oyag Sa Sorga

“Ogaid na so siranoto a ipekhalek iran so Kadenan iran, na bagian iran so manga Sapadan a phamangondas ko kababaanon so manga lawas-a-ig, na khatatap siran roo sa dayon-sa-dayon; a saka-sakaw kiran a poon ko Allah. Na so sisii ko Allah, na lebi a mapiya ko siranoto a miphipiya-piya.” (Surah Al 'Imran: 3:198)

“Aya ropaan o Sorga a inidiyandi ko miyamananggila (a maaleken ko Allah): Manga lawas-a-ig ko kababaanon a phamangondas ago tatap so manga pangenengken ago so kalenggaw a along iyan. Giyanan i tangked a khaoriyanan a darpa o manga miyamananggila. Ogaid na so tangked a khaoriyanan o manga da pamaratiyaya na so Apoy.” (Surat ar-Ra'd: 13:35)

So manga miyamaratiyaya a maalek a tanto ko tatap a kasiksaan sa Naraka, na ago manananggila o ba aden a masopak iran ko kabaya o Allah, na khaparoli iran so manga balas a inidiyandi o Allah ko siranoto a maalek ago manananggila, na ago phakabolosen siran ko tatap a phagingedan iran sa dayon-sa-dayon:

“Ago so siranoto a inikalek iran so Kadenan iran na indolog sa Sorga a zasagorompong taman sa amay ka makawma siranon, na kalekaan so manga paytaw ron Na so manga thatandinganon na petharoon iran: ‘So kalilintad na sii rekano! Manga-pipiya kano na pamanoled kano ron, sa matatap kano ron sa dayon-a-dayon.’ Na tharoon iran: ‘So langon a podi ago panalamat na rek o Allah! a tiyoman Iyan so diyandi Iyan rekami ago piyakipangowarisan Iyan rekami so lopa; na makaphaginged kami sa Sorga sa darpa a saden sa kabaya ami. Na sana miyakapiya-piya a balas ko manga miyamagamal!’” (Surat az-Zumar: 39:73-74)

Sii ko manga titho a miyamaratiyaya a phakasoled sa Sorga, na so pinakalebi a mapiya a itatalagad kiran ago so pinakamala a kababaya ago kapipiya ginawa na so khasalama kiran sa sowara a makapopoon ko Allah:

“’Kalilintad!’ Katharo a poon ko Kadenan a Makalimoon.” (Surah Ya Sin: 36:58)

So Allah na petharoon Iyan ko manga titho a miyamaratiyaya sa Sorga a:

“Hay, manga oripen Aken! Da a ikhalek iyo sa alongan ai; ago da a mipemboko iyo.” (Surat az-Zukhruf: 43:68)

So Allah, a Sekaniyan so miyaden ko manga manosia, na aya lebi a matao a di seketano ko pinakalebi a khababayaan tano a balas ko kiyaparatiyaya tano Rekaniyan, na giyaya a manga balas na aya mitatalagad ko manga miyamaratiyaya sa Sorga. Sabap roo na so kalebian a giyaya manga limo sa Sorga ago so manga pakamemesa a madadalemon na di kharaot mamimikiran o pamikiran o manosia. Da a pitatamanan iyan a manga limo a imbegay ko manga miyamaratiyaya a aya manga lagid iyan na da den a mata a miyakailay ron ago da den a tangila a miyakanegon; sii den ko tenday o dayon-sa-dayon na so langon-taman a khasinagadan iran na palaya den maka-aayon ko kabaya iran:

“… Khakowa iran so langon a khabayaan iran sii ko Kadenan iran. Giyanan so pinakalebi a Limo.” (Surat ash-Shura: 42:22)

So Qur’an na pipharasan iyan so oman i betad o kawyag-oyag o manga miyamaratiyaya sa Sorga, lagid o manga darpa o walay iran, so manga ditaren iran, so manga darodopa iran, so kapiya o piyagalibe-libetan, so pangenengken ago so manga ped a pitibarangan a kamapiyaan a nomanayaw kiran roo.

Sii ko isa a manga ayat sa Qur’an, na so tatap a manga kawyag-oyag o siranoto a maaleken ko Allah ago so piyakalek-lek a khaoriyanan o siranoto a da a kalek iyan ko Allah na piyakapagabay:

Aya ropaan o Sorga a inidiyandi ko miyamananggila (a maaleken ko Allah): Na roo na katatagoan sa manga lawas-a-ig a ig a so taam iyan ago baw niyan na da pagaalin, agolawas-a-ig a gatas a so taam iyan na di khaalin, ago lawas-a-ig a arak a mapiya i taam ko phamanginomon, ago lawas-a-ig a teneb a da sanin-saning iyan; na roo na katatagoan sa manga pitibarangan a onga, ago rila poon ko Kadenan iran. (Na ba aya) lagid ko siranoto a phaginged sa tatap ko Apoy sa dayon-sa-dayon, a phamakainomen sa phelikabo a ig a phangatetepedon so manga tinai iran (Surah Muhammad: 47:15)

Mataan a aya bo a kailangan o tao a makasisiyap ago makakekenal na so kanggegeda-gedaa niyan sa giyaya a manga mapenggogolawla sa Mawri-Alongan sa kaadeni ron sa phagorareg a pangindao ko Allah ago kalek Rekaniyan.

Pinakalebi a Balas Na So Tatap a Kasosoat o Allah

“So Allah na inidiyandi Iyan ko manga miyamaratiyaya, -manga mama ago manga babay- sa manga Sorga a phamanogaon so manga lawas-a-ig ko kababaanon, a roo siranon den matatatap sa dayon-sa-dayon, ago manga-pipiya ago manga-ala a walay sa Sorga a Aden. Ogaid na aya titho a lebi roo na so mapiya a kasosoat o Allah. Giyanan i titho a lebi a mala a kapakadaag.” (Surat at-Tawba: 9:72)

So pinakalebi a karahasiyan a kasosoat a kapesinagadan o manga miyamaratiyaya amay ka makasoled siran sa Sorga na so kabenaran a iphoon den sa giyoto a oras na so Allah na masosoat kiran den, ago pekhababayaan Iyan siran den, ago di Niyan siran den siksaen ago pembaloy siran a manga bolayoka Iyan sa dayon-sa-dayon. So kakowaa sa ikasosoat o Allah na aya pekhapoonan sa kababaya ago kapipiya ginawa a matatangked a pinakalebi a di so manga kiyasinagadan sa donya. So ikasosoat o Allah na aya titho a phakataramis ko manga limo sa Sorga. Apiya pen so manga balas sa Sorga na titho den a manga-pipiya, na aya pinakalebi saya na so kababaya ko katokawi a kiyatangkedaon o Kadenan o langon a kaaden sa kiyapag-argai Niyan ko tao sa makapharoli ko kapiya Niyan. Pitharo sa Qur’an:

“Hay ginawa a thatana ago lomilintad! Endod ka ko Kadenan ka, a masosoat ago makasosoat! Soled ka a ped ko manga oripen Aken, Ago soled ka ko Sorga Aken!” (Surat al-Fajr: 89:27-30)