Бул бөлүмдө каралган «заттын артындагы сыр» темасын туура түшүнүү абдан маанилүү. Көргөн нерселерибиздин баары, тоолор, өрөөндөр, гүлдөр, адамдар, деңиздер, кыскасы, көргөндөрүбүздүн баары, Аллах Куранда бар экенин, жоктон жаратканын билдирген нерселердин баары жаратылган жана бар. Бирок адамдар булардын чыныгыларын (өздөрүн) сезүү органдары аркылуу көрө албайт же сезе албайт же уга албайт. Бул нерселердин мээлериндеги копияларын көрүп сезишет. Бул илимий бир чындык жана бүгүнкү күндө медицина факультеттери баш болуп, бүт окуу жайларында окутулат. Мисалы, азыр бул китепти окуп жаткан адам бул тексттин чыныгысын (оригиналын) көрө албайт, бул тексттин өзүнө тийе албайт.
Бул китептин чыныгысынан келген нур адамдын көзүндөгү кээ бир клеткалар тарабынан электрдик сигналга айландырылат. Ал электрдик сигнал мээнин артындагы көрүү борборуна барып, ал борборду стимулдайт. Жана адамдын мээсинин артында бул тексттин сүрөттөлүшү пайда болот. Башкача айтканда, сиз азыр көзүңүз менен, көзүңүздүн алдындагы бир текстти окуп жаткан жоксуз. Бул текст сиздин мээңиздин артындагы көрүү борборунда пайда болууда. Сиз окуган текст мээңиздин артындагы «копия текст». Бул тексттин чыныгысын болсо Аллах көрөт.
Бирок заттын мээбиздеги бир элес болушу ал «жок» деген мааниге келбейт. Бизге адам көрүп сезген заттын чыныгы жүзү жөнүндө маалымат берет: заттын чыныгысын (оригиналын) эч бир адам көрүп биле албайт. Мындан тышкары, сыртта заттын бар экенин бизден башка көргөн жандыктар да бар. Аллахтын периштелери, жазгыч (катчы) катары дайындаган элчилери дагы бул дүйнөгө күбө болушууда:
Анын оң жана сол тарабында отурган эки жазгыч жазып жатканда Ал кандай сөз (кандай нерсе) айткан болсо, сөзсүз жанында даяр бир көзөмөлчү турат. (Каф Сүрөсү, 17-18)
Баарынан да, эң биринчиден Аллах бүт баарын көрүүдө. Бул дүйнөнү бүт майда-чүйдөсүнө чейин Аллах жараткан жана Аллах баарын толук көрүп турат. Куран аяттарында мындай деп айтылат:
... Аллахтан коркуп тартынгыла жана билип койгула, Аллах кылгандарыңарды көрүүчү. (Бакара Сүрөсү, 233)
Айткын: «Мени менен араңарда күбө катары Аллах жетиштүү; күмөнсүз Ал пенделеринен толук кабардар, көрүүчү.» (Исра Сүрөсү, 96)
Мындан тышкары, Аллахтын бүт окуяларды «Лавхи Махфуз» аттуу китепте жазып койгонун унутпаш керек. Биз көрбөсөк да булардын баары Лавхи Махфузда бар. Бүт нерсенин Аллахтын Кабатында Лавхи Махфуз деп аталган «Негизги Китепте» сакталуу экени мындайча кабар берилет:
Күмөнсүз, ал – Биздин кабатыбызда болгон Негизги Китепте; абдан улук, өкүм жана хикматка (даанышмандыкка) толо. (Зухруф Сүрөсү, 4)
...Кабатыбызда (булардын баарын) сактап-коргогон бир китеп бар. (Каф Сүрөсү, 4)
Асманда жана жерде апачык китепке (Левх-и Махвузда) жазылбаган, жашыруун эч нерсе жок. (Немл Сүрөсү, 75)
Айтышты: «Сен – Улуксуң, бизге үйрөткөнүңдөн башка биздин эч кандай илимибиз жок. Чындыгында,
Сен – бардык нерсени билүүчү,
өкүмдар жана даанышмансың.
(Бакара Сүрөсү, 32)
