6. Тез Жардам: Адреналин Гормону

a. Adrenal gland b. Kidney

Кооптуу же бир коркуу учурунда ар бир адамга жардам берген бир молекула бар: адреналин гормону. Бул гормон, мисалы айдап бараткан учагы бузулган бир учкучтун мээ клеткаларынын сигналын иштетет, мээсине көбүрөөк кан жана шекер жөнөтөт жана учкучтун жакшыраак көңүл коюшун камсыз кылат. Ошол эле учурда учкучтун жүрөгүнүн согушун жана кан басымын жогорулатат, натыйжада көбүрөөк кычкылтек алышын жана булчуң жана мээ клеткаларына көбүрөөк кандын барышын камсыз кылат. Скелетти жана булчуңдарды күчтүүрөөк кысат, кандагы шекер көлөмүн көбөйтөт жана натыйжада учкуч муктаж болгон демейкиден көбүрөөк энергияны алышына мүмкүнчүлүк берет.

Бөйрөк үстүндөгү бездер өндүргөн жана кампалаган бул кереметтүү гормон көптөгөн өзгөчөлүккө ээ жана Аллахтын улуу илиминин жана кемчиликсиз жаратышынын бир далили.

Эң алгач адреналиндин жогоруда саналган таасирлерди кандайча пайда кылганын карап көрөлү. Коркунуч болоор замат денеде сигнализация баскычы басылат. Мээ бөйрөк үстү бездерге чагылгандай бир буйрук жөнөтөт. Бөйрөк үстү безинин ич тарабында жайгашкан клеткалар сигнализация абалына өтөт жана тездик менен адреналин гормонун чыгарат. Адреналин молекулалары канга аралашат жана дененин ар кайсы тараптарына таркайт. (Figures 29 through 32).

Чыгарылган адреналин молекулалары мээ, жүрөк жана булчуңдар сыяктуу абдан маанилүү органдарга баруучу тамырларды кеңейтет, натыйжада бул органдар муктаж болгон ашыкча кан камсыз кылынган болот.5 (Figure 32)

Адреналин молекулалары кылган иш-аракет жүрөккө, мээге жана булчуңдарга баруучу тамырларды кеңейтип жатканда, боорго жана териге баруучу тамырларды кысышат(Figure 33).

Ушундайча дене үчүн муктаж болгон колдоо эң жакшы негизде көрсөтүлгөн болот.

Териге аз кан жөнөтүлүшүнүн дагы бир себеби бар: мунун урматында кокус жарадар болуп калса кан жоготуу риски минимум кылынган болот. Ашыкча толкундануу учурунда териде байкалган бозоруунун (кубаруунун) себеби да ошол учурда териге азыраак кан жөнөтүлүп жаткандыгында.6

Эч качан жаңылыштык менен жүрөккө же мээге баруучу тамырлар кысылып, боорго же териге баруучу тамырлар кеңейтилбейт. Адреналин молекуласы эмне кылышы керек экенин абдан жакшы билет. Денеңиздеги жүздөгөн тамырдын масштабы жана бул тамырлардын каякка, канчалык кан жөнөтөөрү көзгө көрүнбөгөн, кичинекей бир гормон тарабынан жөнгө салынууда.

a. AG = Adrenal Gland b. Adrenaline

Figure 29: At times of fear or excitement, the brain quickly sends a signal to the adrenal glands. Figure 30: Cells in the internal part of the adrenal gland immediately go to action status. Figure 31: And the hormone adrenaline is secreted in quantity.

Адреналин молекулалары ар бир орган үчүн башка башка маанини билдирет; тамырга барганда тамырды кеңейтүүчү адреналин молекуласы, жүрөккө барганда болсо жүрөк клеткаларынын кысылышын ылдамдатат. Натыйжада жүрөк батыраак согот жана булчуңдарга ашыкча күч ала алуу үчүн муктаждык болгон кан жөнөтүлгөн болот(Figure 34).

a. Vessel Wall b. Adrenaline c. Blood

Figure 32: The hormone adrenaline widens the arteries leading to such vital organs as the brain, heart and muscles, and thus increases the flow of blood to these organs.

Адреналин молекуласы булчуң клеткаларына жеткенде болсо, булчуңдардын күчтүүрөөк кысылышын камсыз кылат(Figure 35). Боорго жеткен адреналин молекулалары ал жердеги клеткаларга канга көбүрөөк шекер аралаштырышын буйрук кылат. Натыйжада кандагы шекер көлөмү көбөйөт жана булчуңдар муктаж боло турган энергия камсыз кылынган болот (Figure 36).

a. Vessel Wall b. Adrenaline

Figure 33: By narrowing the blood vessels leading to the liver and skin, adrenaline prevents blood from flowing to organs where it will not be needed, for the time being.

Бул кичинекей молекула качан, эмне кылышы керек экенин абдан жакшы билет жана муктаждык болмоюнча адамдын денесин эч качан сигнализация абалына киргизбейт. Мындан тышкары, кайсы клеткаларга барышы керек экенин, кайсынысына кандай буйрук бериши керек экенин да абдан жакшы билүүдө жана муну эч унутпоодо. Ошондой эле, булардын баары анын клеткаларды, органдарды жана алардын функцияларын да абдан жакшы таанып, билгенин да көрсөтүүдө. Дененин качан мындай абалдан чыгарылышы керек экендиги жөнүндө да эч качан жаңылбоодо.

Figure 34 and 35: Thanks to adrenaline, the human body gains extra strength and resistance at times of stress.

Антпесе, б.а. мындай бир ката жасалган болсо, анда денеде оңдоого мүмкүн болбогондой зыяндарга алып келиши мүмкүн. Бирок бул кичинекей молекулалар чоң бир жоопкерчиликти сезүү менен иштешүүдө. Бир канча атомдун белгилүү бир системада биригишинен пайда болгон, жансыз, аң-сезимсиз, мээси жана көзү жок бир молекуланын ушунчалык акылдуу, уюшкан жана кезектүү бир абалда кыймыл-аракет жасашы мүмкүнбү? Булардын баарын ушул, көзгө көрүнбөй тургандай аз көлөмдөгү суюктуктун өз акылы жана эрки менен ишке ашырышы мүмкүнбү? Албетте, жок!

Бул жерде баяндалгандардын баары – денебиздеги ар бир молекуланы Аллахтын жараткандыгын жана булардын жашообуз боюнча дайыма Улуу Аллахтын күч-кудурети, эрки, көзөмөлү жана буйругу менен кыймыл-аракет кылып жатканын көрсөткөн далилдердин бирөөсү гана. Улуу Аллахтын күчү, кудурети, жаратуусундагы улуу илим жана акыл дайыма, бүт жерде көрүнүүдө.

Куранда билдирилгендей:

«Асмандарда жана жерде эмне бар болсо, баары Аллахтыкы. Аллах бардык нерселерди курчап турат.» (Ниса Сүрөсү, 126)

a. Liver cell b. suger

Figure 36: Adrenaline molecules reaching the liver command the cells there to release more sugar into the bloodstream. The level of sugar in the bloodstream rises as a result.