Китептин башынан бери тасмалардан, илимий жана технологиялык өнүгүүлөрдөн мисалдарды берүү менен түшүндүрүлүп берилген бул тема адамдардын дүйнөгө болгон көз-караштарына тереңдик берип, руханий абалына оң таасир эткендиктен абдан маанилүү. Бизге сырттагы материалдык дүйнөнүн оригиналын көрүп-кармай албастан жашап жатканыбызды жана жашообуздун бир тасма кадрлары сыяктуу экенин көрсөткөн бул чындыктар ошол эле учурда бул тасманын актеру да, көрүүчүсү да экенибизди далилдөөдө.
Зат –биз көрсөк да, көрбөсөк да- сыртта бар. Бирок биз заттын оригиналына эч качан жете албайбыз. Ошондуктан зат биз үчүн элес катары бар. Апачык далилдерге карабастан, заттын сырттагы оригиналын көрүп-кармап жатам деп ишенүү болсо жогорудагы тасмаларда мисал келтирилгендей, бир тасмадагы же бир компьютер оюнундагы виртуалдык каармандардын чындыгында материалдык бир дүйнөдө жашап жатабыз деп ишенишине окшошот. Же түшүбүздө көргөн дүйнөнүн, адамдардын, буюмдардын материалдык оригиналы бар деп ойлошубуз сыяктуу бир логика болот.
| (He) then formed him and breathed His Spirit into him and gave you hearing, sight and hearts. What little thanks you show! |
|---|
| |
Анда башынан бери заттын чыныгы жүзү жөнүндө айтып берилген бул чындыктар бизге эмнени көрсөтүүдө? Булардын баары бизге эң биринчиден төмөнкү суроолордун жообун ойлондурушу зарыл:
Капкараңгы бир жерде бир көзгө, торчого, карекке, көз нервдерине, көздүн чечекейине муктаж болбостон, электрдик импульстарды түркүн түстүү бир бакча кылып көргөн, бул көргөн пейзаждан ырахат алган ким?
Же эч кандай үн кирбеген мээде бир кулакка муктаж болбостон, электрдик импульстарды сүйгөн обону катары уккан, андан ырахат алган ким?
Мээнин ичинде бир колго, манжаларга, сөөктөргө муктаж болбостон, кездеменин жумшактыгын сезген ким?
Ысык, суук, форма, тереңдик, алыстык сыяктуу тийүү сезимдерин оригиналынын өзүндөй абалда мээде ким жашап жатат?
Эч кандай жыт кире албаган мээнин ичинде ар түрдүү гүлөрдүн ким айырмалап жатат же болбосо жактырган тамагынын жытын сезгенде аппетити ачылган ким?
Мээнин ичинде пайда болгон бул сүрөттөлүштөрдү, бир телевизор экранынан көрүп жаткан сыяктуу көргөн, бул көргөн нерселерине сүйүнгөн, кайгырган, толкунданган, ыраазы болгон, паникага кабылган, кызыгуусу жаралган ким? Жана бул сүрөттөлүштөрдү караган, ойлонгон, жыйынтык чыгарган, чечим кабыл алган аң-сезимдүү жандык ким?
Булардын баарын кабылдаган, аң-сезимди түзгөн жандыктын аң-сезимсиз атомдордон турган, суу, май, протеин сыяктуу заттардан түзүлгөн мээ эмес экени анык. Акылы жана абийири бар ар бир адам өмүр бою башына келген ар бир окуяны мээсинин ичиндеги экрандан көргөн нерсенин (жандыктын) «руху» экенин оңой эле түшүнөт. Ар бир адам көзгө муктаж болбостон көрө алган, кулакка муктаж болбостон уга алган, мээге муктаж болбостон ойлоно алган бир рухка ээ.
Рух көрүп, угуп, даамдап, сезген кабылдоолор ааламын жараткан жана дайыма жаратууну уланткан болсо – бул Улуу Аллах.
| He is with you wherever you are – Allah sees what you do. |
|---|
| |
Заттын оригиналын көрбөшүн, Аллах аларга көрсөткөн сүрөттөлүштөр менен гана жашап жатканын билген адамдардын бүт жашоосу, жашоого көз-карашы жана баалуулуктары өзгөрөт. Бул адам үчүн да, коом үчүн да пайдалуу бир өзгөрүү болот. Себеби бул чындыкты көргөн адам Аллах Куранда билдирген ыймандуунун жогорку адеп-ахлагына эч кыйналбастан жетет.
Дүйнөгө маани бербеген, заттын элес экенин түшүнгөн адамдар үчүн эң маанилүүсү руханий байлык болот. Аллахтын дайыма аны угуп жана көрүп турганын билген, кылган ар бир иши үчүн акыретте сурак берээрин түшүнгөн бир адам өзүнөн-өзү сонун адеп-ахлактуу болот, Аллахтын буйрук жана тыйууларын бекем аткарат. Натыйжада коомдо бүт адамдар бири-бирин сүйүп, урматташат, жакшы жана сонун иш-аракеттерде бири-бири менен жарышат. Адамдар арасындагы баалуулуктар өзгөрөт, зат (материя) маанисин жоготот, натыйжада адамдар арасындагы жогорулук бийлик жана байлыкка жараша эмес, ахлакка жана такыбага (Аллах коркуусуна) жараша болот. Эч ким элес болгон нерселердин артынан чуркабайт, бүт адамдар чындыктын артынан жүрөт. Адамдар «ким эмне деп ойлойт?» деп ойлонбойт, «Аллах эмне кылсам, менден ыраазы болот?» деген ой менен аракет кылат. Мал, мүлк, кызмат жана бийликтен пайда болгон бой көтөрүү, көбүү, өзүмчүлдүк сезимдеринин ордун жөнөкөйлүк жана алсыздыгын толук түшүнүү сезимдери ээлейт. Натыйжада адамдар Куранда айтылган сонун ахлак өзгөчөлүктөрүн сүйүп жана каалап жашашат. Мындай өзгөрүүлөр болсо бүгүнкү күндөгү коомдордун көптөгөн маселелерин чечет.
Кичинекей кызыкчылыгы үчүн да ачууланган, мушташка жулунган адамдардын ордун ар бир көргөнүнүн элесин көрүп жатканын билген, ошондуктан ачуулануу, кыйкырып өкүрүү сыяктуу реакциялардын аны уят кылаарын түшүнгөн адамдар ээлейт. Мунун себебинен адамдарда жана коомдордо бейпилдик жана ишенимдүүлүк өкүмчүлүк кылат, бүт адамдар жашоосунан жана ээ болгон нерселеринен ыраазы болот. Мына адамдардан жашырылган бул чындыктын адамдарга жана коомдорго тартуулай турган немат-жакшылыктардын кээ бирлери ушулар. Бул чындыкты билүү, ойлонуу жана жашоо менен бирге адамдар дагы көптөгөн сонундарга жетишет. Бул кооздуктарга жетүүнү каалагандар болсо бул улуу чындыкты жакшылап ойлонушу жана түшүнүүгө аракет кылышы зарыл. Аллах бир аятында мындайча билдирет:
Чындыгында, силерге Жаратуучуңардан (Раббиңерден) парасат (терең акыл) келди. Ким парасат менен байкаса өзүнө пайда, ким көр болсо (көргүсү келбесе) өзүнө зыян... (Энъам Сүрөсү, 104)
Материализм адамзат тарыхы боюнча болуп келген жана бул философиянын жактоочулары затты өздөрүнчө далил сыяктуу карашып, аларды жоктон бар кылган, жок кезинде аларга жан берген, жашай ала турган бир аалам жараткан Аллахка ишенбей келишет. Бул жерде апачык далилдери менен түшүндүрүлгөн чындыктар алардын философияларын тамырынан жыгып, жок кылууда, талаш-тартыш жасоого эч мүмкүнчүлүк калтырбоодо. Ошентип, болгон ойлорун, жашоолорун, бой көтөрүүлөрүн жана баш тартууларын таяндырган зат алардын колунан бир заматта учуп кетти. Ал тургай, материалист илимпоздор жасаган изилдөөлөрү натыйжасында бүт көргөн нерселеринин чынында алар ойлогондой эмес экендигин, тескерисинче мээде пайда болгон сүрөттөлүштөрдү көрүп жатканын далилдөө менен материалисттик ишенимге өз колдору менен сокку урушту.
21-кылым – бул чындык бүт адамдар арасында жайыла турган, материализм болсо жер бетинен өчүрүлө турган тарыхый бир бурулуш чекити. Материалисттик философиялардын таасиринде калып, затты абсолюттук нерсе деп ойлогон кээ бир адамдар эми өздөрүнүн элес экенин, жалгыз абсолюттук Заттын Аллах экенин, Аллахтын Затынын бүт жерди ороп-курчаганын түшүнүштү. Бул чындык аяттарда мындайча кабар берилет:
Аллах... Андан башка илах (сыйынууга татыктуу зат) жок. Ал – тирүү, Кайуум. Аны уйкусуроо жана уйку тартпайт. Асмандарда жана жерде эмне бар болсо, баары Аныкы. Анын уруксаты болбостон, Анын кабатында шапаат кылуучу ким? Ал алдыңардагыны жана артыңардагыны билет. (Алар болсо) Ал каалагандан сырткары, Анын илиминен эч нерсени түшүнүп-аңдай алышпайт. Анын күрсүсү бардык асмандарды жана жерди курчап турат... Ал – абдан улук, абдан бийик. ( Бакара Сүрөсү, 255)
Аллах чындап Өзүнөн башка Кудай жок экенине күбөлүк келтирди; периштелер менен илимдүүлөр да Андан башка Кудай жок экенине адилеттик менен күбөлүк келтиришти. Азиз жана Хаким болгон Андан башка Кудай жок. (Али Имран Сүрөсү, 18)
Ал Аллах, Андан башка Кудай (Илах) жок. Башта да, аягында да мактоолор Ага тиешелүү. Өкүм Ага тиешелүү жана Ага кайтарыласыңар. (Касас Сүрөсү, 70)
Китептин башынан бери заттын оригиналына эч качан жете албашыбыз жана заттын биз үчүн бир элес гана экендиги жөнүндөгү чындыкка токтолдук. Бирок «зат – бул элес» деп айтуу «зат жок» деген мааниге келбейт. Тескерисинче, биз көрсөк да, көрбөсөк да заттык бир дүйнө бар. Бирок биз бул дүйнөнү мээбиздин ичинде бир копия –башкача айтканда, кабылдоолорубуздун жоромолу катары- көрөбүз. Ошондуктан, зат – биз үчүн элес.
Ошондой эле, сыртта заттын бар экенин бизден башка көргөн жандыктар да бар. Аллахтын периштелери, жазып туруучу катары милдеттендирген элчилери да бул дүйнөгө күбө болушууда:
Анын оң жана сол тарабында отурган эки жазуучу жазып жатканда, Ал сөз катары (эмне гана) айтпасын, сөзсүз жанында даяр бир көзөмөлчү бар. (Каф Сүрөсү, 17-18)
Эң негизгиси, эң башта Аллах бүт нерсени көрүүдө. Бул дүйнөнү бүт детальдары менен бирге Аллах жараткан жана Аллах толугу менен көрүп турат. Куран аяттарында мындайча кабар берилет:
... Аллахтан коркуп (күнөөдөн) сактангыла жана билип койгула, Аллах кылгандарыңарды көрүүчү. (Бакара Сүрөсү, 233)
Айт: «Мени менен араңарда күбө катары Аллах жетиштүү; шексиз Ал пенделеринен толук кабардар, көрүүчү.» (Исра Сүрөсү, 96)
Ошондой эле, Аллахтын бүт окуяларды «Левхи Махфуз» аттуу китепте сакталуу тутканын унутпаш керек. Биз көрбөсөк да булардын баары Левхи Махфузда бар. Бүт нерсенин Аллах Кабатында Левхи Махфуз деп аталган «Негизги Китепте» сакталуу экени мындайча билдирилүүдө:
Шек жок, ал – Биздин кабатыбызда болгон Негизги Китепте; абдан бийик, өкүм жана хикмат (терең акыл) толо. (Зухруф Сүрөсү, 4)
...Кабатыбызда (булардын баарын) сактап-коруган бир китеп бар. (Каф Сүрөсү, 4)
Асманда жана жерде апачык болгон китепте (Левх-и Махвузда) орун албаган жашыруун эч нерсе жок. (Немл Сүрөсү, 75)
Айтышты: «Сен – Улуксуң, бизге үйрөткөнүңдөн башка биздин
эч кандай илимибиз жок. Чындыгында,
Сен – бардык нерсени билүүчү,
өкүмдар жана даанышмансың.»
(Бакара Сүрөсү, 32)
