Киришүү

Ушул күндө иштеп жаткан эл аралык бир корпорацияны элестетели. Ар кайсы кесиптеги жүз миңдеген адамдын эл аралык бир коммерциялык уюмдун астында, белгилүү бир максатты көздөй чогулганын көз алдыбызга элестетели. Мындай ири корпорациянын дүйнөнүн ар кайсы аймагында жайгашкан фабрикалары, өндүрүш заводдору, башкаруу борборлору, филиалдары жана көмөкчү уюмдарынын болоорун билебиз.

Мисалы, бул корпорациянын Англиядагы филиалы өз өлкөсүндөгү керектөөчүлөрдүн талаптарын Америкадагы борбордук башкарууга жиберди; Америкадагы башкаруу кеңеши акыркы болжолдорду эске алып Италиядагы изилдөө жана өнүктүрүү офисине көрсөтмө берди; Италияда иштелип чыккан прототиптер Англияда коомго тааныштырылып, ал жөнүндө сурамжылоо жүргүзүлдү; жактырылгандар бул эл аралык ишкананын Кытайдагы фабрикаларында өндүрүлүп баштады; бир тараптан жаңы продукцияларды таанытуу үчүн дүйнөлүк масштабда зор бир реклама кампаниясы баштатылды деп элестетиңиз...

Албетте, мындай уюштуруу иштеринин ар бир этабында тыгыз бир байланыш бар. Башкаруучулар, инженерлер, жумушчулар, реклама кылуучулар, маркетологдор жана дагы көптөгөн адамдар бири-бири менен тынымсыз координацияда болушат. Ансыз болбойт. Себеби ийгиликке жетүү байланыш факторунан түздөн-түз көз-каранды. Антпесе, бул корпорация азыркы замандын ылдам өзгөрүп жана өнүгүп жаткан шарттарына туруштук бере албайт.

Эми мындан алда канча чоң бир уюмду элестетели. Бул уюмдагы адамдардын саны да абдан көп болсун. Дүйнөдө жашаган бүт адамдарды, б.а. болжол менен 6 миллиард адамды бул уюмга ишке алалы. Ар бир адамдын белгилүү бир аткарган кызматы болсун. Адамдардын жүз миңдегенин, кээде миллиондогонун бир жерге топтоп, орток бир жумушту жасаталы. Жана ар бир адамга бирден уюлдук телефон берели. 6 миллиард адамдын ар бирине эмне кылышы керек экенин колундагы чөнтөк телефону аркылуу бир бирден билдирип туруучу бир борбордук башкаруу жана маалымат тармагын куралы. Мисалы, эгер бир адам фабрикада иштеп жаткан болсо, ага кээде өндүрүштү ылдамдатуу, кээде өндүрүштү басаңдатуу, кээде болсо өндүргөн продукциясын өзгөртүү талабы жиберилсин. Ошентип дүйнөнүн жүз миңдеген түрдүү аймагындагы миллиарддаган адамды орток бир пландын негизинде иштете тургандай бир план түзүлүп, байланыш тармагы курулсун.

Эми мисалыбызды дагы бир азга чоңойтолу. Дүйнөнүн калкы азыркыдан көбүрөөк жана бул уюм жогоруда айтылгандан да алда канча кемчиликсиз иштейт дейли. Жана дүйнө калкын 15 миң эсеге көбөйтөлү. Башкача айтканда, дүйнөгө окшогон дагы 15 миң планета бар жана бүт планеталардагы 6 миллиарддан турган адамдардын баары бир планетага чогулуп, 100 триллиондук бир коомду пайда кылды дейли. Жана бул адамдардын баары кемчиликсиз шайкештик менен чогуу иш алып барып, ар бир адамга эмне кылуу керек экени чөнтөк телефону аркылуу билдирилип турсун.

Адам баласы элестете да албаган бул мисал негизи чындыгында бар болгон бир уюмдун (организация) жөнөкөйлөштүрүлгөн бир сүрөттөөсү болуп саналат. Жана бул кемчиликсиз уюм дүйнөдөгү ар бир адамдын эң жакынында ар секунда сайын иштеп жатат. Бул уюм денеңизди түзгөн болжол менен 100 триллион клетканын арасында курулган.

Сиз бул текстти окуп жатканда денеңизде миллиондогон процесстер жүрүп жатат. Ал процесстер аркылуу денеңиздин кайсы аймагында кайсы клеткалардын эмнеге муктаж экени эсептелип, кайсы иштерди аткараары аныкталып, клеткалардын муктаждыгын камсыздай турган чаралар көрүлүп, клеткаларга эмне кылуу керек экени бир-бирден билдирилүүдө.

The communication and coordination of the many branches of an international company is very complicated. Directors, managers, engineers and advertisers have to be in touch with one another at all times. The communication network in the human body is millions of times more complex than that of the largest international company.

Мисалы, бул текстти окушуңузга шарт түзгөн көз клеткаларыңызга азыктануусу үчүн глюкоза керек. Ал үчүн каныңызда канча кант болоорун эсептөөчү жана канттын көлөмүн туруктуу кармоочу бир система курулуп, денеңизге орнотулган. Жүрөгүңүздүн мүнөтүнө канча жолу согушу керек экени, сөөктөрүңүздө сакталган кальцийдин көлөмү, бөйрөктөрүңүз бир мүнөттө фильтрлеген кандын көлөмү жана ушуга окшогон миңдеген нерселер зор бир пландоонун натыйжасында жана клеткалар арасындагы байланыш тармагы аркылуу эсептелип, уюштурулууда. 100 триллион клетканын бири-бири менен шайкеш иштешин камсыз кылган бул химиялык байланыш системасы гормон системасы (гормоналдык система) деп аталат.

Гормон системасы нерв системасы менен бирге дененин клеткаларын координациялайт. Нерв системасын интернет аркылуу жиберилген билдирүүлөргө (message) салыштырсак, анда гормон системасы кат аркылуу жиберилген билдирүүлөргө окшошот; жайыраак жетет, бирок таасири көбүрөөк убакытка созулат.

Адамдын денесин башкаруучу бул системаларды карап көргөндө, адамдар байкабаган улуу бир акыйкатты да көрөбүз. Көп адамдар өз жашоомду өзүм башкарам, жашоомду каалаган багытка бура алам деп ойлошот. Мындай ойдогу бир адамдан «өзүңдү, өз денеңди канчалык башкара аласың?» деп сурасак, албетте «толугу менен» деп жооп берет. Бирок бул жообу илимий чындыктарга туура келбейт.

Адам өз денесинин аз бир бөлүгүн гана, аны да белгилүү деңгээлде эле, башкара алат. Мисалы, денесин колдонуп баса алат, сүйлөй алат же колдорун колдонуп бир жумушту жасай алат. Бирок денесинин ичинде миңдеген химиялык жана физикалык процесстер адамдын маалыматынан жана эркинен тышкары жүрүп жаткан болот. Өзүмдүн денемди жана өзүмдүн жашоомду каалагандай башкарам деп ойлогон бир адам, ошондуктан, абдан жаңылат.

Бул китепте каралган кемчиликсиз байланыш системасы бизге дагы бир маанилүү чындыкты көрсөтөт: жансыз заттар өзүнөн-өзү, кокустан уюшуп, тирүү организмдерди эч качан пайда кыла алышпайт. Дарвинисттер менен материалисттер Аллахтын бар экенине ишенишпейт жана жандуу организмдер кокустуктардын натыйжасында жансыз заттардан, өзүнөн-өзү пайда болгон дешет. Бирок 20-кылымда клетка жана клетканын ичиндеги системалар жөнүндө миңдеген илимий ачылыштар жасалып, организмдердин абдан комплекстүү долбоордон келип чыккандыгы белгилүү болду. Бир эле гормондор менен клеткалардын арасындагы байланыш системасы дагы организмдерде канчалык кереметтүү системалар бар экенин жана булардын кокустан эч качан пайда боло албашын көрсөтүүгө жетиштүү.

Ошондуктан бул китептин жазылышынын эки максаты бар. Биринчиси, кокустуктарды кудай кылып алган дарвинист материалисттерге ишенген философияларынын канчалык логикасыз жана акылдан алыс экенин илимий далил жана түшүндүрмөлөр аркылуу көрсөтүү. Экинчи максат болсо, Аллахтын бар экенине ишенгендерге Аллахтын кемчиликсиз жаратаарын дагы бир жолу мисалдар аркылуу көрсөтүп, Раббибиздин атак-даңкын, кудуретин жана улуулугун түшүнүп, Аны эң сонун ысымдары менен мактоо.

Бул китепте адамдын денесин анын ордуна башкарган гормон системасындагы жаратылган кереметтерди көрүп, Аллахтын жаратуу чеберчилигине чогуу күбө болобуз.

АКЫЛДУУ ПЛАН, башкача айтканда, ЖАРАТЫЛУУ

Китепте кез-кезде колдонулган «долбоор, план» сөздөрүнүн маанисин туура түшүнүү керек. Аллахтын бүт ааламды кемчиликсиз бир план (долбоор) менен жаратышы Раббибиз алгач план түзүп, анан жараткан деген мааниге келбейт. Асмандардын жана жердин Раббиси Аллах жаратуу үчүн кандайдыр бир «план» түзүүгө муктаж эмес. Аллахтын бир нерсенин планын, долбоорун түзүшү менен жаратышы бир учурда болот. Аллах мындай кемчиликтерден таза. Аллах бир нерсенин же бир иштин болушун кааласа, ага «Бол» деп айтышы гана жетиштүү болот. Куран аяттарында мындай деп айтылат:

Бир нерсени каалаганда, Ал «Бол» деп гана буйрук берет; ал ошол замат болуп калат. (Йасин Сүрөсү, 82)

Асмандарды жана жерди (эч нерсени өрнөк албастан) жараткан. Ал бир иштин болушун чечсе, ага бир гана «Бол» деп айтат, ал ошол замат болуп калат. (Бакара Сүрөсү, 117)