Баш Сөз

Бул китепте түшүндүрүлгөндөр – бүгүнкү күнгө чейин көп адамдарды абдан таң калтырган, жашоого көз-караштарынын толугу менен өзгөрүшүнө себепчи болгон, абдан маанилүү жана улуу чындык. Бул чындыкты кыскача минтип айтууга болот: «Дүйнөдөгү жашообуздун бөлүктөрү болгон бардык окуялар, адамдар, имараттар, шаарлар, машиналар, кызматтык даражалар, кыскача айтканда, жашообуз боюнча көргөн, кармаган, тийген, жыттаган, даамын таткан, уккан нерселерибиздин эч биринин чыныгы абалына (оригиналына) жете албайбыз. Биз жалаң гана мээбизде пайда болгон сүрөттөлүш жана элестерди көрүп, сезебиз». Сыртта зат бар, бирок биз бул заттын оригиналын эч качан биле албайбыз. Ар жактан уккандарыбызга таянып, заттарды мээбиздин тышында бир дүйнөдө туруктуу турушат жана биз ушул себептен булардын оригиналдарын көрүп, сезип жатабыз деп ойлойбуз. Чынында болсо, биз эч кайсы нерсенин оригиналын эч качан көрбөйбүз жана бул нерселердин оригиналдарына эч качан тийе албайбыз. Кыскача айтканда, жашообуз боюнча сырттагы затты көрүп, сезип жатабыз деп ойлогонубуз менен, чынында болсо бүт нерсенин элесин жана копиясын билебиз.

Бул китептин темасы болгон бул чындык – философиялык көз-караш де кандайдык бир ой-пикир эмес. Тескерисинче, учурда заманбап илим толук далилдеген жана баш тартууга мүмкүн болбой турган илимий бир чындык. Бүгүнкү күндө медицина, биология, физика, неврология, мээ жана ага байланыштуу бардык тармактардагы кайсы адиске болсун «биз дүйнөнү кандайча жана каерде көрүп жатабыз?» деген суроо суралса, бере турган бир гана жообу бар: бүт дүйнөнү мээбиздеги көрүү борборунда көрөбүз.

21-кылымда илим так ортого койгон, адамды абдан таң калтырган бул илимий чындык бизге берген эң маанилүү натыйжалардын бири болсо төмөнкү эки суроонун жообу:

«Бүт жашообуз боюнча мээбизде пайда болгон сүрөттөлүштөрдү көрүп жаткан болсок, бул сүрөттөлүштөрдү мээбизди жараткан ким? Мээбизде пайда болгон бул сүрөттөлүштөрдү мээбиздин ичинде кандайдыр бир көзү болбостон көргөн жана көргөндөрүнөн ырахат алган, сүйүнгөн, толкунданган ким?»

Бул китепте бул абдан маанилүү эки суроонун да жообун табасыз.

Заттын Аркасындагы Сыр Темасы – Вахдет-И Вүжут Эмес

	All the events that are part of our life—people, buildings, cities, cars, in short, everything we see, hold, touch, smell, taste or listen to throughout our lives—are actually sights and feelings which have been formed in our brains.

Заттын аркасындагы сыр темасы кээ бир адамдардын каршы пикир айтышына себеп болууда. Бул адамдар бул теманын өзөгүн туура эмес түшүнүшкөндүктөн, бул теманы вахдет-и вүжут көз-карашы менен бир деп айтышууда.

Эң алгач баса белгилеп айта турган нерсе, бул чыгармалардын автору эхли сүннөт ишенимине абдан бекем жана вахдет-и вүжуд пикирин жактабайт. Мындан тышкары, вахдет-и вүжут пикиринин Мухйиддин Ибн Араби сыяктуу улуу Ислам ааламдары тарабынан жакталганын да унутпоо керек.

Важдет-и вүжут пикирин түшүндүргөн көптөгөн маанилүү Ислам аалымдары өтмүштө бул китептерде орун алган кээ бир темаларды тефеккүр кылып (терең ойлонуп), баяндагандары чындык. Бирок бул китепте түшүндүрүлгөндөр вахдет-и вүжут пикири менен бир эмес.

Мисалы, вахдет-и вүжут пикирин жактагандардын кээ бирлери туура эмес ойлорго кабылышып, Куранга жана эхли сүннөт ишенимине карама-каршы кээ бир ойлорду айтышкан. Мисалы, Аллах жараткан нерселерди толугу менен жок дешкен. Ал эми, заттын аркасындагы сыр темасын түшүндүрүүдө мындай пикир такыр айтылбайт. Бул тема Аллахтын бүт нерселерди жаратканын, бирок жараткан нерселеринин оригиналын Аллахтын көрөөрүн, адамдардын болсо бул нерселердин мээлеринде пайда болгон сүрөттөлүштөрүн гана көрө алаарын айтууда.

Биз көргөн бардык нерселер, тоолор, чуңкурлар, гүлдөр, адамдар, деңиздер, кыскача айтканда, биз көргөндөрдүн баары, Аллах Куранда бар деп билдирген, жоктон жаратканын айткан бүт нерселер, жандыктар жаратылган жана бар. Бирок, адамдар бул жандыктардын оригиналын сезим органдары аркылуу көрө албайт, сезе албайт жана уга да албайт. Адамдардын көргөн жана сезгендери – бул нерселердин мээлериндеги копиялары. Бул илимий бир чындык жана бүгүнкү күндө медицина факультеттери баш болуп бардык окуу жайларында окутулган бир тема. Мисалы, азыр бул текстти окуган бир адам бул тексттин оригиналын көрө албайт, бул тексттин оригиналына тийе албайт. Бул тексттин оригиналынан келген жарык адамдын көзүндөгү кээ бир клеткалар тарабынан электрдик импульска айландырылат. Бул электрдик импульс мээнин арка тарабындагы көрүү борборуна барып, бул борборду аракеттендирет. Жана адамдын мээсинин аркасында бул тексттин сүрөттөлүшү пайда болот. Башкача айтканда, сиз азыр көзүңүз менен көзүңүздүн алдындагы бир текстти окуп жаткан жоксуз. Бул текст сиздин мээңиздин арка тарабындагы көрүү борборунда пайда болууда. Сиз окуган текст – бул мээңиздин арка тарабындагы «копия текст». Бул тексттин оригиналын болсо Аллах көрөт.

Жыйынтыктасак, заттын мээбизде пайда болгон бир элес болушу аны «жок» абалга алып келбейт. Бирок бизге адам тынымсыз мамиледе болгон заттын табияты жөнүндө маалымат берет жана бул маалымат – заттын оригиналы менен эч кайсы адамдын мамиледе боло албашы (аны көрүп, угуп, ага тийе албашы) жөнүндөгү чындык.

Сыртта зат бар, бирок биз заттын оригиналына эч качан жете албайбыз!

Зат элес деп айтуу – зат жок деп айтуу эмес. Тескерисинче, биз көрсөк да, көрбөсөк да заттык бир дүйнө бар. Бирок биз бул дүйнөнү мээбиздин ичинде бир копия, башкача айтканда сезүү органдарыбыздын жоромолу катары көрөбүз. Ошондуктан, зат – биз үчүн элес. Дагы бир айта кетчү жагдай, заттын бар экенин бизден башка көргөн жандыктар да бар. Аллахтын периштелери, жазып туруучу катары милдеттендирген элчилери да бул дүйнөгө күбө болушууда:

Анын оң жана сол тарабында отурган эки жазуучу жазып жатканда Ал сөз катары (кандайдыр бир нерсе) айткан болсо, сөзсүз жанында даяр бир көзөмөлчү бар. (Каф Сүрөсү, 17-18)

Баарынан маанилүүсү эң башта Аллах бүт нерсени көрүүдө. Бул дүйнөнү бардык майда-чүйдөлөрү менен бирге Аллах жараткан жана Аллах бүт нерсеси менен бирге көрүүдө. Куран аяттарында мындайча кабар берилүүдө:

... Аллахтан коркуп (күнөөдөн) сактангыла жана билип койгула, Аллах кылгандарыңарды көрүүчү. (Бакара Сүрөсү, 233)

Айт: «Мени менен араңарда күбө катары Аллах жетиштүү; шексиз Ал пенделеринен толук кабардар, көрүүчү.» (Исра Сүрөсү, 96)

Мындан тышкары, Аллахтын бүт окуяларды «Левх-и Махвуз» аттуу китепте жазылуу сактаганын унутпаш керек. Биз көрбөсөк да булардын баары Левх-и Махвузда бар. Бүт нерсенин Аллах Кабатында Левх-и М

ахвуз аттуу «Негизги Китепте» сакталуу экени мындайча билдирилүүдө:

Шек жок, ал – Биздин кабатыбызда болгон Негизги Китепте; абдан бийик, өкүм жана хикмат (терең акыл) толо. (Зухруф Сүрөсү, 4)

...Кабатыбызда (булардын баарын) сактап-коруган бир китеп бар. (Каф Сүрөсү, 4)

Асманда жана жерде апачык болгон китепте (Левх-и Махвузда) орун албаган жашыруун эч нерсе жок. (Немл Сүрөсү, 75)