Аллах Улук

Бул китепте Аллахтын чексиз илиминин, чексиз акылынын жана чексиз күчүнүн далилдеринин өтө аз бөлүгүн гана көрдүк. Ар бири бир Жаратуучунун бар экенин далилдеген сансыз нерселердин бир-бирине шайкештиги натыйжасында келип чыккан тартиптен сөз кылдык. Бул ушундай бир тартип; бүт баары өтө кылдат такталып, адам акылына сыйбас майда-бараттар менен бирге кемчиликсиз жаратылган.

Мисалы, дем алуу адамдын эң негизги функцияларынын бири, бирок бул үчүн адамдан эч нерсе талап кылынбайт. Сырткы чөйрөсүндө да, денесинде да керектүү бүт шарттарды Аллах укмуш бир тең салмактуулукта жараткан. Адам төрөлгөндөн өлгөнгө чейин эч тынымсыз дем алат, бирок дем алуу үчүн кайсы шарттардын чогуу болушу керек экенин билесизби?

Эң биринчиден, адам дем ала алышы үчүн атмосферадагы азот, кычкылтек жана көмүр кычкыл газынын катышы өтө жакшы тең салмакка салынышы керек. Бул тең салмактуулуктун бир азга эле өзгөрүшү адамдын өлүмүнө чейин алып барчу натыйжаларга себеп болушу мүмкүн. Аллах бул катыш сакталышы үчүн сансыз факторду себепчи кылган. Күндөн күн нурун пайдаланып фотосинтез жасаган өсүмдүктөргө, топурактын ичин каптаган микроорганизмдерге чейин көптөгөн нерселер бул катышты сактоого жооптуу. Жааган жамгырлар, чагылгандар, басым деңгээли, жердин ядросундагы элементтердин көлөмү жана дагы сансыз шарттар түздөн-түз же кыйыр түрдө бул газ катышы сакталышы үчүн иш-аракет көрсөтөт. Булардын бири болбосо, мисалы көзүбүзгө көрүнбөгөн микроорганизмдер ишин токтотсо, азот айланышы, көмүр кычкыл газы айланышы сыяктуу көптөгөн маанилүү функциялар заматта токтойт. Натыйжада бир-бирине өтө бат таасир тийгизген системанын программасы бир заматта бузулат. Бирок айланаңызды караганда көргөн тартип жана тең салмактуулуктан мындай бузулуунун миллиарддаган жылдан бери болбогонун оңой эле түшүнөсүз. Жана мындан кийин да Аллах каалаган убакытка чейин мындай нерсе болбойт. Себеби Аллах кылдат эсептер менен тең салмакка салынган бул системалардын баарын ар дайым иштетип, ааламдагы бүт тартип Аллахтын буйругу менен бул укмуш гармонияны сактап турууда.

Аллах адамдар Анын улуулугун түшүнө алышы үчүн ааламдагы тартипти сансыз майда-бараттары менен бирге жараткан. Куранда Аллах жараткан бул тартип жөнүндө «...силердин чынында Аллахтын бүт нерсеге кудуреттүү экенин жана чынында Аллахтын илими менен бүт нерсени курчаганын билишиңер, үйрөнүшүңөр үчүн» (Талак Сүрөсү, 12) деп айтылат. Бул тартип ушундай майда-бараттарды камтыгандыктан, адам каерден ойлонуп баштаарын билбей калат. Себеби Аллахтын акылы, илими жана кудурети чексиз. Бир окуянын ичинде да каалашынча майда-барат жаратат.

Биз уктап жатканда, отурганда, басып баратканда, эч оюбузга да келбеген убакта Аллах ааламдаргы бүт системаларды бир-бирден иштетип башкарат. Өмүрүбүз уланышы үчүн болуп жаткан процесстердин баары Аллахтын башкаруусунда. Кичинекей бир кадам ташташыбыз да жердин тартылуу күчүнөн скелет системабызга, нерв жана булчуң системабыздан мээбиз менен жүрөгүбүзгө, ал тургай, дүйнөнүн айлануу ылдамдыгына чейин бүт баарынын Аллах тарабынан өтө кылдат тартипке салынышынан көз-каранды.

Дүйнөнүн жана бүт ааламдын ордунда турушун кокустуктарга таяндыруу болсо өтө чоң бир жаңылыштык болот. Негизи дүйнөдөгү жана ааламдагы ар бир тартип кокустукка эч орун жок экендигинин жана Аллахтын бар экендигинин ачык бир далили. Мисалы, жер күндүн айланасында айланып жатканда ар 29 километрде бир түз сызыктан 2,8 миллиметрлик гана четтеген бир орбита сызат.49 Эгер бул четтөө (алыстоо) 0,3 миллиметрге аз же 0,3 миллиметрге көбүрөөк болгондо, жер жүзүндөгү жандыктар тоңуп же күйүп өлүшмөк. Кичинекей бир топтун да бир миллиметрге жаңылбастан бир орбитада айланышы дээрлик эч мүмкүн эмес, ал эми жер болсо ошончо чоң массасы менен эч жолунан четтебей айланат. «... Аллах бүт нерселер үчүн бир өлчөм кылган» (Талак Сүрөсү, 3) аятында айтылгандай, айланабызда көргөн укмуш тартип Аллахтын миллиарддаган системаларды миллиметрдик тең салмактуулуктар менен коргоп турушу натыйжасында келип чыгат.

Көп адамдар Аллахтын бар экенине ишенишсе да, Аллах «бүт нерсени жаратып таштап койгон», анан бул тартип өзүнөн-өзү уланып жатат деген туура эмес ишенимде болушат. Чындыгында болсо, ааламдын бүт тарабында ар көз ирмем сайын болуп жаткан окуялардын баары Аллахтын уруксаты менен, Анын башкаруусунда ишке ашат жана Ал баарын билип турат. Куранда айтылгандай:

Аллахтын асмандагы жана жердегилердин баарын билип тураарын билесиңби? Чындыгында булар бир китепте. Эч күмөнсүз, булар(ды билүү) Аллах үчүн өтө оңой. (Хаж Сүрөсү, 70)

Сиз тынч бир жерде бул китепти окуп жатканыңызда, сиздин эч кабарыңызсыз ааламдын бүт тарабында сансыз иш-аракеттер уланып жатат.

Алардын бир канчасын санап өтөлү; ар секунда дүйнөгө 16 миллион тонна суу түшөт.50 Жана ошончо көлөмдө суу жерден бууланып абага аралашат. Буулануу бир эле деңиз, океандардан эмес, көлдөр менен агын суулардан, өсүмдүктөрдөн, жер бетиндеги суулардан, ал тургай, жердин тереңинен да болуп турат. Сиз бул абзацты окуп жатканда жок дегенде 2-3 секунда өттү жана бул убакытта Аллахтын уруксаты менен 16х3=48 миллион тонна суу жерге түштү жана ошол эле учурда ушунча суу бууланып кайра абага көтөрүлдү.

Ар секунда дүйнөдө орточо 100 чагылган болот.51 Акыркы бир саатта дүйнөнүн ар кайсы булуң-бурчунда Аллахтын контролунда 36000 чагылган болду. Ар чагылган болгондо триллиондогон тонна азот диоксиди молекуласы бөлүнүп чыгып, атмосферадагы 78% азот үлүшүн сактады. Топурак учу-кыйырсыз бир завод сыяктуу ичиндеги триллиондогон бактерия менен эч тынымсыз азот айлануусун азыр да улантып жатат.

Сиз азыр бул сүйлөмдү окуп жатканда күн 564 миллион тонна суутекти 560 миллион тонна гелийге айландырып, калган 4 миллион тонна суутекти болсо энергияга айлантты.52 Бул кубулуш натыйжасында миллиондогон атом бомбасынын жарылуусунан келип чыккан энергияга тең, үрөй учурарлык бир жарык менен радиация пайда болду. Бизге жагымдуу бир жылуулук менен жарык гана жеткирген күн негизи ушул учурда кыпкызыл газ булуттарынан турган терең бир кудук. Кайнаган бетинен миллиондогон километрге чачыраган эбегейсиз чоң жалын бороондору түбүнөн бетти көздөй көтөрүлгөн ири түтүктөрдөн турат, жана күн бир секундада адамзат маданияттын башталышынан бери колдонгондон да көбүрөөк энергия чыгарат. Биз болсо ал энергиянын 2 миллиарддан бирин колдонобуз. Секундалар, сааттар өтүп, күн эч тынымсыз энергия өндүрө берет. Күндүн бүт зыяндуу, өлтүрүүчү нурлары бизге жетээрден мурда атмосфера жана дүйнөнүн магниттик талаасы тарабынан фильтрленет. Күн – биз жашашыбыз үчүн атайын жаратылган бир жарык булагы. Аллах Куранда мунун маанисин төмөнкүчө түшүндүрөт:

Аллах асмандарды жана жерди жараткан жана асмандан суу түшүрүп ал аркылуу силерге ырыскы кылып ар түрдүү түшүмдөр чыгарган. Жана Анын буйругу менен кемелерди деңизде сүзүшү үчүн силерге моюн сундурган. Дарыяларды да силерге моюн сундурган. Күндү жана айды кыймылында дайыма силердин кызматыңарга берген, түндү жана күндүздү да кызматыңарга берген. Силерге каалаган бүт нерсеңерди берди. Эгер Аллахтын немат-жакшылыгын саноого аракет кылсаңар, аны санап бүтө албайсыңар. Чындыгында, адам абдан заалым, абдан шүгүрсүз. (Ибрахим Сүрөсү, 32-34)

Жогоруда айтылгандар Аллах бизге эң жакын жайгашкан күндө пайда кылган кубулуштардын бир канчасы гана. Андан алыста жайгашкан, түндөлөрү гана асманды кооздогон жылдыздардын көпчүлүгү күндөн эсе эсе чоң. Биз түндөлөрү асманда кооз бир көрүнүш менен бейпилдикти гана көрөбүз. Бирок чындыгында болсо көпчүлүгүндө болуп жаткан кубулуштар натыйжасында чыккан энергия күндүкүнөн алда канча жогору.

Сиз азыр эч титирөө сезип жаткан жоксуз; үйүңүздө, бөлмөңүздө, төшөгүңүздө, эч жерде титирөө, чайпалуу жок; бирок жер космосто эбегейсиз чоң массасы менен секундасына 30 км ылдамдыкта баратат. Азыр 30 км жол жүрдүк, дегенче 60 км, дегенче 90 км... Аллах тартипке салып курган система ушунчалык кереметтүү болгондуктан, сиз бул укмуш ылдамдыкты сезбей жашап келе жатасыз.

Жердин күндүн айланасындагы ылдамдыгы мылтыктан чыккан бир октун ылдамдыгынан болжол менен 60 эсе чоң; б.а. саатына 108000 км... Мынчалык чоң ылдамдыкта кыймылдай алган бир унаабыз болгондо, жерди 22 мүнөттө айланып чыкмакпыз. Планетабыз күндүн айланасында ушундай ылдамдыкта айланып жатканда, ошол эле учурда күн менен бирге секундасына 20 км ылдамдыкта Вега жылдызын көздөй баратат. Галактикабыз болсо бүт күндөрү, планеталары, кометалары жана дүйнөлөрү менен бирге толук циклдик кыймылын толуктоого аракет кылууда. Аны болсо 200 миллион жылда толуктай алат. Бүт нерселер сыяктуу асман телолору да Аллахка моюн сунат жана ар бир кадамы Улуу Аллахтын контролунда, Куранда айтылгандай:

...Жок, асмандардагы жана жердегилердин баары Аныкы, баары Ага чын көңүлдөн моюн сунушкан. (Бакара Сүрөсү, 116)

Планетабыздын бул сапарынан биздин кабарыбыз да болбойт; муну окуган китептерибизден гана үйрөнөбүз. Бул сапар биздин жашообузга терс таасир тийгизбейт; мынчалык ылдамдыкта жер бетинде эч жандык калбашы керек эле, бирок Аллах жараткан жердин тартылуу мыйзамы жана Аллах курган көптөгөн тартиптер натыйжасында дүйнөдөгүлөр бул саякатты эч сезишпейт. Бүт нерселер сыяктуу бул саякаттын ар бир секундасы да Аллахтын уруксаты жана контролунда уланууда.

Ошондой эле, ушул учурда 8 миллиард адамдын жүрөгү, мээси, ашказаны, уйку бези, боору, өпкөсү, нерв, дем алуу жана иммундук системалары Аллахтын кабары жана уруксаты менен иштеп жатат.

Топурактын астында жана үстүндө жашаган бүт жандыктар ушул учурда Аллахтын уруксаты менен өз ырыскысын издеп жатат жана баарынын ырыскысын Аллах берип жатат. Аңчылык кылышы, тамактанышы, укташы, коркунучтардан коргонушу, баары Аллахтын контролунда жаратылууда. Куранда бул сыр бизге төмөнкүчө кабар берилет:

Жер бетинде ырыскысы Аллахка тиешелүү болбогон эч бир жандык жок. Анын жайгашуучу ордун да жана убактылуу турган жерин да билет. (Булардын) Баары апачык бир китепте (жазылуу). (Худ Сүрөсү, 6)

Дүйнөдөгү жалпы 2 миллион жаныбар түрүнүн ар биринин бүт функциялары Аллахтын уруксаты менен иштеп жатат. Азыр китепти жерге коюп, терезеден сыртты карасаңыз көптөгөн жандык көрө аласыз. Балким бүгүнкү күнгө чейин эч минтип ойлонгон эместирсиз, бирок алардын жаратылуусу да, өлүмү да, сиз терезеден караганыңызда кылып жаткандары да Аллахтын уруксаты менен болот.

Ошондой эле, сиз бул бетти окуп жатканыңызда дүйнөнүн ар кайсы тарабында шамал согуп, тонналаган салмактагы булуттарды ордунан көтөрүүдө. Балким бөлмөңүздөн күн нуру кирип жаткандыр, бирок жердин сиз билбеген бир бурчунда бүт тарапты муз каптаган, башка бир бурчунда болсо жамгырлар жаап жатат. Аллах бизге Куранда жааган ар бир жамгырдын Өз Кабатынан белгиленген бир өлчөм менен түшөөрүн билдирген. Кар да Анын Кабатында белгилүү, жердеги муздун калыңдыгы да... Мындан тышкары, жердин бүт тарабында өрчүп жаткан сансыз уруктун маалыматы да... Чындык ушундай, себеби;

... Анын илимисиз, эч бир мөмө бүчүрүнөн чыкпайт, эч бир ургаачы кош бойлуу болбойт жана төрөбөйт да... (Фуссилет Сүрөсү, 47)

Бул аятта да айтылгандай, ушул учурда жердин бүт тарабында көп адамдар дүйнөгө келип жатат жана баарын Аллах билип турат. Ошол эле учурда көп адамдар өлүп жатат. Адамдар каерде төрөлөөрүн, кандай өмүр сүрөөрүн жана каерде, качан өлөөрүн өздөрү билишпейт, бирок бул маалыматтардын баары Аллах Кабатында так белгилүү. Бул акыйкатка Куранда төмөнкүчө көңүл бурулат:

Эч ким эртең эмне табаарын билбейт. Эч ким кайсы жерде өлөөрүн билбейт. Эч күмөнсүз, Аллах – билүүчү, (баарынан) кабардар. (Локман Сүрөсү, 34)

Эми жакыныраак жерге, үйүңүзгө келели. Ушул учурда денеңизде орун алган системалардын баарынын тынымсыз иштеп жатканын билесиз. Бөлмөдө жалгыз эмес экениңизди, Аллах сизден башка дагы көптөгөн жандыктарды жаратканын, сиз турган кичинекей жерде жүз миңдеген иш-аракеттердин болуп жатканын билесизби? Мисалы, териңиздин үстүндө кымын-чийин кыймыл-аракеттер бар. Териңиздеги жандыктар бир тараптан жашоолорун улантышып, экинчи тараптан теринин үстүндө чогулган өлүү клеткаларды тазалап, сиздин эч кабарыңызсыз сизди коргоп жатышат. Териңиздин үстүндө миллиондогон пайдалуу жана зыяндуу бактериялар тынымсыз күрөшүп, баарынын тамактанышынан өтө кичинекей денелериндеги тамак сиңирүү системаларына чейин сиз билген же билбеген бүт иш-аракеттер Аллахтын контролунда жүрүп жатат.

Дем алган абаңызда да миллиондогон микроорганизмдер бар. Ар бири Аллахтын уруксаты жана кудурети менен өз кызматын кылып жатат. Бул көзгө көрүнбөгөн ааламдын мүчөлөрү ушул учурда муздаткычыңыздын жашылча-жемиш салган бөлүмүндө да жүрүшөт. Балким эртең аны ачканда бир апельсиндин бир аз көгөрүп калганын көрөсүз. Бул азыр сиздин эч кабарыңызсыз ал жердеги бактериялардын курсагын тойгузуу аракеттери себептүү болот. Үйүңүздүн бүт тарабында фотосинтездей өтө татаал бир процессти жасаган гүлүңүз болсо үйүңүздөгү дагы бир жандык.

Сиз көргөн же көрбөгөн тартиптердин баары, дайыма Аллахтын уруксаты менен иштейт. Сизди да, кылып жаткандарыңызды да, жандуу-жансыз бүт нерселерди да Аллах жаратат жана башкарып турат. Дүйнөдө атмосферадан литосферага, гидросферадан биосферага чейин бүт кылдат өлчөмдүү жана тең салмактуу жашоо, күн системасындагы тогуз планетанын тынымсыз саякаты, ал планеталарда болуп жаткан бүт окуялар Аллахтын контролунда. Аллах чексиз илими менен буларды жаратып, жөнгө салат. Чексиз күч-кудурети менен бүт нерсени коргоп, иш-аракетин улантышына мүмкүндүк берет.

Белгилүү илимпоз Жан Гиттон (Jean Guitton) муну мындайча түшүндүрөт:

«Аалам тартипке салынган бир заттын, анан жашоонун, эң аягында болсо аң-сезимдин пайда болушуна шарт түзүшү үчүн өтө кылдат жөнгө салынгандай көрүнүүдө. Ааламдык туруктуулардын бири –мисалы, гравитация, жарык ылдамдыгы же Планк туруктуулугу- башында кичине эле өзгөргөндө, ааламдын жандуу жана мээлүү жандыктарды жашатууга эч шансы калмак эмес, ал тургай, балким ааламдын өзү да пайда болмок эмес. Мындай таң калыштуу кылдаттыктагы жөнгө салуу бир кокустукпу, же жөнгө салуучу бир мээден келип чыкканбы?... Табияттын негизги туруктуулары жана жашоонун пайда болушуна себеп болгон баштапкы шарттар таң калыштуу тактыкта ЖӨНГӨ САЛЫНГАН.»53

Аллах Жараткан Тартипте Адамдан Башка Аң-Сезимдүү Жандыктар Да Бар

Бул жерге чейин айтылган бүт кубулуштар жана жандыктар жөнүндө телескоп, микроскоп же кандайдыр бир технологиялык каражатты колдонуп болсо да, маалымат ала аласыз. Бирок сизге өтө жакын туруп, бирок сизден такыр башка бир чен-өлчөмдө жашаган эки жандык бар; балким көп адамдар алардын бар экенин өмүр бою эч ойлонбойт. Куранда кабар берилгендиктен, бар экени анык белгилүү болгон бул жандыктар – оң жана сол тарабыңызда турган жазгыч периштелер. Аллахтын буйругу менен ойлогон жана жасаган нерселериңиздин баарын тынымсыз жазып турушат. Аллах бул периштелердин кызматын аяттарда төмөнкүчө кабар берген:

Ант болсун, адамды Биз жараттык жана напсисинин ага кандай азгырыктарды берип жатканын билебиз. Биз ага күрөө тамырынан жакыныраакпыз. Анын оң жана сол тарабында отурган эки жазгыч жазып жатканда Ал кандай сөз (кандай нерсе) айткан болсо, сөзсүз жанында даяр бир көзөмөлчү турат. (Каф Сүрөсү, 16-18)

Жазгыч периштелер – Аллах жаратып, ар кандай кызматтарды берген периштелерге бир гана мисал. Куранда айтылган ушул сыяктуу дагы көптөгөн периштелер бар; бейиш периштелери, тозок кыйноочулары, Аллахтын аршын көтөргөн периштелер, вахий периштелери, Аллахтын уруксаты менен адамдарга жардам берген периштелер...

Периштелер адамдардан айырмаланып сыналышпайт. Аллах өтө бийик бир адеп-ахлак берген, дайыма Аллахты аруулап, мактоо жана моюн сунуу үчүн гана жаратылган жандыктар. Периштелерден тышкары сиздин жаныңызда жүргөн башка жандыктар да бар; Аллах адамдардан башка чен-өлчөмдө жаратканын кабар берген, бирок дал адамдар сыяктуу сыналып жаткан, Аллахтын алдында акырет күнү сурак бере турган жиндер... Куранда жиндер жөнүндө мындай деп айтылат:

(Аллах) Жинди болсо «жалын-түтүнсүз бир оттон» жаратты. (Рахман Сүрөсү, 15)

Аятта айтылгандай «жалын-түтүнсүз бир оттон» жаратылган бул жандыктар сиз сезбесеңиз да, Аллах алар үчүн жараткан бир мекенде өмүр сүрүшөт. Алар да төрөлүп, чоңоюшат жана өлүшөт. Бул жандыктардын жаратылуу максатынын адамдар менен бирдей экени Куранда төмөнкүчө кабар берилген:

Мен жиндерди жана адамдарды жалаң гана Мага ибадат кылышсын деп жараттым. (Зарият Сүрөсү, 56)

Аллахтын Жаратуу Чеберчилиги

Ал – Аллах, Ал – жаратуучу, кемчиликсиз пайда кылуучу, «калып жана келбет» берүүчү. Эң сонун ысымдар Аныкы. Асмандарда жана жердегилердин баары Аны тасбих кылууда. Ал – Азиз, Хаким. (Хашр Сүрөсү, 24)

Ааламдын ар бир чекити Аллахтын улуулугун чагылдырат. Бирок Аллахтын чексиз кудурети менен илимин түшүндүрүүгө эч жетиштүү болбойт. Аллах бүт улуу сыпаттардын жана бүт сонун ысымдардын жалгыз ээси. Бул эмгекте каралгандар болсо Аллахтын сонун ысым-сыпаттарынын бул ааламда көрүлө алган бир канча мисалы гана. Аллахтын илими, акылы, күч-кудурети, мээрими, боорукердиги, берешендиги, жоомарттыгы чексиз. Ар бир адам акылы жана жүрөгүнүн чегинде Аллахтын улуулугун түшүнө алуу үчүн аракет кылышы керек.

«Чексиз» сөзү Аллахтын улуулугун түшүнө алуу үчүн жакшылап ойлонуу керек болгон бир түшүнүк. Мисалы, чектүү өмүрү бүткөн соң Аллах адамдарды жаңы бир табиятта жаратат жана андан соң дүйнөдө кылгандары үчүн бейиш же тозокто улана турган чексиз өмүрлөрү башталат. Ал жерде жүз эмес, миң эмес, жүз миң же миллиард жыл да эмес, триллион же квадриллион көбөйтүү квадриллион көбөйтүү квадриллион жыл да эмес, түбөлүккө улана турган бир өмүрдөн сөз кылынат. Мындай бир мисал менен түбөлүк жашоонун канчалык кереметтүү экенин тагыраак көрсөтө алабыз: жүз триллион адам болсо, күнү-түнү эч токтобой жүз триллионду жүз триллионго көбөйтүшсө жана жүз триллион жыл өмүр сүрүшсө жана өмүр бою ушул жумушту жасашса, ошондо да түбөлүк жашоонун мөөнөтүн эч эсептей алышпайт...

Бирок Аллах ушунчалык улуу бир илим ээси болгондуктан, адам үчүн «түбөлүктүү» нерсе Аллах Кабатында болуп бүткөн. Убакыт биринчи жаратылган кезден түбөлүктүүлүк убагына чейин боло турган бүт окуялар, бүт ойлор убактысы жана абалдары менен Аллахтын илими аркылуу белгиленип бүткөн (китептин «Убакыттын жоктугу жана тагдыр» бөлүмүн караңыз). Бул чындык Куранда төмөнкүчө кабар берилет:

Эч күмөнсүз, Биз бүт нерсени бир тагдыр менен жараттык. Биздин буйругубуз бир көз ирмемдей «бир жолу» гана. Ант болсун, Биз силерге окшош элдерди кыйраттык. Бирок, сабак алып-ойлонгон барбы? Алар жасаган бүт нерселер китептерде (жазылуу). Кичинекей, чоң бүт нерсе сап сап (жазылуу). (Камер Сүрөсү, 49-52)

Адам Аллахтын илиминин улуулугун болгон күчү менен болушунча жакшы түшүнүү үчүн өтө көп аракет кылып, ойлонушу керек.

Адамзат тарыхынын башынан бүгүнкү күнгө чейин миллиарддаган адамдар жашап өттү. Б.а. Аллах миллиарддаган жуп көз, миллиарддаган түрдүү манжа изин, миллиарддаган түрдүү көз кыртышын, миллиарддаган түрдүү адам тибин жаратты жана эгер кааласа мындай кишилерден дагы чексиз санда жарата алат. Себеби аятта да айтылгандай, «... Ал жаратууда каалаганын көбөйтөт. Күмөнсүз, Аллах бүт нерсеге кудуреттүү.» (Фатыр Сүрөсү, 1)

Аллах адам эч билбеген жана чектүү акылы менен түшүнө албай кыйнала турган дагы көптөгөн нерселерди жаратууга кудурети жетет. Дүйнөдө биз кулдарына берген учу-кыйырсыз бүт нерсенин казыналары Аллахтын Кабатында. Бизге каалаганын, каалаган санда гана түшүргөн:

Казыналары Биздин Кабатыбызда болбогон эч нерсе жок; бирок аны белгиленген бир санда түшүрөбүз. (Хижр Сүрөсү, 21)

Аллахтын жаратуусу жөнүндөгү бул чындык биз билген жана билбеген бүт нерселерге тиешелүү. Курандын «...жана дагы силер билбеген эмнелерди жаратууда?» (Нахл Сүрөсү, 8) аятында Аллахтын биз билбеген канчалаган нерселер жаратканына көңүл бурулган.

Аллах биз билбеген, көрбөгөн көптөгөн аалам жана жандыктарды да жараткан. Башка ааламдардын бар экенин жакшыраак түшүнүү үчүн минтип ой жүгүртсөк болот: бир сүрөттү караганыбызда узуну жана туурасы болуп 2 өлчөмдү гана көрөбүз, жашап жаткан дүйнөбүздү караганда болсо узуну, туурасы жана тереңдиги болуп 3 (убакытты да кошсок 4) өлчөмдү түшүнө алабыз. Мындан көбүн болсо кабылдап, биле албайбыз. Бирок Аллах Кабатында биз билбеген башка чен-өлчөмдөр да жаратылган. Жогоруда сөз кылынган периштелер ошол башка чен-өлчөмдөрдүн бирөөсүндө жашаган жандыктардын бири. Биз эки өлчөмдүү кино экранды толук көрө алабыз, бирок экрандан сырттагы 3 өлчөм кабылдана албайт. Периштелер да өз чен-өлчөмүнөн жана ордунан бизди көрүп, уга алышат. Ал тургай, эки капталыбыздагы жазгыч периштелер биздин ар бир көз ирмемибизге күбө болуп турушат. Сүйлөгөндөрүбүздүн, кылгандарыбыздын баарын жазып жатышат. Бирок биз аларды көрө албайбыз. Аллах Куранда бар экенин кабар берген жиндер да башка бир чен-өлчөмдөгү жандыктар. Алар да адамдар сыяктуу өмүр бою сыналышууда жана Куран менен жашоого милдеттүү. Бирок алардын өзгөчөлүктөрү адамдардан такыр башкача. Адамдар көз-каранды болгон себеп-натыйжа байланыштарынан такыр башкача себептерден көз-каранды кылып жаратылышкан.

Булар Аллахтын теңдешсиз жаратуусун түшүнүү үчүн жакшылап ой жүгүртүү керек болгон чындыктар. Аллах чексиз санда аалам, чексиз санда жандык, чексиз санда мекен жаратууга кудуреттүү. Болгондо да, ар бирин ар кандай өзгөчөлүктө жарата алат. Аллах акыретте бейиш менен тозокту жаратат. Бейиш менен тозок биз дүйнөдө көнгөнүбүздөн такыр башкача болот. Мисалы, дүйнөдө дайыма бузулуу (жыттануу), улгайуу, чирүү, эскирүү жана түгөнүү бар. Бейиште болсо түбөлүккө созулган убакыт ичинде эч нерсе эскирип бузулбайт; Аллах Куранда сөз кылган даамы өзгөрбөгөн сүттөн дарыялар бейиштин ушул өзгөчөлүгүнө көңүл бурган мисалдардын бири. Бейиште адам денеси да картайбайт; эч улгайуу болбойт. Аллах Куранда бүт адамдардын бирдей жашта болоорун кабар берет жана бейиштеги адамдар түбөлүккө чейин эң сулуу абалда, эч улгайбай, баары тең курактуу болуп жашашат. Аллах, ошондой эле, Куранда түгөнбөгөн булактардан суусундуктар чыгаарын кабар берет.

Тозоктогу жаратуу да такыр башкача. Аллах тозокто эч теңдеши көрүлбөгөн азап түрлөрүн жаратат. Эч бир адам башынан өткөрбөстөн ал жердеги азаптын кандай экенин болжой албайт.

Түбөлүктүүлүктү Ойлонуу...

Аллах дүйнөдөгү бүт нерселерди чектүү кылган. Ар кандай иштин бир аягы бар. Ошондуктан «түбөлүк» деген сөздү түшүнүү үчүн ал жөнүндө ойлонуп, билген кээ бир критерийлер менен салыштыруу жасоо керек. Мындай салыштыруу жасоо үчүн төмөнкүдөй мисал келтирели: биз жашап жаткан ааламды бир атомдун ядросу болсун деп элестетиңиз. Ааламдын сыртын кызыгып изилдеп баштадыңыз дейли. Ал жерден изилдөө жасап эң жете алган чегиңиз атомдун сырткы чеги болот. Ядро менен тышкы чектин арасында ар бир электронду ачкан сайын чоң ийгиликке жеттим деп ойлойсуз. Атомдун сырткы чегине жеткениңизде болсо, мындан ары көп болсо аалам ушул сыяктуу уланат болуш керек деп ойлойсуз. Бирок сиз ичинде турган атомдун көлөмүнө тең сиз элестете албаганчалык көп атом болушу мүмкүн экени оюңузга да келбейт. Ушул мисалдагы сыяктуу ичинде жашаган ааламды өтө чоң деп ойлойбуз. Өзүбүздүн көлөмүбүзгө же дүйнөнүн көлөмүнө салыштырганда аалам учу-кыйыры белгисиз бир жер болгондуктан, албетте, бизге чоң сезилет. Бирок, балким, биз ушунча чоң деп элестеткен аалам башка ааламдарга салыштырганда, бир атомдун ичинчелик орун ээлеп тургандыр. Мунун туурасын болсо Аллах билет.

Аллах ааламда жараткан бүт атомдордун санын айтуу өтө кыйын. Аларды кемчиликсиз жараткан Аллах балким ар биринин ичинде дал биздин ааламыбызга окшогон кемчиликсиз ааламдар жараткандыр. Аяттарда Аллахтын чексиз жаратуу кудуретине көңүл бурулат:

Асмандарды жана жерди жараткан Аллахтын алардын окшошун жаратууга күчү жетээрин көрбөй жатышабы жана алар үчүн күмөнсүз бир мөөнөт (ажал) белгилеген. Зулумдук кылгандар болсо каапырчылыкта гана өжөрлөнүштү. (Исра Сүрөсү, 99)

Биздин Аллах мүмкүндүк бергенчелик гана маалыматыбыз бар. Аллах Кабатындагы маалымат болсо чексиз. Мисалы, Аллах дүйнөдө адам үчүн 7 негизги түстү жараткан. Биз сегизинчи бир түстү элестете албайбыз. (Бул тубаса сокур адамга кызыл түстү сүрөттөгөнгө окшошот. Эмне десек дагы кызыл түстү толук сүрөттөп бере албайбыз.) Бирок Аллах 8, 9 же 10, ал тургай, андан да көп негизги түстөрдү жарата алат, бирок биз Аллах бизге көрсөткөндөн башкасын көрүп, биле албайбыз.

Адамдын беш сезими бар, алтынчыны кыялдана да албайт. Адамдын түшүндө төрт сезим гана болсо, бешинчи бир сезим бар дегенде, анын эмне мааниге келээрин түшүнбөшү мүмкүн. Бирок Аллахтын 6 сезим жаратуу үчүн «Бол» деп коюшу гана жетет. Ушул сыяктуу, Аллах Кабатында биз эч билбеген сезимдер да болушу мүмкүн. Алардын балким акыретте бир бөлүгүн бизге көрсөтүшү да мүмкүн.

Бул тема жөнүндө канчалаган ыктымалдыктар болсо да, негизи алардын баары Аллах бизге дүйнөдө үйрөткөн маалыматтар негизинде келип чыккан ойлор. Бирок бул жерде бир маанилүү жагдайды унутпаш керек; Аллахтын күчү жана улуулугу чексиз болгондуктан, айтылгандардын баары Аллахтын каалоосу менен бир заматта болуп калышы мүмкүн. Биз болсо Аллах бизге үйрөткөндөрдөн тышкары эч нерсе жөнүндө так бир нерсе айта албайбыз жана Аллах билдиргендерден тышкары эч нерсени биле албайбыз.

Бул жерге чейин Аллах эң кичинекей ааламдан эң чоң ааламдарга чейин жараткан сансыз далилдердин аз бир бөлүгүнө гана токтоло алдык. Анткен менен, Аллахтын илими камтыган маалыматтардын баарын айтып берүүгө аракет кылсак дагы, эч качан айтып бере алмак эмеспиз. Ойлоп көрүңүз, бир эле адам жөнүндөгү маалыматтар бир ДНКнын ичине 1 миллион энциклопедия бетин толтура турганчалык көлөмдө жайгаштырылган. Демек, ушул учурда жашап жаткан адамдардын ДНКларындагы маалыматтарды эле айтып берүүгө аракет кылсак, ал 1 миллион х 8 миллиард (1.000.000 х 8.000.000.000) бет болот. Бул албетте мүмкүн эмес, бирок муну кыла алдык дейли; анда 8 квадриллион энциклопедия бетин толтурган маалымат келип чыгат. Бул сан балким бир караганда сизге жөнөкөйдөй көрүнүшү мүмкүн. Андай болсо мындай суроо узаталы; бир миллион же бир миллиард беттик маалымат үстү-үстүнө коюлганда канча болоорун элестетип көрдүңүз беле? Ушул китептин беттериндей 1 миллион бетти үстү-үстүнө койсоңуз, 30 кабаттуу бир имараттын бийиктигине жетесиз. Бирок эгер муну 1 миллиард бет үчүн элестетсеңиз, анда Эверест тоосунан 10 эсе узун бир бийиктик келип чыгат.54 Ал эми биз ДНК жөнүндө эсептеген сан болсо 1 миллион да эмес, 1 миллиард да эмес; толук 8 квадриллион...

Эми ааламдын учу-кыйырсыз көлөмү менен көзгө да көрүнбөгөн кичинекей ДНКны салыштырыңыз. Бир ДНКнын ичине ушунча маалыматты батырган Аллахтын эбегейсиз чоң көлөмдөгү ааламда жараткан жалпы маалыматын атай да албашыбызды дагы бир жолу түшүнөбүз. Аллах илиминин чексиздигин Куранда төмөнкүдөй бир мисал менен түшүндүрөт:

Эгер жер жүзүндөгү дарактардын баары калем жана деңиз, ага дагы жети деңиз кошулуп, (сыя) болсо, Аллахтын сөздөрү (жазып) түгөнбөйт. Күмөнсүз, Аллах улуу жана кудуреттүү, өкүмдар жана даанышман. (Локман Сүрөсү, 27)

Көрүнүп тургандай, биз канчалык аракет кылсак да, Аллахтын илимин түшүнүүгө күчүбүз жетпейт, себеби Аллахтын илими чексиз. Биз Аллах бизге мүмкүндүк бергенчелигин гана түшүнө алабыз:

Аллах... Андан башка кудай (сыйынууга татыктуу зат) жок. Ал – тирүү, Кайуум. Аны уйкусуроо жана уйку тартпайт. Асмандарда жана жерде эмне бар болсо, баары Аныкы. Анын уруксаты болбостон, Анын кабатында шапаат кылуучу ким? Ал алдыңардагыны жана артыңардагыны билет. (Алар болсо) Ал каалагандан сырткары, Анын илиминен эч нерсени түшүнүп-аңдай алышпайт. Анын күрсүсү бардык асмандарды жана жерди курчап турат. Аларды коргоо Ага оор эмес. Ал – абдан улук, абдан бийик. (Бакара Сүрөсү, 255)

Бул китепте Аллах көрүп, түшүнүшүбүзгө мүмкүндүк берген маалыматтардын бир бөлүгүн айтып берүү аракети жасалды. Булар Аллахтын буйругуна ылайык Анын бүт нерсеге кудуреттүү экенин жана чындап илими менен бүт нерсени ороп тураарын билип, мындан кийин айланаңызда көргөн бүт нерселерде Анын улуулугунун чагылдырылганын ойлонушуңуз үчүн айтып берилди. Себеби бул улуу акыйкатты ойлонуу жана эске салуу Аллахтын кулу болгон ар бир адамдын бир жоопкерчилиги. Аллах бир аятта төмөнкүдөй кабар берет:

Аллах жети асманды жана жерден да алардын окшошун жаратты. Буйрук булардын арасында токтобостон түшүп турат; силердин чынында Аллахтын бүт нерсеге кудуреттүү экенин жана чынында Аллахтын илими менен бүт нерсени курчаганын билишиңер, үйрөнүшүңөр үчүн. (Талак Сүрөсү, 12)

Муну унутпаш керек: улуу Аллахтан жүз бурган, Анын аяттарын көрмөксөн болгон жана Ага баш көтөргөндөр чоң жазага татыктуу болушат. Куранда тозокто мындай кишилер жөнүндө бериле турган буйрук төмөнкүдөй кабар берилет:

Аны кармагыла, ылдам байлагыла. Андан кийин алоолонгон оттордун ичине таштагыла. Андан кийин аны узундугу жетимиш арш болгон бир чынжырга байлап ал жакка киргизгиле. Себеби ал Улуу Аллахка ыйман кылбайт эле. (Хакка Сүрөсү, 30-33)