Бүт адамдар билгендей, балалыктан бойго жеткен убакка өтүү баскычы болгон өспүрүмдүк учурунда ар бир адамдын денеси көптөгөн өзгөрүүлөргө дуушар болот. Миллиарддаган адамдын денесинде эч жаңылбастан, бул өзгөрүүлөрдүн убактысын жөнгө салган жана өзгөрүүнү баштаткан механизм эмне? Адамдын денесинде коңгуроого коюлган бир саат бар сыяктуу жана бул сааттын коңгуроосу чалганда, коңгуроону уккан кээ бир гормондор кыймылга келип баштаган сыяктуу.
 |
| Thanks to the invisible clock in the hypothalamus region of the brain, the hypothalamus realizes when an individual has reached adolescence. |
Албетте, денеде эч кандай саат жок, бирок бир аздан кийин тереңирээк карала тургандай, мээнин гипоталамус аймагындагы кээ бир клеткалар, коңгуроого коюлган бир сааттын коңгуроосун уккан сыяктуу, орточо 15 жыл күткөн жеринен турушуп, кыймылдап башташат. 15 жылдын аягында бир жылдын бир күнүнүн белгилүү бир саатында гипоталамустагы клеткалар GnRH деп аталган бир гормон чыгарып башташат. Бул гормон гипофиз безине эки гормонду чыгаруу буйругун берет. Чыгарылган гормондор – бул фолликул стимулдаштыруучу гормон (FSH) жана лютеиндештирүүчү гормон (LH).
Бул эки гормондун абдан маанилүү кызматтары жана кереметтүү таланттары бар. Экөөсү тең эркек жана аялдын денесинин бири-биринен өзгөчөлөнүү жана физикалык калыптануу процессин башташат. Бул абдан маанилүү нерсе; себеби FSH жана LH гормондору мындай өзгөрүүнү камсыз кыла турган аймактарга ылайыктуу пландалып жаратылган. Жана эки гормон тең эмне кылышы керек экенин абдан жакшы билгендей кыймыл аракет жасашат.
FSH гормону аялдын денесинде жумурткалыктын ичиндеги жумуртка клеткаларынын өрчүшүн жана жетилишин камсыз кылат. Дагы бир кызматы болсо бул аймактагы абдан маанилүү дагы бир гормондун, эстроген гормонунун чыгарылышын камсыз кылуу.
FSH гормону ошол эле формула менен эркектин денесинде да чыгарылат. Бирок бул жолу такыр башкача таасирлер жаратат. Жумуртка (testis) клеткаларын стимулдайт жана сперма өндүрүшүн баштатат.
LH гормонунун аялдын денесиндеги кызматы – бул жетилген жумуртканын эркин койо берилишин камсыз кылуу. Мындан тышкары аялдарда прогестерон аттуу дагы бир гормондун чыгарылышын камсыз кылат.
LH гормонунун эркектин денесинде башкача бир милдети бар. Жумурткалардагы бир топ атайын клеткаларды (leyding клеткаларын) стимулдайт жана тестостерон аттуу гормондун чыгарылышын камсыздайт.
|
| Figure 55: The hormones FSH and LH begin the process of differentiating and maturing the male and female body, at just the right time. |
Бул гормондордун башка башка жыныстардын денелеринде бир эле формула менен өндүрүлүшү жана ар бир жыныста бири-биринен такыр башкача таасир бериши, албетте, абдан улуу бир керемет. Гормондор эркектин денеси менен аялдын денеси арасындагы айырманы кайдан билишет? Кандайча болуп бир эле формулага ээ бир гормон эркектин денесинде тестостерондун өндүрүшүн камсыздаса, аялдын денесинде прогестерон гормонунун өндүрүшүн камсыздайт?
Бирдей формулада өндүрүлгөн гормондор эркектин денесин таанып, үнүн, булчуң түзүлүшүн бир эркекке ылайыктуу абалда калыптандырып жатканда, аялдын денесиндегилер кандайча болуп аялдын химиясын жана өзгөчөлүктөрүн билип, ошого жараша өзгөртүүлөр жасай алууда? Бир эле гормон менен ар түрдүү таасирлердин жана ар кандай жыныстардын калыптанышын камсыздай турган бул кемчиликсиз генетикалык программа клеткалардын ичине кандайча жайгашкан?
Бул окуялардын баарынын кокустуктар, клетка же болбосо клеткаларды түзгөн атомдордон көз-каранды эмес экендиги айдан ачык. Эркек жана аялга тиешелүү абалда ылайыкташтырылган мындай жөнгө салуулар аң-сезимдүү, акылдуу бир жаратуунун жана бир пландын бар экенин бизге көрсөтүүдө. Албетте, мындай жаратуу – бүт ааламдар сыяктуу, бүт нерсени кемчиликсиз кылып жараткан ааламдардын Рабби Аллахка тиешелүү. Жаратуудагы кемчиликсиздикти ойлонгон ар бир адам бизди жоктон жараткан Раббибизди эстеп, Ага шүгүр кылышы керек:
Эй адамдар, силерди жана силерден мурдакыларды жараткан Раббиңерге кулчулук кылгыла, такыбалуу болуу үчүн. (Бакара Сүрөсү, 21)
Мактоолор асмандарды жана жерди жараткан, экиден, үчтөн жана төрттөн канаттуу периштелерди элчилер кылган Аллахка тиешелүү; Ал жаратууда каалаганын көбөйтөт. Шек жок, Аллах – бүт нерсеге Кудуреттүү. (Фатыр Сүрөсү, 1)
