Kadının Yemen Toplumundaki Yeri

Yemen'in gelişimi ve istikrarındaki en önemli unsurlardan biri, bu ülkede yaşayan kadınlardır. Yemen nüfusunun yarısını oluşturmalarına karşın kadınlar, nüfusun diğer yarısı yani erkekler ile aynı imkanlara sahip değiller. Uluslararası kurumların yayınladıkları istatistiki bilgilere bakıldığında bunu hemen görmek mümkün.

Dünya Ekonomik Forumu'na göre Yemen cinsiyet ayrımcılığının en fazla olduğu bölge.

Yemen'deki kadınların büyük çoğunluğu okuma yazma bilmiyor. Kadınların yarıdan fazlası da 18 yaşına daha basmadan evlendiriliyor. Yemen'in kırsal bölgelerinde erkeklerin %73'ü ilkokula giderken, kadınların sadece %30'u okula gidiyor. 1995'te çıkan yasa, cinsiyete göre ayrımı yasaklasa da, özellikle iş yerlerinde kadınlara ayrımcılık yapılıyor.

Kadınların okuma yazma oranının %35 olduğu Yemen'de, kadın erkek arasında ekonomik olarak da derin bir ayrım var. Aynı işte çalışan bir erkek 100 kazanırken, aynı durumdaki bir kadın ancak 30 oranında kazanabiliyor. Yemen, dünyadaki 136 ülke arasında kadın eğitimi konusunda 134. sırada. Yemen'deki kadınların eğitim, evlilik, sağlık imkanları ve insan hakları çok düşük seviyede. Boşanma, velayet ve miras hakları da aynı şekilde çok alt düzeylerde. Kadınların seyahat etme ve pasaport alma hakkı da ancak babalarının ya da kocalarının onayıyla mümkün olabiliyor. Yemen Parlamentosunda kadınların temsili ise dünyada en düşük seviye olan %1 seviyesinde. Dünya Ekonomik Forumu'nun 2013 yılında kadın hakları konusunda yaptığı araştırmada Yemen 136 ülke içinde son sırada yer alıyor.

Peki Yemen'de yaşayan kadınlar neden bu durumdalar?

Aslında Fas'tan Afganistan'a kadar uzanan İslam coğrafyasında pek çok ülkede kadınlar Yemen'dekine benzer koşullarda yaşıyor. Bu durum bazı insanların, kadınların içinde bulunduğu olumsuz koşullardan İslam'ı sorumlu tutmasına neden oluyor. Şüphesiz bu apaçık bir yanılgı. İslamiyet hakkında birçok insandaki bilgi eksiği, her konuda olduğu gibi kadınların hakları ve Kuran'da kadının önemi konusunda da ortaya çıkıyor. İslam'da kadınlara ikinci sınıf insan muamelesi yapılması emredildiği yanılgısı Kuran ayetlerine değil, çeşitli hurafelere dayanıyor.

Allah Kuran'da kadınların sürekli olarak korunmalarını ve gözetilmelerini emretmektedir. Allah ayetlerde kadınların korunması için erkeklere çeşitli sorumluluklar vermiştir. Bu durumu erkeğin kadına egemenliği olarak anlamak, ancak bir bilgi eksikliğinin ya da art niyetli ve kasıtlı bir yaklaşımın göstergesidir. Kuran-ı Kerim'e göre erkekler kadınların hakimi değil, yalnızca onları gözetip koruyan kişilerdir:

Allah'ın, bazısını bazısına üstün kılması ve onların kendi mallarından harcaması nedeniyle erkekler, kadınlar üzerinde 'sorumlu gözeticidir'... (Nisa Suresi, 34)

Allah ayette bildirdiği üzere, erkeği kadını korumakla, kollamakla görevlendirmiştir. Nitekim bu ayette geçen "kavvam" kelimesinin Arapça anlamı, "koruyucu, kollayıcı, gözetici" demektir.

Allah herhangi bir mağduriyet yaşamamaları için, kadınları çeşitli maddi ve manevi haklarla desteklemiş, kadınları övmüş ve hukuk olarak da onları hep önde tutmuştur. Ayetlere göre kadın boşandıktan sonra da maddi güvence altına alınmakta, örneğin kadınlara verilen mallar boşanmayla birlikte geri alınamamakta, ayrıca kadınların bundan sonraki hayatlarında barınmaları da sağlanmaktadır. Kuran'da ayrıca kadınlara zorla mirasçı olunması yasaklanmış ve Müslümanların annelerine karşı özel hürmet göstermeleri gerektiği de belirtilmiştir.

Bütün bunların yanı sıra Allah ayetlerde kadın ile erkeğin toplumdaki yerinin eşit olduğunu bildirmiştir. Sonsuz merhamet sahibi olan Rabbimiz kadın ile erkek arasında ayrım yapan tüm cahiliye inanışlarını Kuran ayetleriyle ortadan kaldırmış, kadına hak ettiği değerin verilmesini emretmiştir. Kadın ya da erkek, her kim olursa olsun, insanlar arasındaki üstünlük, kişinin Allah'a olan imanı, ahlakı, kişiliği ve Müslümanca yaşamaktaki kararlılığına göredir.

Bir başka ayette ise Allah, "Erkek olsun, kadın olsun, bir mümin olarak kim salih bir amelde bulunursa, hiç şüphesiz Biz onu güzel bir hayatla yaşatırız ve onların karşılığını, yaptıklarının en güzeliyle muhakkak veririz." (Nahl Suresi, 97) şeklinde buyurarak, erkek ya da kadın, kim olursa olsun, tüm insanların dünyada ve ahirette hiçbir haksızlığa uğratılmadan eksiksiz olarak karşılık göreceklerini hatırlatmıştır. Tüm bunlar Allah'ın inanan kulları üzerindeki rahmetinin delilleridir.

Yemen yapısal olarak büyük bir değişim hazırlığında. Bu hazırlık Yemen'de kadınların toplumda saygın ve daha etkin bir yer edinmeleri için büyük bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Sözgelimi hazırlanmakta olan anayasada kadınların modern Batı toplumlarındaki haklara kavuşması için düzenlemeler yapılabilir. Kadın haklarının güçlendirilmesi ve kadının korunmasına yönelik yasal düzenlemeler Yemen Anayasası ile sınırlı tutulmayıp Medeni Kanun ve Ceza Kanunu'nda da yapılan değişiklikler ile güçlendirilebilir.

Yemen'de kadınlara karşı ayrımcılığın kaldırılması, kadına şiddetin önlenmesi ve hepsinden önemlisi kadınlara daha çok eğitim imkanı tanınması, ülkenin kalkınması için atılacak önemli adımlardandır. Tüm bunlar sadece bir partinin girişimi olarak kalmamalı, ülkedeki tüm partilerin desteğiyle kadınlara daha çok imkan tanınması ulusal bir politika haline getirilmelidir. Yemen Parlamentosunda kadınlara verilen temsil hakkının arttırılması, bu konuda yapılacak güzel bir başlangıç olacaktır.