Din Ahlakından Uzak Toplumdan Kuran Ahlakına Geçiş

Her insan için hayatı devam ettiği sürece "cahiliye" toplumunun batıl telkinlerinden kurtulup, imana yönelme imkanı vardır. Peygamber Efendimiz (sav) de bir hadisinde Kuran’a ve sünnete uymakla ilgili olarak şöyle buyurmuştur:

Muhakkak ki, en güzel söz Allah'ın kitabıdır. En güzel yol da Muhammed (aleyhissalâtu vesselâm)'in yoludur. İşlerin en kötüsü de dine aykırı olarak sonradan çıkarılandır. (3. Buhârî, I'tisam 2, Edeb 70)

Yüce Rabbimiz Allah her toplumun uyarılacağını bir ayetinde şöyle bildirmiştir:

Kim hidayete ererse, kendi nefsi için hidayete erer; kim de saparsa kendi aleyhine sapar. Hiçbir günahkar, bir başkasının günah yükünü yüklenmez. Biz, bir elçi gönderinceye kadar (hiçbir topluma) azab edecek değiliz. (İsra Suresi, 15)

Bu davetle muhatap olan insanlar farklı tepkiler gösterirler. Kuran'da bu tepkiler detaylarıyla anlatılır. Bu tepkilerin en güzeli ise, gerçek bir müminin vereceği "işittik ve itaat ettik" ifadesidir. Ayette şu şekilde bildirilir:

Aralarında hükmetmesi için, Allah'a ve elçisine çağrıldıkları zaman mü'min olanların sözü: "İşittik ve itaat ettik" demeleridir. İşte felaha kavuşanlar bunlardır. (Nur Suresi, 51)

Kuran'da, din ahlakına davet edildiğinde büyüklenerek başkaldıranlardan, hatta düşmanlık besleyenlerden söz edilir:

Gerçeği sürekli ters yüz eden, günaha düşkün olan herkesin vay haline. Kendisine Allah'ın ayetleri okunurken işitir, sonra müstekbirce (inatla büyüklük taslayarak) sanki işitmemiş gibi ısrar eder. Artık sen onu acı bir azapla müjdele. Ayetlerimizden bir şey öğrendiği zaman, alay konusu edinir. İşte onlar için aşağılatıcı bir azap vardır. (Casiye Suresi, 7-9)

Kimilerinin verdikleri tepki ise daha farklıdır. Vicdanı ona doğruyu gösterir, ama içindeki bir başka ses ona sürekli cahiliye toplumunun batıl sisteminden vazgeçmemesini telkin eder. Bu vicdanına aykırı telkinleri de bazı savunma mekanizmalarını kullanarak kendince meşru zemine oturtmaya çalışır. Doğrudan kaçmak için çeşitli yollar dener. "Onlar bana doğruyu söylüyorlar, ama ben iradesizliğim veya gururum nedeniyle uygulamıyorum" diye içinde bulunduğu durumu açıkça ifade edemediği için kendi düşük aklınca ya kendisine anlatılan gerçeklerde ya da bunları anlatan müminlerde açık arama yoluna gider.

Ancak şunu da mutlaka belirmek gerekir ki, bu yanlış yaklaşımlar tarih boyunca her cahiliye toplumunda aynı şekilde görülmüştür. Hatta öyle ki, tarih boyunca her toplumda hak dini tebliğ eden elçilere ve salih müminlere aynı iftiralar atılmış, benzer suçlamalar yapılmıştır. Ayetlerde şöyle bildirilmiştir:

Böyle bir insan, o ana kadar dışarıda görüp de kınadığı hatalı ve çarpık din anlayışının birdenbire ateşli savunucusu kesilir. "Bütün herkes yanlış yapıyor da bir siz mi doğru yoldasınız" gibi kalıplaşmış mantıklar öne sürer. Ancak bilmelidir ki, bu mantık tümüyle Kuran dışıdır. Çünkü Kuran'da bildirildiğine göre, doğru, onu kabul eden insanların sayısıyla ölçülmez. Zaten "insanların çoğu"nun yanlış yolda olacakları Kuran'da bildirilmiştir:

Elif, Lam, Mim, Ra. Bunlar Kitab'ın ayetleridir. Ve sana Rabbinden indirilen haktır. Ancak insanların çoğu iman etmezler. (Ra'd Suresi, 1)

Tarih boyunca tüm peygamberler görevlerini eksiksiz olarak tamamlamış ve Allah'ın kendilerine bildirdiği din ahlakını insanlara tebliğ etmişlerdir. Allah'ın takdir ettiği sorumluluğu tam olarak yerine getirmişler, mükafatlarını Allah Katında almışlardır.

İnkar Edenlerin Öne Sürdükleri Bahaneler Geçersizdir

Cahiliye ahlakının etkisinden kurtulmak istemeyen bir kişi hak din kendisine tebliğ edildiğinde, samimi olarak anlatılanları dinlemek ve vicdanına uymak yerine kendi aklınca anlatılanlarda açıklar bulmaya çalışır. Hiçbir şey bilmediği halde, kendi kafasından çeşitli örnekler vererek doğruya kulaklarını tıkar. Allah'ın Kuran'da "misal" olarak adlandırdığı inkarcıların bu örnekleri, hiçbir tutarlılığa sahip olmayan çarpık yorumlardır:

Bir bak, senin için nasıl misaller verdiler de böylece saptılar. Artık onlar hiçbir yol da bulamazlar. (Furkan Suresi, 9)

Bu misallerin en bilinenleri 4-5 taneyi geçmez. Örneğin, "Domuz eti niçin haram?" sık rastlanılan sorulardan bir tanesidir. Domuzun kendisi pis bir hayvandır ve trişin adlı hastalığa neden olur. Bu soruyu soran kişiler de genellikle domuz etinin insan sağlığına ne derece zararlı olduğunu bilmektedirler. Zaten samimi olarak öğrenmek kastıyla bu soruyu sormazlar. Kendilerince müminlere zorluk çıkartmaya çalışırlar. Ancak bu insanların başarıya ulaşmaları söz konusu değildir. Bu gerçek Kuran'da şöyle bildirilir:

Bu tip insanlar, öne sürdükleri bir misalin geçersizliği kendilerine izah edilse bile, -amaçları samimi olarak bilgilenmek, şüphelerini gidermek olmadığı için- cevap aldığı misali yeni misaller takip eder. Verilen cevaplar ve öğütler üzerinde dürüst olarak düşündüğünde kendisine makul, mantıklı gelecektir. Ama cahiliye toplumunun telkinleriyle düşündüğü için doğruları kavrayamaz. Bunun üzerine Allah'ın Kuran'da bildirdiği gibi "kulaklarını tıkar" ve o ortamdan bir kaçış yolu aramaya başlar. Kuran'da cahiliye toplumunun bu çirkin tavrı, şöyle bildirilmiştir:

"Doğrusu ben, onları bağışlaman için her davet edişimde, onlar parmaklarını kulaklarına tıkadılar, örtülerini başlarına çektiler ve büyüklük tasladıkça büyüklük gösterip-direttiler." (Nuh Suresi, 7)

Öğütten kaçan bu tür insanların durumu yaban eşeklerine benzetilir:

Buna rağmen, bunlara ne oluyor ki öğütten yüz çevirip duruyorlar? Sanki onlar ürkmüş yaban eşekleri gibidirler; arslandan korkup-kaçmışlar. (Müddessir Suresi, 49-51)

İslam'a davet edildiği halde, bu tür basit tavırlarla haklı çıkmaya çalışan kişinin "çok büyük bir zalim" olduğunu ise yine Kuran'dan öğrenmekteyiz:

İslam'a çağrıldığı halde, Allah'a karşı yalan uyduranlardan daha zalim kimdir? Allah, zalim bir kavmi hidayete erdirmez. (Saff Suresi, 7)

Söz ettiğimiz inkarcı, herkesi kendisi gibi bildiğinden, müminlerin sırf Allah rızasına yönelik olan birlik ve dayanışmasına da "cahiliye" standartlarına göre bir açıklama bulmaya çalışır. "Bu işin içinde bir iş var", "bu devirde kimse kimsenin kara kaşına, kara gözüne gelmez" gibi cahiliyenin tüm çirkinliklerini ifade eden mantıksız yorumlarla aklınca kendi kurnazlığını ön plana çıkartmayı dener. Kimi zaman da üstten bakan alaycı tavırlar sergileyerek çirkin ahlakını gösterir. Bu konuda en büyük desteği yine, kendisiyle aynı karanlık ruh halini taşıyan yakın çevresinden alır. Kuran'da, bu tip bir kişinin, müminlere karşı tutumu ve saptırıcı yakın çevresi ile ilişkisi şöyle ifade edilir:

İman edenlerle karşılaştıkları zaman: "İman ettik" derler. Şeytanlarıyla başbaşa kaldıklarında ise, derler ki: "Şüphesiz, sizinle beraberiz. Biz (onlarla) yalnızca alay ediyoruz." (Asıl) Allah onlarla alay eder ve taşkınlıkları içinde şaşkınca dolaşmalarına (belli bir) süre tanır. (Bakara Suresi, 14-15)

Aslında Kuran'a karşı misal getirme, müminlere karşı samimiyetsiz, peşin fikirli ve art niyetli yaklaşma, alaycı tavırlar sergileme yalnızca bu gibi kişilere özgü davranış bozuklukları değildir. Kendisinden çok önceki devirlerde yaşamış ve din ahlakına karşı çıkmış insanlar da yüzyıllardır aynı akılsız taktiklere başvurmuşlardır. Çağlar değişmesine rağmen zihniyet, izlenen yöntem, verilen misaller aynen devam etmektedir. Gerçekleri bile bile örtmek için bu yönteme başvuranların zihniyeti tarih boyu hiç değişmeden bugüne dek varlığını sürdüregelmiştir:

Hayır, onlar geçmiştekilerin söylediklerinin benzerini söylediler. (Müminun Suresi, 81)

Bunların yanında bir grup da dini kendi menfaatleri doğrultusunda bir şekilde çarpıtmaya çalışır. Dini bu şekilde çarpıtmaya çalışanlar hakkında Kuran'da şu hüküm yer alır:

Kuran'a uyan samimi bir mümin gördüğünde, yaşadığı suçluluk duygusunu ve aşağılık kompleksini gizlemek için kendini temize çıkarmaya çalışmak da, cahiliye toplumlarında sık başvurulan yöntemlerdendir. Bu tarz insanların bunu yaparken kullandıkları kalıplar genelde hep aynıdır. "Elhamdülillah biz de Müslümanız", "benim babam hacı", "anneannem de başını örterdi", "ailem çok dindardır", "ben zaten bayram namazlarını kaçırmam" gibi sözlerle bu ruh hallerini ifade ederler. Kendilerine din konusunda öğüt verilmesi, uyarı yapılması, akıl verilmesi, doğru olanın tavsiye edilmesi ağırlarına gider.

Bir de, "ben hepinizden daha dindarım, daha namusluyum, kimin kimden daha üstün olduğunu yalnız Allah bilir" gibi ifadelerle üste çıkmaya çalışanlar vardır. Elbette, kimin üstün olduğunu en doğru Allah bilir. Fakat Allah üstünlüğün yalnızca Kendisi’ne bağlılıkla, Kuran'da belirtilen mümin özelliklerini üzerinde taşımakla olacağını da açıkça bildirmiştir. Kuran'da belirtilen ölçüler çok açık ve anlaşılır olduğundan, Kuran'dan haberi bile olmayan bir kimsenin kendisi için, sahtekarca üstünlük imaları yapmasının onu aciz ve basit bir duruma düşürdüğü ortadadır.

Bu tür bir tavra giren kişinin en büyük hatalarından biri de, müminleri kandırdığını sanmasıdır. Müminler, Allah'ın verdiği kavrayış gücü ve Kuran'da bildirdiği kıstaslar sayesinde, karşı tarafın ruh halini çok iyi teşhis etme gücüne sahiptir. Kaldı ki, "sinelerin özünde saklı olanı bilen" (Al-i İmran Suresi, 119) Allah, zaten o kişiyi kendisinden de iyi tanımaktadır. Söz konusu insan, yaptığı sözde kurnazlıklarla diğer insanları ve kendi vicdanını kandırsa bile, Allah Katında mazeretlerinin hiçbir geçerliliği olmayacaktır.