Yeryüzünün en mükemmel yapıya sahip pompası, şu anda
sol göğsünüzün hemen altında çalışmaktadır. Kalp, akılalmaz
tasarımı ve durmak bilmeyen atışlarıyla, 1 gün içinde
vücudumuzdaki bütün kanın 1000 tam devir yapmasını sağlar.
Vücudunuzdaki durmak bilmeyen
pompa günde 24 saat hiç durmadan çalışır. Bu pompanın
vücudunuzun ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için
kendi elektrik sistemini kullanarak çalışmaya
başlaması ve 1 saatlik sürede orta büyüklükteki
bir arabayı, yerden yaklaşık 1 m. yüksekliğe kaldırabilecek
kadar enerji üretmesi gerekmektedir. İşte bu sıradışı
pompa kalbinizdir. |
Kalp dış görünüş olarak aşağı-yukarı yumruğunuz büyüklüğünde,
etten yapılmış bir pompadır. Ancak kapasitesi düşünüldüğünde,
dünyadaki en güçlü, en uzun ömürlü ve en verimli iş
makinesi olduğu anlaşılacaktır. Bu nitelendirmenin çok
fazla nedeni vardır. Öncelikle kalbin çalışırken kullandığı
güç muazzamdır. Bu güç sayesinde kalp, kanı 3 metre
kadar yukarı sıçratabilir. Kalbin kapasitesini şöyle
bir örnekle daha da netleştirebiliriz. Kalp, bir saatlik
zaman zarfında, orta boy bir arabayı yerden yaklaşık
bir metre yukarı kaldırmaya yetecek kadar enerji meydana
getirebilir.
Ancak kalbin en önemli özelliği durmak bilmeksizin
çalışabilmesidir. Kalp dakikada 70 kere ve her yıl yaklaşık
37 milyon kereden fazla hareket eden bir kastır. Bir
insanın ortalama hayatı boyunca ise yaklaşık 2.5 milyar
vuruş yapar ve yaklaşık 300 milyon litre kan pompalar.
Bu da 10 bin adet petrol tankerini dolduracak sıvı miktarına
eşittir. Kalp, uyuduğunuz zaman bile saatte yaklaşık
340 litre kan pompalar. Bir başka deyişle kalbimiz bir
arabanın yakıt deposunu saatte 9 kere doldurur. Bedensel
hareketler sırasında, örneğin koşarken, temposunu daha
da artırır ve saatte yaklaşık 2 bin 270 litre kan pompalar.
Kalp, her çarptığında bir miktar kanı, büyük bir güçle
vücudun derinliklerine pompalar. Bu kasın gücü konusunda
biraz daha fikir edinebilmek için yumruğunuzu saniyede
bir kere olmak üzere ne kadar uzun süre sıkabileceğinizi
deneyin. Kısa sürede yorulacak ve devam edemeyeceksiniz.
Parmaklarınızı ve elinizi hareket ettiren kaslar, birkaç
dakika içinde yanmaya ve acı vermeye başlayacaktır.
Buna rağmen kalp, bir dakika bile dinlenmeksizin ömür
boyu kasılıp gevşemeye devam eder.
Kalbin bir diğer özelliği ise, değişen koşullara göre
gerektiği kadar kan pompalamasıdır. Normal şartlarda
kalp dakikada ortalama olarak 70 kez atar. Yorucu egzersizler
sırasında ise kaslarımız daha çok oksijene ihtiyaç duyar.
Bu durumda kalp çalışma temposunu dakikada 180 defaya
kadar yükselterek pompaladığı kan miktarını artırır.
Akıttığı kanı 5 katına çıkarabilir. Normal şartlar altında
bu hızda ve hiç durmadan çalışan bir makina bir süre
sonra fazla ve dengesiz çalışmaktan bozulur. Kalp ise
yıllar boyunca hiçbir zaman ritmini kaybetmeden işlemini
sürdürür.
Yukarıda kompleks bir
sistemle çalışan, ileri teknolojiyle üretilmiş
bir pompanın detaylı yapısı görülmektedir. İnsan
kalbi, bu pompadan çok daha kompleks ve mükemmel
bir yapıya sahiptir. |
Kusursuz Tasarım
Kalbin yaptığı işi daha iyi anlayabilmek için onu insan
yapısı pompalarla karşılaştıralım.
Öncelikle belirtmek gerekir ki kalp bir sıvıyı diğer
tarafa pompalayan basit bir pompa değildir. Kalp aynı
anda iki farklı sıvıyı iki farklı yöne pompalayan çok
özel bir tasarıma sahiptir. Normal pompalar gibi tekdüze
bir çalışma temposu da yoktur. Değişen durumlara göre
hangi hızda çalışması gerektiğini kendi kendine ayarlar.
Bu özellikleri düşünüldüğünde kalbi, içinde çok gelişmiş
bir bilgisayar bulunan özel tasarımlı bir pompaya benzetebiliriz.
Bir pompa iki bölümden oluşur. Güç üreten motor ve
motorun çalıştırdığı mekanik aksam. Oysa kalp, içten
motorlu bir tasarıma sahiptir. Motor da pompa da kalbin
kendisidir.
1- Kalp dış zarı, 2-7-
Aort, 3- Akciğer atardamarı, 4-9-Sağ kulakçık,
5-10- Sol kulakçık, 6- Ön kalp karıncıkları arasındaki
atardamarmar, 8- Üst ana toplardamar, 11- Sol
karıncık, 12- Sağ koroner atardamar, 13- Sağ karıncık,
14- Kalp kulakçığı düğümü, 15- Kulakçık ve karıncık
düğümü, 16- Epikard |
İnsan yapısı pompaların ömrü en fazla 10-15 senedir.
Bu süre içinde pompa sürekli değil, günün belirli zamanlarında
çalışır. Sürekli çalışan pompalarınsa ömürleri daha
kısa olur. Her iki durumda da pompa zaman zaman bozulur,
bakıma ihtiyaç duyar ya da bazı parçalarını değiştirmek
gerekir. Buna karşın kalp günde 24 saat, toplam 70-80
sene bazen de daha uzun bir süre durmaksızın çalışır.
Sağlıklı bir kalp bu zaman içinde herhangi bir bakıma
ihtiyaç duymaz. İnsan yapımı pompalarda olduğu gibi
tamire ya da yedek parça değiştirilmesine de gerek duymaz.
İnsan daha anne karnında küçük bir cenin iken kalbi
atmaya başlar ve ömür boyu görevini sürdürür. Hayatınızın
her anında bu pompa, sizin bilginiz, iradeniz ve kontrolünüz
dışında sizin için kan pompalar. Siz daha birkaç aylık
bir bebekken ya da ilkokul yıllarında bir gece uyurken
bu pompa çalışıyordu. Şu anda bu yazıyı okurken de bu
küçük pompa hiç dinlenmeden görevini sürdürüyor.
Kalbin genel yapısı daha yakından incelendiğinde ne
kadar özel bir tasarıma sahip olduğu hemen görülecektir.
Kalpteki Orijinal Pompalar
Kalp aslında iki farklı pompadan oluşan bileşik bir
pompadır. Bu pompalardan sol tarafta bulunan pompa,
temiz kanı vücuttaki organ ve dokulara, sağ tarafta
bulunan pompa ise kirli kanı akciğerlere doğru pompalar.
Bu pompalar da altlı-üstlü iki farklı pompadan oluşur.
Pompalardan küçük olanına kulakçık, büyük olanına karıncık
adı verilir. Örneğin temiz kan kalbin sol tarafına ulaştığında
önce üst tarafta bulunan küçük pompaya dolar. Kan buradan
alt tarafta bulunan büyük pompaya pompalanır. Büyük
pompa da kanı vücut organlarına gönderir. Aynı işlem
kalbin sağ tarafında bulunan pompalarda da yapılır.

Vücutta kanın hareketini
gösteren büyük ve küçük dolaşım

Kalp kasılıp gevşeyerek
kanın vücutta dolaşmasını sağlar. Kulakçıkların
kasılması ve aradaki kapakçıkların açılması sonucunda
kan karıncıklara, karıncıkların kasılması ile
de buradan atardamarlara geçer. Sağ kulakçıktaki
kirli kan az oksijenlidir. Sol kulakçık ise temiz
kanla doludur. Kulakçıklarla karıncıkların kasılmaları
birbirlerine zıt olarak gerçekleşir. Kalbin çalışmasındaki
bu gibi detaylar bu organın üstün bir akıl tarafından
yaratıldığının delillerindendir.
|
Tek Yönlü Emniyet Sübapları
Bu pompalar arasında kanın akış yönüne doğru açılan
tek taraflı kapakçıklar vardır. Küçük pompa kasıldığında
bu kapakçıklar açılır ve kan büyük pompanın içine dolar.
Büyük pompa kasıldığında aradaki kapaklar kapanır ve
kanın, geldiği yöne doğru akması engellenmiş olur.
Benzer kapaklar büyük pompanın tahliye bölümünde de
vardır. Büyük pompa kasıldığında bu kapaklar açılır
ve kanın vücuda doğru akması sağlanır. Ancak pompalama
işlemi durduğu anda kapaklar kapanır ve pompalanan kanın
kalbe geri dönmesi engellenir. Bu basit ama son derece
güvenli bir tedbirdir. Benzer sistemler günümüzde modern
pompalarda kullanılmaktadır.
Yalnızca bu kapakçıkların varlığı bile, kalbin özel
olarak tasarlanmış olduğunun bir delilidir. Kalbin sahip
olduğu yüzlerce mucizevi özellik bir kenara bırakılıp
yalnızca bu kapakçıkların nasıl var olduğu düşünüldüğünde
bile karşımıza Allah'ın kusursuz yaratışı çıkar. Hiçbir
tesadüf, değil kusursuz bir yapıya sahip olan kalbi,
bu kalbin odacıkları arasında bulunan bir kapakçığı
bile var edemez. İnsan vücudundaki bu mükemmel makinanın
her detayı Allah'ın kudretinin, gücünün ve varlığının
bir delilidir.
Onlar, Allah'ın kadrini hakkıyla takdir
edemediler. Şüphesiz Allah, güç sahibidir, azizdir.
(Hac Suresi, 74)

( 1) Karıncıklara
giren kan yarım ay şeklindeki kapakçıkları iterek
açar.
2) Devam eden kasılma kanı damarlara doğru götürür.

1) Toplardamarlar kasılıp,
damar içindeki basınç arttıkça, kan yukarıya doğru
itilerek, yarım ay şeklindeki kapakçıkların açılmasını
sağlar.
2) Toplardamarlar gevşeyip, damarlardaki basınç
azalınca, kan kapakçıkların kuplarını doldurup,
onların geri kapanmasını sağlayarak, atardamardan
geri akar.
|
Pompanın Yağlanması
kalp duvarı kesiti |
Kendi bildiğimiz, tanıdığımız makinaları düşünelim.
Çok basit bir mekanizması olsa da herhangi bir makina
çalışırken, makinayı oluşturan parçalar arasında mutlaka
bir sürtünme kuvveti meydana gelir. Bu sürtünme ortadan
kaldırılmazsa parçalar aşınır ve makina da zarar görür.
Bu yüzden hareketli parçaların mutlaka düzenli olarak
yağlanması gerekir.
Bir ömür boyu durmaksızın kasılıp gevşeyen kalp için
de aynı tehlike vardır. Kalbin çalışmasının kolaylaştırılması
için bir yağlama sistemine ihtiyacı vardır. Bu sistem
de kalbin yapısında mevcuttur. Kalbin dış tabakasında,
iki katlı zardan oluşan bir tabaka (perikard) bulunur.
İşte bu zarların arası kaygan bir sıvıyla kaplıdır.
Bu kaygan sıvı da kalbin rahat çalışmasını ve darbelerden
korunmasını sağlar. Söz konusu yağlama sistemi kalbin
mükemmel tasarımın detaylarından yalnızca biridir.
|