Bütün evrenin, canlı-cansız
her şeyin yapı taşı olan atomların, nasıl olağanüstü
bir şekilde maddeyi oluşturduğunu artık biliyoruz.
Son derece küçük olan bu parçacıklar, buraya kadar
da görüldüğü gibi, kendi içlerinde mükemmel bir
organizasyona sahiptirler. Ancak atomdaki mucizevi
yön bu kadarla kalmaz; atom aynı zamanda içinde
çok muazzam bir enerjiyi de barındırır.
Atomun içinde saklı olan bu güç öylesine
büyüktür ki, insanlık bu enerjinin keşfiyle artık
okyanusları birleştiren dev kanallar açabilmekte,
dağları oyabilmekte, suni iklimler üretebilmekte
ve bunlar gibi daha birçok faydalı işi yapabilmektedir.
Ama şunu de belirtmek gerekir ki, atomun içinde
saklı olan güç, bu şekilde bir yandan insanlığa
hizmet ederken, diğer yandan da insanlık için
çok büyük bir tehlike oluşturmaktadır. Öyle ki
bu gücün kötüye kullanımıyla, 2. Dünya Savaşı
sırasında Hiroşima ve Nagasaki’de onbinlerce
insan birkaç saniye gibi çok kısa bir süre içinde
hayatlarını kaybettiler. Yakın geçmişte de, Rusya'daki
Çernobil Nükleer Santrali'nde meydana gelen bir
kaza çok sayıda insanın ölmesine ya da sakat kalmasına
yol açmıştı.
Atomun gücünün Hiroşima, Nagasaki ve Çernobil’de
yol açtığı felaketlerle ilgili detaylı bilgi vermeden
önce, atomdaki bu gücün ne olduğundan ve nasıl
ortaya çıktığından kısaca bahsedelim.
Çekirdekteki Güç
Nükleer enerji denilen muazzam
güç, çekirdekteki bu kuvvetin serbest bırakılmasıyla
ortaya çıkar. Bu enerjinin büyüklüğü elementin cinsine
göre değişir. Çünkü, her elementin çekirdeğindeki
proton ve nötron sayıları farklıdır. Çekirdek büyüdükçe
nötron-proton sayıları ile bunları birbirine bağlayan
kuvvetin büyüklüğü de artar. Büyük bir çekirdekte,
protonların ve nötronların birlikteliğini sağlayan
bu kuvveti serbest bırakmak son derece zordur. Parçacıklar,
birbirlerinden ayrıldıkça, tıpkı bir yay gibi, daha
büyük bir kuvvetle bir araya gelmeye çalışırlar.
Bu kuvveti ayrıntıları
ile incelemeden önce, özellikle üzerinde durulması
gereken bir konu vardır: Bu kadar küçük bir yere
nasıl olup da bu kadar büyük bir kuvvet sığmaktadır.
Bu öyle bir kuvvettir ki binlerce insanın yıllarca
yaptığı araştırmalar sonucunda bulunmuştur. Üzerinde
bir oynama yapılmadığı zaman kimseye bir zararı
yoktur, ama insan müdahalesiyle milyonları öldüren
bir güç haline gelebilmektedir.
Atomun çekirdeğinde bulunan
ve milyonlarca kişinin hayatını tehlikeye sokabilecek
olan bu olağanüstü kuvveti, "fisyon" (nükleer
parçalanma) ve "füzyon" (nükleer kaynaşma) tepkimeleri
diye adlandırılan iki teknik işlem açığa çıkarmaktadır.
Bu tepkimeler, ilk bakışta atomun çekirdeğinde
gerçekleşiyor gibi gözükse de, aslında atomun
bütün yapıtaşlarının birlikte katıldığı tepkimelerdir.
Fisyon adıyla bilinen reaksiyon atom çekirdeğinin
bölünmesi, füzyon isimli reaksiyon ise iki çekirdeğin
büyük bir güçle bir araya getirilip birleştirilmesi
olayıdır. Her iki reaksiyonda da çok fazla miktarda
enerji açığa çıkmaktadır.
|