Təkamül nəzəriyyəsinə dəlil axtaranların ən çox müraciət etdikləri mənbə fosil qeydləridir. Fosil qeydlərində keçmişdə yaşamış canlıların qalıqları saxlanılır. Diqqətlə və qərəzsiz araşdırılanda bu fosil qeydlərinin təkamülçülərin iddialarının əksinə, təkamül nəzəriyyəsini dəstəklədiyi deyil, yalan olduğunu üzə çıxardığı görünür. Ancaq fosillərin təkamülçülər tərəfindən təhrif edilərək izah edilmələri və ictimaiyyətə də qərəzli bir şəkildə əks etdirilmələri səbəbindən bir çox adam fosil qeydlərinin, həqiqətən, təkamül nəzəriyyəsini dəstəklədiyini düşünür.
Fosil qeydlərindəki bəzi tapıntıların hər cür izaha açıq olması təkamülçülərə çox sərf edən bir vəziyyətdir. Tapılan fosilləri düzgün qiymətləndirmək çox da sadə iş deyil. Bunlar natamam və dağılmış sümük parçalarından meydana gəlir. Bu səbəbdən, əldəki məlumatları təhrif etmək və bunları istənilən istiqamətə yönəltmək çox asandır. Fosil qalıqlarına əsaslanaraq edilən rekonstruksiyalar (şəkil, ya da maketlər) təkamülçü fərziyyələri təsdiqləyəcək şəkildə həyata keçirilir. İnsanların gördüklərindən daha asan təsirləndiyinə görə, onları rekonstruksiya edilmiş canlıların keçmişdə həqiqətən yaşadığına inandıra bilmək də çox asandır.
Təkamülçü tədqiqatçılar çox vaxt yalnız bir diş və ya çənə sümüyünün bir hissəsi, ya da kiçik bir qol sümüyünü əsas götürərək insanabənzər xəyali varlıqlar çəkir və bunu sensasiyalı bir şəkildə insan təkamülünün bir halqası olaraq ictimaiyyətə təqdim edirlər. Bu şəkillər çox insanın zehnində mövcud ibtidai insanlar imicinin formalaşmasında böyük rol oynamışdır.
Sümük qalıqlarına əsaslanaraq edilən bu çalışmalarla sadəcə əldəki obyektin çox ümumi xüsusiyyətləri ortaya çıxarıla bilər. Halbuki, əsl təyinedici xüsusiyyətlər zamanla çox asanlıqla yox olan yumşaq toxumalardır. Bu səbəbdən, yumşaq toxumaların spekulyativ olaraq izah edilməsi ilə rekonstruksiya edən şəxsin xəyal gücü daxilində hər şey mümkündür. Harvard Universitetindən E.A.Huten (Earnst A. Hooten) bu vəziyyəti belə açıqlayır:
Yumşaq hissələrin təkrar inşası çox riskli bir cəhddir. Dodaqlar, gözlər, qulaqlar və burun kimi orqanların altındakı sümüklə heç bir əlaqəsi yoxdur. Məsələn, bir neandertal başını həm bir meymuna, həm də bir filosofa bənzədə bilərsiniz. Əvvəlki insanların qalıqlarına əsaslanaraq edilən canlandırmalar tamamilə heç bir elmi dəyərə malik deyillər və cəmiyyəti yönləndirmək məqsədilə istifadə edilirlər... Bu səbəbdən, rekonstruksiyalara çox etibar edilməməlidir.12
Təkamülçülər bu mövzuda o qədər rahat davranırlar ki, eyni kəlləyə bir-birindən çox fərqli üzlər yaraşdıra bilirlər. Məsələn, “australopithecus robustus” (zinjanthropus) adlı fosil üçün çəkilən bir-birindən tamamilə fərqli üç müxtəlif rekonstruksiya bunun məşhur bir nümunəsidir. Oxşar fosil “National Geographic” jurnalının 1960-cı ilin sentyabr sayında və “Sunday Times”ın 1964-cü il 5 aprel sayında bir-birindən çox fərqli təsvirlər edilmişdir. Oxşar fosilin təkamülçü M.Uilson (Maurice Wilson) tərəfindən çəkilən təsvirləri isə bunlardan tamamilə fərqlidir.
Fosillərin qərəzli izah olunması və ya xəyali rekonstruksiyalar edilməsi təkamülçülərin yalana nə dərəcədə sıx şəkildə müraciət etdiklərini göstərən dəlillər arasında sayıla bilər. Ancaq bunlar təkamül nəzəriyyəsinin tarixində rast gəlinən bəzi konkret saxtakarlıqlarla müqayisə edildikdə çox sadədirlər.
Saxtakarlıq olduğu dəfələrlə ortaya çıxmasına baxmayaraq, bu gün belə təkamülçü bir çox kitablarda yerləşdirilən embrion şəkillərinin “rəssamı” Ernst Hekkelin etirafı bu saxtakarlıqlar qədər təəccüblüdür. Hekkel belə deyir:
Bu etdiyim saxtakarlıq etirafından sonra özümü qınanmış hesab edirəm. Lakin mənim təsəllim budur ki, günahkar vəziyyətdə yan-yana olduğumuz yüzlərlə yoldaş, bir çox etibarlı müşahidəçi və məşhur bioloq vardır ki, onların ən yaxşı biologiya kitablarında, fərziyyələrində və jurnallarında mənim etdiyimə bənzər saxtakarlıqlar, qeyri-dəqiq məlumatlar, az-çox təhrif edilmiş, dəyişdirilib yenidən düzəldilmiş şəkillər var.13
Bu etirafdan da aydın olduğu kimi, təkamül, “elm eşqi” naminə üzərində baş yorulan bir nəzəriyyə deyil. Tam əksinə, nə olursa-olsun, sübut edilməyə çalışılan bir inancdır. Lazım olanda müxtəlif saxtakarlıqlardan istifadə edərək, lazım olanda saxta dəlillər çıxararaqbir çoxları mütləq və mütləq bu əsassız nəzəriyyəni həqiqət imiş kimi insanlara qəbul etdirmək istəyirlər.
Çünki bu nəzəriyyənin yalan olduğunun üzə çıxarılmasını əsla qəbul edə bilməzlər. Çünki bu vəziyyətdə (əgər ortaya yeni bir cəfəngiyat da atmasalar), bütün kainatın və insanın yaradılmış olduğunu qəbul etmək məcburiyyətində qalacaqlar. Bu isə dinsiz dünyanın qanuniliyinin aradan qalxması deməkdir.
