Təkamülçülər Arxeopteriks haqqındakı iddialarının aradan qaldırılması üzərində, quşların mənşəyi məsələsində tamamilə dalana dirənmiş vəziyyətdədir. Çünki təkamülçülərin iddiasına görə çox sayda rast gəlinməli olan yarı sürünən-yarı quş xüsusiyyətləri daşıyan qüsurlu, nöqsanlı orqanlı qəribə canlıların heç biri yer üzündə yer almır. Bu səbəblə, bəzi təkamülçülər tapa bilmədikləri guya keçid formalarını, öz səyləri ilə (qərəzli şərhlər və təhriflərlə) yaratmağa cəhd etmişlər. 

1990-ci illərdə dünya ictimaiyyətinə, “dino-quş” olaraq tanıdılan guya “yarı dinozavr-yarı quş” fosilləri, bu cəhdin məhsulları idi. Təkamülçü media qurumları bu sözdə “dino-quş”ların rəsmlərini dərc etdirərək, beynəlxalq yalan kampaniyası apardılar. Hər biri Darvinizmə dəlil kimi göstərilən guya ara keçid fosilləri, elmi həyəcan duyulmadan, cəmiyyəti yanlış istiqamətləndirən izahlarla təqdim olundu. Ancaq sonrakı illərdə bu kampaniyanın təhrif və saxtakarlığa əsaslandığı ortaya çıxmışdır. Bəs dünya şöhrətli elmi nəşrlər, televiziya təşkilatları qərəzli fosil mülahizələrini bir təbliğat vasitəsinə necə çevirirlər? Elm adına söylənən yalanları bütün dünyaya “təkamülün böyük dəlilləri” olaraq necə təqdim edə bilirlər? Bu sualların cavabı, sözügedən media orqanlarının təkamül ədəbiyyatında gizlidir. İndi bunun nümunələrini təhlil edək.

Tarixi təkamül saxtakarlığı: Arxeoraptor liaoningensis

Arxeoraptor liaoningensis, dinozavrlar ilə quşlar arasında keçid forması olduğu iddia edilən saxta dino-quş fosili idi. Bu canlının fosilləri Çinin Liaoninq əyalətində tapıldı. Daha sonra elm adamları bu skeleti analiz edib təsdiq etmələri üçün çağıranda, fosilin doğruluğu haqqında bəzi şübhələr meydana gəldi. Qalıqda, Çindən qanunsuz yollarla qaçırılan bənzər nümunələrdə tez-tez rast gəlindiyi kimi oynamalar olduğu müəyyən edildi. Ancaq bütün bunlar istisna olmaqla, fosil, Amerikalı muzey sahibi olan və elmi işi olmayan Stefan Czerkas tərəfindən, Çinli qaçaqmalçıdan 80.000$-a alındı və qanunsuz yollarla ixrac edildi. 

Stefan Czerkas bundan sonra fosilin mətbuatda yer alması üçün elmi jurnallara müraciət etdi. Müraciət etdiyi iki məşhur jurnal, “Nature” və “Science”, fosil elm qurumlarında ön araşdırmaya tabe tutulmadan hesabatı çap etməyəcəklərini bildirdilər. Ancaq bu fosili nəşr etdirməkdə qərarlı olan Czerkas, etirazları istisna edərək təkamül nəzəriyyəsinə verdiyi dəstəklə tanınan “National Geographic” jurnalına təklifini təqdim etdi. 

Çin qanunlarına görə, ölkə sərhədləri içində olan fosillərin ölkə xaricinə çıxarılması tam qadağan idi və fosil qaçaqmalçılığı bəzən ölümlə nəticələnən ağır cəzaları vardı.154 “National Geographic” jurnalı bu vəziyyəti çox yaxşı bilməsinə baxmayaraq Çindən qaçaq yollarla çıxarılan bu fosili qəbul edib. 1999-ci ilin oktyabr ayında “National Geographic” cəmiyyətinin mərkəzində keçirilən mətbuat açıqlaması ilə fosil mediaya təqdim olundu. Bir dinozavr-quş nağılının izah edildiyi 7 səhifəlik illüstrasiyalı xəbər, “National Geographic” jurnalının noyabr sayında üz qapağında verildi. “National Geographic” jurnalı, quşların dinozavrlardan təkamül keçirdiyi iddiasının artıq güclü fosil sübutuna əsaslandığını irəli sürürdü. Məqaləni qələmə alan “National Geographic” yazarı Christopher P. Sloan, fosil haqqında verdiyi şərhə o qədər inanmışdı ki, “insanların məməli olduğunu necə özümüzdən əmin şəkildə deyə bilirsək, artıq quşların teropod (dinozavr) olduğunu da eyni şəkildə söyləyə bilərik” deyirdi. 

125 milyon il əvvəl yaşadığı söylənilən bu növə, dərhal elmi ad da verildi: Arxeoraptor liaoningensis. Ayrıca fosil “National Geographic” muzeyində sərgilənərək, milyonlarla insana təkamülün qəti sübutu kimi təqdim olunub. Kanzas Universitetindən paleontoloq Larri Martin, sözügedən “tüklü dinozavr” iddiası haqqındakı qərəzli şərhləri “Yazı yazanlar üçün, toyuq da tüklü dinozavr ola bilər” şəklində şərh etdi.155

Arxeoraptor liaoningensis fosilinin dinozavrlar ilə quşlar arasındakı itkin halqanı yaratdığı iddiası, fosilin saxta olduğunun ortaya qoyulması bir qalmaqala çevrildi. Bu həqiqət mart 2001-ci ildə ortaya çıxdı: Arxeoraptor deyə bir ara növ heç yaşamamışdı. Aparılan kompüterli tomoqrafiya müşahidələrində fosilin üzərində ən az iki fərqli növ canlıdan parçalar olduğu müəyyən edildi. Arxeoraptor sürünənə bənzər quyruğa sahib və quşa bənzər bir gövdəsi olan, sonradan ustalıqla bir yerə gətirilmiş süni fosil idi. Beləliklə Arxeoraptor, ədəbiyyatdan çıxarılaraq, digər təkamül saxtakarlıqları arasında tarixdəki yerini aldı. İddialarına yüz əlli ildir sübut tapa bilməyən Darvinizm, bir daha xüsusi olaraq istehsal edilmiş saxta fosillərlə birlikdə xatırlanmış olurdu. 

Bir çox məqalədə Arxeoraptor ilə Piltdaun insanı yan-yana çəkilir. Bunlar ayrı-ayrı fosil saxtakarlıqları olmalarına baxmayaraq, aralarında bir bənzərlik var. 1912-ci ildə, “Piltdaun insanı” kəllə sümüyü, elm dairələri tərəfindən həqiqi fosil kimi qəbul edilmişdi. 40 il ərzində bütün dünyaya “insanın təkamülü” iddiasının ən böyük dəlili kimi göstərildikdən sonra, bir saxtakarlıq məhsulu olduğu ortaya çıxmışdı. Arxeoraptor fosili isə bu qədər irəli getmədi, çünki bəzi elm adamları fosilə başlanğıcdan bəri güvənmədilər və bu məsələdə haqlı çıxdılar. 

Bu saxta fosilin (Arxeoraptor liaoningensis) guya xüsusiyyətləri isə belə idi: Hinduşka böyüklüyündəki quş fosilinə, teropod dinozavr fosilinə aid quyruq əlavə edilmişdi. Bu quyruğun guya təbaşir dövrünə aid (142-65.5 milyon il qabaq) olduğu söyləndi. İki ayağı üzərində gəzən bu canlının sümüklərinin içi boş idi, tükləri və uzun quyruğu var idi. Bu quyruq isə başqa fosildən götürülmüşdü. Bu ət yeyənin iti caynaqları və dişləri də vardı. Hamısı tüklə örtülü bu canlının uzun quyruğu isə Dromeozavrid teropod dinozavra aid idi. Çiyin kəməri və sinə sümükləri dövrümüzün quşları ilə eyni idi, bu da uça bildiyini göstərirdi.

Halbuki bu fosildə dinozavr və quş xüsusiyyətləri qəsdən bir araya gətirilmişdi və beş fərqli canlıya aid parçaların, bir-birinə ustalıqla əlavə olunması təmin olunmuşdu. Çinli həvəskarlar, yapışqan material və müxtəlif materiallar istifadə edərək 88 sümük və daşdan dino-quş yaratmışdı. Nəhayət 1999-cu ildə, ortaya atılan “dino-quş fosilinin” həqiqətdə bir saxtakarlıq məhsulu olduğu, bir sürünən onurğasına quş skeleti hissələrinin yapışdırılması ilə istehsal edildiyi ortaya çıxdı. Beləliklə, əvvəllər “Qanadlı dinozavr tapıldı” və “Uçan dinozavr tapıldı” başlıqları ilə nəşr olunan xəbərlər, yerini “Dino-quş saxta çıxdı” başlıqlarına buraxdı. Fosilin adı da əvvəlki Piltdaun insanı saxtakarlığına istinad edilərək, məşhur elm jurnalı “New Scientist” tərəfindən “Piltdaun quşu!” olaraq xatırlanmağa başlandı.156 29 mart 2001-ci il tarixli bəzi gündəlik qəzetlərdə isə təkamül nəzəriyyəsi adına əhəmiyyətli bir etiraf yer aldı. Məsələn “Hürriyet” qəzetinin “Dino-quş saxta çıxdı” başlıqlı xəbərində belə yazmışdı:

“National Geographic” jurnalının noyabr 1999-cu ildə quş ilə dinozavr arasındakı natamam halqa olduğunu bildirdiyi, haqqında elmi məqalələr yazılan heyvanın saxta olduğu məlum oldu. “Arxeoraptor liaoningensis” adı verilən hinduşka böyüklüyükdəki dino-quşun skeletinin başqa heyvanlara aid sümüklərdən bir araya gətirildiyi ortaya çıxdı. Təkamül nəzəriyyəsində mühüm bir nöqsanı işıqlandırdığı fərziyyə edilən dino-quşun 125 milyon il əvvələ aid olduğu, Çinin Liaoninq əyalətində olduğu irəli sürülürdü. Tüklü bədəni bir quşa bənzəyir, ancaq uzun, sümüklü quyruğu ətyeyən dinozavrları xatırladırdı. İngilis həftəlik elm jurnalı “Nature”-in bugünkü sayında dərc olunan bir tədqiqat dino-quşun saxta olduğunu nümayiş etdirdi. Aralarında üç paleontoloqun da olduğu bir qrup tədqiqatçı, kompüter tomoqrafiyasının köməyi ilə saxtakarlığı sübut etdilər. Dino-quş əslində Çinli qaçaqmalçıların əsəriydi. Qaçaqmalçılar yapışqan və əhəng istifadə edərək 88 sümük və daşdan dino-quş yaratmışdı. Arxeoraptorun ön hissəsi tək bir quşa aid fosil idi, ancaq dinozavrın quyruğu ilə birlikdə bədən hissəsində dörd ayrı növdən sümüklər vardı. Dino-quşun kompüterdə tədqiq olunması quş skeletinin daha əvvəl bilinməyən növlərə aid olduğuna, dino qisminin isə kiçik dinozavrların yeni növünə işarə etdi.157

“National Geographic” jurnalı isə bu saxtakarlıq haqqında, çox qısa açıqlama verməklə kifayətləndi. Pekin Çin Elmlər Akademiyasından onurğalılar paleontoloqu Xu Xingin bu açıqlaması jurnalın gözlərdən uzaq olan bir yerində (forum bölümündə) yer alırdı. Xu Xingin məktubunda bu ifadələr vardı: 

Xüsusi kolleksiyada olan yeni tüklü Dromeozavr fosilini tədqiq etdikdən və Arxeoraptor olaraq bilinən fosillə qarşılaşdırdıqdan sonra, Archæopratorun, bir çox hissədən yarandığı nəticəsinə gəldim. İki fosilin quyruq hissələri bir-birinin eynidir, amma fosil üzərindəki digər ünsürlər Archæopratordan çox fərqlidir. Əslində daha çox Sinornithosaurusa oxşayır. Nə qədər inanmaq istəməsəm də Arxeoraptor bir Dromeozavr quyruğundan və quş bədənindən yarandığı görünür.158

Xu Xing, “New Scientist” jurnalına etdiyi açıqlamasında isə “Arxeoraptorun, bir quş gövdəsindən və dinozavr quyruğundan yarandığı mövzusunda şübhə yoxdur.”159 deyir. Kanzas Universitetində fosil quşlar üzrə mütəxəssis olan Larri Martin isə fosilləri ilk tapan Çinli əkinçilərin dinozavr qalığına aid parçanı, quş fosilinə yapışdırdığını müdafiə edərək, “Dinozavra aid hissəni kəsib atsanız, böyük ehtimalla maraqlı bir quş olacaqdır” deyir. Üstəlik, L. Martin, bu fosil parçalarının bəlkə də günümüzün quşlarının ən qədim nümunələrindən biri olduğunu düşünür.160

Belə ki, Pekindəki Onurğalı Paleontologiya və Paleoantropologiya İnstitutundan Zhonghe Zhou və Fucheng Zhang ilə Nyu-Yorkdakı Amerika Təbiət Tarixi Muzeyindən Culiya A. Klark, Arxeoraptor fosilini Yanornis martini növündəki qədim dövrlərə aid bir quş ilə müqayisə edərək qiymətləndirmə aparıblar. Qrupun hesabatına görə bu saxta fosilin ön yarısındakı ayaqları, barmaqları və dimdiyinin ucu, ölçü və anatomik quruluşu baxımından Yanornis martini quşunun fosilinə çox bənzəyirdi. 

Qısacası Arxeoraptor, təkamül nəzəriyyəsi üçün medianı təbliğat vasitəsi olaraq istifadə edilmiş saxtakarlıq idi. Quş fosilinin üzərinə dinozavrlara aid bir neçə hissənin əlavə olunması ilə yaradılan bu saxta fosil, eyni zamanda təkamülçülərin davranışlarının da bir göstəricisi kimi qəbul edilməlidir. Yüz ildən artıq müddətdir ki, aparılan bütün işlərə baxmayaraq tək bir ara keçid fosilinin tapıla bilməməsi və irəli sürülən fosillərin də aralarında böyük morfoloji fərqlər olan özünəməxsus növlərə aid olması, təkamülçüləri bir daha çıxılmaz vəziyyətə salan vəziyyət olmuşdur.

Darvinistlər gerçəklərlə üzləşməkdən qaçdıqları zaman, saxtakarlıqlarla ayaqda saxlanılmağa çalışılan bir nəzəriyyənin tərəfdarları olmaqdan uzağa gedə bilməyəcəkdirlər.

Arxeoraptor saxtakarlığının bilərəkdən görməzlikdən gəlinməsi

Arxeoraptor liaoningensis adlı bu sözdə dino-quş fosili, əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi dünyaya “National Geographic” jurnalı tərəfindən çatdırıldı. ABŞ-dakı məşhur Smitsonian İnstitutunun quşlarla bağlı hissə rəisi olan doktor Storrs L. Olson, bu fosilin saxta olduğuna dair “National Geographic”i əvvəldən xəbərdar etdiyini, ancaq jurnal rəhbərliyinin bunu tamamilə istisna etdiyini açıqlayıb. Olsonun “tüklü dinozavrlarla” bağlı xəbərlərin pərdə arxasını əks etdirən bu açıqlamaları, “National Geographic” nəzdindəki Piter Reyvn adlı elm adamına yazdığı açıq məktubda yer alırdı: 

Storrs Olson, USA Today qəzetinə verdiyi açıqlamada isə, “Problem bundadır ki, fosilin saxta olduğu müəyyən bir mərhələdə “National Geographic” tərəfindən də razılaşdırılmışdı, lakin bu məlumat açıqlanmadı”. deyirdi.162

Qısacası “National Geographic”, Bütün dünyaya böyük təkamül dəlili kimi göstərdiyi fosilin saxta olduğunu dərk etməsinə baxmayaraq, yalanı davam etdirmişdi.

“National Geographic” jurnalının nümayiş etdirdiyi bu davranışın təkamül nəzəriyyəsi adına təşkil olunan ilk yalan olmadığını da qeyd etmək lazımdır. Təkamül iddialarının ortaya atılmasından bu yana, nəzəriyyəni dəstəkləmək üçün keçmişdə bir çox saxtakarlıq edilmişdir. Alman bioloqu Ernst Hekkel, Darvini dəstəkləmək üçün saxta rüşeym rəsmləri çəkmişdir. İngilis təkamülçülər insan kəlləsinə oranqutan çənəsi montaj edib, bunu Təbiət Tarixi Muzeyində 40 ildən çox müddət “Piltdaun insanı -Təkamülün ən böyük dəlili” deyə nümayiş etdirmişlər. Amerikalı təkamülçülər, tək bir donuz dişini “Nebraska insanı” deyə təqdim etmişlər. Dünyanın dörd bir yanında, “rekonstruksiya” adı verilən saxtakarlıqlarla, həqiqətdə heç vaxt yaşamamış olan “ibtidai məxluqlar” və ya “meymun adamlar” təsvir edilmişdir. 

Bütün bunların ardından soruşmaq lazımdır: Arxeoraptor bir saxtakarlıq məhsuludur. Bəs digər “dino-quş” fosilləri? 

Bu mövzuda şərh edən ekspertlərdən biri, Alan Feducciadır. Aşağıdakı sətirlərdə Feduccianın “Discover” jurnalının fevral 2003-cü il sayında bu mövzuda dərc olunan bir müsahibəsindən görüntülər yer alır. Özü də təkamülçü olmasına baxmayaraq, tapılan fosillərin təkamülə dəlil olmadığını, bu məsələdə saxtakarlıqlara əl atıldığını açıqca ifadə edir:

Discover: Çində tapılan bəzi dinozavr fosilləri quş tükünə bənzər şeylərə sahib. Bu, dinozavrlarla quşlar arasında bir əlaqə olduğunu sübut etmir mi?

Feduccia: İnsanlar bu incə telli quruluşların (”dino-tüklərin”) ibtidai tükləri təmsil etdiyini qəbul edirlər. Amma bunlar tüklərə bənzəmir və tüklərlə bağlı bir şey olduğuna da inanmıram. Mənə qorunmuş dəri lifləri kimi gəlir... Quşların iri pulcuqlarını (quşların ayaqlarındakı pulcuqlar) morfojenik sümük proteini tətbiq etməsiylə tüklərə çevirə bilərsiniz. Bu səbəbdən insanlar tüklərin təkamülünü düşünərkən incə liflərin pulcuqlarla tüklər arasında bir ara forma olduğunu hesab edirlər ki, əslində bu mərhələyə ehtiyac yoxdur... Növlərin üzərində qorunmuş həqiqi tükləri görəndə, tüklərə malik olan ikinci dərəcədən uçmayan quşlara baxarkən və səthi olaraq dinozavrlara bənzədiyinə və ya növlərin həqiqətən dinozavrlarla qohum olub olmadığına diqqətlə qərar verməliyik. Bu dəqiqə, saxta fosillər səbəbi ilə məşğul olunması lazım olan çətin bir məsələdir.

Discover: İndiyə qədər yalnız bir tək tüklü dinozavr Arxeoraptor saxta olaraq ictimaiyyətə açıqlandı. Başqalarının da olduğuna mı inanırsınız?

Feduccia: Arxeoraptor buz dağının yalnız ucudur. Orada saxta fosillərdən çox var və bütün sahənin üzərində zülmət kölgə görünür. Fosil sərgilərinə getdikdə hansının saxta olduğunu hansının saxta olmadığını demək çətindir. Çinin şimal-şərqində Liaoninq əyalətində ən son, tüklü olduqları iddia edilən dinozavrların yerləşdiyi çöküntülərin yaxınlığında saxta fosil fabriki olduğunu eşitdim. “Nature” kimi jurnallar növlərin doğruluğunu araşdırmağı istəmir və növlər dərhal Çinə geri göndərilir, buna görə kimsə onları araşdıra bilmir... Bütün bu materialların doğruluğunu sübut etməyin bir yolu yoxdur.

Discover: Nə üçün kimsə saxta fosil düzəldər?

Feduccia: Pul. Çində fosil ticarəti böyük iş halına gəldi. Bu saxta fosillər illərdir çox böyük pullarla qara bazarda satılır. Yaxşı təqlid edə bilən hər kəs yaxşı qazanc əldə edir.

Discover: Əgər şübhələnməyiniz üçün yaxşı səbəblər varsa, nə üçün elmin uc nöqtəsində kimi qəbul edilirsiniz?

Feduccia: Həyətinizdəki quşlara baxaraq canlı dinozavrları seyr etmə fikri quş istehsalçılarını çox təsirləndirir. Populyar mətbuat təbii olaraq bunun üzərinə tullandı. Eyni zamanda bir pul oyunu. Bir çox muzey quşların yaşayan dinozavrlar olduğu fikrinin reklamını etdi və bu əlaqəni nümayiş etdirmək üçün çox yüksək miqdarda pul xərclədilər. Əlavə olaraq, bəzi paleontoloqlar otuz ili quşların dinozavrlardan təkamül keçdiyini söyləyərək xərclədilər, buna görə peşəkarlar də işin içində. 

Discover: Sizi quşların dinozavrlardan təkamül keçirdiyinə inandıracaq heç bir şey varmı?

Feduccia: Quşların təkamül keçirdiyinin düşünüldüyü zamanda bir çox teropod dinozavr vardı, amma quşabənzər əhəmiyyətli xüsusiyyətlərə sahib deyillər...

Discover: İlk başda mübahisəyə necə daxil oldunuz?

Feduccia: 1980-ci ildə quşların mənşəyi haqqında yazı yazmaq məcburiyyətində qaldığım “The Age of Birds” (Quşların dövrü) adlı kitabı yazana qədər həqiqətən də quşların mənşəyi ilə məşğul olmurdum. Mümkün qədər obyektiv olmağa çalışdım, amma quşların dinozavr mənşəyi tərəfində qətiyyən yer almayınca, inanclara qarşı çıxan adam kimi görüldüm… Əgər bu tədqiqatçılar haqlı olduqlarına o qədər razı olublarsa, mənim düşündüyüm şey niyə bir fərq yaratsın? Niyə bu qədər çox hirsləndilər? İllər keçdikcə quşların mənşəyi probleminə daha diqqətlə baxmağa başladım və baxdığım hər yerdə sanki iynə deşiyindən kəndir keçirməyimiz tələb olunurdu.163

Feduccia, ortaya çıxarılan “dino-quşların” saxta olması ehtimalından bəhs edir. Əgər saxta olmasalar belə, bu canlıların üzərində yer alan və “tük” kimi göstərilən quruluşların, həqiqətdə quş tükləri ilə əlaqəsi olmadığını göstərən mühüm dəlillər vardır. Bunları sonrakı səhifələrdə araşdıracağıq. İngilis elm jurnalı “New Scientist”də isə eyni məsələyə, yəni fosil saxtakarlıqlarına belə yer verilir:

Çinə aid satılan quş fosillərinin çoxu bir şəkildə bəzənmişdi. Bir qismi natamam xüsusiyyətlərinin əlavə olunmasıyla, bir qismi də yəqin ki, bir neçə fosilin sınıq parçalarının bir araya gətirilməsiylə yaradılmış ola bilərdi. Louisiana Nyu Orlean Universitetində bir paleontoloq olan Kraig Derstler, “ticari bazarda gördüyüm demək olar ki, hər kəs, rekonstruksiyalarını daha yaxşı göstərəcək şeylərə malikdirlər”  dedi. 

İlk paleontoloqların çoxu əksik olan bir, ya da iki sümüyü əlavə etməkdə bir ayıb görmədilər. Həm Amerika Təbiət Tarixi Muzeyi həm də Pittsburq Karnegi Muzeyi, 1880-ci illərdə fərqli dinozavrlardan aldıqları kəllə sümükləri ilə Apatosaurusun fosil skeletlərini əldə etdilər. Amma yaxşı qorunmuş Çinli quş fosilləri çox yaxşı qazanclara səbəb oldu. Derstler, “Ötən 20 ildən çoxdur ki, yapışdırıcılar və təqlid qayalar edilməsi çox asan, amma ayırd edilməsi çox çətin bir hala gəldi “ deyir.

Problemlər quş fosillərini tapıb-çıxaran Çinli kəndlilərlə başlayır... Fosillərdən varlanacaqlarını öyrəndilər.164

Xəbərin davamında isə bəzi “kompozitlərin” (birləşdirilmiş fosillərin) ekspertlərin belə aldana biləcəyi qədər ustalıqla düzəldildiyindən bəhs edilir:

Los Angeles bölgəsinin Təbiət Tarixi Muzeyindən Luis Chiappe, bir nümunənin, özündə şübhə doğurduğunu xatırladır. “Bu məsələdə problemin nə olduğundan əmin deyildim” deyir. Amma diqqətli ölçmələr bir ayağın digərindən uzun olduğunu göstərdi. Ancaq diqqətli şəkildə araşdıranda, iki parçanı bir-birinə yapışdıran bir maddə olduğunu fərq etdi. Chiappe “Səthdə, həqiqətən belə bir şeyi hiss edə bilməzsiniz”. deyir. Martin isə “Hazırda, X şüalarını görənə qədər artıq bu məsələlərin heç birinə güvənmirəm” deyir. Bunlar qayanın içindəki əlavə yerləri və ya boşluqları ortaya çıxarır.165

Larri Martin Çinlilərin bu saxtakarlıqlara baxışını belə dilə gətirir:

Fermerlər bunun səhv olduğuna inanmırlar, fosili satışa daha uyğun hala gətirmək üçün ona, pozulmuş bir şeyi təmir etmə sənəti kimi baxırlar... Fosillərlə bağlı bütün ticari bazar yalanlarla dəlik-deşik edilmiş vəziyyətdədir.166

Pekindəki məşhur Paleontoloq Xu Xing isə, Arxeoraptor adlı fosilin saxta olduğunu müəyyən edərkən, bu barədəki həqiqətləri aşağıdakı ifadələrlə açıqlayır:

Bir çox parça ticari məqsədlərlə ölkə xaricinə qaçırıldı. Bu, elm üçün bir fəlakətdir. Parçalar oğurlanıb qaçırıldıqda bəzən fosil parçaları səhvən birləşdirilir. Bu böyük səhv ola bilər və ictimaiyyəti yanlış istiqamətləndirir.167

Rəsmi tədbirlərə baxmayaraq ölkədən gizli çıxarılmağa davam edən Çindəki fosillər üçün problem daha da ciddidir.168 Gizlincə çıxarılan nümunələr, çox sayda insanın əlindən keçir və sonra Amerika, İtaliya, ya da Almaniyadakı varlı olmayan adamlar tərəfindən (əksik parçaları yerinə qoymaq) torpaq qaya ilə qarışmış yapışdırıcılarla bərpa olunur. Louisiana Nyu Orlean Universitetindən Kraig Derstler, bu skeletlərin saxta olub olmadığını “Bir mikroskop, ultrabənövşəyi və ya X şüası istifadə etmədən bunu ayırd edə bilməzsiniz” deyə bildirir.169

Təxminən 142 milyon illik Confuciusornis adlı quş skeletinin də, bir muzey, ya da universitetdəki akademiya üzvü yerinə, ilk olaraq bir satıcı tərəfindən görülməsi, xüsusi kolleksiyaçıların əllərində tutduqları fosillərin dəyərinin göstəricisidir. Xalqın paleontologiyaya olan marağının artması ilə yanaşı, fosillər üçün milyonlarla dollarlıq bazar yaranmışdır. Çin, Rusiya, Avstraliya və digər yerlərdən fosil satın alan, ya da oğurlayan, sonra da bunları Qərbdə varlı kolleksiyaçılara satan qaçaqmalçılar, bu sahəni bir sənayeyə çevirmişlər. Çox yaxşı qorunan və ya az tapılan fosil nümunələri, məşhur rəsmlər kimi hədəf halına gəlmişdir. Belə ki, son illərdə minlərlə dinozavr yumurtası və 100-dən çox quş fosili beynəlxalq bazarda satılmışdır.

Bu səbəblərdən ötrü getdikcə inkişaf edən fosil ticarəti elm adamları üçün ciddi problemdir. Elm adamlarına görə fosillərin olduqları təbəqə ilə bağlı məlumatlar da, qaçaqmalçılıq üzündən davamlı olaraq itirilir. Eyni zamanda, şəxsi kolleksiyalardakı nümunələr üzərində, elm adamlarının olduğu kimi iş görməmələri da ayrı problemdir.170

Məhz 90-cı illərin əvvəllərindən bu yana dünyada törədilən “dino-quş” kampaniyası, belə aldadıcı zəminə əsaslanır. Quşların dinozavrlardan təkamül keçdiyi iddiası Darvinistlər arasında çox populyar olduğu, lakin buna dair heç bir dəlil olmadığı üçün, saxta dəlil istehsal edib satmaq qazanclı iş halına gəlmişdir. İnsanlara elmi dəlil deyə göstərilənlər, məhz bu “kommersiya saxtakarlığının” əsərləridir.

Məşhur quş alimi Alan Feduccia bu məsələ ilə bağlı son sözü belə deyir: 

Kəşf etdiyim şey, dino-quş məsələsinin tamamilə yalan olmasıdır.171