Quranda Bildirilən Müqəddəs Məkanlar

Tarix boyu peyğəmbərlərin yaşadıqları bəzi müqəddəs məkanlar (Tur dağı, Tuva vadisi kimi), Peyğəmbərimiz hz. Məhəmməd (s.ə.v)-in həyatının keçdiyi və insanlara haqq dini izah etdiyi şəhərlər Quranda diqqət çəkilən məkanlardandır.

Müqəddəs məkanlar, əvvəlcə peyğəmbərlərin və onlarla birlikdə iman edənlərin, kafirlərə qarşı aparmış olduqları çətin mübarizəni xatırladar. Eləcə də, bu müqəddəs insanların Allah yolunda göstərmiş olduqları böyük səbir və qətiyyətliliyi də həmçinin. Müqəddəs məkanlar bu xüsusiyyətləriylə iman edənlərin həyəcan və şövqlərinin artmasına vəsilə olur.

Bundan ötrü də, iman edənlər bəhs edilən torpaqlara və məkanlara mənəvi bağlılıq duyar, peyğəmbərlərin qiymətli xatirələrini daşıyan bu torpaqları tanımaq istəyərlər. Sonrakı səhifələrdə bəzi müqəddəs məkanlara yer veriləcək.

Həcc, Allahın Quranda bütün müsəlmanlara əmr etdiyi bir fərzdir. Müsəlmanlar üçün olduqca mühüm bir ibadət olan həcc, Kəbənin təvaf edilməsi ilə həyata keçirilir.

Bu gün Kəbə, Məscidül-Həram kimi tanınan ərazinin atriumunun ortasında yerləşir. Hz. İbrahim və oğlu hz. İsmail tərəfindən, Allahın əmri əsasında inşa edilmişdir. "Bir zaman Biz İbrahimə evin (Kəbənin) yerini nişan verib..." (Həcc surəsi, 26) ayəsində də bildirildiyi kimi, hz. İbrahim Kəbəni, Allahın özünə bildirdiyi xüsusi bir yerdə və Onun əmr etdiyi şəkildə inşa etmişdir.

Kəbə, insanlar üçün toplanma və birlikdə Allah üçün ibadət etmə yeridir. Allah, Kəbənin iman edənlərin ibadət edəcəkləri, təmiz və etibarlı bir məkan olmasını əmr etmişdir.

Kəbənin diqqət və həssaslıqla qorunması müsəlmanların mühüm məsuliyyətidir. Hz. İbrahimə, Kəbənin iman edənlər üçün təmiz və hazır vəziyyətdə tutulmasını əmr edən Rəbbimiz, Quranda da Kəbəni qorumağın təkcə iman edənlərin yerinə yetirə biləcəyi bir məsuliyyət olduğunu bildirmişdir.

Kəbənin əsil sahibinin və mühafizəçilərinin iman edənlər olduğunu Allah bir ayəsində: "Onun (əsil) mühafizəçiləri yalnız qorxub-çəkinənlərdir. Lakin onların çoxu bilmir" (Ənfal surəsi, 34) deyə bildirmişdir.

Kəbəni İslam aləmində əhəmiyyətli edən digər bir xüsusiyyəti də, müsəlmanların qibləsi olmasıdır. Bütün müsəlmanlar, gündə beş vaxt namazlarını qılarkən Kəbəyə doğru üz tutaraq ibadətlərini yerinə yetirirlər.

Hz. İbrahimin Məqamı

Yukarıda Mina'nın üstten görünüşü, yanda Mina'da inşa edilmiş olan Mescid-i Havf.	En yukarıda, Hendek Savaşı'nın yapıldığı alanda inşa edilmiş olan Yedi Mescidler adıyla anılan mescidler görülmektedir. Tarihi kaynaklara göre sağdaki mescid Peygamber Efendimiz tarafından kullanılmaktadır. Hemen üstte ise Uhud şehitliği görülmektedir.

Kəbənin şərq tərəfində, yerdən təxminən iki metr hündürlükdə və bir metr diametrində, yuxarı hissəsi şüşə ilə əhatələnmiş, aşağı hissəsi isə, mərmərlə üzlənmiş dördbucaqlı şəklində kiçik bir sahə yerləşir. Bu sahədə, hz. İbrahimin Kəbəni inşa edərkən üzərinə çıxdığı daş qorunub saxlanılır. Bu sahə İslami və tarixi mənbələrdə, Quranda bildirilən "İbrahimin məqamı" kimi qəbul edilir.

Həcərül Əsvəd adlandırılan daşın olduğu yer, ənənəyə əsasən təvafa başlama nöqtəsi qəbul edilir. Rəvayətlərə görə bu daş, hz. İbrahim tərəfindən xüsusi olaraq olduğu yerə yerləşdirilmişdir. Həcərül Əsvəd, "qara daş" mənasını verir.

Kəbənin şərq küncündə olan bu daş, yerdən 1,5 m hündürlükdədir. Rəngi sarıya çalan qara olub, oval formalıdır. Üzərində qırmızı nöqtələr var. Yan tərəfləri gümüşlə örtülmüşdür. Hacılar təvafa Həcərül Əsvədin tuşundan başlayarlar. Təvaf vaxtı bu daşa doğru dönərək, əllərini qaldırmaqla salam verərlər.

Səfa və Mərvə Kəbənin şərq tərəfində yerləşən iki təpənin adıdır. Səfa təpəsi, Hərəm bölgəsindən təxminən 15 metr və Mərvə təpəsindən isə 8 metr hündürdədir. İki təpə arasındakı məsafə təxminən 420 metrdir. İki təpənin arasında qalan sahə "Mesa" adlandırılır. Mesa, Məscidi-Harama bitişikdir. Şəkillərdə Səfa və Mərvə arasında gedib gələn hacılar görünür.

Mescid-i Haram'ın farklı açılardan görünüşleri.	Mescid-i Nebevi'nin gece ve gündüz farklı açılardan görünüşleri.

Ərafat, Məkkənin şimalında yerləşən, 24 kv. Km-lik sahəyə malik böyük və səthi hamar düzənlikdir. Hərəmdən kənarda yerləşir. Ərafat, "ərəfə" sözünün cəmi olub, "irfan" və "mərifət" kökündən gəlir. Həmçinin dağ və yüksəklik mənalarını da verir. Quranda Ərəfatdan belə bəhs edilir:

Mina, Məkkə ilə Məşərulharam arasında qalan yerə verilən addır. Həcc ibadəti vaxtı, hacılar Minaya da baş çəkərlər. Həccin bəzi mühüm şərtləri burada yerinə yetirilər.

Məscidül-Əqsa müsəlmanların ilk qibləsi olmasından ötrü, müsəlmanlar üçün ayrı bir əhəmiyyətə malikdir. Məscidül-Əqsanın Kəbədən sonra inşa edilən yer üzündəki ikinci məscid olduğu rəvayət edilir.

638-ci ildə hz. Ömərin dövründə Qüds fəth edildikdən sonra Beytul-Məqdisin yerində Məscidül-Əqsa inşa edilmişdir. Hz. Ömərin buranı məbəd kimi qəbul etməsi də, məscidi müsəlmanlar üçün qiymətli edən digər bir səbəbdir. Məscidül-Əqsa daha sonra Əməvi xəlifələrindən Əbdülməlikin ibn Mərvanın dövründə genişləndirilmişdir.

Kubbet-us Sahra ve Mescid-i Aksa'ı›n 1890 yılına ait görüntüsü	Hz. Ömer camii

Qübbətüs-Səhra məscidi, Ömər məscidi kimi də tanınır. Qübbətüs-Səhra məscid kimi inşa edilməmişdir. Binanın içində, İslam alimləri tərəfindən hz. Məhəmməd (s.ə.v)-in meraca çıxarkən üzərinə ayaq basdığına inanılan və müqəddəs qəbul edilən bir daş var.

Səhra sözü qaya parçası deməkdir, Qübbətüs-Səhra isə qaya üzərində inşa edilən qübbə mənasını verir. Qübbətüs-Səhradakı qayanın şərqində, içində Peyğəmbərimiz hz. Məhəmmədin mübarək saqqalının olduğuna inanılan uzun şkaf var.