Nəticə

Allah bir ayədə inananları “O kəslər ki, sözə qulaq asıb onun ən yaxşısına tabe olurlar, onlar Allahın doğru yola yönəltdiyi şəxslərdir. Ağıl sahibləri də məhz onlardır” (Zümər surəsi, 18) sözləri ilə təsvir etmişdir. Həqiqətən də, iman edənlər ağıllı olduqlarına görə sözü eşidib ən gözəlinə tabe olarlar.

Odur ki, biz kitabından əvvəlindən bəri Qurandan müxtəlif nümunələr verərək səbrin gözəl əxlaqın əsasını təşkil edən ən əhəmiyyətli şeylərdən biri olduğunu və insana dünyada və axirətdə saysız nemətlərin qapısını açdığını xatırlatdıq. Beləliklə də, bütün ağıl sahiblərini sözün ən gözəlinə tabe olmağa dəvət etdik. Bundan başqa, bütün çətinliklərə baxmayaraq, Allahın rizasını qazanmaq üçün bu əxlaqdan vaz keçməyənləri və Rəbbimiz üçün gözəlliklə səbir edənləri dünyada və axirətdə gözəl qarşılıqla müjdələdik.

İndi isə bu deyilənlərdən sonra bir daha xatırlatmalıyıq ki, bir insanın dünya və axirətdə alacağı ən gözəl qarşılıq Allahın rizasını qazanmaq və Onun rəhmət və cənnətinə qovuşmaqdır. Bütün bunlar dünyanın heç bir neməti və zövqü ilə müqayisə edilməyəcək dərəcədə gözəlliklərdir. Allahın sevgisini qazanmağın bir yolu isə dünyada yaradılan hər hadisəni, söylənən hər sözü və edilən hər hərəkəti Allahın hikmət və xeyirlə yaratdığını bilmək və Allaha güvənməkdir. Çünki Quranda Allahın Özünə güvənərək hər mövzuda səbir göstərənləri sevdiyi bildirilmişdir:

Neçə-neçə peyğəmbər (olmuşdur ki,) bir çox dindarlarla birlikdə vuruşmuşlar. Onlar Allah yolunda başlarına gələnlərə görə nə ruhdan düşmüş, nə zəifləmiş, nə də boyun əymişlər. Allah səbir edənləri sevir. (Ali-İmran surəsi, 146)

Buna görə də Allah bir ayədə “Ey iman gətirənlər! Səbir edin, dözümlü olun, növbə ilə keşik çəkin və Allahdan qorxun ki, bəlkə nicat tapasınız!” (Ali-İmran surəsi, 200) sözləri ilə möminlərin bu əxlaqı qazanmaq üçün bir-biri ilə yarışmağı əmr etmişdir.

Peyğəmbərimiz (səv) bir hədisdə səbirlə əlaqədar belə buyurub:

Səbir insanın yarısı, bilgi də imanın hamısıdır. (Hz.İbn Məsuddan, Ramuz əl-əhadis, səh. 217)

Dünya həyatı bu əxlaqı yaşayıb-yaşamayanlar üçün sürətlə keçib gedir. Altmış-yetmiş illik həyatın içində Allahın insanları sınamaq üçün yaratdığı hadisələrə səbir göstərməyib üsyan edənlər, gözəl əxlaqda, həmçinin namaz, oruc və zəkat kimi ibadətlərdə davamiyyətli olmayanlar mütləq öləcək, cənnət və cəhənnəmi önlərində görəcəklər. Qədərə təslim olub səbri tərcih edənlər Allaha güvən sayəsində dünya həyatını ən gözəl şəkildə yaşamaqla yanaşı, axirətdə də cənnəti qazanacaqlar. Dünya həyatını səbir göstərmədən çətinliklərə şikayət edərək keçirənlər isə dünyada dinsizliyin qaranlığı içində yaşadıqları kimi, axirətdə də özlərini cəhənnəmin qaranlığında görəcək, qısa bir ömür üçün sonsuz həyatı itirdiklərini anlayacaqlar.

Bu kitabın məqsədi o gün gəlmədən və insanlar peşmanlıqla: “Əgər biz dinləsəydik və ya anlasaydıq, alov (şölələri saçan) od sakinlərinin içində olmazdıq!” (Mülk surəsi, 10) -demədən öncə onlara xəbərdarlıq etmək və insanları bütün gözəlliklərin yolunu açan səbri yaşamağa və bu əxlaqda yarışmağa dəvət etməkdir.