Allah yer üzündə meydana gələn bütün hadisələri müəyyən səbəblərə bağlamışdır. Dünyadakı və kainatdakı hər şey Allahın qoyduğu qanun və qaydalara görə işləyər. Allah şifahi duanın yanında insanların səyləriylə dualarının reallaşmasını nə qədər arzuladıqlarını göstərmələrini gözləyir. Bu da "feli dua" dır.
Feli dua adamın hər hansı bir arzusuna çatmaq üçün əlindən gələn hər şeyi tamamilə etməsini ifadə edər. Bir insanın universitet imtahanına girmək üçün forma doldurması, hazırlığa getməsi, dərs çalışması bir duadır. Bununla birlikdə bütün bu işləri edərkən Allahın özünə müvəffəqiyyət verməsi üçün istəkdə olması da bir duadır. Feli dua şifahi dua ilə birlikdə edilməsi lazım olan təməl bir ibadətdir. Feli və şifahi duanı açıqlayan bir başqa nümunə tövbədir. İnsanın işlədiyi bir günaha qarşılıq tövbə etməsi və bağışlanma diləməsi şifahi bir duadır. Ancaq insanın məsuliyyəti bununla qurtarmır. Özünü pisliklərdən qoruması üçün Allaha dua edən insanın bu mövzuda bir səy göstərməsi, seçim etməsi lazım olan vəziyyətlərdə iradəsinə hakim olaraq doğru olan yolu seçməsi lazımdır. Yəni tövbə edib imtina etdiyi pis davranışına bir daha geri dönməməlidir. Bunlar isə onun feli duasıdır.
Bir işin reallaşması üçün dua edib oturan insanın etmiş olduğu hərəkət nə qədər səhv isə, bütün işləri və tədbirləri aldıqdan, yəni əməli duasını tamamladıqdan sonra "bu işi mən tamamladım" deyərək şifahi dua etməyənin etmiş olduğu davranışı da o dərəcə səhvdir.
ADNAN OKTAR: ... Allahla əlaqə çox həyati bir mövzudur. Bəzi insanlar zənn edirlər ki, oruc tutular, namaz qılınar, arada-sırada Allaha dua edilər, elə nəsə bir şeylər istənər. Elə deyil. Duada insanların ağlının dərk etmədiyi sirrlər vardır. Bu, duanın gücüylə mütənasib olaraq dəyişir. Duadakı səmimiyyətlə mütənasib olaraq dəyişir. Məsələn, səhər qalxıb: "Ya Rəbbi, Allahım işimi asan et" deyər, evdən çıxar, bu bir duadır. Amma bəzən də çox dərin konsentrə olar, huşu ilə (yalnız Allahı düşünərək) Allaha dua edər. Bu duada olan hadisələr daha dəyişikdir. Məsələn, insan:"Ya Rəbbi, İslamı dünyaya hakim et" deyər. Məsələn, 10 adam dua edər və 10 adamın duası səbəbiylə İslam əxlaqı dünyaya hakim olar. Qəti deyirəm, bir bildiyim var ki, söyləyirəm. "Ya Rəbbi, məni Mehdiyə tələbə et "deyər, duası qəbul olar. "Ya Rəbbi, məni Hz. İsa (ə.s)-a tələbə et, onunla tanış olmağı mənə nəsib et " deyər, duasında səmimi olduğu halda bu da qəbul olar. "Ya Rəbbi, məni Xızırla tanış et" deyər, bu da olar. "Ya Rəbbi, mənə mələkləri göstər" deyər bu da olar, amma duanın gücü və dərinliyi ilə mütənasibdir. Bir də uşaqcasına dua vardır, yəni səthi, məsələn, marağından bir Mehdini görüm, görəsən necə biridir? Mehdini mənə tanıt deyən insan, nələri qurban verməyə razılaşmalıdır, bilirsinizmi? Ölümü, bütün gəncliyini verməyi, hər cür ağrıya dözməyi, hər cür böhtana dözməyi qəbul edərək dua edəcək. "Mən maraqlandım, bir görüm," deyə dua edilməməlidir. Hz. İsa (ə.s)-a dua edən nələrdən keçməyi qəbul etməlidir, bilirsinizmi? Ölümü, gəncliyini verməyi və ən şiddətli ağrıları qəbul edəcək. O şəkildə ona tabe olacaq, o zaman görər. Xızırı istəyən də eləcə, Xızırla görüşmək istəyən. Hz. Musa (ə.s) bilirsiniz ki, Ulul-əzm peyğəmbər olduğu halda Xızırın üç dənə tətbiqinə dözə bilmədi. Bu, güc, iradə, ağıl və dözümlülük istəyər. Hz.Xızır Hz Musa (ə.s)-a: "Mən artıq səninlə yollarımı ayırıram"-dedi. "İndi dözə bilmədiyin bu hadisələrin hikmətini sənə açıqlayım" -dedi. Açıqlayınca Hz.Musa (ə.s) Xızırın tam mənasıyla haqlı olduğunu gördü.
İnsan duada danışma gücü qazanar, mükəmməl bir natiqlik qazana bilər. Bir də hikmət vardır, səmimi olan insana dua zamanı Allahdan xüsusi olaraq natiqlik, danışma gücü gəlir . Bu da dua ilə olar. Xalqın tam ehtiyacı olan mövzuları izah edərsən, bu da dua ilə olar. Qısa bir şərh edərsən, adamın bütün dünyasını dəyişdirərlər. Adam 50-60 yaşına qədər gəlmişdir, hər şeyi dinləmişdir, heç bir şeydən təsirlənmir, sənin 4-5 sözdən ibarət olan bir sözün olar, üzündəki bir ifadə, səs tonu və üslubunla təsirlənir, amma təbii ki, bu oyun ilə olmaz. Bu, Allah ilə tam ruhani əlaqə ilə olar. Adamın bütün dünyası dəyişər. Bir daha əsla geriyə dönüşü olmaz. Onun üçün məsələn, mən universitetə hazırlaşıram, deyir. Allah rizası üçün hazırlaşırsa, dua ilə hazırlaşırsa o universitetin bərəkəti olar. (ADNAN OKTARIN KANAL 35 VƏ KANAL AVROPADAKI CANLI REPORTAJI - 21 Fevral 2010)
