Nəticə
Kitab boyunca gördüyümüz kimi, möminlər Allahın Quranda bildirdiyi gözəl əxlaqı, günlərinin 24 saatını ən mükəmməl şəkildə yaşamağı özlərinə ən əsas məsələ hesab edirlər. Şərtlər və şərait nə olursa-olsun, gözəl əxlaq göstərməkdən qətiyyən yorulmurlar. Onların əxlaqı dəyişkən deyil, həmişə Allahın öyüdlərinə və əmrlərinə əsaslanır. Rəbbimizin Quranda "Doğrudan da sən böyük bir əxlaq sahibisən!" ("Qələm" surəsi, 4) şəklində təriflədiyi Hz.Muhəmmədi (s.ə.v.) özlərinə nümunə hesab edirlər.
Dünyada hüsrandan, axirətdə isə sonsuz əzabdan xilas olmağın yeganə bir yolu var: Quran əxlaqına uyğun yaşamaq. Çünki Allah insanlara "əsl şan və şöhrəti" bu əxlaqla qazandırır. İnsanları cahillikdən, əsas məntiq yanlışlığından, sıxıntılı vəziyyətlərdən, mənfi xusüsiyyətlərdən, əsassız qorxulardan, yanlış etiqadlardan və bütün bunların səbəb olacağı cəhənnəm əzabından qurtarır. Bunların əvəzinə təmiz bir ağıl, gözəl bir əxlaq, cənnətə bənzər şərait və ən mühümü də sonsuz nemətlərlə dolu olan sonsuz bir cənnət həyatı qazandırır.
Yer üzərində yaşanan bütün sıxıntıların, müharibələrin, davaların, yoxsulluğun, səfalətin, qəzəbin aradan götürülməsinin də yalnız bir çarəsi var: Quran əxlaqına uyğun yaşamaq... İnsanlara arzuladığı xoşbəxtliyi, rahatlığı, ədaləti, sevgini və sülhü gətirəcək başqa bir həll yolu yoxdur. Ədalətsizlik, ixtilaf, qeyri-bərabərlik, çəkişmə, dava, haqsızlıq, israf, zülm, əxlaqsızlıq və bunlar kimi saysız-Hesabsız problemlərlə bağlı Quran əxlaqının yaşanması insanların həyatını asan, rahat və xoşbəxt edəcək ən əsas, ən ədalətli, ən mükəmməl və ən köklü həll yollarını gətirir.
Bu həqiqətlərə baxmayaraq insan kiçik hesablar, dünyəvi mənfəətlər, nəfsani zəifliklər səbəbi ilə haqq dindən üz çevirdiyi təqdirdə ən böyük zərəri yenə özü görəcək. Çünki insanın Qurandan üz çevirməsi onun özü üçün lazım olan ən həyati həqiqətlərdən xəbərsiz qalması mənasına gəlir. Halbuki nə özünün, nə də özü kimi gəlib-getmiş insanların daşıdıqları bu dünyada qarşısına çıxacaq şərtlərlə və problemlərlə başa çıxmasına yetməyəcək. Bütün həyatı sıxıntı, narahatçılıq, stress, ziddiyyət və çarəsizliklə keçəcək. O da bir müddət sonra bu vəziyyəti qəbul edəcək, dinə uyğun yaşamamasının cəzası olan əzablarla dolu həyatını "həyatın bir həqiqəti" sanaraq ömrünü böyük bir aldanış içində bitirəcək. Allahın Quranda tərif etdiyi üstün əxlaq modelini mənimsəyən və onu həyatlarının hər dəqiqəsinə hakim edən möminlər isə ən gözəl şəkildə yaşayacaqlar. Allah bu möminləri belə müjdələyir:
"Sizi bizə yaxınlaşdıran nə var-dövlətiniz, nə də oğul-uşağınızdır. Yalnız iman gətirib yaxşı işlər görənlərin əməllərinə görə mükafatları qat-qat artıq olacaq və onlar cənnət otaqlarında əmin-amanlıq içində yaşayacaqlar" ("Səbə" surəsi, 37).
"İman gətirən, xeyirli işlər görən, namaz qılan, zəkat verən şəxslərin Rəbbi yanında mükafatları vardır. Onların heç bir qorxusu yoxdur və onlar qəm-qüssə görməzlər!" ("Bəqərə" surəsi, 277).
"O kəslər ki, Allaha verdikləri vədi yerinə yetirir və əhdi pozmurlar. O kəslər ki, Allahın birləşdirilməsini əmr etdiyi şeyləri birləşdirir, Rəbbindən və pis haqq-hesabdan qorxurlar. Və o kəslər ki, Rəbbinin razılığını qazanmaq üçün səbir edir, namaz qılır, onlara verdiyimiz ruzidən gizli və aşkar xərcləyir, pisliyin qarşısını yaxşılıq etməklə alırlar" ("Rad" surəsi, 20-22).
"Sən pak və müqəddəssən!
Sənin bizə öyrətdiklərindən başqa biz heç bir şey bilmirik.
Hər şeyi bilən, hökm və hikmət sahibi Sənsən"
("Bəqərə" surəsi, 2/32).
