Məgər bilmirdilərmi ki, Allaha və Onun Elçisinə qarşı çıxanlar üçün içində əbədi qalacaqları Cəhənnəm odu vardır? Bu isə böyük rüsvayçılıqdır. (Tövbə surəsi, 63)

Allaha və Allahın dininə savaş açmış olan münafiqlərin axirətdə gördükləri qarşılıq, tamamilə haqlı, layiq olduqları qarşılıqdır. Münafiqlər sonsuz həyatlarında maddi və mənəvi əzab içində yaşayacaqlar.

Münafiqlərin cəhənnəm əzabı, əslində dünyada yaşadıqları müddətdə başlamışdır. Böyük alçaldılma və kiçik düşmə ilə yanaşı, daha yüzlərlə əzab növü hələ dünyada ikən onları gözləyir. Lakin ən böyük əzab, heç şübhəsiz cəhənnəm əzabı olacaq; sonu olmayan, əsla bitmək bilməyən atəşin əzabı...

Ölüm anları

Hər insan, Allahın özü üçün müəyyən etdiyi qədəri yaşayır və Onun təyin etdiyi zamanda ölür. Möminlər, yəni həyatlarını Onun istəkləri istiqamətində keçirmiş olan insanların (dünyada gördükləri saleh əməllər qarşılığında) canları Allahdan lütf olaraq mələklər tərəfindən gözəlliklə alınır və cənnətə yerləşdirilirlər. Allah ayələrində möminlərə bununla müjdə verir:

O kəslər ki, tər-təmiz olduqları halda, mələklər onların canını alıb deyirlər: “Sizə salam olsun! Əməllərinizə görə Cənnətə girin!” (Nəhl surəsi, 32)

Ancaq inkarçılar üçün eyni vəziyyət mümkün deyil; mələklər onların canlarını gözəlliklə almazlar. Əksinə münafiqlərin canlarını, onların arxalarına və üzlərinə vura-vura alırlar. Duyacaqları fiziki ağrı bir yana, bu eyni zamanda onlar üçün böyük rüsvayçılıqdır. Allah münafiqləri və bütün inkarçıları bu böyük rüsvayçılıq və əzabla qorxutmuşdur:

Kaş sən kafirləri mələklər onların canını alarkən görəydin. Mələklər onların üzünə və yanlarına vura-vura deyirdilər: “Dadın yandırıcı odun əzabını! (Ənfal surəsi, 50)

Bəs mələklər onların üzlərinə və arxalarına vura-vura canlarını alanda halları necə olacaq? (Məhəmməd surəsi, 27)

Münafiqlər mələklər canlarını bu şəkildə alarkən, dünyada ikən əməllərinin qarşılığında başlarına gələcəklərini təxmin etməyə başlamışlar. Bu vəziyyətdə, həyatları boyunca qorumağa çalışdıqları nüfuzları bir anda yox olur və “alçalmış vəziyyətdə” can verirlər və sonra cəhənnəmə aparılırlar:

Kafirlərə de: “Siz məğlub olacaq və Cəhənnəmə toplanılacaqsınız! Ora nə pis yataqdır!” (Ali İmran surəsi, 12)

Şübhəsiz ki, kafir olanlar insanları Allah yolundan sapdırmaq üçün öz mallarını sərf edirlər. Onlar onu sərf edəcək, sonra bunun peşmançılığını çəkəcək, daha sonra isə məğlub ediləcəklər. Kafir olanları Cəhənnəmə toplayacaqlar. (Ənfal surəsi, 36)

Üzüstə sürüklənib Cəhənnəmə toplanılacaq kimsələr – məhz onlar yerləri ən pis olan, haqq yoldan ən çox azan kimsələrdir. (Furqan surəsi, 34)

Cəhənnəmdəki əzab

1. Ən şiddətli əzab:
2.  

Allahın Qurandakı ifadəsiylə “daha artığına layiq olan” münafiqlər, axirətdə ən böyük əzabla, yəni cəhənnəm əzabı ilə cəzalandırılacaqlar:

...Yoxsa siz Kitabın bir qisminə inanıb, digər qismini inkarmı edirsiniz? Sizlərdən bunu edənin cəzası dünya həyatında rüsvay olmaq, Qiyamət günü isə ən şiddətli əzaba məhkum olmaqdır. Allah sizin etdiklərinizdən bixəbər deyildir. (Bəqərə surəsi, 85)

1. Azalmayan bir əzab:
2.  

Onlar axirəti verib dünya həyatını satın aldılar. Ona görə də onların nə əzabı yüngülləşdiriləcək, nə də onlara kömək göstəriləcəkdir. (Bəqərə surəsi, 86)

Münafiqlər cəhənnəmdə sonsuza qədər qalacaqlar və əzab onlardan heç bir şəkildə yüngülləşdirilməyəcəkdir.

1. Ağrılı əzab:
2.  

Münafiqlərə müjdə ver ki, onlar üçün ağrılı-acılı bir əzab vardır. (Nisa surəsi, 138)

Qurana görə, cəhənnəm əzabı ağır və böyük əzab olacaqdır. Oradakıların hamısına cəhənnəm odunda əzab veriləcəkdir. Qurtuluş mümkün olmayacaq. Zəncirlərlə və dəmir halqalarla bağlanmış olacaqlar. Bunlarla yanaşı, dəmir qamçılarla qamçılanacaqlardır. Yeməkləri də yalnız qaynar su, irin, qan, zəqqum ağacı və darı tikanı olacaq olan münafiqlər, cəhənnəmdən çıxmağı istəyəcəklər, amma əzabın sonu gəlməyəcək, yüngülləşdirilməyəcəkdir. Bunun da səbəbi, Allahın dünyada onlardan istədiyi hər şeyi bildikləri halda, nəfslərinə uyaraq gerçəklərdən üz çevirmələri və Allaha və dininə savaş açmış olmalarıdır.

1. Ən iyrənc əzab:
2.  

Cəhənnəm əhli qorxunc görünüş alacaqlar, hər istiqamətdən əzaba uğrayacaqlar. Bədənlərinə odla dağ basılacaq, başları üstündən qaynar sular töküləcək, qatran və oddan paltar geyindiriləcəkdir:

Ayələrimizi qüvvədən salmağa cəhd göstərənləri isə ən pis, ağrılı-acılı əzab gözləyir. (Səba surəsi, 5)

1. Allahın lənəti:
2.  

Göründüyü kimi münafiqlər axirətdə hər istiqamətdən əzabla əhatə olunacaqlar. Ancaq bunların hamısından daha da üstün olan əzab vardır ki, bu, Allahın lənəti, onlarla danışmaması, onları rüsvay etməsi və alçaltmasıdır:

Onların cəzası, şübhəsiz ki, Allahın, mələklərin və bütün insanların onları lənətləməsidir. (Ali İmran surəsi, 87)

Şübhəsiz ki, Allahın nazil etdiyi kitabda olanları gizli saxlayanlar və bununla cüzi miqdarda pul əldə edənlər öz qarınlarına oddan başqa bir şey doldurmurlar. Qiyamət günü Allah onları danışdırmaz və onları təmizə çıxarmaz. Onlar üçün ağrılı-acılı bir əzab vardır. (Bəqərə surəsi, 174)

1. Tək-tənha qalacaqlar:
2.  

Dünyada ikən dost olduqlarını zənn etdikləri insanlar, axirətdə onlardan uzaq olacaqlar. Hər biri öz dərdində olacaq, bu səbəbdən heç bir dost və köməkçi tapa bilməyəcək, tək-tənha qalacaqlar.

…Onlara heç bir köməkçi tapa bilməzsən. (Nisa surəsi, 145)

Üstəlik, dünyada “ən yaxınlarım” dedikləri kəslərə, axirətdə lənət edəcəklər.

...Sonra isə Qiyamət günü bir-birinizi kafir adlandırıb lənətləyəcəksiniz. Sığınacağınız Od olacaqdır. Sizə yardım edə bilən kəslər də tapa bilməyəcəksiniz. (Ənkəbut surəsi, 25)

1. Ziyana uğrayacaqlar:
2.  

Heç şübhəsiz ki, ziyana uğrayanlar da onlardır. (Nəhl surəsi, 109)

Qazanclı olduqlarını zənn etdikləri dünya həyatlarını geridə buraxaraq ölümlə qarşılaşacaqlar və əsl yurdları olan cəhənnəmə girəcəklər. Orada hər şeyin həqiqi üzünü anlayacaqlar, qazancda deyil, tam tərsinə böyük ziyanda olduqlarını görəcəklər. Və dünyada etdikləri hər şeyin etibarsız olduğunu, özlərinə heç bir fayda təmin edə bilməyəcəyini anlayacaqlar.

Cəhənnəmin ən aşağı təbəqəsi

Həqiqətən, münafiqlər Odun ən aşağı təbəqəsində olacaqlar; və sən onlara heç bir köməkçi tapa bilməzsən. (Nisa surəsi, 145)

Yuxarıdakı ayə ilə Allahın bizlərə bildirdiyi kimi, münafiqlərin axirətdəki yerləri “cəhənnəmin ən aşağı təbəqəsi”dir. Bunun səbəbi əlbəttə, sahib olduqları ikiüzlü və fitnəkar əxlaq modelidir. Buraya qədər münafiqlərin bu hiyləgər xarakterlərini təyin etdik, yüzlərlə maddəyə toxunduq. Bu maddələrin bir-bir açıqlanmasının ardındakı məqsəd də, münafiqlərin dünya tarixində yaşamış olan bütün insanlar arasında “ən zalım kəslər” olduqlarını vurğulaya bilmək və bu əhəmiyyətli həqiqətin bilinməsinə vasitəçi ola bilməkdir.

Kitabın əvvəlindən bəri izah edilən münafiqlərin həqiqətən də zalım və azğın kəslər sayılmasının səbəbi, özlərinə “elm gəlmiş” kəslər olmalarıdır; yəni din əxlaqı onlara izah edilmiş, həqiqətləri, doğruları möminlərdən, hətta şəxsən Allahın elçisindən eşidib öyrənmişlər. Bunun üzərinə bir müddət din əxlaqını yaşamış, lakin rahatlığı inkarda tapacaqlarını düşünərək din əxlaqından üz çevirmişlər; və təbii ki, Allahdan, elçisindən və möminlərdən də. Allah Tövbə surəsində belə buyurur:

Allaha and içirlər ki, nalayiq sözlər deməyiblər. Onlar küfr sözünü demiş, İslamı qəbul etdikdən sonra kafir olmuş və bacara bilmədikləri bir işə can atmışlar. Onların intiqam almağı yalnız Allahın və Onun Elçisinin onları Öz lütfündən varlandırdığına görədir. Əgər tövbə etsələr, onlar üçün xeyirli olar. Əgər üz döndərsələr, Allah onları dünyada da, axirətdə də acılı-ağrılı bir əzaba düçar edər. Yer üzündə onların nə bir dostu, nə də bir köməkçisi vardır. (Tövbə surəsi, 74)

Bu səbəbdən heç bir zaman “elm gəlməmiş”, yəni din əxlaqına, Qurana heç vaxt dəvət edilməmiş, beləcə dinə girməmiş olan insanlardan əlbəttə ki, daha çox məsuldurlar, tamamilə fərqli qarşılıq görürlər. Axirətdə görəcəkləri əzab da, Allahın bildirdiyi qədəri ilə daha şiddətli olacaq. Çünki münafiqlər, həyatları boyunca dindar görünmüş, qəlblərində Allaha və Onun elçisinə qarşı itaət etməmiş, əksinə qəlblərində onlara qarşı hiyləgər kin və düşmənlik bəsləmiş olan kəslərdir. Bu hiyləgər xarakterdəki birinin isə cəhənnəmdəki ən yüksək əzaba layiq olması şübhəsiz çox təbiidir. Çünki münafiqlər mömin birliyinin içində ən gözəl əxlaq nümunələrini görmüş, ən hüzurlu mühitdə yaşamış, ən üstün hörmət və sevgi ilə qarşılaşmışlar. Ancaq, möminlərdən həmişə yaxşılıq, gözəllik və xeyir gördükləri halda qəlblərindəki xəstəlik səbəbi ilə bu qiymətli insanlara qarşı kin bəsləməyə başlayıblar.

Həmçinin axirətdə Allah münafiqləri dünyada onlara qarşı təkəbbür göstədikləri möminlərin qarşısında da alçaq və rəzil vəziyyətə salacaq. Onlar dünyada möminləri aldatmağa çalışmışlar, ancaq axirətdə bir az kömək etmələri üçün onlara yalvaracaqlar. Ancaq əlbəttə ki, möminlər onların bu yalvarışlarına məhəl qoymayacaqlar və Allahın sonsuz ədaləti sayəsində sonsuza qədər cənnətdə nemətlər içərisində həyat yaşayacaqlar. Münafiqlərin cəhənnəmdəki nəticəsiz yalvarışları ayələrdə belə xəbər verilir:

O gün münafiq kişilər və münafiq qadınlar iman gətirənlərə: “Bir az gözləyin ki, biz də sizin işığınızdan alaq” – deyəcəklər. Onlara deyiləcəkdir: “Geriyə qayıdıb işıq axtarın!” Onların arasına içəri tərəfində mərhəmət, çöl tərəfində əzab olan qapılı bir sədd çəkiləcəkdir. Münafiqlər onları haraylayıb deyəcəklər: “Məgər biz sizinlə birlikdə deyildikmi?” Möminlər deyəcəklər: “Bəli, lakin siz öz-özünüzü aldadırdınız, möminlərə bəla üz verməsini gözləyirdiniz, haqqa şübhə edirdiniz və Allahın əmri gələnədək xülyalar sizi yoldan çıxartdı. Tovlayan şeytan Allah barəsində sizi yaman aldatdı. Bu gün nə sizdən, nə də kafirlərdən heç bir fidyə qəbul olunmaz. Sığınacağınız yer də oddur. Sizə layiq olan elə odur. Ora nə pis dönüş yeridir!” (Hədid surəsi, 13-15)