İnsanlar arasında elələri də vardır ki, mömin olmadıqları halda: “Allaha və Axirət gününə inanırıq” – deyirlər. Onlar Allahı və iman gətirənləri aldatmağa çalışırlar. Halbuki yalnız özlərini aldadır və bunu anlamırlar. Onların qəlblərində xəstəlik vardır və Allah da onların xəstəliyini artırmışdır. Yalan söylədiklərinə görə də ağrılı-acılı bir əzab çəkəcəklər. (Bəqərə surəsi, 8-10)

Çox insan üçün “münafiq” sözü o qədər də böyük məna ifadə etməz. Bəziləri isə sözü xalq dilindəki şəkliylə, yəni “ikiüzlü” ya da “yalançı” olaraq bilir, lakin Qurandakı mənasından xəbərdar deyillər. Bir az dini bilgisi olanlar isə münafiqlərin, daha çox Peyğəmbərimiz (s) dövründə yaşamış inkarçı qrup olduğunu düşünürlər.

Halbuki, münafiqlər Allahın Quranda yüzlərlə ayə ilə xəbər verdiyi və onlara qarşı son dərəcə təmkinli olunmasını xatırlatdığı qrupdur. Və yenə Qurana baxıldığında anlaşılan, münafiqlərin heç də az rast gəlinən qrup olmadığı, əksinə hər mömin birliyinin içində olan “təşkilatlı” qrup olduğu görünür.

Qurana baxdığımızda bu qaydanın hər dövr üçün keçərli olduğunu görərik; hz. Musa (ə.s) ilə birlikdə olan birliyin içində də, hz. Süleyman (ə.s)-a inananların arasında da, hz. İbrahim (ə.s)-ın ümmətində də, Peyğəmbərimiz (s)-in 1400 il əvvəl yaşamış camaatında da... Qısacası, Quranda bəhsi keçən hansı müsəlman icması olursa olsun, içlərində münafiqlərin də olduğundan bəhs edilir. Çünki “Əvvəllər olub-gedənlər barəsində də Allahın hökmü belə idi. Sən Allahın qanunlarında heç bir dəyişiklik tapa bilməzsən.” (Əhzab surəsi, 62) ayəsiylə də bildirildiyi kimi, Allah hər ümməti bənzər hadisələrlə sınaqdan keçirir. Əgər ortada mömin birliyi varsa şübhəsiz onun içində bir də münafiq qrupu olacaq. Bu, Allahın tarix boyunca dəyişməyən qaydasıdır.

Bu səbəbdən Allah, möminlər üçün təhlükə meydana gətirəcək bu birliyin xüsusiyyətlərini Quranda tez-tez bildirmişdir. Münafiqlər, Quranda ən çox təsviri olan insan növlərindən biridir.

Həyatının hamısını Allaha həsr etmiş, Onun yolunda canı ilə və malı ilə mübarizə aparan səmimi insanların arasında, “onlardanmış” kimi görünərək (bəzən illərlə) yaşayan bu insanlar, əslində “onlardan” deyildirlər və yalnızca özlərinə mənfəət təmin etməyin arxasınca qaçırlar. Tarix boyunca bu hadisə, haqq və səmimi olan bütün mömin birliklərində görülmüşdür. Necə ki, Quranda, yuxarıda da ifadə etdiyimiz kimi, Peyğəmbərimiz hz. Məhəmməd (s) də daxil bir çox peyğəmbərin qövmlərindəki münafiqlər haqqında həddindən artıq çox məlumat verilir.

Bu kitabda münafiqlərin xüsusiyyətlərini, Quranda təsvir edilən təfərrüatları ilə bir-bir təhlil edəcəyik. Daha sonra isə münafiqlərin içlərində bəslədikləri əhəmiyyətli xəstəliyə, “müstağniyyət”ə diqqət çəkəcəyik.

“Müstağniyyət”, sonrakı hissələrdə daha ətraflı olaraq nəzər salacağımız kimi münafiqlərin üzərilərində olan ən diqqətə çarpan xüsusiyyətlərdən biridir. Münafiq xarakterli biri, özünü “müstağni görən” yəni “heç bir şeyə ehtiyacı olmadığını” sanan, hər zaman özünün ən doğru yolda olduğuna inanan xüsusiyyətdədir. Və bundan ötrü “Xeyr; həqiqətən insan, azar. Özünü müstağni gördüyündən” (Ələq surəsi, 6-7) ayələriylə də bildirildiyi kimi azğınlığı və inkarı gedərək artır. Özünü hər şeydən müstəqil, hər kəsdən üstün qəbul etdiyi üçün də nə Allahın ayələrinə təslim ola bilir, nə də öyüd-nəsihət qəbul edə bilir.

Ancaq kitabdakı mövzuları, münafiqlərin həqiqi xarakterlərini və azğın məntiqlərini daha yaxşı anlaya bilmək üçün, əvvəl münafiqlə klassik inkarçının fərqini bilməyimiz lazımdır.