Buddizmin Batil İnanclari

Buddizmin batil inancları ölkədən-ölkəyə böyük fərqlərə malikdir. Bunun səbəbi isə bu dinin 2500 ildir yayıldığı ölkələrin milli dini, ənənələri və yerli mədəniyyəti ilə qarışmasıdır. Bu gün Yaponiyada, Çində, Şri-Lankada, Tibetdə, Vyetnamda və Amerikada olan buddizm bir-birindən çox fərqlidir.

Budizm'de eski dillerden çeviri yapan rahipler önemli görülür. Yan sayfadaki çizimde Buda, bu görevi yerine getiren rahipleri izlerken tasvir edilmiştir. Altta ise 11. yüzyıldan kalan Sanskritçe metin, Buda'nın hayatından bölümler içermektedir. Bu metinlerdeki sapkın inançları benimseyenler, ahiret inançlarını kaybettikleri için ciddi ahlaki ve psikolojik bozukluklara sahiptirler. Ölümden sonra fare, maymun, inek gibi canlılara dönüşebileceklerini düşünen Budistlerin ruhsal sorunlara sahip olmaları son derece doğaldır.

Tarixi mənbələrdən öyrəndiyimizə görə, Budda buddizmin əsas inanc və ibadətlərini insanlara öyrədərkən həmişə şifahi üslubdan istifadə etmişdir. Tədqiqatçılar da onun özündən sonra heç bir yazılı mətn qoymadığını bildirirlər. Buddistlər isə onun vəzlərinin 400 ilə qədər şifahi surətdə nəsildən-nəslə ötürüldüyünə və axırda "Pali-Kanon" adlı bir kitabda toplandığına inanırlar. Ancaq tədqiqatçıların gəldiyi müştərək fikrə görə, bu sözlərin əksəriyyəti Buddaya aid deyil, həmin sözlər bəzi əlavələrlə bugünkü hala gəlmişdir. Dolayısı ilə heç bir yazılı mətnə əsaslanmayan buddizm aradan keçən minlərlə il boyu çox böyük dəyişikliklərə məruz qalmış, təhrif edilmiş, əlavə və ixtisarlarla yeni-yeni şəkillərə salınmışdır.

Buddizmin müasir dövrdə müqəddəs qəbul etdiyi kitabın adı "üç səbət" mənasına gələn "Tipitaka"dır. Bu mətnlər Pali dili ilə yazılmışdır. "Tipitaka"nın nə vaxt yazıldığı isə qətiyyən məlum deyil. Ancaq onun bugünkü formaya eramızdan əvvəl I əsrdə Seylonda gətirildiyi qənaəti var. "Tipitaka" mətnlərinin hissələri bu formadadır:

1. Vinaya Pitaka: "Sanha" adlanan bu hissə özündə rahib və rahibələrlə bağlı qaydaları, bunların necə icra ediləcəyini ehtiva edir. Bu hissədə həmçinin rahib olmayan buddistlərlə bağlı mövzular var.

2. Sutta Pitaka: Buddanın fikirlərini açıqladığı sözlərinin əksəriyyəti bu hissədədir. Buna görə də bu hissəyə "doktrina (dhamma) səbəti" də deyilir. Bu sözlər əsrlər boyu şifahi şəkildə nəql edilmiş, başqa əfsanələrlə, batil inanclarla bir-birinə qarışmışdır.

3. Abhidhamma Pitaka: Buddanın vəzlərinin izahları və buddizmin fəlsəfəsi bu hissədə yerləşir.

Günümüzdəki buddist rahiblər bu mətnlərin müqəddəsliyinə inanır, ibadətlərini bu kitablara görə yerinə yetirir və bütün həyatlarını bu kitablara uyğun olaraq tənzimləyirlər. Bu mətnlərdə Budda sanki bir tanrı kimi göstərilmişdir. (Allah bütün qüsurlardan uzaqdır). Buna görə də günümüzdəki buddistlər Buddanın heykəlləri qarşısında səcdə edir, bu heykəllərə müxtəlif yeməklər təqdim edir, onlardan kömək istəyirlər. Halbuki bu, çox şüursuz və məntiqsiz bir hərəkətdir. Daşdan, bürüncdən, tuncdan düzəldilmiş bu heykəllərin onları eşidəcəyinə, kömək edəcəyinə inanan buddistlər çox böyük yanlışlıq içindədir. Kitabın sonrakı fəsillərində daha ətraflı olaraq görəcəyimiz bu bütpərəst hərəkətlərlə yanaşı onu da biləcəyik ki, buddizm kainatın necə ortaya çıxması, dünyadakı qüsursuz sistemlərin necə fəaliyyət göstərməsi kimi mövzulara toxunmayan, ancaq insan üzərində toplanan sirli bir təlim halına gəlmişdir.

Tibet'te Budist metinlerin çoğaltılması en önemli ibadetlerden biri haline gelmiştir. Özellikle rahipler dünyadan tamamen soyutlanmış şekilde, yalnızca bu işle ilgilenmektedirler. Bu insanlar ahireti unutmuşlardır ve dünyada da son derece boş bir amaç üzerine yaşamlarını sürdürmektedirler. Tibet'teki kütüphaneler asırlar boyunca tahrip edilmiştir. Ancak Tibetli rahiplere ait el yazmaları komşu bölgelerde hala muhafaza edilmektedir. Tüm bu Budist kaynaklar, insanları kabus benzeri bir hayata yöneltmektedir. İnsanların ölüp ineğe veya fareye dönüşeceğini iddia eden bu iç karartıcı ve sapkın inançlar insanları korku ve sıkıntı dolu bir hayata mahkum etmektedir.

Buddizm Ateist Bir Dindir

Buddizm Allahın varlığını inkar edən, ancaq insanın sadəcə olaraq bəzi əxlaqi yönlərdən inkişafını və dünyaya aid iztirablardan qurtulmasını əsas sayan ateist bir fəlsəfədir. Bu din heç bir məntiqi və elmi əsası olmayan karma və reenkarnasiya etiqadı (insanın davamlı şəkildə dünyaya gəldiyi, əvvəlki həyatındakı davranışlarına görə sonrakı həyatının formalaşması düşüncəsi) üzərinə qurulmuşdur. Buddist abidələrində bir Yaradanın varlığına, kainatın və canlıların necə meydana gəldiyinə heç bir şəkildə toxunulmadığı kimi heç bir buddist mətnində də kainatın yoxdan necə var edildiyi, canlıların necə ortaya çıxdığı və dünyadakı bənzərsiz yaradılış dəlillərinin necə var olduğu izah edilmir. Buddistlərə görə, bu mövzuda fikirləşmək də lüzumsuzdur. Buddist mətnlərinə görə, həyatda mühüm olan yeganə məsələ arzuları yox etmək, sıxıntılardan azad olmaq və Buddaya hörmət etməkdir. Dolayısı ilə buddizm əslində çox məhdud görüşlü bir inancdır. İnsanı "necə yaradıldım, kainat və canlılar necə meydana gəldi" kimi əsas sualların üzərində düşünməkdən, bunları araşdırmaqdan uzaqlaşdırır və onu ancaq mövcud həyatın dar qəliblərinə salır.

"Məgər onların ayaqlarımı var, onunla yerisinlər? Yoxsa onların əllərimi var, onunla tutsunlar? Yoxsa onların gözlərimi var, onunla görsünlər? Yoxsa onların qulaqlarımı var, onunla eşitsinlər?.. (Əraf Suresi, 195)

Budizm putperest bir anlayış üzerine kurulmuş, müşrik bir dindir. Bu anlayışla yetişen Budist rahipler tüm hayatlarını Buda'ya ibadetle geçirirler.

Buddizm Təzyiq Edən və Kölələşdirən Bir Dindir

"Kendi kendine eziyet" dini haline gelen Budizmin kurucusu Buda'ya göre, doğruya ulaşmanın yolu açlık, sefalet ve acıdan geçer.

çalışması isə məhdud dünyagörüşünün başqa bir cəhətidir. Allah dünyadakı nemətləri insanların onlardan istifadə etməsi, zövq alması və əvəzində də Ona şükr etməsi üçün yaratmışdır. Buna görə də İslam insanlara arzularını içlərində boğmağı, özlərinə əziyyət və iztirab vermələrini əmr etməz. Əksinə, Allah insanlara dünyadakı gözəlliklərdən (çirkin və pis olan haram davranışlardan başqa) istifadə etmələrini, özlərinə mənasız yerə məhdudiyyət qoymamalarını, özlərinə əziyyət verməmələrini əmr edir. Buna görədir ki, Allah Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) vəsflərini qeyd edərkən Onun insanların "üstlərindəki buxovları açdığını" xəbər vermişdir:

"O kəslər ki, əllərindəki Tövratda və Incildə yazılmış gördükləri rəsula - ümmi peyğəmbərə tabe olurlar. Onlara yaxşı işlər görməyi buyurar, pis işləri qadağan edər, təmiz nemətləri halal, murdar şeyləri haram edər, onların ağır yükünü yüngülləşdirər və üstlərindəki buxovları açar. Ona iman gətirən, yardım göstərən və onunla endirilmiş nurun ardınca gedənlər - məhz onlar nicat tapanlardır!" ("Əraf" surəsi, 157).

Qısası, İslam azadlıq verir. İnsanın mənasız adət-ənənələrdən, qadağalardan, cəmiyyətin təzyiqlərindən, "başqaları nə deyər" qorxusundan qurtarıb ancaq Allahın razılığını qarşısına məqsəd qoyan səadətli həyat yaşamağa dəvət edir. Həmçinin Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) də əksər hədislərində insanlara dini asanlaşdırmağı əmr etmişdir:

"Sevindirin, nifrət etdirməyin; asanlaşdırın, çətinləşdirməyin".1

"Asanlaşdıranlar olaraq göndərildiniz, çətinləşdirənlər olaraq göndərilmədiniz".2

Buddizm isə insanları dumanlı monastırlara, əzab və səfalətlə dolu olan bir həyata sürükləyən, kölələşdirən bir inancdır. Allahın insanlar üçün yaratdığı nemətləri (gözəl yeməkləri, təmizliyi, rahatlığı) qəribə bir formada qadağan edir, əzab çəkməyi bir məziyyət olaraq qəbul edib onlara tabe olanlara əziyyət çəkməyi nəsihət edir.

Məsələn, buddist rahiblər üçün həyat müxtəlif çətinliklərlə doludur. Onlar işləyə və mülk sahibi ola bilməzlər. Gündəlik yeməklərini əllərində bir qab insanların arasında gəzib dilənərək təmin etmək məcburiyyətindədirlər. Hətta buna görə buddist rahiblər xalq arasında "bhikkus" (dilənçilər) adı verilmişdir. Evlilik və hər cür ailə həyatı da rahiblərə qadağandır. Hər rahibin ancaq bir paltarı ola bilər. Bu da keyfiyyətsiz və sarı parçadan olmalıdır. Bu geyimdən başqa yeganə əşyaları da yatmaq üçün istifadə edə biləcəkləri bərk bir yataq, saçlarını qırxmaq üçün ülgüc, iynə, sap və dilənmək üçün bir qabdır. Gündə bircə dəfə (bir öyün) yemək yeyirlər. Bu da günortadan əvvəl olmalıdır. Günortadan sonra ertəsi günə qədər nəsə yemək qadağandır. Yeməkləri də əsasən çörək, düyü və göyərtilərdən ibarət olur. İçdikləri isə su və ya düyü suyudur. Başqa yeməklər dəbdəbəli sayılır və qadağandır. Hətta dərmanlar da yasaqdır. Ət, balıq və meyvə kimi qidaları ancaq xəstə olarlarsa və o da özlərindən yüksəkdə dayanan rahibin izni və dəvəti ilə yeyirlər. Qısası, buddizm bir növ "özü-özünə əziyyət vermək" dinidir.

Bu vəziyyət Allahın Quranda bildirilən "Həqiqətən Allah insanlara zərrəcə zülm etməz, lakin insanlar özləri özlərinə zülm edərlər!" ("Yunus" surəsi, 44) ayəsinin də bir təcəllasını təşkil edir. Halbuki Allah iman gətirib Ona təslim olanlara həm bu dünya həyatında, həm də axirətdə çox gözəl bir həyat vəd etmişdir. Həm dünyadakı bütün nemətlər, həm də axirətdəki sonsuz nemətlər onlarındır:

Sol Resimde Saygon yönetiminin bazı uygulamalarına tepki olarak kendini yakan bir Budist rahip görülmektedir. Yalnızca bu örnek bile Budizmin insanları nasıl karanlık bir ruh haline, acı dolu bir hayata, sapkın bir inanca yönelttiğini görmek için yeterlidir. Günümüz Budistleri de ne kadar çok acı çeker, aç kalır ve sefalet içinde yaşarlarsa o kadar çabuk "aydınlanacaklarına" inanırlar. Oysa bu aydınlanma değil, insanın kendisine zulmetmesidir, insanlıkdışı bir yaşam şeklidir. Allah bir ayetinde "...Allah, kullar için zulüm istemez."(Mümin Suresi, 31) şeklinde buyurmuştur. Budistlerin bu sapkın uygulamaları gerçek İslam ahlakının tamamen zıttı bir uygulamadır.

"De: "Allahın Öz bəndələri üçün yaratdığı zinəti və təmiz ruziləri kim haram buyurmuşdur?" De: "Bunlar dünyada iman gətirənlər üçündür, qiyamət günündə isə yalnız möminlərə məxsusdur". Biz ayələrimizi anlayıb bilən bir tayfaya belə ətraflı izah edirik" ("Əraf" surəsi, 32).

Buddizmin başqa qaranlıq yönlərindən biri də onun bədbinliyidir. İnananlarına vəd etdiyi "Nirvana" bütün dünyaya bədbin baxan melanxolik bir zehniyyətin həyatla olan bütün əlaqələrini şizofrenik bir şəkildə kəsməsindən başqa bir şey deyil. "Katolik Ensiklopediyası" ("The Catholic Encyclopedia") buddizmin bu xüsusiyyətini belə izah edir:

"Buddizmin başqa ölümcül səhvi yanlış pessimizmdir. Sağlam və güclü bir zehin (buddizmin) həyatı yaşamağa dəyər görməyən və hər cür şüurlu mövcudiyyəti pis qəbul edən yaxınlaşmasına qarşı çıxacaqdır. Buddizm təbiətin təməl xüsusiyyəti ümid və sevinc olan səsi tərəfindən təkzib edilir. Əslində (buddizm) şüurlu həyatın mükəmməlliyinə qarşı bir növ etirazdır. Buddizmin ən böyük istəyi bütün canlıları "Nirvana" adlanan şüursuz həyat modelinə aparmaq və beləliklə, təbiətdəki mükəmməlliyi yox etməkdir. Dolayısı ilə buddizm təbiətə qarşı günah işlədir və bunun nəticəsində fərdə qarşı da cinayət işləyir. (Buddizmə görə), bütün məqbul arzular basdırılmışdır. Hər cür məsum istirahət və əylənmək qadağandır. Musiqidən həzz almaq yasaqdır. Təbiət elmləri haqqında tədqiqat aparmaq təhqiramiz iş kimi qəbul edilir. İnsanın zehni ancaq buddist mətnləri əzbərləməyə və buddist metafizikası haqqında işləməyə cəmlənməlidir. Buddizmin dünyada həyata keçirmək istədiyi ideal mövcud olan hər şeyə qarşı laqeydlikdir".3

Halbuki İslam insanlara laqeydliyi deyil, əksinə, canlılığı, sevinci və hərəkiliyi gətirir. İslam tərbiyəsi alan bir insan ətrafında baş verən hadisələrə qarşı da həssas olur. Dünyanı buddizmdə olduğu kimi üz çevrilməsi vacib olan bir xaos kimi deyil, Allahın Quranda tərif etdiyi gözəl əxlaqı tətbiq etmək üçün yaradılmış bir imtahan yeri olaraq görür. Buna görədir ki, İslam tarixi son dərəcə adil və müvəffəqiyyətli, xalqa xoşbəxt və sevincli bir həyat bəxş edən idarəçilərlə doludur. Buddizm isə ancaq özləri özlərinə əziyyət verən, xalqlarını da özləri ilə birlikdə passivliyə və dolayısı ilə kasıbçılığa aparan, hətta qarşılarına çıxan problemlər qarşısında yeganə çarəni özünü yandırmaqda görən zavallı insanlar "istehsal" edir. Bu, şeytanın insana qarşı oynadığı oyunlardan biridir.

Budistler günlerini iç karartıcı ortamlarda, dünyada da ahirette de fayda sağlamayacak boş işlerle geçirmektedirler. Oysa İslam dini insanlara dünyada da ahirette de huzur, güzellik, ferahlık sunmakta; her türlü zorluğu ve insan fıtratına aykırı uygulamaları yasaklamaktadır. Resimde, Buda ve takipçileri ellerinde kaplarla sadaka kabul ederken görülüyorlar. Günümüzde de bu akıldışı Budist gelenekler sürmektedir. Budizm sapkınlığına düşen insanlar, hiçbir ihtiyaçları olmadığı halde, ellerine bir kap alıp dilenmekte ve son derece küçük bir duruma düşmektedirler. Budizm insanları dünyada çalışmak yerine tembelliğe, miskinliğe yöneltmekte; ilkel şartlarda yaşamaya mahkum etmektedir. Oysa İslam dini bunun tam tersini emreder. İslam, insanları dinamizme, fayda sağlayacak işler yapmaya yönelten hayat dolu bir dindir. Budizmin karanlık atmosferinin aksine, temizliği, nezaketi, çalışmayı emreder; bilim ve teknolojide gelişmeyi teşvik eder. Rahip olmayan nüfus, sadakalarıyla rahiplere yardımda bulunur ve bu yolla bir sonraki yaşamları için kazanç sağladıklarına inanırlar. Budist rahipler ise sabah erken saatlerde ellerinde kaplarla sokaklarda yürür ve halktan sadaka kabul ederler. Ancak ibadet adı altında yaptıkları bu batıl uygulamalar onlara, Allah'ın dilemesi dışında, ne dünyada ne de ahirette bir fayda sağlamayacaktır.

Buddizm Bütpərəst Bir Dindir

Buddizm paqan bir dindir, yəni bütpərəstdir. Bu gün buddizmin müxtəlif məktəblərə ayrıldığı və Buddaya sitayiş etməyin ancaq bəzi məktəblərə məxsus olduğu bildirilir. Lakin Buddanın yanılmayan bir yolgöstərən olaraq qəbul edilməsi də - bu, bütün buddist məktəblərinə hakim olan bir aldanışdır - bu dinin Buddanı bütləşdirdiyini göstərir.

Bazı tapınakların üstüne resmedilmiş gözler, Buda'nın sözde herşeyi gören gözlerini temsil etmektedir. Budizmin yaygın olarak kabul edildiği ülkelerde bu gibi tapınaklara, Buda heykellerine ve gözlerine çok sık rastlanır. Bu uygulama Budizmin Buda'yı nasıl bir put haline getirdiğini tüm açıklığıyla gözler önüne sermektedir. (Yanında) Tibet'teki en ünlü Budist tapınaklarından biri, Samye Manastırı'dır. Budist halk, dua silindirlerini çevirerek ibadet ederken, Budist rahipler için kimi zaman gün boyu süren dua törenleri olur. Ancak Budistlerin göz ardı ettikleri gerçek Buda'nın asla onları duyamayacağı, dualarına cevap veremeyeceğidir. Buda da kainattaki gelmiş geçmiş tüm insanlar gibi Allah'ın var ettiği aciz bir kuldur. İnsanların dualarına icabet edebilecek olan yalnızca Allah'tır:

"Haqq çağırış yalnız Onadır. Müşriklərin Ondan başqa çağırdıqları isə, onlara heç bir şeylə cavab vermirlər. Onlar ağzına su çatsın deyə uzaqdan iki ovcunu suya açan kimsəyə bənzəyirlər. Halbuki o kimsə suyu ovuclayıb içməyincə su onun ağzına çatan deyildir. Doğrusu, kafirlərin duası azğınlıqdan başqa bir şey deyildir." (Rad Suresi, 14) ....“Əgər şərik qoşsan, əməlin puç olacaq və mütləq ziyana uğrayanlardan olacaqsan." (Zumər Suresi, 65)

Tarixi mənbələrə görə, Buddanın vəfatından bir müddət sonra buddist rahiblər tərəfindən "Buddanı müqəddəsləşdirmək" fəaliyyəti başladıldı. Hər yerdə onun heykəlləri qoyuldu. "Nirvana"nın onun bədənində formalaşdığı yönündəki batil bir inanc qüvvəyə mindi. Buddist rahiblərin Buddaya qarşı həddindən artıq hörmət anlayışları bir müddət sonra Buddaya tapınma və ona sitayiş etmək formasını çevrildi. Buddizmin güclü olduğu ölkələrin dörd bir tərəfi Buddanın nəhəng ölçülərdəki heykəlləri ilə bəzədildi. Günümüzdə də Asiyadan Amerikaya qədər bir xeyli ölkədə Budda heykəllərinə, üstündə Buddanın gözlərinin çəkildiyi məbədlərə rast gəlmək mümkündür. Əvvəl də qeyd edildiyi kimi, bu gözlərlə insanlara Buddanın hər yeri gördüyü və insanlara həmişə nəzarət etdiyi mesajı verilir. Buna görə də insanlara həyatın hər anını Buddanı fikirləşərək keçirmələri fikri aşılanır. Minlərlə il əvvəl ölən bir insanın hələ də ona inananları gördüyünü, qoruduğunu, yalvarışlarını eşitdiyini düşünməyin necə əsassız və cəfəng bir inanc olması isə aşkardır. Buddistlərin dərk etməkdə aciz qaldığı əsl həqiqət isə budur ki, bütün insanlar kimi Buddanı da yaradan aləmlərin Rəbbi olan Allahdır. Allah gizlinlərin gizlinini bilən, hər şeyi əhatə edəndir.

Buddizm Və Karma Etiqadı

Karma inancına göre fakirler, sakatlar ve hastalar bir önceki yaşamlarında yaptıkları kötülükler nedeniyle böyle bir yaşam sürmektedirler. Dolayısıyla bu yaşamı haketmişlerdir. Karma inancının yaygın olduğu toplumlardaki adaletsiz sistem de bu çarpık anlayışın bir ürünüdür.

Karma təlimi həyata keçirilən bütün işlərin nəticəsinin gec-tez həmin adama qayıdacağını və bunun guya həmin insanın sonrakı dünya həyatına təsir edəcəyini qəbul edir. Bu batil inanca görə, insan davamlı olaraq yenidən dünyaya gəlir və hər sonrakı həyatında əvvəlki həyatında etdiklərinin nəticəsini alacaq. Allahın varlığını inkar edən buddizmə görə də hər şeyi idarə edən yeganə güc karmadır.

Sanskrit dilində bir kəlmə olan "karma" "hərəkət, fel" mənasına gəlir və bir "səbəb-nəticə qanunu" olaraq göstərilir. Karma inancını müdafiə edənlərə görə, bir insan keçmişdə nə edibsə, bu, gələcəkdə mütləq onun qarşısına çıxacaq. Keçmiş insanların əvvəlki həyatı, gələcək isə öülümündən sonra başlayacağı iddia edilən yeni həyatdır. Buna görə bu gün kasıb olan bir insanın əvvəlki həyatında pisliklər etdiyinə və bunun əvəzini bu həyatında kasıbçılıqla aldığına inanılır. Bu batil inanc pis bir insanın sonrakı həyatında bitki və ya heyvan ola biləcəyi kimi iddialara da yer verir.

"O gün Allah onların hamısını dirildəcək və etdikləri əməlləri onlara xəbər verəcəkdir. Allah onları hesaba almış, onlar isə etdiklərini unutmuşlar. Allah hər şeyə şahiddir." (Mucadilə Suresi, 6) ... Allahı qoyub başqa şəriklərə yalvaranlar nəyin ardınca gedirlər? Onlar yalnız zənnə uyur və ancaq yalan uydururlar." (Yunus Suresi, 66)

Karma inancının zərərli nəticələrindən biri insanların acizliklərinin, kasıblıqlarının və zəifliklərinin onların əxlaqi qüsurlarının bir nəticəsi olan cəza kimi göstərməsidir. Karma inancına görə, əgər bir insan kasıb və ya şikəstdirsə, bunun səbəbi əvvəlki həyatında etdiyi pisliklərdir və dolayısı ilə yenidən dünyada bu cür yaşamağa layiqdir.

Bu batil inanc əsrlər boyu Hindistanda "kasta sistemi" kimi tanınan çox ədalətsiz bir cəmiyyət quruluşunun olmasının da ən mühüm səbəbidir. (Buddizmin əslində Hinduizmdən törədiyi, karmanını da Hinduizmdən gəldiyi yaddan çıxarılmamalıdır). Karma inancına görə, kasıb, xəstə, şikəst insanlar alçaldılmış və onlar da kasta sistemində əzilmişlər. Sistemin ən yüksək pilləsində olan varlılar və idarəçilər sinfi isə bu xüsusiyyətlərini təbii bir haqq olaraq qəbul etmişlər. Halbuki İslamda insanların zəiflikləri bir günah deyil, Allahın göndərdiyi bir imtahan olaraq qəbul edilir. Başqa insanların ehtiyac içində olan bu insanlara kömək etməsi çox mühüm bir vəzifə olaraq əmr edilir. Buna görədir ki, İslam - və İslamla eyni Ilahi mənbədən gələn, lakin sonradan təhrif edilən xristianlıq və yəhudilik - çox güclü bir sosial ədalət anlayışına sahibdir. Buddizm və Hinduizm kimi karma inancları isə tam əksinə, sosial ədalətin qarşısında böyük bir maneədir.

Karmanın əsası reenkarnasiya inancı, yəni insanların eyni ruhla davamlı olaraq müxtəlif bədənlərlə dünyaya yenidən gəldiyi düşüncəsidir. Karma bu inanca bir də "hər həyatın sonrakına təsir etdiyi" fərziyyəsini əlavə etmişdir. Ancaq bu inanc bircə sualla dağılmağa məhkumdur. İddia edilən bu karma inancı necə işləyəcəkdir? Buddizm Allahın mövcudluğunu qəbul etmir. Elə isə insanları əvvəlki həyatlarına görə kim hesaba çəkib buna görə təzə bir bədənlə dünyaya göndərəcəkdir? Bu sualın cavabı yoxdur. Buddistlər bunun bir təbiət qanunu kimi "öz-özünə" işlədiyinə inanırlar. Halbuki təbiət qanunlarını yaradan da Allahdır. İnsanların həyatı boyu tutduğu əməllərə nəzarət edəcək, bunların hesabatını aparacaq, sonra onları öləndən sonra bu hesaba görə sorğu-suala tutacaq, bunun nəticəsində onlara yeni bir həyat tərzi müəyyənləşdirəcək, onları bu yeni həyat tərzinə uyğun olaraq yenidən yaradacaq və bu ssenarini dünyadakı milyardlarla insan (və heyvan) üzərində qüsursuz şəkildə həyata keçirə biləcək bir "təbiət qanunu" yoxdur. Ortada belə bir təbiət qanunu olmadığına görə belə bir mərhələ də əlbəttə ki, mövcud ola bilməz. Reenkarnasiya inancının heç bir məntiqli yönü olmasa da onun dünyanın dörd bir yanında bu qədər tərəfdarının olmasının əsas səbəbi dinə inanmayan, axirətin varlığını inkar edən və ölümdən qorxan insanların reenkarnasiyanı bu qorxularını məğlub etmək üçün bir çıxış yolu kimi qəbul etməsidir. Çünki reenkarnasiya inancının əsasında da - karmada olduğu kimi - ölümdən qorxmamağın lazım gəldiyi və insanın yenidən anadan olmaqla arzularına çata biləcəyi yönündə əslində həqiqətdən uzaq bir təskinlik durur.

Reenkarnasiya bir təbiət qanunu kimi öz-özünə ola bilməyəcəyinə görə bunun ancaq fövqəltəbii bir yaradılışla təmin edilə biləcəyi aydındır. Ancaq Qurana baxanda reenkarnasiyanın bir xurafat olmasının şahidi oluruq. Allahın insanlara yolgöstərən olaraq göndərdiyi Kitab reenkarnasiyanı açıq-aşkar təkzib edir.

İslama Görə Reenkarnasiya

Bir müsəlmanın hər məsələdə olduğu kimi karma fəlsəfəsinə baxışı da Allahın Quranda bildirdiyi şəkildə olmalıdır. Quranda ölümün və dirilişin bir dəfə baş verdiyi xəbər verilir. Hər bir insan dünyada ancaq bir həyat yaşayır. Bu həyatının bitməsi ilə də ölür. Rəbbimiz: "Qaçdığınız ölüm sizi mütləq yaxalayacaqdır. Sonra siz gizlini də, aşkarı da bilən Allahın hüzuruna qaytarılacaqsınız. O da sizə nələr etdiyinizi xəbər verəcəkdir!" ("Cumuə" surəsi, 8) buyurur. İnsan ölümündən sonra yenidən dirildilərək dünyada bütün etdiklərinə görə sonsuza qədər cənnətdə və ya cəhənnəmdə qalmağa layiq olur. Yəni insanın bir dünya həyatı, bir də sonsuza qədər yaşayacağı axirət həyatı var. İnsanların öləndən sonra dünya həyatına geri qayıtmayacağını Allah Quranda çox aydın şəkildə bildirir:

Yuxarıdakı ayələrdən də aydın olduğu kimi, insanların bir hissəsi ölümlə qarşılaşanda yenidən dirildilməyi ümid edəcək. Amma onlara bunun qətiyyən mümkün olmadığı həmin an açıqlanacaq. Allah başqa bir ayəsində insanların ölümü və dirildilməsi ilə bağlı bunları bildirir:

"Allahı necə inkar edirsiniz ki, siz ölü idiniz, O, sizi diriltdi. O, sizi yenə öldürəcək, sonra yenə də dirildəcək və daha sonra siz Ona tərəf qaytarılacaqsınız" ("Bəqərə" surəsi, 28).

Biz onlardan əvvəl neçə-neçə nəsilləri məhv etdik. Heç onlardan kiminsə mövcudluğunu hiss edir və yaxud onlardan bir hənirti eşidirsənmi? (Məryəm Suresi, 98)

Allah insanın başlanğıcda ölü olduğunu bildirir. Yəni insanın yaradılışının əsası torpaq, su, palçıq kimi cansız maddələrdir. Daha sonra Allah bu cansız yığını "düzəldib qaydaya salıb" (“İnfitar" surəsi, 7) onu dirildir. Bu dirilişdən müəyyən bir müddət sonra, insan üçün müəyyən edilmiş vaxt qurtaran kimi yenidən öldürülür və torpağa geri qayıdır, çürüyüb toz halına düşür. Bu da insanın ikinci dəfə ölü halına keçməsidir. Geridə isə axırıncı dəfə dirildilməsi qalmışdır. Bu da axirətdəki dirildilmə olacaqdır. Hər insan axirətdə dirildiləcək və bir də geri qayıtmağın mümkün olmadığını başa düşərək dünyada etdiyi hər bir hərəkətinin hesabını verəcək. Allah ayələrində insanın dünyaya gələndən sonra təkcə bir ölümdən başqa ölüm dadmayacağını belə bildirir:

"Onlardan əvvəl öz məskənlərində gəzib dolaşan neçə-neçə nəsilləri məhv etməyimiz, onlara dərs olmadımı? Həqiqətən, bunda ağıl sahibləri üçün ibrətlər vardır." (Ta ha Suresi, 128)
Ürdün'deki Petra kalıntıları	Roma'daki Collesium kalıntısı.

"Onlar orada ilk ölümdən başqa heç bir ölüm dadmayacaqlar! (Allah) onları cəhənnəm əzabından qorumuşdur. Sənin Rəbbindən bir lütf olaraq! Bu, böyük qurtuluşdur!" ("Duxan" surəsi, 56-57).

Yuxarıdakı ayələr ölümün ancaq bir dəfə olduğunu göstərmək baxımından çox aydın və mütləqdir. Bəzi insanlar ölüm və axirət qorxusuna qalib gələ bilmək və özlərinə təsəlli verə bilmək üçün hər nə qədər karma ya da reenkarnasiya kimi batil inancları qəbul etmək istəsələr də həqiqət budur ki, heç kim öləndən sonra bir də dünyaya geri qayıtmayacaq. Hər bir insan ancaq bir dəfə öələcək və bu ölümündən sonra Allahın təqdir etdiyi şəkildə sonsuza qədər yaşayacağı axirət həyatı başlayacaq. Allah hər insanı dünyada etdiyi yaxşılıq və ya pisliklərə görə cənnətlə mükafatlandıracaq və ya cəhənnəmlə cəzalandıracaq. Allah sonsuz ədalət sahibidir. Sonsuz mərhəmətli və şəfqətlidir. Hər kəsə etdiyinin əvəzini nöqsansız olaraq verəndir. Ölümdən və ya cəhənnəmə getmək ehtimalından qorxaraq batil inanclarda təsəlli axtarmaq isə şübhə yoxdur ki, insanı daha çox bataqlığa aparır.

Ağıl və vicdan sahibi olan hər bir insanın bu yöndə bir qorxusu varsa, cəhənnəm əzabından qurtulub cənnəti ümid edə bilmək üçün səmimi olaraq Allaha yönəlməli və insanlar üçün hidayət rəhbəri olan Qurana tabe olmalıdır.

İnsan heç vaxt yaddan çıxarmamalıdır ki, nə cavan, nə yaşlı, nə gözəl, nə də varlı olması bu günə qədər yaşayan heç bir insanı ölümdən qoruya bilməmişdir. Buna görə də heç bir insan ölüm həqiqətini unutmamalıdır. Çünki insan bu həqiqəti qulaqardına vursa da, vurmasa da qaçılması mümkün olmayan bu həqiqət mütləq yaşanacaq.

"Ölüm bihuşluğu həqiqətən gələcəkdir. (Ey insan!) Bu, sənin qorxub qaçdığın şeydir!" ("Qaf" surəsi, 19).

Siz bu sətirləri oxuyarkən də ölümün yaxınlığını ağlınızdan keçirə bilərsiniz. Ancaq ölüm sizi bəlkə də əlinizdəki kitabı oxuyub qurtarmamış tapacaq. Bəlkə də ölüm sizə başqa insanlardan daha yaxındır. Bunun üçün mütləq bir səbəbin olması, bir xəstəlik, qəza və ya qocalığın olması da lazım gəlməyəcək. Çünki Allah ölüm vaxtı gələn insana ölüm mələklərini göndərəcək və bu insanın canını alacaq. Elə isə insanlar bu böyük həqiqəti heç vaxt ağıllarından çıxarmamalı, ölümə hazırlaşmağı heç vaxt sonraya buraxmamalıdırlar. Allah "Munafiqun" surəsindəki "...Allah əcəli çatan heç kəsə möhlət verməz..." ("Munafiqun" surəsi, 11) hökmü ilə ölümün gecikdirilməyəcəyini və ölümlə qarşılaşan bir insanın peşmançılığını Quranda bizə bildirmişdir:

"Birinizin ölümü çatıb: "Ey Rəbbim! Mənə bir az möhlət versəydin, sədəqə verib salehlərdən olardım!" deməmişdən əvvəl sizə verdiyim ruzidən xərcləyin. Və bilin ki, Allah əcəli çatan heç kəsə möhlət verməz. Allah sizin nə etdiklərinizdən xəbərdardır!" ("Munafiqun" surəsi, 10-11).

Buddizmin Batil Axirət Inancı

"Onlar Allahı layiqincə qiymətləndirmədilər. Halbuki Qiyamət günü yer bütünlüklə Onun Ovcunda olacaq... (Zümer Suresi, 67)

Batıl Budist inançlara göre, kainatın ve insanların varoluşu da, ölüm ve yeniden doğum da başıboştur. Bu akıldışı iddiaya inanan insanlar büyük bir ruhi dengesizliğe sahip olurlar. Dünyada herşeyin başıboş olduğunu sanmanın korkusu, tedirginliği ve huzursuzluğu içinde yaşarlar. Oysa İslam dini kainatta meydana gelen her olayın Yüce Allah'ın bilgisi ve kontrolünde olduğunu öğretir. Bu gerçeği kavrayan insanlar her an Allah'a güvenip dayanmanın, tevekkülün huzurunu ve sevincini yaşarlar.

Karma inancının bir nəticəsi olaraq buddizmdə axirət, cənnət və cəhənnəm inancı da mövcud deyil. Bu, Allahın Quranda bildirdiklərinə tərs olan batil və azğın bir inancdır. Bu inanca görə, əvvəl də bildirdiyimiz kimi, bir insan hər ölümündən sonra yenidən dünyaya gəlir və bu, davamlı olaraq təkrarlanır. Sanskrit və müqayisəli filologiya professoru E.Uayşbörn Hopkins buddizmdə axirət inancının olmadığını özünün "Hindistan dinləri" ("The Religions of India") adlı kitabında belə izah edir:

"Buddanın qurduğu sistemin məntiqi ona bu dünyada xoşbəxt olmayanların xoşbəxt ola biləcəyi başqa bir aləmin mövcudluğunu qəti şəkildə inkar etdirmişdir. O o biri dünyanı inkar edən fikrində qalmaqla kifayətlənməmiş, bundan da tələbələrini və tədqiqatçılarını insanın ölümdən sonrakı taleyini araşdırmaqdan və bu mövzuda sual verməkdən çəkindirmək üçün hər cür üsuldan istifadə etmişdir. Budda "Nirvana"ya çatmağın varlığın yox olmasına səbəb olduğuna inanmış və heç vaxt ölümsüz varlıq fikrini qəbul etməmişdir. Onun təkidlə üstündə durduğu məsələ hamının karma və yenidən dünyaya gəlmə doktrinalarını tam mənası ilə qəbul edərək imkan daxilində tez içində olduğu sıxıntılı doğuluş-ölüm dairəsindən azad olmağa səy göstərməsidir".4

Bəzi buddist mənbələrində isə ölümdən sonrakı həyatla bağlı bu məlumatların verildiyini görmək olar:

"Yenidən doğulmaq istər cənnətdə, istərsə də cəhənnəmin müxtəlif təbəqələrindən birində baş versin, bəhs edilən bu məkanlardakı var olmalar eynilə yer üzündəki kimi keçicidir, əbədi deyildir. Fərdin bu məkanlardakı qalmaq müddəti Hinduizmdə olduğu kimi onun yer üzündə ikən etdiyi yaxşılıq və pisliyin miqdarına bağlıdır. Müəyyən edilmiş müddətin bitməsindən sonra yenidən yer üzünə qayıdılacaq. Cənnət və cəhənnəm fərdin dünyadakı davranışlarının əvəzini gördüyü müvəqqəti mövcudluq təbəqələrindən başqa bir şey deyil".5

Göründüyü kimi, buddist təlimlərinə görə, insanların əməllərinin əvəzinin verildiyi bir növ cənnət və cəhənnəm inancı var. Ancaq haqq bir dinə aid olmadığı üçün bu inancda çoxlu ziddiyyət və məntiqsizliklər mövcuddur. Hər şeydən əvvəl Allahın Quranda bildirdiyinin əksinə olaraq buddizmdə cənnət və cəhənnəm sonsuz deyil, müvəqqətidir. Bu inancın ən məntiqsiz yönlərindən biri isə dünyada mövcud olan bütün sistemlərin əvvəl də qeyd etdiyimiz kimi, öz-özünə fəaliyyət göstərdiyinə olan inamdır. Buddizmə görə, kainatın və insanların var olması kimi ölüm və yenidən dünyaya gəlmək məsələsi də başıboşdur. Bu inancda dünya həyatını, cənnət və cəhənnəmi yaradan, insanlara əməllərinin əvəzini verən bir Yaradanın varlığı qəbul edilmir. Halbuki bu, çox məntiqsiz və qəbul edilməsi qeyri-mümkün bir iddiadır. Cənnət və cəhənnəm kimi mükafat və cəza veriləcək məkanların mövcudluğunu qəbul etmək, ancaq bu yerlərin necə yaradıldığını, cəzanı və mükafatı kimin verəcəyini, ədalətin necə təmin ediləcəyini açıqlamamaq çox böyük məntiqsizlikdir. Ən pisi odur ki, karma fəlsəfəsində bunlar iddia edildiyi halda cənnət və cəhənnəmin bir Yaradansız necə meydana gəlməsi ilə bağlı heç bir izah yoxdur. Bu, ancaq nəsildən-nəslə ötürülən və heç vaxt da məntiqli bir formada izah edilməyən və soruşulmayan bir batil inancdır. Buddizmin kainatın yaradılmasına, sistemin nizamlı fəaliyyətinə, canlılardakı qüsursuz yaradılışın mənşəyinə dair heç bir məntiqli cavabı yoxdur. Buna görə də buddizm heç bir məntiqli yönü olmayan, ancaq əfsanəvi hekayələrlə ayaqda saxlanılmağa çalışılan mistik bir cərəyandan başqa bir şey deyil.

"Bu dünya həyatı əyləncə və oyundan başqa bir şey deyildir. Axirət yurdu isə əsl həyatdır... (Ənkəbut Suresi, 65) ... “Haqq gəldi, batil puç olub getdi. Həqiqətən də, batil puçluğa məhkumdur!”" (İsra Suresi, 81)

Axirətdə Insanları Gözləyən Həqiqət

Dünya həyatı və axirət inancı ilə bağlı həqiqətləri öyrənə biləcəyimiz yeganə mənbə aləmlərə nəsihət olaraq göndərilən Quran və Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) sünnəsidir.

Allah Quranda dünya həyatının bütün insanlar üçün müvəqqəti bir imtahan, axirətin isə sonsuz yurd olduğunu bildirir. Hər insan təxminən 60 illik dünya həyatı boyunca bütün etdiklərinin əvəzini cənnətdə və ya cəhənnəmdə alacaq. Bu həqiqəti Allah Quranda belə xəbər verir:

"Dünya həyatı oyun və əyləncədən başqa bir şey deyildir. Axirət yurdu müttəqilər üçün daha xeyirlidir. Məgər dərk etmirsiniz?" ("Ənam" surəsi, 32).

Allaha təslim olan, Onun göndərdiyi hidayət rəhbərinə və Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) sünnəsinə tabe olan bir insan qiyamət gününə, axirətdə bütün əməllərinin hesabını verəcəyinə, dünya həyatında etdiklərinin əvəzini sonsuza qədər cənnətdə və ya cəhənnəmdə alacağına könüldən iman gətirər. Çünki həqiqət budur. Allah bunu insanlara endirdiyi kitabları və göndərdiyi peyğəmbərləri ilə bildirmişdir. Buddizm isə tək bir insanın öz-özünə əmələ gətirdiyi bir fəlsəfə və onun üzərində inşa edilən və məhz insan quruluşu olan təlimlərdən əmələ gəlir. Allahdan gələni insana aid olan bir fəlsəfə ilə dəyişdirmək əlbəttə ki, böyük bir yanlışlıqdır. Başqalarından eşidilən məlumatlarla, adi bir həvəslə, heyran olduqları estrada ulduzunun və ya kino aktyorunun buddist mesajlarından təsirlənərək yaxud da bir dəbə uyğun olaraq buddizmi yol olaraq qəbul edənlərin bu həqiqəti fikirləşməsi və yanlışlıqlarından əl çəkməsi lazımdır. Çünki Allah axirətin yalan olduğunu söyləyənlərin vəziyyətini Quranda belə bildirir:

Yuxarıdakı ayələrdə xəbər verilən bu əzab ölümlə birlikdə başlayacaq. Dünyadakı həyatları boyu nə qədər böyük səhv içində olduqlarını başa düşən insanlar yenidən əvəzi olmayan bir peşmançılıq yaşayaraq belə deyəcəklər:

"Gətirilib od üstündə saxlandıqları zaman sən onların: "Kaş ki, biz dünyaya qaytarılıb Rəbbimizin ayələrini yalan hesab etməyəydik və möminlərdən olaydıq!" demələrini görəydin!" ("Ənam" surəsi, 27).

"Həqiqətən, Cəhənnəm onların hamısına vəd olunmuş yerdir." Onun yeddi qapısı vardır. Hər qapı üçün onlardan müəyyən bir dəstə təyin olunmuşdur. (Hicr Suresi, 43-44) Mən onu Səqərə salacağam."Sən haradan biləsən ki, Səqər nədir?!""O, kimsəni sağ-salamat buraxmaz," (Muddəssir Suresi, 26-29)

Cəhənnəm Allah qarşısında lovğalanan, axirətə, yenidən dirilişə inanmayan və Rəbbimizin göndərdiyi xəbərdaredicilərə itaət etməyən, gözəl əxlaqdan uzaq bir həyat davam etdirən bütün inkarçıların sonunun olacağı yer oalacaqdır. Cəhənnəm əhli "əlləri boyunlarına bağlı vəziyyətdə" ("Furqan" surəsi, 13) alovun sıx olduğu yerə atılacaq, tüstülü bir kölgə içində qalacaq. Alovun uğultulu gurultusunu fasiləsiz şəkildə eşidəcəklər. Sümükləri şaqqıldadan iniltilərlə qarşılacaqlar. Xüsusilə əzabın davamlı olması və cəhənnəm əhlinin bütün yalvarışlarına baxmayaraq onlardan qətiyyən yüngülləşdirilməyəcəyi tərifi olmayan bir sıxıntı vəsiləsi olacaqdır. Çünki Allah cəhənnəm əzabını "hər tərəfi qapalı alov" ("Bələd" surəsi, 20) olaraq bildirir.

Cəhənnəmdəkilər fiziki baxımdan da qorxulu bir görünüşə bürünəcəklər. Üzləri qapqara, qorxudan və dəhşətə görə zillət içində olacaqlar. Hüceyrələri qovuracaq qədər güclü olan odda dəriləri yanacaq və Allahın "...Onların dəriləri bişdikcə əzabı dadsınlar deyə o dəriləri başqası ilə əvəz edəcəyik..." ("Nisa" surəsi, 56) ayəsində bildirdiyi kimi, dəriləri dəfələrlə təzələnəcək. Dəmir qamçılarla qamçılanıb "yetmiş arşın uzunluğunda zəncirlə" ("Haqqə" surəsi, 32) vurulacaqlar. Alınları, böyürləri və belləri qızğın odda dağlanacaq, başlarından aşağı qaynar sular töküləcək. Paltarları və yataqları alovdan və qətrandan olacaq, dəmir həlqələrlə bağlanacaqlar.

Cəhənnəm əhlinə təqdim ediləcək yeməklərin və içkilərin iyrəncliyi də Quranda açıqlanmışdır. Allah “İrindən başqa bir yeməyi də yoxdur" ("Haqqə" surəsi, 36) ayəsində insanların dünyada azını da görməyə və ya iyini hiss etməyə dözə bilmədikləri qan və irinin (çirkli yaradan axan mayenin) cəhənnəm əhlinin əbədi qidası olacağını xəbər verir. Dünya həyatında Allahı yaddan çıxarıb öz arzularının arxasınca getmələrinin əvəzi olaraq girdikləri cəhənnəmdə irinli, qaynar sudan içirdiləcək, parçalanacaq boğazlarından heç bir şey keçməyəcəyi üçün udqunmağa çalışacaqlar, lakin udquna bilməyəcəklər. Allah günahkar cəhənnəm əhlinə yedirdiləcək başqa yeməklərin də zəhərli olan darı tikanı və zəqqum ağacı olduğunu ayələrdə belə bildirmişdir:

"Həqiqətən zəqqum ağacı günahkar kimsənin yeməyidir! O, ərinmiş mis (yağ) kimi qarınlarda qaynar; qaynar su qaynayan kimi!" ("Duxan" surəsi, 43-46).

Allaha inanan və Ona könüldən qulluq edən insanlar isə belə bir vəziyyətə düşməyəcək, asan bir hesabla sorğuya çəkilib qorxuya, kədərə və peşmançılığa qapılmadan cənnətə sövq ediləcəklər. Allah möminlərin üzünün o gün işıq kimi parlayacağını ayələrində xəbər vermişdir. Onlar dünya həyatı boyu batil fəlsəfələrin arxasınca düşmədən Allahı haqq Kitabında bildirdiyi şəkildə razı etməyə çalışmasının və bu cür həyatlarını yaşamasının, Allahdan qorxub Onun əzabından çəkinməsinin əvəzini sonsuza qədər cənnətdə alacaqlar. Allah Quranda bu vəziyyəti belə xəbər vermişdir:

"Kafirlər dəstə-dəstə cəhənnəmə sürüklənəcəklər. Nəhayət, ora çatınca onun qapıları açılacaq və cəhənnəm gözətçiləri onlara deyəcəklər: "Məgər sizə öz içərinizdən Rəbbinizin ayələrini oxuyan, sizi bu gününüzə qovuşacağınızla qorxudan peyğəmbərlər gəlməmişdi?" Onlar isə: "Bəli, lakin əzab sözü kafirlər barəsində vacib oldu!" deyə cavab verəcəklər. (Onlara) belə deyiləcək: "Girin cəhənnəmin qapılarına orada əbədi qalmaq üçün!" Təkəbbür göstərənlərin məskəni necə də pisdir! Rəbbindən qorxanlar da dəstə-dəstə cənnətə gətiriləcəklər. Nəhayət, ora çatınca onun qapıları açılacaq və gözətçiləri: "Salam əleyküm! (Sizə salam olsun!) Xoş gəldiniz! Əbədi qalacağınız cənnətə daxil olun!" deyəcəklər" ("Zumər" surəsi, 71-73).

Elə isə bütün insanların Allahın "O saat mütləq gələcəkdir, ona heç bir şəkk-şübhə yoxdur..." ("Həcc" surəsi, 7) şəklindəki xəbərini davamlı olaraq fikirləşməsi, hesab günü yaxınlaşarkən edilən xatırlatmalara mütləq diqqət etmələri lazımdır. Çünki həmin gün yaxşılıq edənlər etdikləri yaxşılıqlarının əvəzini qüsursuz olaraq taparkən pislik edənlər etdikləri pisliklərlə aralarında uzaq bir məsafə olmasını istəyəcəklər. İnsanlar yalnızca və təkbaşına Allahın hüzuruna çıxacaq və ən xırda bir haqsızlığa məruz qalmadan aralarında ədalətlə hökm veriləcəkdir:

“İnsanların haqq-hesab vaxtı yaxınlaşdı, onlar isə hələ də qəflət içindədir və üz döndərirlər. Rəbbindən onlara elə bir yeni xəbərdarlıq gəlməz ki, onu məsxərəyə qoyub dinləməsinlər ("Ənbiya" surəsi, 1-2).

Buddizm və insanlar tərəfindən hazırlanan buna oxşar fəlsəfələr isə insanları ən böyük həqiqət olan Allahın varlığından və Ona qulluq etməkdən uzaqlaşdıran səhvlərdir. Buddizm həqiqətdə bir çox cəhətdən insan təbiətinə də son dərəcə zidd olan bir əxlaq anlayışı ilə insanların dinsizliyin gətirdiyi vicdan əzabından qismən də olsa xilas olmasını təmin edir və bununla da saxta bir "mənəviyyat" mənbəyi olaraq fəal olur. İnsanlar buddizmdə özlərinə əziyyət verərək, fiziki ehtiyaclarını cavabsız buraxaraq mənəvi bir nailiyyət qazandıqları zənninə qapılır və bununla təsəlli tapırlar. Onların heç cür başa düşə bilmədikləri gerçək budur: insanın bilməsi vacib olan ən əsas həqiqət onun Allahın bəndəsi olmasıdır. Hər hansı bir əməl ancaq Allahın razılığı nəzərə alınaraq, Ona qulluq etmək şüuru ilə ediləndə bir dəyərə malik olur. İnsanın nəfsinin istək və arzularına nəzarət etməsi də Allahı rizası (və Allahın istədiyi ölçüdə) ediləndə dəyəri olan bir səydir. Allah Onun razılığı əsas alınmadan davam etdirilən bu cür səylərin sahibləri üçün "zəhmət çəkib boşuna yorulmuşdur" ("Ğaşiyə" surəsi, 3) deyə buyurur.

Buddizmə Görə Dünya Həyatı

"Xeyr! Kim yaxşı işlər görüb Allaha təslim olarsa, Rəbbi yanında onun mükafatı olar... (Bəqərə Suresi, 112)

Əvvəl də qeyd etdiyimiz kimi, karma inancında insanlar bir-birini əvəzləyən yeni həyatlardan təşkil olunan həyat dairəsinin heç başa çatmadığına və hər ölümdən sonra mütləq yenidən diriləcəklərinə inandıqları üçün qarşılarında saysız imkanları olduğunu zənn edirlər. Dolayısı ilə bir insan hər hansı bir pis iş görmək istəsə, "sonrakı həyatımda daha pis yaşasam da onlan sonrakı həyatımda bunun əvəzini çıxaram" deyə fikirləşə bilir. Belə çürük əsasların üstündə bina edilən bir anlayışın insanları pisliklərdən çəkindirməsi mümkün deyil. Çünki dünya həyatına bağlılıq insanların əksəriyyətinin mühüm bir zəifliyidir. Onların reenkarnasiya kimi batil bir fikrə inanmasının ən mühüm səbəbi də bu bağlılıqları və dünya həyatından heç cürə əl çəkməmələridir. İnsanların öz davranışını köklü şəkildə düzəldərək gözəl əxlaqla yaşaması isə onların yalnız bu dünya həyatının həqiqi mənasını dərk etmələri ilə mümkün olur.

Dünya həyatının həqiqi yönünü bilən bir insan onu və bütün kainatı yaradan, onu qoruyan və mərhəmət edən Rəbbimizə qulluq üçün yaradıldığını, hər etdiyində, hər sözündə və düşüncəsində Allah qarşısında məsuliyyət daşıdığını və ölümündən sonra Ona hesab verəcəyini bilir. Dünya həyatının yaradılış səbəbini Rəbbimiz "Mülk" surəsində belə bildirir:

"Hansınızın əməlcə daha gözəl olduğunu sınamaq üçün ölümü və həyatı yaradan Odur. O, yenilməz qüvvət sahibidir, bağışlayandır" ("Mülk" surəsi, 2).

Ayədən də aydın olduğu kimi, Allah həyatı insanları sınamaq üçün yaratmış, onları dünyada müvəqqəti olaraq yerləşdirmişdir. Burada qarşımıza çıxan hadisələrlə bizi imtahan edir. Allah iman gətirənlərlə inkarçıların ortaya çıxması, inananların pisliklərdən təmizlənməsi və cənnət əxlaqına yiyələnməsi üçün həyatı davam etdirir. Yəni dünya ancaq Allahın razılığını qazana bilməyimiz üçün bir sınaq, bir təlim yeridir. Allah insanları Ona qulluq etmək üçün yaratdığını belə bildirir:

"Ey insanlar! Sizi və sizdən əvvəlkiləri yaratmış Rəbbinizə ibadət edin ki, çəkinəsiniz!" ("Bəqərə" surəsi, 21).

"De: “Allaha qoşduğunuz şəriklər arasında haqqa yönəldən bir kimsə varmı?” De: “Allah Öz qullarını haqqa yönəldir. Elə isə deyin görək haqqa yönəldən kəs arxasınca gedilməyə daha çox layiqdir, yoxsa özünə doğru yol göstərilməyincə onu tapa bilməyən kəs? (Yunus Suresi, 35)

Allah insanlara onların qoruması lazım olan sərhədləri, razı olacağı və olmayacağı davranışları aşkar şəkildə bildirmişdir. Buna görə də insan dünyada göstərdiyi davranışı ilə əbədi həyatında ya cəza çəkəcək, ya da mükafata nail olacaqdır. Buna görə də yaşadığımız hər saniyə bizi ya cənnətə, ya da cəhənnəmə yaxınlaşdırır. Allah bu həqiqəti bəndələrinə əksər ayələrində xatırladır və onları həmin günə qarşı xəbərdar edir:

"Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun! Hər kəs sabah üçün nə etdiyinə nəzər salsın. Allahdan qorxun. Həqiqətən Allah etdiklərinizdən xəbərdardır!" ("Həşr" surəsi, 18).

"Sizi yaradan, sonra sizə ruzi verən, sonra sizi öldürən, sonra da sizi dirildəcək məhz Allahdır. Şərikləriniz içərisində bunlardan, heç olmazsa, birini edə bilən varmı? ... (Rum Suresi, 40) ... “Atalarımız bizdən əvvəl Allaha şərik qoşmuş, biz də onlardan sonra gələn bir nəsil olmuşuq. ... (Əraf Suresi, 173)

Bangkok'daki Wat Po Tapınağında bulunan Buda heykeli. Budist eserlerde meditasyon, huzura ulaşmanın ve günlük sıkıntılardan uzaklaşmanın en kolay yolu olarak gösterilir. Oysa bu büyük bir aldatmaca ve göz boyamadır. Meditasyon yaptıkları süre boyunca dünya hayatına dair sıkıntılarını unutan insanlar, meditasyon bittiğinde aynı sıkıntılarla karşı karşıya kalırlar. Üstelik bu sıkıntıları unutmaya çalışmak, belki insanda geçici bir rahatlama sağlayabilir, ama onları yok etmez, geçici beyin uyuşturmanın faydası olmaz. Gerçek huzur ve mutluluğa ulaşmanın tek yolu Allah'a bir ve tek olarak iman etmek, O'nun yazdığı kadere teslim olmaktır. Allah dilemedikçe tek bir yaprağın dahi düşmeyeceğini bilen bir mümin için başına gelen herşey bir denemedir.İnsan 50-60 yıllık hayatı boyunca tüm yaptıkları ve yaşadıklarıyla denenmektedir. Sonsuz ahiret hayatında ise bunların karşılığını en adaletli şekilde alacaktır.

Allahın əzab verməyindən qorxan möminlər ancaq Ona qulluq edər, Onun əmrlərinə qeyd-şərtsiz tabe olar, pisliklərdən çəkinərək Rəbbimizi razı salacaq hərəkət edərlər. Bir insanın həqiqi mənada üstün əxlaqa sahib olmasının, öz mənfəətlərinə zidd olsa da gözəl əxlaqdan bircə addım da geri çəkilməməsinin yeganə yolu Allaha qarşı güclü bir sevgisinin və bağlılığının olması, Ondan qorxub çəkinməsi və Ona quluq etməkdə iradəli olmasıdır. Əks təqdirdə hər insanın özünə aid bəzi gözəl əxlaq xüsusiyyətləri ola bilər. Bunlar ya azdır, ya qısa müddət ərzində özünü göstərir, ya da bəzi səbəblərlə bağlıdır. Buddizmdə də insanlara bəzi gözəl davranışlar tövsiyə edilir. Ancaq bunların Allah dərgahında bir dəyəri olmaya bilər. Onu yoxdan yaradan Allahın varlığını nəzərə almayaraq Ona qarşı nankor olan bir insanın ətrafındakı insanlara bəzi yaxşılıqlar etməsinin nə dəyəri ola bilər ki? İnsanın etdiyi işlərin dəyəri olması üçün onun Allaha iman gətirməsi, etdiyi hər şeyi Onun razılığını qazanmaq üçün etməsi, Onun qədrini lazım olduğu kimi təqdir etməsi və Allahdan qorxub çəkinməsi lazımdır. Buna görə də möminlərin gözəl əxlaqı romantik təmayüllərə əsaslanmaz. Allahın Quranda da bildirdiyi kimi, onların ibadəti davamlı və fasiləsizdir:

"Allah doğru yolda olanların doğruluğunu artırar. Əbədi qalan yaxşı işlər isə Rəbbinin yanında savab etibarilə daha xeyirli, nəticə etibarilə daha yaxşıdır!" ("Məryəm" surəsi, 76).

Bugün meditasyon ve yoga gibi mistik akımlar Batılı toplumlarda rağbet görmektedir. Oysa doğru yolu, iç huzurunu, vicdani rahatlığı ve mutluluğu elde etmenin yolu, böyle geçici beyin uyuşturma yöntemleri değil, Allah'a samimi bir kalple iman etmek, O'na gönülden teslim olmak ve tüm hayatını Allah'ın razı olacağı şekilde geçirmektir.

"De: “Göylərin və yerin Rəbbi kimdir?” De: “Allahdır!” De: “Siz Onu qoyub özlərinə nə bir fayda, nə də bir zərər verməyə qadir olmayanlarımı özünüzə dost tutursunuz?”... (Rad Suresi, 14) "Qullarım səndən Mənim barəmdə soruşsalar, Mən onlara yaxınam, Mənə yalvaranın duasını yalvardığı vaxt qəbul edərəm... (Bəqərə Suresi, 186) ... “Onlara yalvardığınız zaman sizi eşidirlərmi? Yaxud sizə xeyir və ya zərər verirlərmi?" Onlar dedilər: “Xeyr, amma biz öz atalarımızın belə etdiklərini gördük”." (Şuəra Suresi, 72-74)

Budist tapınaklarının çevresinde dört bir yana açılarak asılmış ipler üzerinde yüzlerce dua bayrağı görmek mümkündür. Budistlerin batıl inanışlarına göre bu bayraklar üzerinde yazılı olan dualar, rüzgarla etrafa taşınmakta ve böylece daha çok sevap kazanılmaktadır. Bu da diğer Budist inanışlar gibi batıl bir hurafedir. Çünkü Allah'ın varlığını inkar eden Budistler bu duaları kime ve niçin ettiklerini dahi açıklamaktan uzaktırlar. Oysa Allah Kuran'da, sadece bir ve tek İlah olan Rabbimize yapılan duaların kabul olacağını tüm insanlara hatırlatmıştır.

İnsanlar dünya həyatının müvəqqəti və aldadıcı bər-bəzəyinə həvəslə bağlanmaqdan çəkinməlidirlər. Çünki axirətdə insanların varlı olmasının, gözəlliyinin və dünyada sahib olduqları heç bir şeyin onlara xeyri olmayacaq. Torpağa basdırılan bədənləri çürüyəcək, malları dövr keçdikcə yox olacaq. O insanlar da başqa insanlar kimi hesaba çəkilmək üçün Rəbbimizin hüzuruna çıxacaq. Dünya həyatı çox qısadır. Hazırda 30 yaşında olan bir insana bu yaşına qədər nələr gördüyünü, nələr yaşadığını soruşsanız "hər şey çox sürətli keçdi" cavabını verəcək. Bu insan təxminən bunun kimi bir 30 il də yaşayacaq. Sonra həyatı qurtaracaq.

a) Budistler atalarından kalan gelenekleri eksiksizce uygular ve günlerini tapınakların etrafında dualar okuyarak, dua silindirleri çevirerek geçirirler. Ancak yaptıklarını bir kurtuluş yolu olarak gören Budistler gerçekte çok büyük bir aldanış içindedirler. Çünkü önünde secde ettikleri, tütsüler yakıp dilekte bulundukları taştan, tahtadan heykellerin onların dualarına cevap vermeleri, çağrılarını duymaları mümkün değildir. b) Budizmin sapkın inanışlarından biri de, Buda adına yapılan mekanlarda düzenlenen garip törenlerdir. Bu putperest törenlerde Buda'nın taştan heykellerine tapılır. Oysa bu heykeller, insanlara ne bir yarar ne de bir zarar vermeye güç yetirebilirler. İnsan yapımı bu heykellerden medet ummak kuşkusuz akıl dışıdır. Ne var ki Budist öğretilerle beyni yıkanmış olan insanlar, bu kadar açık olan bir mantıksızlığı dahi farkedemeyecek konuma gelmişlerdir. c) Budizmin batıl inanışları ve törenleri insanları hastalıklı bir ruh haline iter. Bilimden, teknolojiden, sanattan, estetikten kısaca medeniyetten uzak bir yaşam süren Budistler, yaktıkları mum ve kandillerle ibadet ettiklerini sanırlar. Oysa bu, büyük bir aldanıştan ibarettir. d) Batıl Budist ritüellerine göre, resimdeki boncuklar kutsal kabul edilir. Budistler, Buda'ya yaptıkları dualarında (ki bu dualar onlara asla birşey kazandırmayacaktır) milyonlara varan tekrarlar yaparlar. Allah'ı unutup, O'nun yarattığı aciz bir kuldan medet uman bu topluluk –söz konusu sapkın inanışlarından vazgeçmedikleri sürece- kendilerini çok büyük bir azaba sürüklemektedirler. e) Rahiplerin Budist halktan farklı olarak uyması gereken çok fazla kural vardır. Bunların en başında, öğle yemeğinden sonra ertesi güne kadar hiçbir şey yememek, kesintisiz her akşam meditasyon yapmak gibi uygulamalar gelmektedir. Bunların tümü hak dinde yeri olmayan ve hiçbir fayda getirmeyen, insanın fıtratına da aykırı garip ritüellerdir. Oysa Allah kullarına daima kolay olanı emreder. Rabbimiz ayetlerinde şöyle buyurur: Fakat kim verir ve korkup-sakınırsa, Ve en güzel olanı doğrularsa, Biz de onu kolay olan için başarılı kılacağız. (Leyl Suresi, 5-7) f) Budistler, Buda'nın heykelinin karşısında garip ritüeller gerçekleştirirler. Bunlardan biri de yere yatılarak yapılan bir saygı gösterisidir. Bir tapınağa girildiğinde ilk yapılan hareketBuda heykelinin önünde eğilmek ve yüzü yere sürmektir. İslam ise müşrik toplulukların bu sapkın anlayışlarını reddeder ve kainatın tek sahibi, Rahman ve Rahim olan Rabbimize kulluk etmeyi emreder.Allah ayetlerinde şu şekilde buyurur: "Sen Rabbini hamd ile tesbih et ve secde edenlerden ol. Ve yakîn sana gelinceye kadar Rabbine ibadet et."(Hicr Suresi, 98-99) g) Teleskopik trompet olarak tanımlanan radong, Budist ritüellerde çok önemli bir yer tutar. 4.5 metre uzunluğundaki bu çalgı Budist ayinler sırasında kullanılır. Adeta bir törenler, ayinler ve ritüeller dini haline gelmiş olan Budizm, bu gibi avuntularla insanları hem dünya hayatında hem de ahirette çok büyük bir kayba uğratmaktadır.

Allah ayələrdə diqqətləri dünyada yaşanan bu vaxtın qısalığına yönəltmiş, insanların axirətdə bunu açıq formada etiraf edəcəklərini bildirmişdir:

a) Binlerce batıl kuraldan ve törenden oluşan, ahiret inancını tamamen göz ardı eden Budizm, bu sapkınlığa kapılanlarda büyük tahribat meydana getirmektedir. Budistlerin tüm batıl uygulamalarının yanısıra samimiyetsizliklerinin önemli bir göstergesi de uyguladıkları adaletsizliktir. Budizm'in yaygın olduğu ülkelerde, halk büyük bir yokluk ve sıkıntı çekerken, Buda adına inşa edilen putperest tapınaklar için büyük masraflar yapılmaktadır. Budizm'in ahiret inancını reddeden sapkın görüşleri, insanları ahlaki ve ruhi çöküntüye sürüklemekte, bu da kişilerin dış dünyadan tamamen kopuk, başkaları için adalet arayışında olamayacak bir halde yaşamalarına neden olmaktadır. Böyle karanlık ve kasvetli bir ruh haline sahip kişilerin, toplumun sorunlarına akılcı çözümler üretemeyeceği, onları aydınlığa ulaştıramayacağı ise açıktır. b) Günümüzde Budizm bazı çevreler tarafından güzel ahlakın, yardımlaşmanın ve fedakarlığın yolu olarak görülür.Oysa Budist ülkelerde halkın yaşadıkları, bu propagandanın büyük bir aldatmaca olduğunu ortaya koymaktadır. Nepal'de, Tibet'te, Kamboçya'da ve diğer Budist ülkelerdeki halkın sefalet içinde yaşıyor olması, böyle bir yardımlaşma ve fedakarlığın uygulanmadığını açıkça göstermektedir. c-d) Nepal, Budizm'in en güçlü olduğu ülkelerin başında gelmektedir.Ancak Nepal halkı çok büyük bir fakirlik içindedir. Örneğin Nepal'in Himalaya eteklerindeki Mustang bölgesinde insanlar çamurdan yapılmış, izbe, toprak evlerde yaşamaktadırlar.

Elə isə insanın qısa dünya həyatının keçici bər-bəzəyinə aldanıb sonsuz axirət həyatını yada salmaması çox böyük ağılsızlıqdır. Çünki insanın Allaha hesab verəcəyi gün qəti bir həqiqətdir. Allah "Yunus" surəsində belə buyurur:

"Bizimlə qarşılaşacaqlarına ümid etməyən, dünyanı bəyənib ona bel bağlayan və ayələrimizdən qafil olanların məhz onların qazandıqları günahlara görə düşəcəkləri yer cəhənnəmdir!" ("Yunus" surəsi, 7-8).

Dünya həyatına aldanmayan, Allahın razılığını və sonsuz axirət həyatını seçənlərə isə Rəbbimiz bu cür müjdə verir:

"Onlar Allahı qoyub özlərinə nə bir zərər, nə də bir fayda verə bilməyənlərə ibadət edir və: “Onlar Allah yanında bizim şəfaətçilərimizdir!” – deyirlər... (Yunus Suresi, 18) "İnsanlardan elələri də vardır ki, Allahdan qeyrilərini Ona tay tutur, onları da Allahı sevdikləri kimi sevirlər... (Bəqərə Suresi, 165)